Hanti Eritrea / One Eritrea

ሓንቲ ኤርትራ ቁጽሪ 3

ሕቡራት መንግስታት ኣሜሪካ

ጽልዋታት

ኩናት ትግራይ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን

ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ስደተኛታት ዝወረደ ግፍዕታት፡ ካብቲ ኣብ ተጋሩ ዝበጽሕ ዝፈለዮ ነገር እንተሎ፡ ክልተኦም ንሓድሕድ ዝፋለሙ ሓይልታት፡ - ማለት ሰራዊት ስርዓት ህግደፍን ሚሊሻታት ትግራይን፡ - ንሞትን ስቅያትን ይዳረግዎም ምህላዎም ኢዩ።

ኣብዚ መጽሄት ክትዝርጋሕ እተደልይዎ ንሕብረ ተሰብ ዝሃንጽ ጽሑፋት ናብ nakfa78@outloo k.com ልኣኩልና።

መሶብ እንግሊዝኛ - ትግርኛ መዝገበ ቃላት Mesob English – Tigrinya Dictionary �

� �

ልዕሊ 40 000 ቃላት ዝሓቆፈት እንግሊዝኛ ንምርዳእ ትሕግዝ ቀጥታውን መብርሂታትትን ትርጉማት ዘጠቃለለት ዋጋ

25.00

ዶላር ጥራይ

ንምዕዳግ amazon.com

ሓንቲ ኤርትራ ትሕዝቶ ኣተኩሮ ጽልዋ ኩናት ትግራይ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ታሪክ 4 - 7

ኣበርከትቲ ጽሑፋት ታሪክ መድረከ ምዕባለ ሕብረተሰብ መሶፖታሚያን --- 8 (Mesopotamiane Civiliazation) ድሕረባይታ ኤርትራ ክሳብ መግዛእቲ እንግሊዝ--- 9 - 10

ራእይ ሰመረ ፊሊ ወናኒ ሙቁር ቃንዛ ቢንያም ተስፋልደት ልኡል ሃይለሚካኤል ሙሴ ተኪኤ

ፍቅርን ሓዳርን እንታይ እሞ ክዓብስ ኢዩ -------- 11

ጥዕና ኣገዳስነት ምስታይ እኩል ማይ. ----- 13 መውጋእቲ መርፍእ ንጥረ ቡን (ካፌን) Coffee enemas. 13

ስነልቦና ውርደት ዘስዕብ ዓወት------- 12 ጽልዋ ኣተዓባብያ ቆልዑ------- 14 - 15 ጸቅጢ - ጠንቂ ዘይምርግጋእን ሕማማትን ------ 16 - 17

ትዕዝብቲ

ሰለስተ ቀንዲ ዕላማታት መጽሄት ሓንቲ ኤርትራ ፖለቲካዊ፣ ስነፍልጠታዊ፣ ማሕበራዊ ፣ ስነልቦናዊ፣ ቁጠባዊ ከምኡውን ጥዕናዊ ዝኣመሰሉ ፍልጠታት ሕብረተሰብ ምብራክ

ማሕበራዊ መረጋገጺ. ------- 18 ኣርዮስ ------- 19

ሳይንስን ቴክኖሎጅ ህንጻ ቡርጂ ከሊፋ ------- 20 ህላወ ስውር ቀጸላ ------- 21

ቁጠባ ምንቁልቛል ሓይሊ ባጤራ (Inflation) ------- 22

ንኤርትራውያን ጸሓፍቲ ምትብባዕ

ኣብ ስነጽሑፍ ትግርኛ ኣበርክቶ ምግባር

ኣተኩሮ ጽልዋታት ኩናት ትግራይ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ራእይ ሰመረ

ኣብ ዝኾነት ትኩን ሃገር ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ ናዕቢ፣ ተላባዒ

ብዝያዳ፡ ንኤርትራ ከምዝጸለወ ኣብ ዝሓለፉ ሚእቲ ዓመታት ዝተከሰቱ

ሕማም ወይድማ ባህርያዊ ሓደጋ ዝኣመሰለ ምስ ዘጋጥም፡ ነተን ጎረባብቲ

ፍጻመታት ምውካስ ይክኣል፡ - እዚ ዝኮነሉ ምክንያታት፡ ኣብ መንጐ

ሃገራት ክጸልወን ባህሪያዊ ኢዩ፡ - ይኹንድኣ-እምበር፡ እዚ ክምዚ ዝኣመሰለ

ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝርከብ ዶባት ብጻዕቂ ህዝቢታት ዝነብርሎም ከም

ጽልዋታት ምስቲ እተን ጎረባብቲ ሃገራት ዝህልወን ጂኦግራፊያዊ፣

ምኳኖም መጠን፡ ጽዑቅ ስግረዶባዊ ርክባት ብምህላዉን እቶም ንዝሓለፈ

ማሕበረሰባዊ፣ ታሪካዊ፣ ባህላዊ ምትእስሳራት ክፎክስን ክብርትዕን

ኣማኢት ዓመታት ንፖለቲካውን ምሕደራውን ናይዘን ክልተ ሃገራት

ይክእል። ብኣውራኡ ኣብ ዝሓለፈ እዋን ኣብ ኢትዮጵያ ዘጋጠመ ፖለቲካዊ

ዝዓብለሉ ሴማዊ ሞቦቆል ዘለዎም፡ ኣብ ወሰናስን ክልተአን ሃገራት ዝርከቡ

ዘይምርግጋእ፡ ብፍላይ ድማ ኣብ መንጐ ህወሓትን ብልጽግናን መሻርክቱን፡

ብምኳኖም ኢዮም። ስለዚ ኣብ ጐረቤት ሃገር ፖለቲካዊ ይኹን ባህሪያዊ

- ስርዓትህግደፍን ሚሊሻ ኣምሓራን፡ - ኣብ ወርሒ ሕዳር 2020 ዓ.ም፡ ኣብ

ሓደጋታት ምስ ዘጋጥም ሃናጺ ኣበርክቶ ምግባር ድኣሉ ዘድሊ እምበር፡

ትግራይ ዝተባርዐ ኩናት፡ ካብ ኩለን ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝርከባ ሃገራት

ጉዳይ ጐረቤት ሃገር ኣይምልከተናን ምባል፡ ንኩነታት ኣስፍሕካ ካብ

ንላዕሊ፡ ንኤርትራ ብዝያዳ ክጸልወሉ ዝክኣለሉ ምክንያት፡ ኣብ መንጎ

ዘይምርኣይ ዝብገስ ርእይቶ ኢዩ። ይኹንድኣ-እምበር፡ ኢሰያስ ኣፈወርቂ፡

ኤርትራን ኢትዮጵያን ንኣማኢት ዓመታት ክቅጽል ዝጸንሐ ኣብ ምክብባርን

ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘውረዶ ሰብኣዊ፣ ማሕበረሰባዊ፤ ስነኣእምሮኣዊ

ሓበራዊ ረብሓታትን ዘይተሞርከሰ፡ ማሕበራዊ፣ ጂኦግራፍያዊ፣

ከምኡ'ውን ቁጠባ'ውን በደላት ከይኣክሎ፡ ኣብ ጉዳይ ኢትዮጵያ ኣዕናዊ

ሕብረተሰባዊ ከምኡውን ታሪካዊ ምትእሰስሳር ብምህላዉ ኢዩ። ኣብ

ብዝኮነ መልክዑ ጣልቃ ብምእታው፡ ኣብ ትግራይ ማእለያ ዘይብሉ

ኢትዮጵያ ዝክሰት ፍጻመታት ካብ ኬንያ፤ ሶማልያ፣ ጁቡቲ ወይድማ ሱዳን

ኩለእንትናዊ ክሳራታት ኣብ ምውራድ ይርከብ።

4

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ኢሰያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብቲ ብምክንያት ስርሒት ፈንቅል ኣብ

ኣብ ሽመልባ፣ ማይ ዓይኒ ከምኡ'ውን ሕንጻጽ ዝርከቡ ኤርትራውያን

ወርሒ ለካቲት 2020 ዓ.ም፡ ምስ ቲቪ ኤረይ ዘካየዶ ቃለ መሕተት፡

ስደተኛታት፡ ካብቶም ቀንዲ ግዳያት ናይቲ ኣብ ትግራይ ተባሪዑ ዘሎ

˝ጉዳይ ኢትዮጵያ ብቀረባ ይምልከትና˝ ኢዩ ኢሉ ምዝራቡ፡ ኣብ

ኩናት ኢዮም፡ - እዚ ማለት ግና፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ፡ ዘስካሕክሕ

ፓለቲካውን ምሕደራውን ኩነታት ኢትዮጵያ፡ ኣመና ገባርን ሓዳግን

በዳላት ከምዘይወረደ ንምግላጽ ኣይኮነን። ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን

ኽኸውን ድሌት ከምዝነበሮ ዘግሃደ ኣጋጣሚ'ዩ፡ - ወያነ፡ ብወገን

ስደተኛታት ዝወረደ ግፍዕታት፡ ካብቲ ኣብ ተጋሩ ዝበጽሕ ዝፈለዮ ነገር

ኤርትራ መጥቃዕቲ ክመጾም ከምዝክእል ዝነበሮም ስክፍታት ኣብ

እንተሎ፡ ክልተኦም ንሓድሕድ ዝፋለሙ ሓይልታት፡- ማለት ሰራዊት

ክውንነታዊ ትዕዝብትን ጭቡጥ ሓበሬታትን ዝተሞርከሰ ምንባሩ'ውን

ስርዓት ህግደፍን ሚሊሻታት ትግራይን፡ - ንሞትን ስቅያትን ይዳረግዎም

ንጹር ኮይኑ ይርከብ። ኢሰያስ ኣፈወርቂ፡ ምስ መራሕቲ ወያነ ብሰሪ ዶብ

ምህላዎም ኢዩ። ድሕሪ ምንስሓብ ሰራዊት ወያነ ካብ ከተማታት

ዘይኮነስ፡ ኣብ ኢትዮጵያ ክነብሮ ዝደለየ ጽልዋ ክሰምረሉ ስለዘይክኣለ፡

ትግራይ፡ ወተሃደራውያን መራሕቲ ህግደፍ፡ ናብተን ኣቀዲመን

ካብቲ ምስ ኣብይ ኣሕመድ ምሕዝነትን ሽርክነትን ንምፍጣር ዘርኣዮ

ዝተጠቀሳ

ምንቅስቃሳትን ዝተዛረቦ ሓሳባትን ንምርዳእ ይክኣል። ይኹንድኣ-

ኤርትራውያን ተቃወምቲ ኔይሮም ኢሎም ንዝጠርጠዎም ከም ዝረሸኑ፡

እምበር፡ ሓደ መራሒ፡ ከም ኢሰያስ ኣፈወርቂ ኣብ ጉዳይ ጐረቤት ሃገር

ንገሊኦም ድማ ብግዴታ ናብ ኤርትራ ከም ዝመለስዎም ዝተፈላለዩ

ጣልቃ ክኣቱ ምስ ዝፍትን፡ ኣብ ዝኮነይኹን ዞባ ክፈጥሮ ዝክእል

ምንጪታት የመለካቱ። ከም ሳዕቤኑ፡ እቶም ስደተኛታት ኤርትራውያን፡

ሃዋህው ሰላም የለን። ኢሰያስ ኣፈወርቂ ከምቲ ዝፈከሮ፡ ኣብ መንጐ

ካብቲ ኣብ ከባቢኦም ዝተባርዐ ኩናት ዘስዓበሎም ኣካላውን

ሕወሓትን ኣብይን ወተሃደራዊ ምስሕሓብ ምስ ተፈጠረ፡ ሰራዊት

ኣእምሮኣውን ግህሰታት ንምምላጥ፡ ገሊኦም ኣብ በረካታት ትግራይ

ኤርትራ ብቀጥታ ብምስላፍ፡ ምስ ሓይሊታት ፌደራል መንግስቲን

ኣንፈቶም ኣጥፊኦም ብምብታን፡ ብመንገዲ ጐንደር ኣቢሎም ናብ

ኣምሓራን ናይ ሓባር ግንባር ብምፍጣር፡ ብሓፈሻ ንህዝቢ ትግራይ

ኣዲስኣበባ ከምርሑ እንከለዉ፡ ገሊኦም ድማ ህይወቶም ንምድሓን ናብ

ንምብርካክ ብፍላይድማ ንህወሓት ካብ ገጽ ምድሪ ንምጥፋእ ተላዕለ፡ -

ሱዳን ዳግማይ ተሰደዱ፡ - ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ኣብ መዓስከራት

ሓንሳብ እስከ ኣብዚ'ኣ! ኢሰያስ መቦቆላዊ ትውልዱ ብዘየገድስ፡

ስደተኛታት እግሪ እግሮም ሲዒቡ ህግደፍ ዘውረደሎም

ፖለቲካዊ መርገጺኡ እሙን ኤርትራዊ'ዶ ወይድማ ኢትዮጵያዊ ከብሎ

ከይኣክሎም፡ ሚልሻታት ትግራይ ብመዳዮም፡ ኤርትራውያን ምስ

ይክእል - ሓደ እዋን ፕሮፌሰር መስፍን ወልደማርያም፡ ካብ መለስ ዜናዊ

ጸላእትና ተሰሊፎም መጥቃዕቲ የውርዱልና ኣለዉ ብዝብል ድርኪት፡

ንላዕሊ ኢሰያስ ኣፈወርቂ ኢትዮጵያዊ ኮይኑ ይስመዓኒ ዝበልዎ ቅኑዕ

ኣብ ልዕሊኦም ኣካላዊ ጉድኣት ኣብ ምውራድን ንብረቶም ኣብ ምዝራፍን

ኣመለካክታ ከይኾነ ኣይተረፍን። ኢሰያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ

ተዋፊሮም ይርከቡ።

ትግራይ ወተሃደራዊ ስጉምቲ ዝወሰደሉ፡ ካብቲ ንመራሕቲ ወያኔ ዝነበሮ

መዓስከራት

ስደተኛታት

ብምእታው፡

ንጡፋት

በደላት

ህዝቢ ትግራይ፡ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ዓሙቅ ጽልኢ ኣለዎም

ጽልኣትን ንነውሕ ዓመታት ኣትሒዙ ኣብ ኢትዮጵያ ክርእዮ ዝተመነዮ

ንምባል ዘድፍር ተርእዮታት: ክሳብ ቲ መንግስቲ ኢሰያስ ኣብ ወርሒ

ፖለቲካዊ ምሕደራን ዝብገስ ድኣ-እምበር፡ ብዝኮነይኩን መለክዒ ሕጋዊ

ሕዳር 2020 ኣብ ኩናት ትግራይ ጣልቃ ዝኣተወሉ እዋን፡ ዝተራእየ

ወይድማ ንህዝቢ ኤርትራ ዘርብሕ ኣይነበረን። ብከምዚ ድማ'ዩ፡

ኣይነበረን። ይኹንድኣ-እምበር፡ ገለ ገለ ስሚዕታውያን ተጋሩ፡ ንክብሪ

ኢሰያስ ኣፈወርቂ፡ ኣብዚ ቀረባ እዋን ምስ ተሌቭዥን ኤርትራ ኣብ

ኤርትራውያን ዝግህስ ዘረባታት ኣብ ማሕበራዊ ሚዲያታት

ዝገበሮ ቃለ መሕተት፡ ብዘይካ ወያነ ኣብ ኣስመራ ዘሎ መንግስቲ

ኣይዘርግሑን ወይድማ መራሕቲ ወያነ ኣብ ኢትዮጵያ ዝነብሩ ዝነበሩ

ንምቅያር ሓሰባ ኔይራ ተዘይኾይኑ፡ ኣብ ውግእ ትግራይ ይሳተፍ

ኤርትራውያን በደላት ኣየውረዱን ማለት ኣይኮነን፡ - ሕወሓት፡ ኣብ

ምህላዉ ብወግዒ ንህዝቢ ኤርትራ ንምግላጽ ዘይደፈረ። ዝኮነኮይኑ፡

ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘብጽሕዎ በዳላት ጥራይ ዘይኮነስ፡

ኢሰያስ ኣፈወርቂ ዝልኣኮም ሰራዊት፡ ኣብ ትግራይ ከም ጅምላዊ

ንኤርትራውያን ስደተኛታት ብሰላም ተቀቢሎም ከም ዘስተኣናገድዎ

መቅተልቲ፣ ዓመጽ ደቂኣንስትዮ ከምኡውን ስርቂ ዝኣመሰለ ኢሰብኣዊ

ምዝካር'ውን ኣገዳሲ ኢዩ። ኣብ ዝሓለፈ ቀረባ እዋን፡ ኢሰያስ ዝመርሖ

ተግባራት ከምዝፈጸሙ፡ ብዘይካ'ዚ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን

ስርዓት ህግደፍ ድኣ-እምበር፡ ህዝቢ ኤርትራ ከም ጸላኢ ህዝቢ ትግራይ

ስደተኛታት በደላት ከምዘውረዱ ማዕከናት ዓለም ምሕባረን ይፍለጥ።

ንምጥማት ከም ዘይክኣል፡ ስየ ኣብርሃ ጠቂሱ ምንባሩ ይዝከር። ይኹንድኣ-እምበር፡ ህዝቢ ትግራይ፡ ንህዝቢ ኤርትራን

5

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ስርዓት ህግደፍን ፈላልዩ ንምጥማት ምስ ዘይክእል፡ ምስ ኤርትራውያን

መንገድታት ደገፋቶም ኣርእዮም፡ - ገለ ገለ'ውን ኩናት ትግራይ

ዝህልዎ ዝምድና ኣብ ደምነት ዝተሞርከሰ ኮይኑ፡ ናይ ሕነ ምፍድዳይ

ኣይምልከተናን ዝብል መርገጺ ዘለዎም ኤርትራውያን ኣይተሳእኑን።

ኩነታት ክፈጥር ይክአል'ዩ። እዚ ማለት ግና፡ ሓያሎ ኤርትራውያን፡ ኣብ

ኢሰያስ ዝመርሖ ሰራዊት፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ፣ ትካላት ከምኡ'ውን ትሕተ

ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዝወረደ በደላት ብሓፈሻ፡ ኣብ ልዕሊ ወያነ ዘጋጠመ

ቅርጺታት ትግራይ ዕንወት ከምዘውረደ፡ መራከቢ ዓለምለካውያን

ውድቀት ድማ ብፍላይ ዘሐጐም የለዉን ማለት ኣይኮነን፡ - ከም መርአያ

ከይተረፋ ዘረጋገጸኦ ክንሰን፡ ገለ ደለይቲ ፍትሒ ብሃልቲ ውልቀሰባት፡ ኣብ

ናይዚ ድማ፡ ደገፍቲ ህግደፍ፡ ምስቶም ኣብ ኣሜሪካ ዝቅመጡ ህዝቢ

ጐኒ መንግስተይን ሰራዊተይን ኢሎም ምዝራቦም፡ ንፍትሒ ይቃለሱ

ኣምሓራ ኮይኖም፡ ኣብይ ኣሕመድ ኣብ ልዕሊ ትግራይ ዝወሰዶ ወተሃደራዊ

ምንባሮምን ዘይምንባሮም ኣጣራጣሪ ኮይኑ ይርከብ። ካልእሲ ይትረፍ፡

ስጉምቲ ቅኑዕ ምንባሩ ንምድጋፍ፡ ኣብቲ ኣብ ዋሽንግተን ዝተካየደ ሰለማዊ

ሰራዊት ኤርትራ፡ ምእንቲ ውልቃዊ ዕላማታት ኢሰያስ ኣፈወርቂ ኣብ

ሰልፊ ከምዝወጹ ንምዕዛብ ተካኢሉ ኣሎ። ዝኾነኮይኑ፡ ተጋሩ ከምቲ

መሬት ትግራይ ብምእታው፡ ኣብ ትርጉም ዘይብሉ ኩናት ንመስዋእትን

ብዙሓት ኤርትራውያን ጸላእቲ ዘለዉዎም፡ ብኣማኢት ኣሻሓት ድማ

ስንክልናን ብምድራጉ፡ ናይ ተቃውሞ ድምጺ ከስምዑ ምተገበኦም ኔይሩ።

ፈተውቲ ከም ዘለውዎም ብምርዳእ፡ ንህዝቢ ኤርትራ ብኣልማማ ከም

ኣብ ትግራይ ዝተባርዐ ኩናት፡ ኣብ መንጐ ተደናገጽትን ጸላእትን

ጸላኢ ምስ ዘይቆጽርዎ ረብሓታት ድኣ-እምበር፡ ክሳራታት ከስዕበሎም

ተቃወምቲ ስርዓት ህግደፍ ተሰዊሩ ዝነበረ ፍልልያት ዘነጸረ መድረክ'ዩ

ኣይክእልን። ኣብዚ ሎሚ እዋን፡ ብዙሓት ተጋሩ፡ ኤርትራውያን ኣብ ልዕሊ

ክብሃል ይክኣል፡ - ወግዓውያን ደገፍቲ ስርዓት ህግደፍ፡ ኣብ ልዕሊ ወያነ

ህዝቢ ትግራይ ኩለእንትናዊ ግፍዕታት የውርዱ ኣለዉ ዝብል መረዳእታት

ከምዚ ዝኣመሰለ ውድቀት ብምርኣዮም፡ ኣመና ምሕጓሶምን ድሌታት

ብምምዕባል፡ ናይ ሕነ ምፍዳይ ስሚዒታት ምንጽብራቆም፡ ንመጻኢ ኣብ

ኢሰያስ ኣፈወርቂ ንምምላእ፡ ምስ ህዝቢ ኣምሓራ ብሓባር ብምኳን፡ ኣብቲ

መንጐ ህዝቢ ኤርትራን ትግራይን ሓደገኛ ተርእዮታት ከጋጥም ከም

ንወያነ ዘወግዝ፡ ብኣንጻሩ ንኣብይ ዘሞግስ ሰለማዊ ሰልፊታት ምስታፎም

ዝክእል ዘመላክት ኢዩ። ሓደ ናይ ኣንትሮፖሎጂ ምሁር ምኳኑ ዝገለጸ

እምብዛ ዘገርም ኣይኮነን።

ትግራዋይ፡ ኣብቲ ምስ ደደቢት ሚዲያ ተባሂሉ ዝጽዋዕ ኣብ ፌስቡክ ዘካየዶ ቃለ መሕተት፡ ህዝቢ ኤርትራ ካብቲ ኣብ ልዕሊ ትግራይ ዝወርድ ዘሎ በደላት ተሓታትነት ከምልጥ ኣይክእልን ኢሉ ምዝራቡ፡ መርኣይ ናይቲ ኣብ ብዙሓት ተጋሩ እናሰፈረ ዝከይድ ዘሎ ኣዕናውን ዘይክውነታውን ኣመለካክታ ኢዩ። እዞም ከምዚ ዝኣመሰለ ኣሉታዊ ኣመለካክታ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘለዎም ትግራዎት፡ ቅድም ቀዳድም ስርዓት ህግደፍ፡ ብህዝቢ ዘይተመረጸ፡ ብሕጊ ዘይምራሕ ፋሉል ጉጅለ ምካኑ ክርድኡ ይግበኦም፡ - ከም ካልኣይ፡ እዚ ስርዓት'ዚ፡ ኣብ ዝሓለፈ ሰላሳ ዓመታት፡ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ዘብጸሖ በደላት ብቃላት ንምግላጹ ዘሸግር ምካኑ ክዝንግዑ የብሎምን፡ - ክም ሳልሳይ ዳርጋ ዝበዝሕ ህዝቢ ኤርትራ፡ ኣብ ልዕሊኦም ኩናት ብምእዋጁ ክም ዝሓዘነ፡ ኣብ ወጻኢ ዝርከቡ ኤርትራውያን ኣብ ዝተፈላለዩ ከተማታት ኤውሮፓን ኣሜሪካን ንኩናት ትግራይ ዘወግዝ ዘካየድዎ ሰለማዊ ሰልፊታት ህያው ምስክር ኢዩ። መብዛሕትኦም ኤርትራውያን ተቃወምቲ፡ ኢሰያስ ኣፈወርቂ

ገለ ኤርትራውያን፡ ወተሃደራዊ ሓይሊ ወያነ ሙሉእ ብሙሉእ ምስዝጠፍእ ወይድማ ነዚ ሓይሊ'ዚ ክትክእ ዝክእል ምንቅስቃስ ኣብ ትግራይ ምስ ዘይፍጠር፡ ቀጻልነት ሉኡላውነት ኤርትራ፡ ኣብ ኣስጋኢ ኩነታት ክወድቅ ይክአል'ዩ ዝብል ስክፍታት ዘለዎም ኣይተሳእኑን። ሎሚ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዝወረደ በደላት፡ ጽባሕ ንግሆ ኣብ ኤርትራውያን ንከይድገም ምንም ውሕስነት የሎን ዝብል ርእይቶታት ድማ ኣለዎም፡ - ብከምዚ ምስ ህዝቢ ትግራይ፡ ብሓባር ምቅላስ ናይ ሓባር ጸላኢታት ብሓባር ብምድርዓም፡ ናይ ሓባር ዓወት ከምጽእ ይክእል ይብሉ፡ ከምዚ ዝኣመሰለ ስክፍታት ክመጽእ ዝክኣለ፡ ህወሓት ምእንቲ ቀጻልነት ሉኡላውነት ኤርትራ ዝጣበቅ ፖለቲካዊ ምንቅስቃስ ስለዘይኮነስ፡ ቅድም ቀዳድም፡ ኣብ ኤርትራ፡ ሓያል ተሰማዕነትን ጽልዋን ዝውንን ፖለቲካውን ወተሃደራወን ምንቅስቃስ፡ ናጽነት ኤርትራ ንምዕቃብ ድሪኪት ዘለዎ ዛጊት ስለዘይተመስረተ ክከውን እንከሎ፡ ከም ካልኣይ፡ ኣብ ጉዳይ ኤርትራ ገባርን ሓዳግን ምካኑ ዝንገረሉ ኢሰያስ ኣፈወርቂ፡ ህላውነት ሓንቲ ዓባይ ኢትዮጵያ ንምርግጋጽ ድኣ እምበር፡ ኤርትራ ብኩለእንትናዊ

ምስ ሓይልታት ኣምሓራን ፌዴራል መንግስቲ ኢትዮጵያን ብምሽራክ፡

ንጥፈታት ኣብ ገዛእርእሳ ብምምርኳስ ናጽነታ ኣውሒሳ ንክትቅጽል ዘለዎ

ኣብ ልዕሊ ትግራይ ኩናት ምክያዱ ክቃወሙ እንከለዉ፡ ገለኦም ድማ ኣብ

ድሌት ኣመና ትሑት ምኳኑ፡ ኣብ ዝተፈላለየ መድረካት ብዛዕባ ኤርትራን

ልዕልቲ ቀዳማይ ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራን መሬትና ብሓይሊ ዝወረርን

ኢትዮጵያን ኣመልኪቱ ዝሃቦ መግለጺታት ምውካስ ይክኣል፡ - ብዘይካ ዚ

ኢሎም ዝገልጽዎ ወያነ ዝተወስደ ስጉምቲ፡ ብቀጥታን ብተዘዋዋርን

ኢሰያስ ኣፈወርቂ ምስ ኣብይ ኣሕመድ ብዛዕባ ኤርትራን ኢተዮጵያን

6

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ኣመልኪቱ ዘካየዶም ሚስጥራውያን ስምምዓት፡ ንልኡላውነት ኤርትራ

ሕልመታት ግበታ ባሕርን መሬትን ሃይለስላሴን ደርግን ንምስዓር፡ ምስ

ብኣሉታ ዝጸልዉ ክኮኑ ከምዝክእሉ፡ መንግስቲ ኢትዮጵያ ሓይሊ ባሕሪ

ተጋሩ ኣብ ናይ ሓባር ረብሓ ዝተሞርከሰ ሓባራዊ ቃልሲ ምስ ዘካይዱ፡ ኣብ

ንምምስራት ዘካይዶ ዘሎ ምንቅስቃሳት፡ ገለ ፍንጪ ክህብ ዝክእል ኢዩ።

ኤርትራ ፍትሒ ንምንጋስ ዘካይድዎ ዘለዉ ቃልሲ ኣብ መዓልቦኡ ንምብጻሕ

በቲ ካልእ መዳይ፡ ገለ ካብቶም ንቃልሲ ህዝቢ ትግራይ ዝድግፉ፡

ሓጋዚ ኢዩ።

ብህላውነት ትሽዓተ ብሄራት ዝሓቆፈት ኤርትራ ዘይኣምኑ፡ ናይ ትግራይ -

ህዝቢ ትግራይ፡ ንብሙሉኡ ህዝቢ ኤርትራ ከም ጸላኢኡ ምስ

ትግርኚ መንግስቲ ንምምስራት ዝሓልሙ ከምዘለዉ'ውን ምዝንጋዕ

ዝጥምት፡ ንሓይልታት ፌዴራል መንግስቲ ኢትዮጵያ፣ ኣምሓራ ከምኡ'ውን

ኣይድልን። ኤርትራውያን፡ ብዛዕባ ስግኣታት ቀጻልነት ኤርትራ ከም ሃገር

ስርዓት ህግደፍ ዓቢ ረብሓ ኢዩ። ስለዚ ኩሎም ሓይልታት ትግራይ፡

ኣብ ዝዝትይሉ እዋን፡ ገለ ገለ የዋሃት ወገናት፡ ሃገርና ኣብ ዓለም ከም ርእሳ

ኣፈሙዞም ናብቶም ምስ ሰራዊት ኣብይን ኣምሓራ ብምኳን፡ ኣብ ልዕኦም

ዝክኣለት መንግስቲ ዝተፈለጠት ስለዝኮነት፡ ማንም ግዳማዊ ሓይሊ ክወራ

ንዝካየድ ዘሎ ኩናት ዝመርሑ ዘለዉ፡ ወተሃደራውያን ኣዘዝቲ ስርዓት

ኣይክእልን ኢዩ ኢሎም ዝሙጉቱ ኣይተሳእኑን። ይኹንድኣ-እምበር፡ ገለ ገለ

ህግደፍን ሰዓብቶምን ከቅንዑ ይግበኦም፡ - ኣብ ልዕሊ ኣብ ትግራይ ዝነብሩ

ሃገራት ዝነበራ፡ ምስተን ጐረባብተን ተጸንበረን ዝቀሃማ ምህላውን ምዝካር

ኤርትራውያን ስደተኛታት፡ ስጉምታት ምውሳዶም እንትርፎ ክሳራ፡ ምንም

የድሊ፡ - ብካልእ ኣገላልጻ፡ ዝኮነትኹን ሃገር፡ ከም ሃገር ኮይና ንዘመናት

ከመጸአሎም ዝክእል ፋይዳ የለን። ኤርትራውያን፡ ብመዳዮም፡ ነቲ ተጋሩ

ክትቅጽል፡ ዜጋታታ ዘርእይዋ ተወፋይነትን ጻዕርን ድኣሉ ዝውስኖ እምበር፡

ህላወነቶም ንምርግጋጽ ዘካይድዎ ዘለዉ ፍትሓዊ ቃልሲ፡ ኩሉ መዳያዊ

ኣብ ዓለማዊ ህግታት ዝሰፈረ ዓንቀጻት ኣይኮነን፡ - ኢትዮጵያ ሓይሊ ባሕሪ

ደገፋቶም ብምርኣይ፡ ጨቃኒ ስርዓት ህግደፍ ንምእላይን፡ ሕልምታት

ከተቅውም ምድላያ ምስ ሉኡላውነት ኤርትራ ቀጥታዊ ምትእስሳር

ሰዓብቲ ሃይለስላሴን ደርግን ንምብርዓን፡ ሎሚ ልዕሊ ማንም እዋን

ከምዘለዎ ምንም ዘጠራጥር ኣይኮነን፡ - ስለዚ፡ ኤርትራውያን፡ ንሰዓብቲ

ክረባረቡ ይግበኦም።

ህዝቢ ኤርትራ ናጽነት ኣይተጎናጸፈን ዲዩ? ቅድሚ ህዝቢ ኤርትራ ናጽነት ተጎናጺፉ ኣይተጎናጽፈን : ፈለማ ትርጉም ናጽነት ሃገር እንታይ ራእይ ሰመረ ምኳኑ ናይ ሓባር መረዳእታ ምህላው ተመራጺ ኢዩ። መዝገበ ቃላት ካምብሪጅ እንግሊዝኛ ገሊጽዎ ከምዝርከብ: ናጽነት (independence) ማለት ካብ ባዕዳዊ ምሕደራ ነጻ ምኳን ወይድማ ሓደ ውልቀሰብ ብዘይጽልዋ ካልእ ሰብ ህይወቱ ምምራሕ ማለት ኢዩ። ትርጉም ናጽነት ከምዚ ዝተጠቀሰ ምኳኑ ምስ እንሰማማዕ: ህዝቢ ኤርትራ ንሰላሳ ዓመታት ጽንኩር ብረታዊ ቃልሲ ብምክያድ: ንዓመጽቲ ስርዓታት ኢትዮጵያ ድሕሪ ምስዓር: ኣህጉራዊ ተቀባልነት ብዘለዎ መንገዲ ናጽነት ዝኣወጀ እናሃለወ: በየናይ ስነሞጎት ወይ ድማ መለክዒ'ዩ ም: ልክዕ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ከምዝነብር ዘሎ ክግለጽ ዝክእል? ኣብ ኤርትራ ቀይዲ በተክ ማእሰርትን መቅተልትን ስለዘስፋሕፈሐን:

ንሰላሳን ሓደን ዓመታት ዝኣክል መንግስታዊ ምርጫ ስለዘይተካየደን: ብመሰረቱ እዛ ሃገር ናጽነታ ኣይጨበጠትን ከብል ዘክእል መርተዖታት ኣይኮነን። ምንምእኳ እቲ ኣብ እዋን ወተሃደራዊ ስርዓት ደርጊ ዝፍጸም ዝነበረ ግፍዕታት: ኣብዛ ልኡላዊትን ናጻን ኤርትራ ይድገም እንተሎ: ብመስዋእቲ ልዕሊ 65000 ዜጋታት ዝተመስረተት ኤርትራ: ናጽነታ ኣይተጎናጸፈትን ዝብል ሰብ ምስዝህልው: ንታሪካዊ ክውንነት ክቅበል ዘይደሊ ወይድማ ትርጉም ናጽነት ሃገር እንታይ ምኳኑ ዘይተረደኦ ክከውን ኣለዎ። ብሕጽር ዝበለ ኣገላልጻ: ናጽነት ሃገር: ምስ ፍትሕን ዲሞክራሲያዊ ምርጫን ምንም ዘተኣሳስር የብሉን። ከምኡ እንተኮይኑ: እዘን ኩለን ኣብ ትሕቲ ዲክቶታራዊ ስርዓታት ዝመሓደራ

ሃገራት ዓለም: ናጽነት ዘለወን ግዝኣታት ኣይኮናን ማለት ዲዩ?

7

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ታሪክ

መድረከ ምዕባለ ሕብረተሰብ መሶፖታሚያን (Mesopotamiane Civiliazation) ራእይ ሰመረ

መላእ መድረካት ምዕባለ ሕብረተሰብ ዓለም፡ (World CiviliazaÐon) ኣብ

ሃሙራቢ፡ ብሃሙራቢ ኮድ ዝፍለጥ ሕጊ ኣተኣታቲዩ። ኣብ

ሰለስተ ደረጀታት ይክፈል፡ - ንሳቶም ድማ ጥንታዊ መድረክ ምዕባለ ሕብረተሰብ፣

መጨረሻ ፋርሳዊ ንጉስ ሳይረስ፡ ንግዝኣት ባቢሎን ኣብ ትሕቲ

ማእከላይ ምዕባለ ሕብረተሰብ ከምኡ'ውን ዘመናዊ ምዕባለ ሕብረተሰብ ተባሂሎም

ቁጽጽሩ ኣእተወ፡ - ብከምዚ ድማ፡ ኣብዚ ዘመን'ዚ፡ መድረከ

ይጸውዑ፡ - ካብ ቅድሚ ልደተ-ክርስቶስ ዝነበሩ ዘመናት ኣትሒዙ፡ ክሳብ 21 ክፍለ

ምዕባለ ሕብረተሰብ መሶፖታሚያን ተፈጸመ።

ዘመን (ዓመተ-ምህረት) ዘሎ ዓውደ ኣዋርሓት ኽኣ ይሓቁፍ። መድረከ ምዕባለ ሕብረተሰብ መሶፖታሚያን፡ ናይ ፈለማ መድረክ ስልጣነ ኣብ ታሪክ ዝሰፈረ ኮይኑ፡ ነቲ ኣብ ደቡባዊ ኣናቶሊያ ምዕራባዊ ከባሳታት ኢራንን ዝተደኮነ፡ ኣብ መንጐ ሩባታት ቲግሮስ ኤፍራጦስን ዝነበረ ዞባ ይውክል። ይኹንድኣ-እምበር፡ መሶፖታሚያን ማእከል ባህሊ ስለዝነበረ፡ ጽልዋታቱ ክሳብ ማእከላይ ምብራቅ፣ ህንዲ፣ ግብጺ ከምኡ'ውን ማእከላይ ባሕሪ ይዝርጋሕ ኔይሩ። ካብ 21ይ ግምት

ክፍለዘመን ክሳብ መወዳእታ 539 ቅድሚ ልደተ ክርስቶስ ዝቀጸለ ስልጣነ መሶፖታሚያን፡ ንሳመርያን፡ ኣሳርያን፣ ኣካዳን ከምኡ'ውን ባቢሎን (Sumerians, AssyrIans, Akkadians and Babylonians) ተባሂሎም ዝጽውዑ ግዝኣታት፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ዘመናትን ነንበይኖም ስፍራታትን ዝተመሰረቱ ይሽፍን። መሶፖታሚያን፡ ማእከላዊ ኣቃውማ ግዝኣት ይኹን ናይ ሓባር ዋና ከተማ ኣይነበሮን፡ - እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ አቃውማ፡ ካብቶም ካልኦት መድረከ ምዕባለ ሕብረተሰብ ፍልይ የብሎ። ብፍላይ ኣብቲ ፈለማ ዘመናት መሶፖታሚያን፡ ኣማልክቲ ዓቢ ግምት ይውሃቦም ብምንባሩ፡ ካህናት ልዑል ተሰማዕነት ዝነበሮም ኮይኑ፡ ንህዝቢ'ውን የመሓድሩ ኔይሮም። ኣብ ሕርሻታት ብምምርኳስ ዝተመስረታ ከተማታት ዓድታትን መሶፖታሚያን እናሰፍሓ ስለዝከዳ፡ መራሕቲ ሃይማኖት ምስ ካልኦት ኣመሓደርቲ ብምኳን ንህዝቢ ይመርሑ ኔይሮም። ገለ ካብቶም ኣብ ዘመነ መሶፖታሚያን ዝተኣታተዉ ምዕባለታት፡ መስኖኣዊ ሕርሻ፣ ክቢ ቅርጹ ፊደላት፣ መንኮርኮር፣ ጀልባ ዝነበሩ ኮይኖም፡ ኣብ መዳያት ሕሳብን ኣስትሮሎጅን 'ውን ኣበርክቶ ኔይርዎ። ብዘይካ'ዚ፡ ኣብ 1754 ቅድሚ ልደተ ክርስቶስ፡ ሻዱሻይ ንጉስ ባቢሎን

8

ታሪካዊ ድሕረባይታ ኤርትራ ክሳብ መግዛእቲ እንግሊዝ ታሪካዊ ድሕረባይታ ኤርትራ ክሳብ መግዛእቲ እንግሊዝ ራእይ ሰመረ

ሊቃውንቲ ጥንታዊ ሬሳታት፡ ኣብ ኤርትራ ዝርከብ ስፍራ ከምኡ'ውን

ዓደጐ። ጣልያናውያውን ገዛእቲ፡ ብኡ ንብኡ ተቀላጢፎም፡ ንኤርትራ ከም

ኣብ ኢትዮጵያ ዝተደኮነ ገለ ክፋል ማዓሙቅ ደንካልያ፡ መቦቆል ስፍራታት

መቀጻልታ ጣልያን ንምምዕባል ጸዓትን ቀረባትን ኣዋፈሩ። ብሓደ ጥሪ 1890

ዓሌት ወዲሰብ ምንባሩ ረቁሖሞ ይርከቡ። በቲ ሓደ መዳይ፡ ከበሳ ኤርትራ፡

ዓ.ም፡ ኤርትራ፡ ቀዳመይቲ ግዝኣት ጣልያን ኣብ ኣፍሪቃ ምንባራ ብወግዒ

ኣዚዩ ኣገዳሲ ክፋል ናይቲ ካብ 4ይ ክፍለዘመን ክሳብ 6ይ ክፍለዘመን ዝስሰነ

ተፈለጠት፡ - ብመንገዲ ጣልያን ዘምጽኦ ፖለቲካዊ መሳርሒታት፡ - ካብ

ንግስነት ኣክሱም ክነብር እንከሎ፡ በቲ ካልእ መዳይ፡ መታሕታዊ ስፍራታት፡

1890 ዓ.ም ክሳብ 1940 ኣብ ትግባረ ዝውዓለ፡ - ከምኡ'ውን ኣብ እዋናት

ብሸነክ ምዕራብ ክሳብ ምብራቅ ሱዳን፡ ብሸነክ ምብራቃዊ ገምገም ኤርትራ

ዓሰርተ ዓመታት ወተሃደራዊ ምምሕዳር እንግሊዝ፡ ፖለቲካዊ መንነት

ድማ ክሳብ ምጽዋዕ፡ ርእሱ ዝክኣለ ግዝኣታትን ዞባታትን' ከምዝነበረ ይንገር።

ኤርትራ ከም ብሓድሽ ተሰንዐ።

ይኹንድኣ-እምበር፡ ዘመናዊ ታሪክ ኤርትራ፡ ብመግዛእቲ ኣዚዩ

ጣልያን፡ ንኤርትራ ንምግዛእ፡ ጨቛኒ ዓሌታዊ ፖሊስን ኢንዳስትሪያላዊ

ዝተጸለወ ኢዩ። ካብ 16 ክፍለዘመን ኣትሒዙ፡ እዚ ስፍራ'ዚ፡ ኣብ ትሕቲ

ፈጠራውነትን ሓዋውሳ ተጠቀመት። ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ጣልያን ዝኣተወት

መግዛእቲ ቱርኪ ኣተወ። ኣብ 17 ክፍለዘመን፡ ኣብዚ ዘመን ሱዳን ተባሂላ

ኤርትራ፡ ምስናይ ከም ናይ ማእከላይ ባሕሪ ዝመስል ኩነታት ኣየር ምውናንን፡

ትጽዋዕ ሃገር ዝነበረ ንግስነት ፉንጂ - ስናር፡ ንመታሕታዊ ክፋል ኤርትራ - ጋሽ

ንስደተኛታት እኩል ስፍራ ትሕዝ ምንባራን፡ ንጣልያን ኣዚያ ክብርቲ ጸጋ'ያ

ባርካ ተቆጻጸሮ፡ - ንብንዓምር በጃ፡ ኣብ ትሕቲ ግዝኣቱ ከእትዎም ድማ ፈቲነ።

ኔይራ። ጣልያንያውያንን ኢንጂነራት፡ ንኤርትራ መቀጸልታ ናይ ጣልያን

ድሕሪ ምድካም ንግስነት ፉንጂ፡ ካብ 1819 ክሳብ 1889 ዓ.ም ኣብ ዝነበረ

ሞዴል ንምግባር፡ ኣድማዒ ምዝመዛ ንምስላጥ፡ መንገዲታት ተሽከርከርትን

ዓመታት፡ ግብጺ ንሰፍሕ ክፋል ኤርትራ ገዚአት። ኮይኑግና፡ ግብጺ፡ ኣብ

ባቡራን ትሕተ-ባይታዊ መተሓላለፊን ሃነጹ፡ - ከምኡ'ውን ንጥፈታት ሕርሻ

ኤርትራ ተካይዶ ዝነበረት ጽልዋታት፡ ውሕስነት ዘይነበሮን ብዙሕ ወጻኢታት

ኣማዕበሉ። እቶም ገዛእቲ፡ ካብ ህዝቢ ኤርትራ ዝመጽእ ናዕቢ ንምውጋድ፡

ዝሓትንን'ዩ ኔይሩ። ብከምዚ፡ ኣብ 19 ክፍለዘመን፡ ነቲ ስፍራቲ፡

ኣብ ኩሉ መዳያት ህይወት ኣዚዩ ጽኑዕ ኣብ ዓሌት ዝተሞርከሰ ናይ ኣጠቃቅማ

ንኤውሮፓውያን ገዛእቲ ሓዲጋትሎም ከደት።

ክፍፍል (segregaÐon) ፈጸሙ። ጣልያን፡ ኣብ ካልኣይ ኩናት ዓለም፡ ምስ ገለ ሓያላን ሃገራት ሕብረት ኣብ ዝፈጸመትሉ እዋን፡ ኣብ ኤርትራ ዝነበራ

ቀይሕ ባሕሪ፡ ምስ ምክፋት ስውዝ ካናል ተዛሚዱ፡ ንንግዲ ዘገድስ

መግዛእታዊ ስልጣን፡ ከይተረድኣ ኣሕሊፈ ሃበት። ብርጣንያ፡ ኣብ ምብራቅ

መንገዲ ባሕሪ ኮይኑ ተረክበ። ምክፋት ስውዝ ካናልን ኣብ ቀይሕባሕሪ ዝነበሮ

ኣፍሪቃ ዝነበራ ረብሓ ንምፍጻም፡ ንጣልያን ከም ሓንቲ ተጻባኢት ገይራ

ጽልዋን፡ ምስቲ ንኣፍሪቃ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ንምእታው ዝካየድ ዝነበረ

ኣቀመጠታ። ኣብቲ ካብ 1939 ዓ.ም ክሳብ 1941 ዓ.ም ዝተኣወጀ

ምንፉሓክ ከም ኣጋጣሚ ተራከበ። ጣልያን፡ ኣብ ገምግም ቀይሕባሕሪ ኣስራ

ተከታተልቲ ውግኣት፡ ብርጣንያ፡ ንጣልያን ፈለማ ካብ ኤርትራ፡ ቀጺሉ ድማ

ንምዕራፍ፡ ፈላሚ ስጉምታት ወሰደት፡ - ኣብ 1869 ዓ.ም፡ ካምፓኒ ጣልያን፡

ካብ ኢትዮጵያ ሓግሒጋ ኣውጸኣታ።

ብስም መንግስቲ ጣልያን፡ ንወደብ ዓሰብ ካብቶም ኣመሓደርቲ ናይቲ ከባቢ

9

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ካብ 1941 ዓ.ም ክሳብ 1951 ኣብ ዝነበረ ዓመታት፡ ኤርትራ፡ መግዛእታዊ

ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ስልጣን ተዋህበ። ብከምዚ ወተሃደራዊ ምምሕደር

ጽፍሒ ዝነበራ ኮይኑ፡ ኣብ ትሕቲ ብርጣንያ፡ ከም ኣብ ቁጽጽር ዝኣተወ

ብርጣንያ፡ ንኤርትራ ከም ትሕቲ ቁጽጽር ዝኣተወት ˝ግዝኣት ጸላኢ˝ ጠሚቱ

ግዝኣት ጸላኢ ኣፍልጦ ረኪባ ትመሓደር ኔይራ። ኤርትራ፡ ኣብ ትሕቲ

ኣመሓደራ። ከም ወጽኢት ተጻባኢ መርገጺ ጣልያን ኣብ ካልኣይ ኩናት ዓለም፡

መግዛእቲ ጣልያን ሰፍ-ዘይብል ጭቆናታት ከምዘሕለፈት፡ ብርጣንያ

ብርጣንያ፡ ነቲ ጣልያን ኣብ ኤርትራ ዝመስረተቶ ቁጠባዊ ቀረባት ክትወርሶ

ተገንዘበት። ኤርትራውያን፡ ካብ መግዛእቲ ጣልያን ናጽነት ንምርካብ ክቱር

ወሰነት። ብመንጻር ቁጠባውን ኢንዱስትርያውን ርእሰማል ክርአ እንከሎ፡

ድሌት ኔይሮም፡ - ኮይኑግና ምስ ኢትዮያን ሕብረት ንክፍጽሙ ክቱር ጽልኣት

ጣልያንውያን ዝሃነጽዎ፡ እንግሊዝያውያን ነቂሎሞ ወይድማ ኣብሪሶሞ።

ከምዝነበሮም ይፍለጥ። ኢትዮጵያ፡ ኣብ ጊዜ መግዛእቲ ጣልያን፡ ኤርትራ ከም

ይኹንድኣ-እምበር፡ ብመንጸር ፖለቲካዊ ምዕባለ ክርአ እንከሎ፡

እትብጽሓ ካብ ምምጓት ዓዲ ውዓለት ፡ - ከምዘይትምልከታ'ውን ፍቃደኝነት

ብርጣንያ፡ ንፖለቲካ ኤርትራሰ ዳግማይ ቅርጺ ዘትሓዘ፡ ሊበራል

ኣርኣየት፡ - ከም ሳዕቤን ናይዚ ተርእዮታት'ዚ፡ ኤርትራውያን ኣብ ልዕሊ

ዲሞክራሲ (Liberal democrtaic) ኣተኣታተወት። ትምህርታዊ ጽላት

ኢትዮጵያ ጽልኣት ንከሕድሩ ተደረኩ። ኤርትራውያን፡ መሬቶም ኣብ ቁጽጽር

ኣስፋሕፊሐት፣ - መሰል ሓሳብ ምግላጽ ብመንገዲ መሰል ምዝራብ

መግዝኣቲ ጣልያን ኣብ ዝነበረሉ እዋን፡ ኣብ መግዛእታዊ ተሞኩሮታት

ፈቀደት፡ - ብመንገዲታት ፖለቲካዊ ሰልፊታትን ሕብረት ሸቃሎን መሰል

መሰረት ዝገበረ፡ ፍልይ ዝበለ ስምዒት መንነት ኣድልዲሎም ሰረቱ።

ምእካብ ኣፍቀደት። ወተሃደራዊ ምምሕደር ብርጣንያ፡ ንኤርትራ ንናጻነት ወይድማ ፖለቲካዊ ሕብረት ምስ ኢትዮጵያ ዝመርሕ ከም መሰጋገሪ መድረክ ጌይሩ ንክርእያ፡

ክልተ ረዘንቲ ወርቃውያን መዓልታት ኤርትራውያን

10

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ፍቅርን ሓዳርን እንታይ'ሞ ክዓብስ'ዩ ሙሴ ተክኤ

ምስ ሰላም፡ ድሕሪ ነዊሕ እዋን በጋጣሚ ኣብቲ ኣብ ህንጻ ንያላ ሆቴል ተዶኪኑ ዝርከብ ንግዳዊ ባንክ ኤርትራ ጎፍ ንጎፍ

ይመጽእ ሎሚ ድማ በዚ ምኽንያት ስለዝመጻኹ ክንራኽብ ክኢልና። ‘’ኣበይ’ዩ ዝጥዕመካ ሻሂ ክንሰቲ’’በለትኒ

ተራኸብና። ንመጀመርያ እዋን ዝተላለናሉን

ሰላም፡ - ‘’ንወዲ ገጠር ኣብዛ ዓባይ ከተማ

ዝተፈላለናሉን ወታደራዊ ክዳን ተኸዲንና ኣብ

ከምርጽ ከምዘሸግሮ ምቸም ዝጠፍኣኪ

ሃገራዊ ኣገልግሎት ስለ ዝነበረ ምስ ረኣኽዋ

ኣይመስለንን’’በልክዋ ፍሽኽ እናበልኩ፡ -

ቅሩብ ተደናገርኩ፡ - ዝለበሰቶ ሓጺር ቀምሽ

‘’ክሳብ ሎሚ ወዲ ገጠር’የ ምባል

ፍሉይ ቅዲ ኣመሻሽጣ ጸጉራን ካብቲ ቀደም

ኣይገደፍካያን ‘’ በለትኒ፡ ኣብ ኣፍ ሂሞል

ዝፈልጣ ስለዝቐየራ፡ ሰጋእ በልኩ እንተኾነ

እንከለና

ሰላም ኣብ ከባቢ ኣፍንጭኣ ዝነበረት ብሮት ፍሉይ መለለዪኣ ስለዝነበረታ ርግጸኛ ክኸዉን ከኣልኩ። ሰላም ትኩርቲ ብምንባራ ቀልጢፋ ‘’ተኽሊኖ’’ በለትኒ፡ - ጋንታና ተኽሊኖ ወይ ወዲ ቐሺ ብምባል ይጽዉዑኒ ነበሩ። ‘’ሰላም’’ ኣድሃይኩ፡ - ብድሕርዚ ምዉቕ

ፍቕራዊ

ሕዉነታዊ

ሰላምታ

ተለዋወጥና። ድሕሪ ቁሩብ ዕላል ክልቴና ብስራሕ ኣብቲ ቦታ ስለ ዝተራኸብና ግዜ እንተልዩኒ ሓቢርና

ሻሂ

ክንሰቲ

ሓተተትኒ። ሰላም ኣብ ክልተሽሕን ሓደን ካብ ሳዋ ናብ በለዛ ተምዲባ ካባና ተፈልየት፡ -

ዘጋጠመትኒ

ኣጋጣሚ

እቶም ተኣኪቦም ዝነበሩ ብጾት ነናቶም ተዛረቡ

ሞያ

ገጠርነተይ ተቐቢሎም ምሳይ ክነብሩ ዝተሸገሩ

ተባሂልና

ዝተኣከብና

ነበርናሞ፡

መብዛሕትኦም ኣባላት ናይቲ ኣሃዱ ዝተፈላለየ

ክመስሉ፡ - እንበኣርከስ

ሞያ ዝነበሮም ካብ ኣስመራ ዝመጹ ነበሩ። በዚ

ብምዝካር’ያ ከምኡ ዝበለትኒ።

ምኽንያት ዝበዝሑ ጥቡቕ ዝምድና ዝንበረኒ

‘’ብዝኾነ ሕጂ ሪጋይ ኣኺሉ ስለ ዘሎ ክኸይድ

ደቂ ኣስመራ ስለዝኾነ ንዓይዉን ካብ ኣስመራ

መቸም ዳሜራ ትፈልጣ ትኸዉን’’ በለትኒ፡ -

ከም ዝመጻኹ ብምግማት ንነብር ነበርና። ሓደ

‘’እፈልጣ’የ መስለኒ ተዘይኮይኑ ኣዉቲስታና

መዓልቲ ግና እቶም ብሞያ መንደቕ ምሳና

ውዲ ኣስመራ ስለ ዝኾነ ዉሰደኒ ክብሎ’የ ‘’

ሓቢሮም ዝነበሩ ንወላድየይ ኣብ ዓዲ

በልክዋ። ብርግጽዉን ባር ዳሜራ ክበሃል

ዝፈልጥዎ ብዛዕባ ዓደይ ክዛረቡ ኣብርሃም

እሰምዕ እንበር ንጹር ኣበይ ትርከብ ንዝብለኒ

ዝበሃል ወዲ ኣሃዱና ሰምዖም። ኣብርሃም ኣጋ ምሸት ምስኮነ ኩላትና ሓቢርና ክነዕልል እንከለና ኣብ መንጎ

ምስ ስድርኣ እናነበረት ካብ ገዛ ወለዳ

‘’ተኸለ ወዲ ኣስመራ ትመስልኒ ነይራ’’

እናተመላለሰት ትሰርሕ፡ ስለዝኾነ ተዛማዲ

ብምባል ዕላል ጀምረ፡ - እቲ ሓደ ትቕብል

ነጻነት

ኣቢሉ’’ ሕጅኸ ኣበይ ድዩ ‘’ ‘’ኣብ ከባቢ

ነይርዋ

ክበሃል

ይከኣል። ኣነዉን ኣብ ክልተሽሕን ክልተን ካብ

መንደፈራ እትርከብ ዓዲ ባሪ ትበሃል

ሳዋ ንዞባ ደቡብ ንኡስ ዞባ መንደፈራ

ዓዱ’’ኣብርሃ’ዩ።

ተመዲበ፡ ኣብ ወርሒ ሓንሳብ ድማ ጸብጻብ

‘’ኣብኡ ተወሊድካ ዓቢኻ ማለትድዩ’’ሓተት

ክቕርብን

ሰላም፡ ‘’እወ ካብ ዓድና ወጻኢ ንዝነዉሐ

ሕሳብ

ክዓጹን

ንኣስመራ

ኩሎም

ከይረስዐት። ዝነበረናያ ኣሃዱ መብዛሕትና ናይ

ብድሕርዚ ደሃይ ኣይነበረንን ኣብዚ እዋን ድማ

ምንቅስቓስ

እየን’’ኣረጋገፅክሎም። ብድሕርዚ

ዘውጻኹልን ግዜያት ንማእቶት

11

ሰላም

ነዚ

ምላሽ ኣይነብረንን፡፡ ብዝኾነ ምስ ሰላም ናይ ምሸት ሰዓት ሓሙሽተን ፈረቓን ተቓጺርና ተፈላለና። ኣስመራ ኣብ ዝመጻኽሉ ሰዓት ንርሑቕ ዝጠመተ ኣተሃናንጽኣ እንክዕዘብ ጣልያናዊ

ንዕቀት

ኣብቲ

ሕብረተሰብ

እገርመኒ፡ - ሓደ መዓልቲ ደቀባት ክለዓልዎም ከምዝኽእሉ ዝሓስቡ ዝነበሩ ኣይመስሉን፡ ብዝኾነ ነዚ እናሓሰብኩ ጥዑም ንፋስ’ታ ከተማ እናስተማቐርኩ ባር ዳሜራ በጻሕኩ።

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ፍቅርን ሓዳርን ብተፈጥሮይ ህድእ ዝበለ ቦታ ደስ እብለኒ፡ - ኣብዚ ቦታ

ዓቕምኻ የዳኽም’ዩ ዝብል እምነት ነይሩኒ፡፡ስለዝኾነ ንምስትምቓር ቀስ

ተወሊዑ ዝንበረ ሙዚቃ ሓያል ድምጺ ነበሮ። ቅድሚ ቆጸራይ ዓሰርተ

ኣቢልካ ምስማዕ ንምስዕሳዕ እንተኾይኑ ዝያዳ ክትከፍቶ ኣሎካ ክሳብ

ደቒቕ ቀዲመ ብምንባረይ ክሳብ ቆጸራይ ዝኣክል ኮፍ ክብል ፈተንኩ፡ -

ሎሚ ዝኣምነሉ’ዩ። ‘እሞ ከመይ ኣሎ ናብራ’’ ˝ናብራ ነስተንፍስ ናብራ

እንተኾነ ኣይከኣኩልኩን ኣብቲ ከባቢ ዘወር ክብል ክጸንሕ ብምዉሳን

ምስትንፋስ እንተኾይኑ’’ ‘ዋላ’ኳ ብቕንዱ ምንባር ምስትንፋስ

ንደገ ወጻኹ እንተኾነ ሰላምዉን ቀልጢፋ ብምምጽኣ ተተሓሒዝና

እንተዘይኮነ ብዘይ ምስትንፋስ ግና ኣይንበርን’ዩ’ በልክዋ፡ ናይ ሓሳብ ጌጋ

ሓቢርና ንዉሽጢ ብምታዉ ኮፍ በልና። ‘’ብኸመይ እዚ ቦታ መሪጽክዮ’’

ከየምጽእ እናተጠንቀቕኩ።

‘’ተረዲኤካ ኣለኹ ኣብዚ ክመጽእ እንከለኹ ዋላ ንሒደት እዋናት ይኹን ካብ ክዉንነት እሃድም ዉሽጠይ ዘይርድኣኒ ፍስሃ እስመዓኒ’’በለትኒ ዕትብ

ዕላልና ኣብተን ዝተፈላለናለን እዋናት እንፈልጦም ሰባትን

ብምባል። ዝፈልጣ ሰላም ቅሩብ ድንግር በለትኒ፡’’ግን’ኮ ሰላም ንገዛእ

ኩነታቶምን ኣዕለልና። ብወገነይ ብዛዕባ ዝተኣሰሩ፡ ስገረ ዶብ ዝኸዱ

ርእስኺ ተታልሊ ኣሎኽኢ ማለት’ዩ’’ ‘’ክኸዉን ይኽእል እዩ ግና

ሰሊጥዎም ኤዎሮፓን ኣመሪካን ዝኣተዉ ኣዕለልክዋ፡ - ንሳዉን ብወገና

ንሒደት ሰዓታት ጥራሕ’’ በለትኒ ናብታ ኣሳሳዩት ብኢዳ ምልክት

እትፈልጦ ነገረትኒ ልዕሊ ኩሉ ግና እስማዒል ኣብ ማእከላይ ባሕሪ ከም

እናገበረት። ‘’ትዝክሮ’ዶ ኣብ ኣፍ-ሂምቦል ናይ ኣብራር ድምጺ ዓዉ

ዝሞተ ምስነገረትኒ ኣዝየ ሰንበድኩ፡ - ብድሕርዚ ንሒደት ካልኢት ክልቴና

ኣብልዋ ክንብሎም ዝበልካዮ’’ብምባል ሓተተትኒ፡ ከምዘይዝክሮ

ዝን በልና። ‘ርኢኻ ተኽለ ካብዘን ካልእን ንኽትሃድም እንታይ ኣማራጺ

ብርእሰይ ብምንቕናቕ መለስኩላ። ‘’ሙዚቃ ንሱ ክመጸካ የብሉን ንስኻ

ኣሎ ካብዚ ዓዉ ዝበለ ሙዚቃ ንላዕሊ’ በለትኒ ፍሽኽ ክትብል

ክትከዶ ኣሎካ’’ ሓቃ’ያ ዓዉ ኣቢልካ ዝስማዕ ሙዚቃ ናይ ምስትምቓር

እናፈተነት። ናይ መወዳእታ ክፋል ኣብ ዝቅጽል ሕታም ይቅጽል

ውርደት ዘስዕብ ዓወት

ናይዛ ዓለም ዘስሕቕ ድራማ ክነግረካ...ሃፍታማት ስድራ ጓል ዓበይቲ ክምርዓው ይደልዩ፡ እቶም እንዳ ዓበይቲ ስድራ ዉን ንጓሎም ናብ

ፊሊ ወናኒ ሙቁረ ቃንዛ

እንዳሃፈትም ከመርዕዉዋ ይደልዩ...እዚ ምስ ፈጸሙ ድማ ነንሕድሕዶም ይነዓዓቑ። እቲ ወዲ ኣነ እኮ ወዲ ሃፍታም ኢየ፥እታ ጓል ኣነ እኳ ጓል ክስቶ ኢየ እናበሉ ክነፋፍሑ፡ ክወዳደሩ፡ ክጸራረፉ በዚ ነንሕድሕዶም ክነዓዓቑ ይነብሩ። ጣዕምን ዕረፍትን ዘይብሉ ብገንዘብ ክግዛእ ዘይክእል ሃፍታም ፍቕሪ ድማ ሲኦኖም ይነብሩ። ሓያል ሰብ! እቲ ንልቡ ቀረባ ንግስነት፡ ህቡብነት፡ ምቾት፡ ሃፍቲ፡ ረብሓ፡ ስልጣን ወዘተ ኣይኮነን...ሓያል ሰብ! እቲ ንልቡ ቀረባ ፍርሃት እግዚኣቢሔርን፥ ከምኡ ድማ ስኡን ኮይኑ ከመይ ጌሩ ካብ ሰብ ይልመንን

ናይ ብሓቂ ክብርኻ ክትሕሉ እንተደሊኻ ብዝተኻእለካ ንሰባት ክትጠቕሞም

ይብለጽን ዘይፈልጥ ሰብ ጥራሕ'ዩ። ሓቂ'ዩ ጥበበኛ ሰለሙን፡ ˝ካብ ብዙሕ

እምበር ክትጥቀመሎም ኢልካ ብምንምትኣምር ኣይትቕረቦም። ትፈልጥ'ዶ

እቶት ምስ ዓመጻ፡ ሒደት ምስ ጽድቂ ይሐይሽ˝ ወሲኹ ዉን ˝ካብቲ

ንሰባት ክጠቕሙዃ ኢልካ ትቐርቦም ተኾይንካ ባርይኦም ጌሮም ከምዝንዕቁዃ።

ንኸተማ ዚሕዝ ከኣ መንፈሱ ዚገዝእ ይበልጽ˝ክብል። እዚ ዓይነት ሰብ

ንኣብነት ንሓንቲ ሄዋን ገንዘብ ስለዘለዋ ወይ ስድርኣ ሃፈትም ስለዝኾኑ ጥራሕ

ኩሉ ግዜ ሓያልን ክቡርን ኢዩ። ርአ! ሓደ ቅዱስ ኣቦ እንታይ ይብል፡

እንተድኣ ክትቀርባ ወይ ክትምርዓዋ ደሊኻ ተተመርዒኻያ። ንስኻ ምናልባት

˝ጽቡቕ ገዛን ክቡር ኣቑሑትን ቤት ኣይገብርን፡ ሚልዮኖራት ምስ ብዙሕ

ዝተዓወትካ ክመስለካ ይኽእል'ዩ እንተኾነ ክትንዕቐካን ከተሕስረካን ኢያ፡ ሰባት

ገንዘቦምን ገፊሕ ገዝኦምን ቤት(ስድራ) ኣይፈልጡን ኢዮም።

ይኹኑ ሕልናኻ ዉን ክላእ ዘይንገንዘባ ኢልካ ኢኻ እናበሉ ክጭፍጭፉዃ ኢዮም።

12

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ጥዕና ኣድላይነት ምስታይ እኩል ዓቀን ማይ ራእይ ሰመረ ካብ መላእ ክብደት ናይ ሓደ ውልቀሰብ፡ ካብ 55

ድርቀታት ቆርበት፣ ቀልቀል፣ መገጣጥሞ-ኣካላት

ክሳብ 75 ሚእታዊት ማይ ምኳኑ፡ ሰነፍልጠታዊ

ከምኡ'ውን ሕማም ኩሊት፣ ጸገም ስርዐተ

መጽናዕቲታት ይሕብሩ ። እኩል ማይ ምስታይ፡

ምንቅስቃስ ልቢ ዝኣሰመሉ ንምጥቃስ ይክእል።

መኣዛታትን ኦክስጂንን ኣብ መላእ ሰብነት ብዘይዝኮነ

ብዘይካ'ዚ፡ እኩል ማይ ምስታይ፡ ኣድላይነት

ይኹን ዕንቅፋትን ምድንጋይን ንክንቀሳቀሱ ዓቢ ተራ

ዘይብሉ ሚዛን ንምንካይ እንተላይ ኣልኮላዊ መስተ

ይጻወት። ብከምዚ ድማ'ዩ፡ ንኣብነት ሓደ ውልቀሰብ፡

ዘስዕቦ ሕማቅ ውሽጣዊ ስሚዕታት ንምውጋድን

ኣብ መዓልታዊ መነባብሮኡ እኩል ማይ ምስ ዘይሰቲ፡

ኣዚዩ ሓጋዚ ምካኑ ይንገር። ዝኾነይኹን

ኣብ ኣእምሮኣ'ውን ኣካላው'ን ኩነታቱ ኣሉታዊ

ውልቀሰብ፡ ማዕረ ክንደይ ዓቀን ማይ ክሰቲ

ተርእዮታት ወይድማ ድክመታት ከስተብህል

ከምዘለዎ፡ ብንጹር ዝሰፈረ የለን፡ - ይኹንድኣ-

ዝክእል። ብካልእ ኣገላልጻ፡ ገለ ካብቲ እኩል ማይ

እምበር፡ መዓልታዊ፡ ብውሑዱ ኣስታት ርቢዒ

ዘይምስታይ ዘስዕቦ ሕማማት፡ ከም ሕማም ርእሲ፣

ሊትሮ ማይ ምስታይ ከምዘድሊ ይጥቀስ።

መውጋእቲ መርፍእ ንጥረ ቡን (ካፌን) Coffee enemas ራእይ ሰመረ መውጋእቲ መርፍእ ንጥረ ቡን (ካፌን) ማለት፡ ካብ ቡን ብዝርከብ ካፌን

ኢዩ፡ - ብከምዚ፡ ጻላም ከብዲ፡ ካብ ሕበጥን ቃንዛ ዘስዕቡ ንጥረ ነገራት፡

ብምጥቃም፡ ብመልክዕ መውጋእቲ መርፍእ ቃንዛ ንምፍዋስ ዝካየድ

ናጻ ከምእትኸውን ይግበር፡። ከምዚ ዝኣመሰለ ካብ መርዛም ነገራት ናጻ ናይ

መስርሕ ፍወሳ ኢዩ። እዚ ከምዚ ዝኣመሰለ መስርሕ ሕክምና፡ ኣብ ቀዳማይ

ምግባር መስርሕ፡ እንተላይ ካብቶም ፈውሲ ቃንዛ መድሃኒታት ዝስዕቡ

ኩናት ዓለም፡ ሓንቲ ኣጋር ሓኪም፡ ፈውሲ ቃንዛ ስለዝወደአት ንብዙሓት

መርዛማት ከይተረፈ ንምጽራይ ኣብ ግምት ዘእተወ ኮይኑ፡ ከከም ኣድላይቱ

ከቢድ ቃንዛ ዝነበሮም ወተሃደራት፡ ሃንደበት መውጋእቲ መርፍእ ካፌን

ብቀጻሊ ይውሃብ። ቡን ብምስታይ፡ ካብ መውጋእቲ መርፍእ ካፌን ዝርከብ

ብምጥቃም ምስ ፈወሰቶም ዝተመህዘ ኢዩ። ገለ ገለ ልምዳውያን ሰብሞያ

ሕክምናዊ ረድኤት ንምርካብ ብመሰረቱ ኣይክኣልን፡ - ብካልእ ኣዘራርባ፡

ሕክምና፡ ሕማም ካንሰር ንዘለዎም ሰባት፡ መውጋእቲ መርፍእ ትሕዝቶ

እቲ ካብ ቡን ዝርከብ ካፌን፡ ናብ ስርዓተ ምሕቃቅ መግቢ ከይኣተወ፡ ናብ

ካፌን ተጠቂሞም ኣብ ምፍዋስ ከም ዘርከቡ ይፍለጥ፡ - እዚ መስርሕ'ዚ፡

ጸላም ከብዲ ብቀጥታ ክኣትው ከምዘለዎ ይግለጽ፡ - ይኹንድኣ-እምበር፡

ቀጥታ ብመንገዲ መጨረሻ ክፋል መዓንጣ፡ ብመልክዕ መውጋእቲ መርፍእ

መውጋእቲ መርፍእ ካፌን፡ ብሕክምናዊ መንገዲ ብዕሊ ዛጊት

ዝውሃብ ካፌን ቡን፡ ንጸላም ከብዲ ከምቲ ዝድለ ሓሞት ንከተፍስስ

ኣይተረጋገጸን፡ - ብርግጽ፡ ካፌን፡ አብ ውሽጢ ደም ዝርከብ ኬሚካላዊ

ድርኪት ዝፈጥር፣ ሻምብቆታት ሓሞት ዝከፍት ከምኡ'ውን ጸላም ከብዲ

ዘይመዕሩይነት (Chemical imbalance) ክፈጥር ኣብ ርእሲ ምክኣሉ፡

ካብ መርዛም ዝኮኑ ነገራት የንጽህዩ ካብ ዝብል መትከል ተበጊሱ ዝካየድ

ሓደገኛ ውጽኣትን ድርቀትን ከስዕብ ይክእል ኢዩ።

13

ጽልዋታት ኣተዓባብያ ቆልዑት ቢንያም ተስፋልደት ቆልዑት ዝዓብዩሉ መገዲ ምስ ዓበዩ ንዝህልዎም ምስ ሰባት ዘለዎም ርክባት፣ ፍቕራዊ ምርጭኦም፣ ዓወት ስርሖምን ከምኡ'ውን ትምህርቶምን ዘለዎም ርእሰ-ተኣማንነትን ዓቢ ጽልዋ ኣለዎ። ኣብ ርእሲ'ዚ፡ ብዙሕ እዋን ካብ ጾታዊ-ርክብ፣ ገንዘብ ፣ ሓማት/ ሓሙ ቀጺሉ ኣብ ሓዳር ዘይምርድዳእ ዝመጽእ ብጉዳይ ኣተዓባብያ

ወለዲ ካብ ገዛ ወጻኢ ኣብ ዘሎ ናይ ደቆም ሂወት ተሳተፍቲ ኣይኮኑን ። በዚ

ቆልዑት እዩ። ናይ ስነ-ልቦና ምሁራት ወለዲ ንደቆም ዘዕብይሉ

መገዲ ዝዓብዩ ቆልዑት ዓበይቲ ኣብ ዝኾንሉ ግዜ ምስ ሰባት ናይ ምርድዳእ

መገዲ ኣብ 4 ዓይነት ሜላ ኣተዓባብያ ቆልዑት ይምድብዎም። እተን

ጸገማ የጋጥሞም። ከም ተወሳኺ ብዛዕባ ቤተሰቦም ጽቡቕ ዝኾነ ኣመለካኽታ

4 ዓይነት ሜላ ኣተዓባብያ ቆልዑት፡ 1ይ ሸለልተኛ 2ይ ምልካዊ 3ይ

የብሎምን። ተደለይቲ ወይ ኣገደስቲ ሰባት ከም ዝኾኑ ኣይስምዖምን።

ኣሳታፊ 4ይ ሕንቁቓት ተባሂሎም ይግለጹ፡ - ነፍስወከፎም ናቶም ዝኾነ ጠባይ ድማ ኣለዎም።

2ይ ምልካዊ ዝኾነ ሜላ ኣተዓባይ ቆልዑት እዚ ዓይነት ሜላ ኣተዓባብያ ቆልዑት ጽዑቕ ቁጽጽር ዘለዎ ከም ዝኾነ

1ይ ሸለልተኛ ዝኾነ ሜላ ኣተዓባብያ ቆልዑት

ይፍለጥ። በዚ ሜላ እዚ ዝዓብዩ ቆልዑት ንወለዶም መልሲ ክምልሱ

እዚ ዓይነታ ሜላ ኣተዓባብያ ካብቶም ሕማቕ ዝኾነ ኣተዓባብያ

ኣይፍቀደሎምን። እንታይ ደኣ በቲ ወለዶም ዘውጽእዎ ሕጊ ጥራይ ክኽተሉ

ቆልዑት ሓደ'ዩ። ከምዚኦም ወለዲ እቶም ቆልዑ ንእኦም ስጋብ

ይግደዱ ። ከምዚ ዓይነት ወለዲ ንደቆም ክምህሩ መቅጻዕቲ ከም ቀዳማይ

ዘየሸገሩዋም ኣብ ድላዮም ይውዓሉ ዝደለይዎ ይግበሩ ብዙሕ

ኣማራጺ ይወስድዎ ክልወጥን ብዝሓሸ ሜላ ኣተዓባብያ ቆልዑት ክልወጥን

ኣይግድሶምን። ብከምዚ ዝዓብዩ ዝተወሰኑ ሓላፍነት ቤተሰብ ስለ

ዘለዎ ዓይነት ኣተዓባብያ ቆልዑት እዩ።

ዝስከሙ ንእስነቶም ይምንጠሉ እዮም። ምስ ዓበዩ ሰብ ምእማን ናይ ምልካዊ ወለዲ ዋና ዋና ባህርያት

ዝኸብዶም ጽምዋ ዝስምዖም ክኾሉ ይክእሉ እዮም። ካብቶም ካልኦት ዓይነት ሜላ ኣተዓባብያ ዝተፈልየ ተለዋዋጢ ዝኾነ ባህርያት

ብዝኾነ መገዲ ደቆም በቲ ንሶም ዘውጽእዎ ሕጊ ጥራይ እዩ ክምርሑ ዝደልዩ

ኣለዎ ። እዞም ዝስዕቡ፡ ዋና ዋና ዝበሃሉ ባህርያት ሸለልትነት

። ንደቆም ብዛዕባ እቲ ዘውጽእዎ ሕግታት መብርሂ ኣይህቡን፡ - ደቆም

ዘጥቀዖም ወለዲ እዮም።

መብርሂ እንተሓቲቶም ዝወሃቦም ኣወንታዊ መልሲ የለን። ደቆም ነቲ

1ብዛዕባ ናይ ደቆም ኣካላውን ስነ-ልቦናውን ዕብየት

ዝተባህልዎ ነገር ንኽፍጽሙ መቕጻዕቲ ከም ቀዳማይ መሳርሒ ይጥቀሙ ።

ኣየጨንቆምን። 2. ኣብ ዙርያ ደቆም እንታይ ይካየድ ይፍጸም ከም

ንደቆም ዘለዎም ፍቕሪ ብግልጺ ከርእዩ ኣይደልዩን። ቆልዑት ብዛዕባ ነብሶም

ዘሎ ኣይፈልጡን። 3. ንደቆም ጽቡቕ ዝኾነ ናይ ምንባር ኩነታት

ክውስኑ ኣይፈቐዶምን ። ብከምዚ መገዲ ዝዓበዩ ቆልዑት ዕውታት

(ሃዋሁ) ኣየጣጥሑን። 4. ምስ ደቆም ብዙሕ ግዜ ኣየጥፍኡን

ንምዃንን "ትኽክለኛ" ዝኾኑ ነገራት ንምግባርን ዝጽዕሩ ክኾኑ እንከለዉ

(ንደቆም ዝኸውን ግዜ የብሎምን) 5. ብዛዕባ ናይ ደቆም ኣዕሩኽ/

ሓድሽ ነገር ንምፍታን ወይ ዘይተለምደ ስራሕ ምስራሕ ይኸብዶም

መሓዙትን መማህራንን ኣይፈልጡን።

እዩ። ብዛዕባ ነብሶም ዘለዎም ኣመለካኽታ ትሑት ይኸውን። ኣብ ቅድሚ

14

ስነልቦና ዘረባ

ክገብሩ ይጽገሙን ይስከፉን ። ኣብ

ማህበራዊ ርክቦም ይጽገሙ። ካብ ቤተሰብ ቁጽጽር ወጻኢ ኣብ ዝኾንሉ ኣዝዩ ልዑል ናይ ምብልሻው ዕድል ኣለዎም። ሰባት ዘረባ ክገብሩ

3ይ ሕንቁቕ ዝኾነ ሜላ ኣተዓባብያ ቆልዑት

ይጽገሙይስከፉን ። ኣብ ማህበራዊ ርክቦም

ሕንቁቅ ኣተዓባብያ ቆልዑ፡ ኣብ ቀረባ ግዜ ዝጀመረን ኣብ ከተማታት

ይጽገሙ። ካብ

ብብዝሒ ዝርኣይ ዓይነት ሜላ ኣተዓባብያዩ እዩ ። እዚኦም ዓይነት ወለዲ

ቤተሰብ ቁጽጽር

ወጻኢ

ኣብ ዝኾንሉ ኣዝዩልዑል ናይ ምብልሻው ዕድል

ብዛዕባ ደቆም ኣዝዮም ይጭነቑን ክገብርዎ ዝኽእሉ ዘበለ ነገር ኹሉ

ኣለዎም።

ይገብሩን። ነገር ግን ንደቆም ዋላ ሓደ ሕጊ ኣየውጽኡን

እዮም ንደቆም ኣዝዮም ይፈትዉ እዮም ምሕዛን ምጭናቕ ናይ ደቆም

ቆልዑት ነቲ ዝወጽኣሎም ሕጊ ብምጥሓሶም እንታይ ከም ዝበጽሖም

ኣይደልዩ። ካብዚ ዝተላዕለ ደቆም ዋላ እንተ ኣጥፍኡ ከይኩሪ ኣይገንሑን

ይንገሮም ።

ክእርምዎም ኣይመርጹን። እዚ ዓይነት ኣተዓባብያ ብፍቓድ እቶም

ወለዲ ካብቶም ቆልዑት እንታይ ከም ዝጽበዩ ይንገሮም ።

ቆልዑት ዝተመስረተ እዩ ።

ወለዲ ምስ ደቆም ግሉጽን ጥዑይን ዝኾነ ዝርርብ ይገብሩ። ብከምዚ መገዲ ዝዓብዩ ቆልዑ ርእሰ-ተኣማማንነት ዘለዎም ይኾኑ ።

ዋና ዋና ባህርያት ወለዲ ሕንቁቃት ቆልዑ

ክገብርዎ ዘለዎምን ዘይብሎምን ፈልዮም ይፈልጡ። ጽቡቕ ዝኾነ

ንደቆም ሕጊ ኣየውጹን እዮም። ምስ ደቆም ክጋጨዉ

ማሕበራዊ ርኽብ ይህልዎም።ናይ ትምህርቲ ውጽኢቶም ጽቡቕ

ኣይደልዩን ንደቆም ይሽልሙን ይፈትዉን ነገር ግን ንሕማቕ ባህርያት

ይኸውን ።

ደቆም ክልውጡ ዓቅሚ ይስእኑ። ደቆም ዝበልዎም ነገር ብዘይ ዝኮነ

ናይ ሓደ ሰብ ባህሪ ዝውስኑ ካብ ኣተዓባብያ ብተወሳኺ ብዙህ ነገር

ቅድመ-ኩነት የማልኡ ።

ከምዝለዉ ዝፍለጥ እዩ። - እዚ ኣብ ላዕሊ ዝተገልጸ ኣተዓባብያ ክህልዎ

በዚ መገዲ ዝዓብዩ ቆልዑት ድህንነት ኣይስምዖምን። ደረቶም ስጋብ

ዝኽእል ተጽዕኖ ብከፊል ንምግላጽ ዝቀረበ እዩ። ንመጻኢ ደቅና ሎሚ

ኣበይ ከም ዝኾነ ኣይፈልጡን: - ነብሰ-ፍትወት ዘጥቀዖምን ትሑት

እንገብሮ ነገር ወሳኒ'ዩ። ስለዚ ክውንነታዊ መረዳእታ ርክባት ወለድን

ውጽኢት ትምህርቲ ዘምጽኡን ኮይኖም፡ ኣብ ዝኾነ ነገራት ተበግሶ

ውሉዳትን ብምብጋስ፡ ከመይ ዓይነት ወለዲ ኢና?

ዘይብሎም ክኾኑ ይክእሉ እዮም። ኣብ ስራሕ ቦታ ምስ ሓለፍቶም

መገዲ ይዓብዩ ኣለዉ? ንደቅና ብከመይ መገዲ ከነዕብዮም ኣለና ዝብሉ

ዘይምርድዳእ ይረኣየሎም ።

ሕቶታት ብምልዓል፡ ቅኑዓት መልስታት ንምርካብ ምስ እንጸዕር፡ ደቅና

ደቅና ብከመይ

ኣብ ኩሉ መዳያት ህይወት ዕውታት ንክኮኑ ክሕግዘና ይክእል። 4ይ ኣሳታፊ ዝኾነ ሜላ ኣተዓባብያ ቆልዑት

ብተወሳኺ፡ እቶም ውላድ ዘይብልና ምስ ወለድና ከመይ ዓይነት ወለዲ

ከምዚኦም ዓይነት ወለዲ ካብ ደቆም ብዙሕ ይጽበዩ ንደቆም እውን

ክትኸውን ኣለና? ብፍላይ ከኣ እዞም ኣብ ስደት ዘለና ደቅና ዕውታት

ሓገዝ ይገብሩ። ናይ ደቆም መሰልን ግዴታን ብግልጺ የቐምጡ። ከምዚ

መታን ክኾኑ እንታይ ክንገብር ኣለና፡ ክንሓስበሉን ክንዘራረበሉ

ዓይነት ሜላ ኣተዓባብያ ኣብ መንጎ ቆልዑትን ወለድን ጥዑይ ዝኾነ

ተመራጺ ኢዩ።

ርክብ ይፈጥር። ናይዚ ሜላ ኣተዓባብያ ዋና ዋና ባህርያት ዝበሃሉ ግሉጽ ዝኾነ ሕግን ናይቲ ሕጊ ኣድላይነት ምስቶም ደቅኻ ምትእምማን ንኣብነት ( ቆልዑት መዓስ ከም ዘጽንዑ መዓስ ከም ዝጻወቱን መዓስ ከም ዝድቅሱን .... ) ምፍላጥ

15

ብዘይ ዝኮነ ይኩን መቆጻጸሪ ጸቅጢ፡ መብዛሕትኡ እዋን ኣካላትና ኣብ ዝለዓለ ኩነት - ተጠንቀቅ ምህላዉ ክንግንዘብ ኣሎና። ልዑል ዓቀን ጸቅጢ ኣብ እተናውሕ እዋን ኣመና ተኣፋፊ ጸገማት ጥዕና የስዕብ ምኳኑ ምግንዛብ የድሊ። ጸቅጢ፡ ኣብ መዳያት ጥዕናና፣ ምሕዝነትና ወይ ድማ ደረጃ ህይወትና ኣሉታዊ ስምብራት ክሳዕ ዘከስት ኢድና ኣጣምርና ክንዕዝብ ኣይግበኣናን። ስለዚ፡ ካብ ሎሚ ኣትሒዝና፡ ብርክት ዝበሉ ብልሓታት መቆጻጸሪ ጸቅጢ ብግብሪ ኣብ ህይወትና ክንሰርሓሎም ወይ ድማ ክንለማመዶም ይግበኣና፡፡ ንምዃኑ ኣብዚ እንነብረሉ ዘሎና ዘመን፡ ካብ ኣደራዕ ጸቅጢ ሓራ ኮይኑ ዝነብር ትፈልጥ ዶ ኣሎካ ዶ ? ባህሪ ኣካይዳ ዘመናዊ ህይወት፡ ምውናን ብቅዓት ምቁጽጻር ጸቅጢ ንነፍሲ ወከፍ ሰብ ኣገዳስነት ከም ዝህልዎ ጌይርዎ ኢዩ።ብዙሓት ሰባት ከም ስራሕ፣ መነባብሮ ገዛ፣ ምንባይ ህጻውንቲ ወይ ኣረጋውያን፣ ዝምድና ዝኣመሰሉ ተደራራቢ ሓላፍነታት ተሰኪሞም ከም ዝነብሩ ይፍለጥ። ስለዚ፡ ጸቅጢ ብኣድማዕነት ንምጉዳል ክልተ ቀንዲ ረቛሒታት

ጸቅጢ፡ - ጠንቂ ዘይምርግጋእን ሕማማትን

ምምላእ የድሊ፡ - ጸገማት ምልላይ፣ መፍትሒታት ኣብ ትግባረ

ራእይ ሰመረ

ምውዓል።

ጸቅጢ፡ ነቲ ካብ ጊዜ ናብ ጊዜ እናወሰከ ዝከይድ ጠለባት ህይወት ንምግጣም

ስለዚ ጸቅጢ ብኣድማዕነት ንምህዳእ እቲ ቀዳማይ ክውሰድ

ዝረአ ንቡር ግብረ መልሲ ኣካላውን ስነ ኣእምሮኣውን ኢዩ። ብዙሓት

ዘለዎ ስጉምቲ፡ ምቁጽጻር ጸቅጢ ከም ቀጻሊ ወይ ዘየቛርጽ ሽቶ ጌርካ

ኣሜሪካውያን: ኣብ ገለ ወቅቲ ናይ ሓደ ዓመት ኣብ ህይወቶም ብድሆታት ጸቅጢ

ምስራዕ ኢዩ። ሓንሳብ ንዘሎና ዓቀን ጸቅጢ ክንቆጻጸር ምስ ጀመርና፡

ከም ዘጓንፎም መጽናዕታት ይሕብሩ። ብዛዕባ ጠንቅታት ጸቅጢ ኣብ

ቀጺሉ ክንገብሮ ዝግበኣና ድማ ጠንቅታት ጸቅጢታትና ምልላይ

እንምልከተሉ እዋን፡ ኣእምሮና ውሕስነትና ንምርግጋጽ ብስርዓተ - ደወል

ኢዩ። መዓስይ ወይ ኣብ ከመይ ዝኣመሰለ ኩነታት ኢና ንጸቅጢ

መጠንቀቅታ ከም እተጻወድ ክንዝክር ኣሎና። እዚ ማለት፡ ኣእምሮና ገለ ዘስግኣና

እንዳረግ ወይ ውጥረተ - ኣእምሮ ዝስመዓና? ብርግጽ ገለኦም

ኩነታት ኣሎ ኢሉ ኣብ ዝግንዘበሉ ህሞት፡ ግብረ መልሲ ንምሃብ ዓቅምና ከነዐቢ

ጠንቅታት ጸቅጢ ንምልላዮም ክሳዕ ክንዲቲ ኣጸገምቲ ኣይኮኑን፡ -

ማእለያ ዘይብሉ ሃርሞናት ኣካልና ክሰድድ የመላክተሉ። ከምዚ ዝኣመሰለ

ከም ተጽዕኖ ስራሕ፣ ኣብ ዝምድና ቅድወት ወይ ስምምዕ

ኩነታት፡ ግብረ መልሲ “ ተቃለስ ወይ ኣምልጥ ” ተባሂሉ ይስመ። እቲ ዘስግእ

ዘይምህላው፣ ቁጠባዊ ጸገማት ዝኣመሰሉ ማሕበራውያን ሸግራት

ኩነታት ሓንሳብ በኒኑ ምስ ከደ፡ ኣካላትና ናብ ንቡር ናይ ተዛነ ሃዋህው ይምለስ።

ካብቶም ብተደጋጋሚ ዝክሰቱ ኢዮም። ከም ወትሩ ንስራሕ

ሕማቅ ኣጋጣሚ ኮይኑ ግና፡ ጸቅጢ ዘመናዊ ህይወት ደው መበሊ ነቁጣ ዘይብሉ

ምምልላስ፣ ምንባይ ህጻን፣ ልዕሊ ዓቀን ኣብ ስራሕ ምውሳእ

ብምዃኑ፡ ደወል መጠንቀቅታና ሳሕቲ ጊዜ ኢዩ ዝጠፍእ። ብከምዚ ድማ ኢዩ

ዝኣመሰሉ መዓልታውያን ብድሆታትን ጠለባትን ንገዛእ ርእሶም’ውን

ምቁጽጻር ጸቀጢ ኣብ ህይወትና ኣዚዩ ዕዙዝ ኣገዳስነት ዝህልዎ። ምቁጽጻር

ኣብ ዝህልወና ዓቀን ጸቅጢ ኣበርክቶ ኣለዎም።

ጠቅጢ ደወል መጠንቀቅታና ናብ ንቡር ኩነታት ንምምላስ ብርክት ዝበለ መሳርሒታት ይህበና ኢዩ፡፡

16

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ኣብ ርእሲ እዚ፡ ኣወንታውያን ፍጻመታትውን ጸቅጢታት ከስዕቡ

ብመሰረቱ ካብ ህይወትና ክጠፍእ ዘይክእል ክስተት ኣብ ርእሲ ምዃኑ

ይክእሉ ኢዮም፡ - ንኣብነት ኣብ ውሽጢ ሓደ ዓመት እንተድኣ ተመርዕና፣

ምቁጽጻር ጸቅጢ ኣብ ውሽጢ ሓደ ለይቲ ፍወሳ ዘምጽእ ተርእዮ ኣይኮነን።

ሓድሽ ስራሕ ጀሚርና፡ ሓድሽ ገዛ ዓድግና ልዑል ዓቀን ጸቅጢ ክህልወና

ይዂን ድኣ እምበር፡ ቀጻሊ ጸቅጢ ንምቁጽጻር ልምምዳት ብምክያድን ኣብ

ይክእል ኢዩ።ኣሉታውያን ፍጻመታት ሕሱም ጸቅጢ ወይ ውጥረተ -

ኣካይዳ ህይወትና ምምዕርራት ብምፍጻምን ዓቀን ውጥረተ - ኣእምሮ

ኣእምሮ ከም ዘምጽኡ ርዱእ ኮይኑ፡ ኣብ ህይወትና እተከሰቱ ኣወንታውያን

ብኣድማዕነት ኣብ ትሕቲ ቁጽጽር ንምእታው ተመክሮ ክንድልብ፡ ኣብ

ለውጢታት ምልላይውን ክንዝንግዕ የብልናን።

ህይወትና ዘጋጥሙና ብድሆታት ንምምካት ብቅዓትና ከነካዕብት ንክእል ኢና።

ጸቅጢ ዘስዕቡልና ኩነታት ድሕሪ ምልላይ፡ ከመይ ጌርና ከም እነወግዶም ወይ እንገጥሞም ስትራተጂ ንምውጻእ ክንሓስብ ንክእል ኢና።

ብልሓታት ምዝናይ ኣገዳሲ ክፋል ምቁጽጻር ጸቅጢ ኢዩ፡: ምናልባት

ከመይ ዝኣመሰሉ ኩነታት ጸቅጢ ክንቆጻጸር ከም እንክእል ምልላይ ግርም

ጸቅጢ ንምቁጽጻር ኣዚና ዕውታት ምስ እንከውን፡ ምዝናይ ከም ቀዳምነት

መበገሲ ነጠቢ ተበግሶ ምቁጽጻር ጸቅጢ ክከውን የክእል ኢዩ። ንኣብነት

ዘይክንሰርዖ ንክእል ኢና። ይዂን ድኣ እምበር፡ ንነብስና ክንዕምጽ

እንተድኣ ብሰሪ ጸቅጢ ናይ ምድቃስ ጸገም ዘለና ኮይኑ፡ ነዚ ሽግር’ዚ

ኣይግበኣናን፡ - ከመይሲ ኩሉ ሰብ ክዘናጋዕን ክሕደስን ይደሊ ኢዩ።

መፍትሒ ንምንዳይ እንወስዶ ስጉምቲ፡ ካብቲ ዝርብሽ ዜና ኣብ ዝህልወሉ

ቀጻልነት ጥዕና ንምርግጋጽ፣ ውሽጣዊ ምርግጋእና ንምውሓስ ከምኡ’ውን

ምሸት ቲቪ ንምጥፍእ እነርእዮ ግብረ መልሲ ዝቀለለ ኢዩ። ኣብ ካልእ

ነቲ ብሰሪ ውጥረተ - ኣእምሮ እተጐድአ ኣእምሮናን ኣካልናን ንምጽጋን፡

ኣጋጣሚታት፡ ብስራሕ ኣብ እንጨናነቀሉ ወይ ድማ እተፍቅሮ ሰብ ምስ

ምዝናይ ኣዚዩ ልዑል ግደ ኣለዎ።

ዝሓምም፡ እቲ እንኮ ክንገብሮ እንክእል ከምዚኦም ዝኣመሰሉ ውጥረተ -

ዳርጋ ነፍሲ ወከፍ ሰብ ብልሓታት ምዝናይ ኣብ ትግባረ ብምውዓል

ኣእምሮ ዘስዕቡ ኩነታት እንገጥመሎም መንገዲ ምቅያር ኢዩ።

ተረባሒ ክከውን ይክእል ኢዩ። ብልሓታት ምዝናይ ምስትንፋስና ከም

ኣብ ርእዚ ዚ፡ ንነፍሲ ወከፍ ጸገም፡ ብጻዕሪ ገዛእ ርእስና ጥራይ

ዝሃድእ ንምግባርን፡ ከነስተውዕል ክሕግዘና ይክእል ኢዩ። ንኣብነት

መፍቲሒታት ክንረክበሎም ኢልና ክንፍትን የብልናን፡ - ካብ ቤተሰብናን

ብእግርካ ምንቅስቃስ ወይ ኣብ ስፖረታዊ ንጥፈታ ምስታፍ ዘዛኒ ክከውን

ኣዕሩኩትናን ኣድላይነት ኣብ ዘለዎ ኩነታት ከማክሩና ንሕተቶም።

ይክእልን፡ - ጸቅጢ ንምጉዳል ሓጋዚ ክከውን ይክእልን ኢዩ። ከም

ጸቅጢታት ብኣድማዕነት ንምጉዳል ዝጥቀምሎም ብልሓታት እንታይ

ምስልሳልን ዮጋን ዝኣመሰሉ ልሙዳት ናይ ምዝናይ ብልሓታት ኢዮም።

ምዃኖም ክንሓቶም ኣድላይነቱ ዕዙዝ ክክውን ይክእል ይከውን። ማእለያ

ይዂን ድኣ እምበር፡ ምዝናይ ንምርካብ ብርክት ዝበሉ ግብራውያን

ዘይብሎም ሰባት፡ ከም ብዕምቆት ምስትንፋስ፣ ምድራዝ ሰብነት፣ ዮጋ (

መንገዲታት ኣለዉ። ንኣብነት ጉዕዞ እግሪ ምክያድን ኣብ ስፖርታዊ

ኣካላዊ ምንቅስቃስ ) ዝኣመሰሉ ጸቅጢ ናይ ምጉዳል ብልሓታት ኣብ

ንጥፈታት ምሰታፍን ከዛንዩና ኣብ ርእሲ ምክኣሎም ንዝህልወና ጸቅጢ

ተግባር ብምውዓል ተረባሕቲ ክኮኑ እንከለዉ፡ ካልኦት’ውን ኣእምሮኣዊ

ንምጉዳል ሓገዝቲ ኢዮም። እቲ ዘገደስ ኣየናይ ናይ ምዝናይ ብልሓት

ምስልሳል ብምፍጻም ወይ ኣብ ተፈጥሮ ቦታታት ጊዜ ብምሕላፍ ንውጥረተ

ንመርጽ ዘይኮነስ፡ ኣብ ህይወትና ክሰርሓልና ዝክእል፡ መዓልታዊ ኣብ

- ኣእምሮ ብኣድማዕነት ክቆጻጸርዎ ኪኢሎም አለዉ።

ትግባረ ብምውዓል ነብስና ንምዝናይ ዝሕግዘና ብልሓተ - ምዝናይ ምሕራይ ኢዩ።

ብዘይካ እዚ፡ ጸቅጢ ንምቁጽጻር ምእንቲ ንክሕግዝና ኣድማዒ ኣነባብራ ህይወት ክህልወና ኣለዎ፡ - ሃናጺ ትሕዝቶ ዘለዎ መግቢ ነዘውትር፣ መዓልታዊ ኣካላዊ ምንቅስቃስ ነካይድ፣ እኩል ሰዓታት ንደቅስ። ኣድማዒ ኣነባብራ ወይ እሩም ኣካይዳ ህይወት ምስ ዝህልወና፡ ልዑል ጸቅጢ ኣብ ዘጋጥመና ቅንያት ንክንቆጻጸሮ ዓቢ ተራ ኣለዎ። ጸቅጢ

17

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ትዕዝብቲ ማህበራዊ መረጋገጺ (Social Proof) ቢንያም ተስፋልደት ማህበራዊ መረጋገጺ ሰባት ጉቡእ

ዝነበሩ ሰባት ነንበይኖም እዚ ሕቶ ደጊሞም

ዝኾነ ውሳነ ክውስኑ ኣብ ዘይክእሉሉ ግዜ

እንተዝሕተቱ ነይሮም ዋላ ሓደ ካብዚኣቶም ነዚ

ካልኦት ካባና ንላዕሊ ፍልጠት ኣለዎም ብዝብል

ናይ ጽሉላት ሓሳብ ዝሰማማዕ ኣይምተረኽበን

በቲ ናቶም መንገዲ ንምራሕ ከለና። (ብትኽክል

ኔሩ። እንተ ኣስተብሂልና ዋላ ኣብ ኣኼባታት ነቲ

ትኽክል እዩ ኢልኻ ከይኣመንካ ንናይ ካልኦት

መደረ/ ዘረባ ዘድምቑ ኣብ ሞንጎና ኣለው ።

ሰባት ሓሳብ ከየመዛዘነ ምኽታል) እዚ ማህበራዊ

ኣገዳሲ ኣብ ዝኾነሉ ግዜ ዘጣቕዕ ፊስካ ዝገብርን

መረጋገጺ ገለገለ እዋን ከም እኩባት/መጓሰ ደመ

ሰብ ኣሎ። እቲ ዝተረፈ ዕዱም ከኣ ንእኡ

ነፍሲ (Herd Instinct) ይበሃል። በዚ ደመ

ተኸቲሉ የጣቕዕን ፊስካ ይገብርን። እዚ ጉዳይ

ነፍሲ ውሽጢ ዝኾነ ሰብ ንባዕሉ ትኽክል ከም

ንፖለቲካዊ መዓላ ካብ ዝውዕል ዋላ ሓጺር

ዝኾነ ዝስምዖ ካልኦት ሰባት ዝገብርዎ ክገብር

ኣይገበረን።

እንከሎ እዩ ።በቲ ካልእ ኣዘራርባ ንሓደ ሓሳብ ዝቕበልዎን ዝኽተልዎን ሰባት እንዳበዝሑ

ናይ መወዓውዒ ትካላት በዚ

ክኸይድ እንከሎ ናይቲ ሓሳብ ሓቂ ናይ ምኳን

ጉድለትና ብዙሕ ተጠቐምቲ እየን። ንሓደ

ዕድሉ እንዳወሰኸ ዝከይድ ዘሎ ኾይኑ

ፍርያት ከመይ ገይሮም ከም ዘፋልጥዎ እሞ

ይስምዓና። ብርግጽ ግን እዚ ትርጉም ዘይብሉ

ኣስተብህሉ እቲ መልሲ ክረኣየኩም እዩ።

ኣተሓሳስባ እዩ።

ጽቡቓት ኣዋልድ: ህቡባት ሰባት: ደረፍቲ: ስፖርተኛ ነቲ ንብረት ብኸምዚኦም ሰባት እዮም

ንሕናውን በዚ ሕማቕ ዝኾነ ባህርይን

መወዓውዒ ዝጥቀሙ ምኽንያቱ ብዙሕ ሰብ

ልምዲን ግዳያትን ተጸለውትን ኮይና ኢና። ናይ

ተኸተልቲ /ሰዓብቲ ስለዘለውዎም ብእኦም

መድረኽ ኮሜዲያዊ ፕሮግራማት ዝተቐርጸ ናይ

ይጥቀሙ ። እቲ ንብረት ብሉጽ ፍርያት ዋላ

ስሓቕ ድምጺ ብውሽጢ ብምፍናዉ ነቶም

ዘይክኸውን ይኽእል እዩ ግን ፍሉጣት ሰባት

ተዓዘብቲ ከም ዝስሕቁ ዝገብርሉ ሜላ ናይ

ስጋብ ዘፋለጥዎ ዕዳጋ ኣለዎ።

ማህበራዊ መረጋገጺ ሜላ እዩ ። ምስዚ

10 ሚልዮን ሰባት ዝተዛረብዎ ሓሶት

ዝተሓሓዝ ሓደ ታሪክ ኣሎ። ናይ ናዚ ሚኒስተሪ

በቃ ሓሶት እዩ። ስለ ዝበዝሑ እቲ ዘረባ ሓቂ

ፕሮፖጋንዳ ዝነበረ ጆሴፍ ጎብልስ ብ1943

ይኸውን ማለት ኣይኮነን ። ኣብዚ መራኸቢ

ንብዙሓት ዕዱማት መደረ የስምዕ ነይሩ ። ነቶም

ብዙሓን ዝዝርጋሕ ነገራት ብዙሓት ሰባት ኢሎሞ

ዕዱማት ከምዚ በሎም ቅድሚ ሕጂ ካብ

ስለስለዝተባህለት ጥራይ ሓቂ እዩ ማለት

ዝተራእየ ንላዕሊ ዝሓየለን ዝበርትዐን ውግእ

ኣይኮነት ነቲ ሓቂ ባዕልና ንመምዮ። ስለዚ ካብ

ከነካይድ ኢና ትድግፍዎ ዲኹም?

ሓባራዊ እኩብ ኣተሓሳስባ ንውጻእ እሞ ናትና

ኩሎም ብሓባር ብስምምዕ ብዝምስል ድምጺ እወ ክብሉ ጨደሩ ። ካብቶም ተኣኪቦም

ሓሳብ ንፍጠር። ንሂወትና ትሓስበሉ ተሰላስለሉ ክትመራመር ዕድል ንፍጠረላ።

18

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ትዕዝብቲ ኣርዮስ (ARIUS) ሉኡል ሃይለሚካኤል መቸም ነዛ ቃል ሰሚዕዋ ዘይፈልጥ ሰብ ዳርጋ የለን። ዝያዳ ድማ ካብ ናይ ዕድመ ሰብ ጸጋ ኢና ንሰምዓ። ዓበይቲ እምብዛ እንተደኣ ኣቆጢዕካዮም "ኣርዮስ" ክብሉ ይጻረፉ። ንሕና'ውን እዞም ዳሕረዎት ወለዶ ግዲ ለሚድናያ ብሓውሲ ላግጺ ጌርና ንጻረፈላ። ኩልና ድማ መልእኽታ "ሰይጣን" ጌርና ስለንወስዳ ከም መብረ ናይ "ድያብሎስ" & "ሳጥናኤል" ንጥቀመላ ። ንሙኻኑ እዛ ስም ካበይ መጺኣ ብኸመይ መጺኣን ታሪኻን ኣፍልጦ ኣለና'ዶ? "ኣርዮስ" ኣብ 256 A.D (ቅድሚ 1700 ዓመታት) ዝተወልደ ሊብያዊ ቀሺ'ዩ። ኣርዮስ ካብቶም ናይ ሽዑ ዝነበሩ ተኸተልቲ እምነት ናይ በይኑ ኣረዳድኣ ዘፍለቀ ሰብ'ዩ። ንሱ ክርስቶስ ኣምላኽ ኮይኑ ክውለድ ኣይክእልን'ዩ፡ ክርስቶስ ኣምላኽ ኣይኮነን ብምባል ናይ ስላሴ (ሰለስተ ይኾኑ ሓደ ይኾኑ) ዝብል እምነት ዘይሰማማዕ ዝነበረ'ዩ። ኣርዮስ በቶም ናይ ሽዑ ዝነበሩ መራሕቲ ሃይማኖት ዓበይቲ ኣቅሽሽቲ ኣመንቲ ስላሴ ይጽላእ ነበረ። ኣብ 325 A.D ሮማውያን ሓደ ጉባኤ ገበሩ። ዓበይቲ ጳጳሳትን ሰዓብቲ ክርስትናን ዝርከብዎ ጉባኤ ፡ኣብ ኒቅያ (ናይ ሕጂ ኣብ ግዝኣት ቱርኪ ዘሎ) ነቲ ብዙሕ ጨንፈር ዝነበሮ ክርስትና ኣብ ሓደ ንምጻእ ዝዓለመ ጉባኤ'ዩ ኔሩ። ኣብቲ ጉባኤ "ኣርዮስ" ተሳዕረ። ወገዝዎ ድማ። ድሕሪ ግዜ ጸኒሖም ድማ እቲ ውግዝና ኣልዓልዎ። ዳግማይ ክሰብኽ ድማ ጀመረ። ብዙሓት ድማ ሰዓብዎ። ካብ ስሙ ዝፈለቀ "Arianism" ዝበሃል ሃይማኖት ቆመ። ክሳብ ሃገራት ኤውሮጳ ኣስፋሕፊሑ'ኳ እንተነበረ ነዊሕ ዕምሪ ግን ኣይነበሮን። "ኣርዮስ" ኣብ 336 A.D ኣብ መበል 80 ዓመቱ ዓሪፉ። እዚ ኣብ ስእሊ ዘሎ "ኣርዮስ" እዩ ። ንስኹም'ከ ከምዚ ከማይ ኣርዮስ ሰብ ዘይኮነ'ሲ ናይ ሰይጣን ተወሳኺ መጸውዒ ስም ይመስለኩም ኔሩ'ዶ?

ህውከት ይሰድድ በረኸት።

ላሕሚ ኣብ ዘይወዓለቶ ኩቦ ምእራይ፣ ምስኣን ውራይ።

ላዕላዩ ዝተዘርገ፡ ታሕታዩ አይጸሪ።

ልሳን ዓጽሚ የብሉን፡ ግና ዓጽሚ ይሰብር።

ሓቂ ብርእሳ እንተቐበርካያ

ልቢ ወላዲ ቀጥቀጥ፣ ልቢ ውሉድ ቀጥ።

ሓቂ ንሓንቲ መዓልቲ ጭንቂ፣

ሓለቓ ዘይብሉ ህዝቢ፡ ሹም ዘይብሉ ንህቢ።

ሓቂ እናሓደረ ይኹላዕ ከም ወርቂ።

19

ብእግራ ትወጽእ።

ንዘለኣለም ጽድቂ።

ሳይንስን ቴክኖሎጂን

ኣብ ዓለም ብንውሓቱ ቀዳማይ ዝስራዕ ህንጻ ቡርጂ ከሊፋ ራእይ ሰመረ ህንጻ ቡርጂ ኪሊፋ፡ ኣብ ሕቡራት ኢማራት ዓረብ ከተማ ዱባይ ይርከብ፡ - እዚ 828 ሜትሮ ዝንውሓቱ ህንጻ፡ ማለት 23 ዕጽፊ ኒያላ ሆቴል ኣስመራ፡ - ካብ መላእ ዓለም ካብ ዝርከቡ ሰማይ ነጠቅ ህንጻታት፡ ብቁመቱ ቀዳማይ ምኳኑ ይንገረሉ፡ - ኣብ 2004 ዓ.ም መስርሕ ናይቲ ህንጻ ድሕሪ ምጅማሩ፡ ኣብ 2009 ዓ.ም መሰረታዊ መሓውራቱ ከምዝተመዛዘመ ይፍለጥ - ኣብ 2010 ድማ ኣገልግሎት ንምሃብ ተከፊቱ። ነዚ ህንጻ'ዚ ንምስራሕ ኣብ ጥቅሚ ዝውዓለ መሰረታዊ ባእታት፡ ሓጻውንን ሕውስዋስ ጆያን ሲሚንቶን ኮይኑ፡ ኣብ መፈጸምታኡ ንምብጻሕ 10,000 ቶን ኮንክሪት፤ 55,000 ቶን ሓጻውን ከምኡውን 22 ሚሊዮን ሰዓታት ሰብኣዊ ዓቅሚ ወዲኡ፡ - ንመሰርሒኡ 1.5 ቢልዮን ዶላር ዝኸውን ሓቲቱ። ኣንዳሪያን ስሚዝ፡ ቅዲ ናይዚ ህንጻ ዘውጸአ መሃንዲስ ኢዩ፡ - አሰራርሓ ህንጻ ቡርጂ ከሊፋ፡ ካብቲ ኣብቲ ዞባ ዝርከብ ከም ብዓል ዓቢ መስጊድ ሰማርያ ዝኣመሰለ እስላማዊ ቅዲ ህንጻ ዝተወሰደ ኢዩ። መንግስቲ ኢማራት ዓረብ፡ ካብ ኣብ ነዳዲ ዝተመስረተ መሰረተ ቁጠባ ወጻኢ፡ ምእንቲ ካልእ ምንጪ ኣታዊ ንምፍጣርን ዱባይ ዓለምለካዊ ተፈላጥነት ክትረክብን፡ ነዚ ዛጊት ብቁመቱ ተወዳዳሪ ዘይተረከበሉ ሰማይ ጠቀስ ህንጻ ንምስራሕ ከም ዝወሰነ ይንገር፡ ኣብ ህንጻ'ዚ፡ ኣብያተ መግብታት፣ መስሕባት ቱሪስት፣ ኣብያተ ጽሕፈታት ከምኡውን 900 መንበሪ ኣባይትን 304 መዕረፊ ኣጋይሽ መደቀስን ይርከብ።

20

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ተክእሎ ህላወ ተወሳኪ ስውር ቀጻላ ኣብ ውሽጢ ምድሪ ራእይ ሰመረ ምድሪ፡ ላዕለዋይ ቀጸላ ምድሪ (crust) ፣ ድሩዕ ቀጸላ ምድሪ፣ (mantle) ግዳማውን ውሽጣዊ ከርስታት ምድሪ (the outer and

ማይልስ ወይድማ ካብ ማእከል ምድሪ 400 ማይልስ ምድሪ ርሒቁ ከምዝተረከበ ተፈሊጡ ኣሎ።

inner core) ተባሂሎም ዝጽውዑ፡ ኣብ ኣርባዕተ ደረጃታት ዝተከፋፈሉ ቀጸላታት ከምዘለውዋ፡ ኣብ ስሩዕ ኣካዳሚያዊ ትምህርቲ ተመሂርና ኣሎና። ይኹንድኣ-እምበር፡ ኣብ ሃገራዊ ዩኒቨርስቲ ኣውስትራሊያ ዝርከቡ ሰብሞያ መጽናዕቲ፡ እዛ እንብረላ ምድሪ፡

ዘብረቅርቅ ኣይሮን ዝመለለይኡ ውሽጣዊ ከርሲ ምድሪ ካብ ምዕራብ ናብ ምብራቅ ኣንፈት ዝዝርጋሕ፡ ምስቲ ካብ ሰሜን ናብ ደቡብ ዝዘዝርጋሕ ተመሳሳልነት ኣለዎ፡ - እዚ ሓደሽ ርክበት፡ ነቶም ሰብሞያ መጽናዕቲ ኣመና ኣስደሚምዎም ኣሎ።

ሓሙሻይ ቀጸላ ክህልዋ ከም ዝክእል ዝእንፍት መጽናዕታዊ ጽሑፍ ብመሰረት ሊቭ ሳይንስቲ፡ እቶም ሰብሞያ መጽናዕቲ፡

ዘርጊሖም ይርከቡ።

ምእንቲ ነቲ ኣዚዩ መዓሙቅ ውሽጣዊ ከርሲ ምድሪ ሞደሌ ቅድሚ ዓሰርተታት ዓመታት፡ መሬት ሓሙሻይ ቀጸላ ወይድማ ጽፍሒ ክህልዋ ከምዝክእል ተሓቢሩ ምንባሩ ዝዝከር ኮይኑ፡ - ኣብዚ

ንምምስራት፡ ምስ ሊቃውንቲ ማዕደናት ተመራመርቲ ስነምድርን ብሓባር ኮይኖም ይሰርሑ ኣለዉ፡

ቀረባ እዋን፡ ሃገራዊ ዩኒቨርስቲ ኣውስቲራሊያ፡ ውጽኢት ናይቲ ናብ ከርሲ ምድሪ ዝተላአከ ማዕበላዊ ምንቅጥቃጥ (seismic wave)

ዶክተር ስቲፍን፡ ባህርያት ውሽጣዊ ከርስ ምድሪ ምግንዛብ

ዘካይድዎ ምርመራታት፡ ነቲ ኣቀዲሙ ብዛዕባ ሓሙሻይ ቀጸላ መሬት

ብጣዕሚ ኣገዳሲ ምኳኑ፡ ንሊቭ ሳይንስ ተባሂሉ ዝጽዋዕ መርበብ

ዝተነብረ ክልሰሓሳባት ዝድግፍ መርተዖ ኢዩ።

ሓበሬታ ትገልጽ፡ - እዚ ባህርያት ምድሪ'ዚ፡ ነቲ ንምድሪ ካብ

ብመሰረት ዩኒቨርስቲ ትወንተ፡ ሰብሞያ መጽናዕቲ፡ ነዚ ሓድሽ

ጸሓይ ዝዘርቁ ንጥረ ነገራት ዝከላከል ማግኔታዊ ክፋል ምድሪ

ቀጸላ ምድሪ፡ ኣዚዩ መዓሙቅ ውሽጣዊ ከርሲ ምድሪ (inner most

ዝጸልዉ ኢዩ። ብመሰረት እቲ መርበብ ሓበሬታ፡ ከምዚ

inner core) ዝብል ስያመ ሂቦም ምህላዎም ንምርዳእ ይክኣል፡ -

ዝኣመሰለ ምክልካል፡ ኣብ ምድሪ ቀጸሊ ህይወታዊ ምዕባለን

ብመንጽር ዓቀን ክርአ እንከሎ፡ እዚ ሓድሽ ተረኪቡ ዘሎ ቀጸላ ምድሪ፡

ለወጢታት ንምህላው ዘክእል ኢዩ። ተወሳኪ ምርምራት ኣዚዩ

ፍርቂ ሰንጣቂት ውሽጣዊ ከርሲ ምድሪ ኢዩ። ˝ኣብ ኣቃውማ ኣይሮን

መዓሙቅ ከርሲ ምድሪ ኣገደሳነት ጽልዋታትን ርዲኢታት

ለውጢ ይመጽእ ምህላዉ ምናልባት ከመላክት ዝክእል መርተዖታት

ንስፋሕ ከምዝክእል ዶክትር ስቲፍን እሙንተኣ ምካኑ ፉቸርዚም

ረኪብና ኣሎና˝ ትብል ብዓልቲሞያ መጽናዕቲ ጆና ስቲፍንሶን።

ይገልጽ።

ብመሰረት እዚ መርበብ ሓበሬታ፡ እቲ ለውጢ ካብ ገጽ ምደሪ 3600

ሰነ 2022 3ይ ሕታም

ሓንቲ ኤርትራ

ቁጠባ

ምንቁልቛል ሓይሊ ባጤራ (Inflation) ራእይ ሰመረ ምንጪ investopedia.com

ምንቁልቛል ሓይሊ ባጤራ ወይድማ ብኣጸዋውዓ ቛንቛ እንግሊዝኛ (InflaÐon) ማለት ናይ ዝኮነይኹን ባጤራ ንብረታት ከምኡ'ውን ዓስቢ ኣገልግሎት ናይ ምሃብ ዓቅሙ እናንቆልቆለ -ምስዝከይድ ዘጋጥም ተርእዮ ንምግላጽ ዝተዋህበ ስያመ ኢዩ። ብተለምዶ ናብራ ከቢሩ ክንብል እንከለና፡ ምንቁልቃል ሓይሊ ባጤራ ከምዝተከስተ ንገልጽ ምህላውና ምርዳእ የድሊ። ብኣንጻሩ ምስሳን ሓይሊ ባጤራ (DeflaÐon) ንብረታትን ኣገልግሎታትን ንምዕዳግ ዝወጽእ ጥረ ገንዘብ ክጐድል እንከሎ ዝግለጽ ኣባሃህላ ኢዩ። ሱር ምንቁልቛል ሓይሊ ባጤራ፡ ቀረብ ባጤራ ምስ ዝበዝሕ ኮይኑ፡ ዘይተኣደነ

ምዕዳግ ባጤራ ይጐድል። ሓደ ፍርያት ኣብ መወዳእታ ቅርጹ ንምትሓዝ ወይድማ

ባጤራ ብምሕታም ወይድማ ብሕጋዊ መልክዕ ከም ብመልክዕ

ኣገልግሎት ንምሃብ ዝወጽእ ገንዘብ ካብ መጠን ንላዕሊ ኣብ ዝኮነሉ እዋን፡ ጽልዋ ናህሪ

ልቃሕ ንውልቀሳባት ብምሃብ ይፍጽም። መጠናዊ ምንቁልቛል

ዋጋታት (cost pull inflaÐon) ኣጋጢሙ ምህላዉ ይግለጽ፡ - እዚ ማለት፡ ሓደ

ሓይሊ ባጤራ፡ ኣብ ምንቅስቃስ ቁጠባዊ ንጥፈታት፡ ኣወንታዊ

ንብረት ኣብ መወዳእታ ቅርጹ ንምትሓዝ፡ ንኣብነት ክም ዋጋታት ዘይተመጻረየ

ግደ ክጻወት እንከሎ፡ ካብ መጠን ንላዕሊ ምዝኸውን ግና፡ አብ

ንብረታትን ደመወዝ ሰራሕተኛታት ዝኣመሰለ ምስ ዝውስኽ፡ ኣብ ልዕሊ ንብረታትን

ኩሉ መዳያት ንግዳዊ ምልውዋጣት፡ ብርሰት የስዕብ። ተንተንቲ

ኣገልግሎታን ወሰክ ዋጋታት የጋጥም። ደቂሰባት፡ ሓንሳብ ምንቁልቛል ሓይሊ ባጤራ

ቁጠባ፡ ምንቁልቛል ሓይሊ ባጤራ፡ ኣብ ሰለስተ ደረጃታት

ምስ ኣጋጠመ፡ ኣይከቛርጽን ዝብል ትጽቢታት የሕድሩ፡ - ከም ሳዕቤኑ፡ ኣብ ደመወዝ

ከምዝከፋፈሉ ይገልጹ፡ - ንሳቶም ድማ፡ 1ይ ዘይምምጥጣን

ሰራሕተኛታት ዝግበር ወሰክ፡ ናህሪ ንብረታትን ኣገልግሎታትን ንከውስክ መበገሲ

ቀረብን ጠለብን (demand pull inflaÐon) 2ይ ጽልዋ ናህሪ

ይኸውን፡ - ክምዚ ዝኣመሰለ ኩነታት፡ ትጽቢታዊ ምንቁልቛል ባጤራ (built

ዋጋታት (cost pull inflaÐon) 3ይ ትጽቢታዊ ምንቁልቛል

inflaÐon) ተባሂሉ ድማ ይግለጽ። ውልቀሰባት፡ ብሰሪ ምንቁልቃል ሓይሊ ባጤራ

ባጤራ (built inflaÐon) ተባሂሎም ድማ ይጽውዑ።

ክስዕቦም ዝክእል ገንዘባዊ ክሳራ ንምንካይ ክክተልዎ ዝግባእ ስልቲታት ብንጹር ዝሰፈረ

ዘይምምጥጣን ቀረብን ጠለብን (Supply and demand)

የልቦን፡ - ይኹንድኣ-እምበር፡ ኪኢላታት ቁጠባ፡ ማንምሰብ፡ ኣብ ባንኪ ውሑድ

ማለት፡ ሕብረተሰብ ዝጠልቦ ሃልክታትን ኣገልግሎታን፡ ኣብ

ገንዝብ ከቀምጥ፡ - ብኣንጻሩ ዝበዝሕ ጥረ ገንዘብ፡ ኣብ ከም ምዕዳግ ገዛውቲ፣ ኣዋርቅ

ዕዳጋ ዝርከብ ኣቁሑትን ኣገልግሎት ምስ ዘይመጣጠን

ከምኡ'ውን ብርኪታት ዕዳጋ ዝኣመሰለ ንግዳዊ ንጥፈታት ከዋፍር ተመራጺ ምኳኑ

ዝከሰት ኢዩ፡ - ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኩነታት ዕዳጋ፡ ዓቅሚ

ይመክሩ።

22

ወትሩ ተስፋ

ክሳብ ኣብ መፈጸምታ ዝበጽሕ ዘይከኣል ይመስል። ኔልስን ማንዴላ

ሕልሚ ምስ ዝህልወካ ክትፍጽሞ ትክእል ኢካ። ዳቭሊው ኤች ዲዝኒ

ሓደ ብጣዕሚ ኣገዳሲ ተኮይኑ ተክእሎታት

ሎሚ እትፍጽሞ ዘበለ፡ ኣብቲ ጽባሕ

ኣንጻርካ እኳእንተኮኑ ትፍጽሞም ኢካ።

ዝገጥመካ ህይወት ምምሕየያሽ ከመጽእ ኢዩ።

ኢሎኒ ሙስኪ

ሎሚ መዓልቲ ህይወትካ ለውጥ፡ ብሓደ ጽንኩር ኩነታት ትሓልፍ እንተሊካ ብዛዕባ መጻኢ ቁማር ኣይትጻወት፡ -

ካብ ምቅጻል ዓዲ ኣይትውዓል።

ብዘይምድንጓይ ሕጂ ስጉምቲ ውሰድ ። ዊንስተን ቸርቸል

ክሳብ ክንደይ ብዘገምታ ትጉዓዝ ምህላውካ

ሲሞን ዲ ቢውቮሪ

ትማሊ ተወድቅካ ሎሚ ደው በል።

ዘይኮነስ ዘገድስ፡ ደው ዘይምባልካ ኢዩ። ኮንፊሾስ

ኤች ጂ ዌልስ

ኣወንታዊ ኣመለካክታ ናብ ዓወት ዘብጽሕ እምነ ት ኢዩ፡ - ብዘይ ምትእምማንን ተስፋን

ጽባቀ ግብሪ ዘይኮነስ ልምዲ ኢዩ።

ምንም ክፍጸም ዝክእል የለን። ሄለን ከለር

ኣርስቶቲል

ኮከብ

ኤርትራ

የማነ ገብረሚካኤል

Yemane Gebremichael

ደላይ ሰላም ቅንጣብ ሓመድ ይኹን፡ ዕማኮ ሓመድና ቅንጣብ ሓመድ ይኹን፡ ዕማኮ ሓመድና ኣሐሊፍና ኣይንህብን ንጣብ ባሕርና ኣሐሊፍና ኣይንህብን ንጣብ ናይናይ ባሕርና

ሎሚ ይኹን ጽባሕ ከምቲ ዝሓለፈ ኣይርከብን ሰላም መግዛእቲ ከይገደፈ

ስለዚ ድማ ዩ ተሰኪምናዮ ብረት፡ ስለዚ ድማ ዩ ተሰኪምናዮ ብረት፡ መስዋእቲ ከፍልና ዕርቡን ሓርነት መስዋእቲ ከፍልና ዕርቡን ናይናይ ሓርነት

ጸላኢ ንጥቅሙ መሬት ከመቃቅሎ

ሓማሴን ሰራየ ኣከለጉዛይ ደንከል ሓማሴን ሰራየ ኣከለጉዛይ ደንከል ሰምሃር ሰንሒት ባርካ ኩሉ ሰሓል ሰምሃር ሰንሒት ባርካ ጋሽጋሽ ኩሉ ምስምስ ሰሓል

ወገነይ ወገንካ ሃይማኖት ቀቢላ

ኣይትተዓመተሉ ሻምላኻ ኣልዕሎ ወጊድ ምፍንጫል ናይ ጥፍኣት ታኬላ

ንተኣከብ ጉዳይና ነዕልል ንዑንዑ ንተኣከብ ጉዳይና ነዕልል ድምጻካ ዩ ህዝቢ ዘይዕገት ማዕበል ድምጻካ ዩ ህዝቢ ዘይዕገት ማዕበል

ሓንቲ ሓሳብ ትኹን ሃገርና ብኩላ

እምብለይ እምብለይ ኣይግዛእንየ እምብለይ እምብለይ ኣይግዛእንየ በልበል ንትንሳኤካ ሓርነትካ ደወል ንትንሳኤካ ኢዩኢዩ ናይናይ ሓርነትካ ደወል

ዓዲ ዑፍ ስርናይ፡ ስገም ጣፍ ምስ ማሸላ

ሓድነትካ ዘይድፈር ዕርዲ ሓድነትካ ኢዩኢዩ ዘይድፈር ዕርዲ ዝተረረ ቅልጽም ዝተረረ ዓንዲ ዝተረረ ቅልጽም ዝተረረ ዓንዲ

ኣብ ርእሰ ውሳነ ናይ ህዚቢ ዘይኣምን ኣብ ርእሰ ውሳነ ናይ ኤርትራ ዘይኣመን

ሓባር ጉዕዞ ዩ ዝሓጸረ መንገዲ ናይናይ ሓባር ጉዕዞ ዩ ዝሓጸረ መንገዲ

እንታይ ኣፍልጥዎ ንሰላም ዝልምን

ሃገረይ ሃገረይ ሃገረይ ኤርትራ መደብር ባቡራት ማያ ቀይሕ ባሕራ

ደላይ ሰላም ንሱ ዩ ደላይ ናጽነት