PODGÓRZE – KLEJNOT W PIERŚCIENIU GMIN OTACZAJĄCYCH STARY KRAKÓW 4
lipca 2015 mija 100. rocznica połączenia Wolnego Królewskiego Miasta Podgórza z królewskim miastem Kraków. Pomysłodawcą utworzenia Wielkiego Krakowa był Juliusz Leo, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezydent Krakowa w latach 1904–1918. Ówczesny Kraków był miastem przeludnionym, ściśniętym na niewielkim obszarze, nie mogąc się dalej rozwijać, stanął w miejscu, a tym samym stanął również wobec zagadnienia swego istnienia w ogóle, wobec tragicznego być albo nie być swego bytu*. Dlatego też uczynienie z Krakowa nowoczesnego miasta narzuciło konieczność rozszerzenia jego terytorium przez włączenie sąsiednich gmin wiejskich oraz połączenie z miastem Podgórzem. Realizacja planu stworzenia Wielkiego Krakowa, zapoczątkowana na początku XX wieku, została formalnie zakończona 4 lipca 1915. Plan nie zyskał jednak ogólnej akceptacji. Nie wszyscy obywatele, po obu stronach Wisły, byli w tej sprawie jednomyślni. W Krakowie słyszało się, że bez Podgórza nie będzie Wielkiego Krakowa, a podgórzanom trudno było zrozumieć, że połączenie z Krakowem to zagadnienie nie tylko lokalne, ale i narodowe. Podgórzanie, nie widząc większych korzyści z połączenia z Krakowem, długo bronili swej samodzielności. Na posiedzeniu Rady Miasta Krakowa 23 kwietnia 1913 odbyła się debata nad ostatecznym połączeniem starego Krakowa z opasującymi go gminami. Zdecydowane stanowisko w tej sprawie zajął ostatni burmistrz Podgórza Franciszek Maryewski. Obecny na kwietniowym posiedzeniu Juliusz Leo podkreślił, że Podgórze stanowi klejnot w pierścieniu gmin otaczających stary Kraków, a przyłączonych do niego w latach 1907 do 1911. Zawarta umowa została zatwierdzona przez Sejm krajowy w lutym 1914 roku. Przemawiając w Sejmie, Juliusz Leo podkreślił, że ideą jego planu było, aby wytworzyć dla przyszłości Krakowa nowe, daj Boże – najpomyślniejsze warunki rozwoju. Do połączenia obu
Pocztówka z 1916 roku z widokiem III Mostu na Wiśle, zwanego Mostem Krakusa lub Mostem Franciszka Józefa. Wydana nakładem Wydawnictwa Salonu Malarzy Polskich w Krakowie w 1916 roku
miast doszło po wielu latach zabiegów, w drodze porozumienia i ugody. Juliusz Leo nie ukrywał, że była w tym zasługa reprezentacji miasta Podgórza, która zabiegając o przyszłość swojego miasta, uznała, że Podgórze może się rozwijać jedynie w ścisłej łączności z Krakowem. Stanowisko Podgórza w tej sprawie przedstawił burmistrz Franciszek Maryewski. Przyczyny, dla których Podgórze i jego reprezentacja przez wiele lat nie zgadzały się na włączenie, były czysto ekonomiczne. Ostatecznie myśl patriotyczna przeważyła nad ekonomiczną. Burmistrz przypomniał, że ile razy Kraków wzrastał, ile razy był silny i potężny, tyle razy w naszym kraju dobrze się działo, z upadkiem stolicy upadało zwykle i państwo. Niechże więc ten Kraków będzie silnym, a spodziewajmy się lepszej przyszłości. 28 sierpnia 1914 roku nadeszła do Krakowa wiadomość, że uchwalona przez Sejm ustawa w sprawie przyłączenia Podgórza do Krakowa otrzymała sankcję cesarską. 7 czerwca 1915 udała się do prezydenta Krakowa dr. Juliusza Lea deputacja
Rady Miasta Podgórza z burmistrzem Franciszkiem Maryewskim, która wręczyła prezydentowi ozdobny, artystycznie wykonany przez artystę malarza Wincentego Wodzinowskiego dyplom honorowego obywatelstwa miasta Podgórza. W krakowskiej prasie ukazał się szczegółowy opis całego wydarzenia, w którym napisano, między innymi: Franciszek Maryewski, wręczając dyplom, podniósł zasługi prezydenta Leo około pomyślnego dla obu miast, mimo rozlicznych trudności, załatwienia sprawy Wielkiego Krakowa, którego integralną częścią stanie się miasto Podgórze. Obywatele podgórscy z zaufaniem wchodzą w skład obywatelstwa krakowskiego, w przeświadczeniu, iż znajdą w zarządzie miejskim życzliwą opiekę na równi z innemi dzielnicami miasta. Prezydent Leo, dziękując za zaszczyt, podniósł prawdziwie obywatelską działalność Rady miejskiej podgórskiej, która dla wyższych ogólnych celów, by stworzyć ognisko narodowego, kulturalnego i gospodarczego życia w Wielkim Krakowie, nie zawahała się poświęcić ALMA MATER nr 175–176
49