272
'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA
Savafl bittikten sonra da, Bosna'n›n çeflitli yerlerinde toplu mezarlar a盤a ç›kar›ld›. Solda bunlardan biri görülmektedir.
flan›yor olmas› gerçe¤ini de¤ifltirmiyordu. Kamplarda yap›lan kitlesel katliamlardan, iflkencelerden ve vahfletten hemen herkes haberdard›. Ne var ki köklü tedbirler almaya ço¤u kimse yanaflm›yor, birtak›m siyasi ve politik hedefler u¤runa bir toplumun yok edilifline seyirci kal›n›yordu. Kuflkusuz bu durum, baz› çevrelerin “Bosna’y› gözden ç›karmas›n›n” ard›nda sadece stratejik beklentiler ve hesaplar de¤il, çok daha köklü ideolojik de¤erler oldu¤unu bir kez daha gözler önüne sermekteydi.
S›rp Kamplar›ndan ‹flkence Örnekleri Savafl boyunca kamplarda dayaklardan, infazlardan, hastal›k veya açl›ktan ölenlerin say›s› on binleri buldu. Bunun yan› s›ra bu kamplara götürülmek üzere toplanan, ancak ak›betlerinin ne oldu¤u bilinmeyen pek çok insan vard›. Çok say›da tutuklu kamplara sevk edilirken “kaybolmufl”tu. Bu kay›plara ne oldu¤u ise hala bilinmemektedir. S›rp toplama kamplar›nda kitlesel ölümler gerçeklefltiriliyor ve S›rp güçleri kad›nlara sistemli olarak tecavüz ediyorlard›. Banja Luka’n›n kuzeyinde bir demir madeninde oluflturulan Omarska, en korkunç kamplardan biriydi. Kamp adeta herfleyin çamur içinde yüzdü¤ü bir ‘aç›k çukur kamp›’yd›. Bosna Devleti, Savafl Suçlular› Komisyonu’nun BM Mülteciler Yüksek Komiserli¤i’ne sundu¤u rapora göre Omarska’daki tutuklu say›s›n›n 11.000 civar›nda oldu¤u tahmin ediliyordu. Buras› komisyonun varl›¤›ndan haberdar oldu¤u 94 kamp›n en büyü¤üydü. Tutuklular›n sadece üçte biri kapal› yerde bulunuyorlard›. BM’in de do¤rulad›¤›, Bosnal› Müslüman Yard›m Kuruluflu Merhamet’le görüflen bir görgü tan›¤›n›n ifadesine göre, S›rplar geride kalan binlerce insan› maden sto¤u için kullan›lan üzeri aç›k çukura doldurmufllard›. BM Mülteciler