Peer educators
Opvoeden tussen gelijken Een beproefde methode om te informeren over de preventie en behandeling van hiv en aids is die van de “peer educators”. Vrij vertaald: gelijken-opvoeders. Mensen die zelf in de realiteit staan, hebben meer recht van spreken én ze boeken meer succes. Het idee is dat niemand met een opgeheven vingertje gaat zwaaien om aan de mensen te zeggen wat ze allemaal verkeerd doen of verkeerd gedaan hebben. Eerder werd die manier van werken al gebruikt om drugsverslaafden van hun verslaving af te helpen. Onderzoek toont aan dat 33% van de mensen die door peer educators worden begeleid, hun gedrag aanpassen. Dat de mensen uit de risicogroepen niet worden veroordeeld, maar het allemaal te horen krijgen van iemand die in hetzelfde schuitje zit, biedt voordelen. Wie met de vinger gewezen wordt (of die indruk krijgt), gaat zich al snel verdedigen en afzetten tegen degenen die ‘het allemaal beter weten’, in dit geval de rijke blanke, de gestudeerde dokter, of de verre internationale instelling. Bij “peer education” komen de mensen die vorming geven uit de groep zelf. Daardoor kunnen ze beter argumenteren en worden ze sneller geloofd. Zij weten hoe de cultuur van de groep in mekaar zit en hoe je verandering kunt teweeg-
brengen. Vaak gaat het er omzichtig aan toe en maakt de “peer educator” een lange omweg om tot het thema te komen dat anders misschien taboe zou zijn. De “opvoeders” worden getraind om gewoontes, irrationele geloofsinhouden (bijgeloof, tovenarij) of normen te veranderen. Met onze westerse foldertjes en professoren afkomen helpt niet als een deel van de bevolking en de machtshebbers nog steeds gelooft (of wil doen geloven) dat aids of hiv nog wel meevalt en eerder een straf is van de goden of een uitvindsel van blanken dan een gevolg van gedragingen of hygiënische omstandigheden. Eigen mensen zijn best geplaatst om misvattingen tegen te spreken. De “peer educators” worden gerekruteerd uit de samenleving of de buurt zelf, uit het bedrijf of uit de vakbond. Ze zetten het programma zelf mee op en werken zich in na een opleiding. Het helpt wanneer ze ook geïntegreerd zijn in andere organisaties zoals gezondheidszorg, ontwikkelingsorganisaties of zoals in ons geval, de vakbond. Onkosten worden terugbetaald. De meesten zien het overigens als een dienst aan de gemeenschap. Dikwijls hebben ze zelf de ziekte te pakken. Veel organisatoren van peer educators-programma’s kampen met het probleem van de continuïteit. De ziekte maakt dat ze snel moet afhaken of veel te vroeg overlijden.