Ali Haydar Bayat
silir” gibi Mezopotamya tıbbını çağrıştıran tarifler ihtiva eden İndriyasthana bölümü 12 kısımdan meydana gelmiştir: 1. Viktri: Hastanın kalan ömrünün tespiti için 3 çeşit anomali ele alınmıştır: - Laksananimitta: Konjenital bozukluklar ve yolaçtığı durumlar. - Lakyanimitta: Bireyselleştirilmiş sendromlara ve sınıflanmış hastalıklara bağlı belirtiler. - Nimittarapa: Hastanın geleceğiyle ilgili tahminlerden kaynaklanan ve bunları takip eden belirtiler. (Bu bilgiler Mezopotamya tıbbi tabletlerinde ve Corpus Hippokraticum’da aynen bulunmaktadır.) 2. Arista: Ölüm habercisi belirtiler olan hastanın yaydığı kokular ve salgıladığı ifrazatlar ele alınmıştır. Bunlar hekim tarafından doğrudan tadılmaz; sineklerin, sülüklerin.. bunları emmesine ve bunlardan kaçmasına bakarak anlaşılır. 3. Daruna: Titrek bölgelerin hareketsizleşmesi, sıcak bölgelerin soğuması, esnek bölgelerin sertleşmesi, kemiklerinin kırılması ve tembelleşmesi, zayıflama gibi belirtiler anlatılmıştır. Bunlar hekimin dokunması ve dinlemesiyle anlaşılır. 4. Görme, işitme, tatma, koklama, dokunma bozukluklarının tespiti verilmiştir. 5. Bazı hastalıklarda ortaya çıkan, bir kısmı hekim tarafından elde edilen ve objektif olan, bir kısmı hasta tarafından tespit edilen ve sübjektif olan (rüya gibi) ölüm habercisi belirtiler ele alınmıştır. 6. Çeşitli hastalıklardaki iyileşme belirtileri verilmiştir. 7. Hastanın cildinin durumu (samsthana), boyutları (pramana), rengi (varna) ve parlaklığındaki (prabha) bozukluklar ve bunlardan kaynaklanan ölüm tahminleri aktarılmıştır. 8. Saç, burun, dudak, dil ve dişlerle ilgili, Mezopotamya tariflerini andıran, “dizi dize sürtüp ayaklarını kaldırıp indiren ve yüzünü sıkça yamultan hasta yaşamaz”, “dişleriyle tırnak uçlarını, tırnaklarıyla saçlarını kesen, sopayla toprağı karıştıran hastalığından kurtulmaz” gibi kısa tarifler verilmiştir. 9. Birçok hastalıktaki iyileşme semptomları aktarılmıştır. 10. Yakın ölüm belirtileri ele alınmıştır. 11. Sonu ölümle bitecek hastalıkların zamanına yönelik, “bir yıl, bir ay.. bir zaman içinde ölecek” gibi bilgiler verilmiştir. 12. Aynı tür birkaç endikasyondan sonra, refakatçinin aktardığı gözlemlerden hareketle, hastalık hakkındaki tahmin yürütmeler ele alınmıştır. IV.-V. yüzyılda yaşamış olan Susruta, Susruta-samhita adlı tıp kitabıyla tanınmıştır. Eser, bir kısmı tahmine bir kısmı gerçeğe dayalı olan geleneksel bilgi 96