Ali Haydar Bayat
Eczacılık İslam dünyasında eczacılık da çok gelişmiştir. Yunan ve Hint dillerinden tercüme edilen kitaplar sayesinde ilaçlarla ilgili çalışmalar yapılmış ve basit ilaçlar akrabadin adlı kitaplarda toplanmıştır. İbnü’l-Baytâr’ın Dioskorides, Galenus ve diğer Antik Yunan bilim adamlarının eserlerinden istifade ederek ve uzun yıllar Kuzey Afrika’dan Anadolu’ya kadar gezerek yazdığı Müfredât-ı İbnü’l-Baytâr (el-Câmî‘ li Müfredâti’l-Edviye ve’l-Ağziye) adlı eseri ortaçağ boyunca DoğuBatı tıbbının ve eczacılığının temel kaynaklarından olmuştur. İslam eczacıları farmakolojinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır. Distilasyon (imbik) kullanmış; filtrasyon ve evaporasyon gibi ince teknikleri eczacılığa kazandırmış; alımını cazip hale getirmek için ilaçları tatlandırmış ve yaldızlı olarak hazırlamış; hafif serinletici şurupları, meyve şekerlerini, bitki özlerinden yapılmış hapları tıbbın hizmetine sunmuşlardır. Bazı durumlarda formüller çok sayıda madde içerdiğinden ilaçları eczacılar hazırlamıştır. Tıbbi bitkiler o coğrafyadan veya Hindistan’dan temin edilmiş, dış ülkelere pazarlanabilmiştir. Eczacılar devlet tarafından imtihana tabi tutulmuş, başarılı olanlara mesleğini yürütme hakkı verilmiştir. Eczahaneler muhtesibler tarafından haftada bir denetlenmiş, kurallara uygun olmayanlar cezalandırılmış, gerektiğinde kapatılmıştır. Muhtesibler ilaçların klasik ve geçerli tıp kitaplarına göre ve temizliğe dikkat edilerek hazırlanmasına, hileli olmamasına, yüksek fiyatlarla satılmamasına.. dikkat etmişlerdir. İlaçlarla ilgili eserlerden en çok okunanlar, Dioskorides’in Arapça’ya Kitâbu’lHaşâyiş adıyla çevrilen Materia Medica’sı, Dineverî’nin [ö. 895] Kitâbu’n-Nebât’ı, Gâfikî’nin [ö. 1165] Kitâbu’l-Edviyeti’l-Müfrede’sidir. Devrin en önemli kitabı ise İbnü’l-Baytâr’ın kaleme aldığı ve 300’den fazlasını tıbba yeni kattığı 1400 tıbbi bitki, hayvan ve madeni konu alan Câmi‘u Müfredâtu’l-Edviye ve’l-Ağziye’dir. İslAm TIbbInIn Avrupa’ya Etkİsİ XI. yüzyılda İslam dünyası, bilginleri, hekimleri, hastahaneleri, zengin kitaplıkları ve diğer bilim kurumlarıyla ileri bir medeni hayat sürdürürken Avrupa karanlık bir dönem yaşıyordu. Avrupa, İslam tıbbını, XII. yüzyılın başlarından itibaren yoğun ve programlı bir şekilde takibe çalışmış, Yunanca’dan tercüme ettiği kitaplardan, Aristoteles, Platon, Hippokrates, Galenus gibi Antik Yunan, 232