Opracowanie: Dorota Zielińska Autorzy rymowanek: Elżbieta i Witold Szwajkowscy Redakcja techniczna i opracowanie graficzne: Witold Preyss Korekta: Beata Żukowska Zdjęcia: Witold Preyss Na zdjęciach: Jakub i Dawid Więcek Projekt okładki: Sandra Dudek
© Copyright by Wydawnictwo Harmonia, 2012
Redakcja i Biuro Handlowe:
80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl
Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.
ISBN 978-83-7134-589-0 Gdańsk 2012 – Wydanie I
Wysuń język jak najdalej i nie przejmuj się tym wcale to zbiór ćwiczeń logopedycznych wspomagających naukę prawidłowej artykulacji. Publikacja ta może być pomocą dla logopedów, pedagogów, nauczycieli, a także rodziców dbających o poprawny rozwój mowy swoich dzieci. Proponowane ćwiczenia można wykorzystywać zarówno podczas terapii indywidualnej, jak i grupowej, w przedszkolu, szkole, a także na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. Służą przede wszystkim usprawnianiu narządów artykulacyjnych: żuchwy, warg, języka, podniebienia, policzków. Ćwiczenia przedstawione są w sposób przejrzysty i zrozumiały dla każdego. Jedna strona książki to jedno ćwiczenie zilustrowane fotografią prezentującą sposób jego wykonania. Każdą fotografię poprzedza krótka, zabawna rymowanka. Osoba wykonująca z dzieckiem ćwiczenia czyta na głos wierszyk, zwracając uwagę na wyeksponowane (zapisane pogrubioną czcionką) wersy, które są instrukcją do wykonania zadania. Pod fotografiami umieszczono także polecenia w formie tradycyjnej, opisujące, co dokładnie należy zrobić. Zadania dobrze jest wykonywać wspólnie z dzieckiem, najlepiej przed lustrem. Dziecko będzie miało wtedy możliwość porównania fotografii ze swoim odbiciem i ewentualnego skorygowania wykonanego przez siebie układu. Ćwiczenia artykulacyjne należy rozpoczynać od tych łatwiejszych, ogólniejszych, stopniowo przechodząc do bardziej skomplikowanych oraz tych, w których wykorzystuje się dodatkowe przedmioty, takie jak ołówek, balonik, piłeczka styropianowa, gwizdek. Należy pamiętać o właściwym doborze zadań, adekwatnym do wieku i możliwości dziecka, a także o różnicowaniu tempa pracy. Wszystkie zaproponowane tu ćwiczenia mają na celu pomóc w rozwijaniu motoryki narządów artykulacyjnych, których sprawność jest niezbędna do wywoływania poszczególnych głosek, a więc prawidłowej wymowy. Polecenia w formie rymowanek z pewnością zachęcą dzieci do aktywnego wykonywania ćwiczeń i sprawią, że zajęcia nie będą stereotypowe i nużące. Książeczka ma na celu wzbogacić i usprawnić terapię logopedyczną dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, a także zachęcić rodziców i ich pociechy do pracy w domu. Ćwiczenia są przeznaczone przede wszystkim dla dzieci, które mają problemy z prawidłową artykulacją i wykazują zaburzenia mowy, ale można je także wykorzystać w działaniach profilaktycznych przyspieszających prawidłowy rozwój narządów artykulacyjnych.
WYSUNIĘTY JĘZYK
Wysuń język jak najdalej i nie przejmuj się tym wcale. W tym ćwiczeniu nie zabrania nikt takiego zachowania.
Wysuń język jak najdalej, jakbyś chciał w ten sposób kogoś obrazić. 4
SZEROKO OTWARTA BUZIA
Otwórz jak najszerzej buzię, by w nią weszło jabłko duże. Wiemy, że w rzeczywistości jabłek nie je nikt w całości.
Otwórz buzię jak najszerzej, jakbyś był u dentysty. 5
ZACIŚNIĘTE ZĘBY
Zaciśnięte zęby pokaż i w ten sposób złość swą okaż. Zęby wyszczerzone w złości nie dodają nam piękności.
Zaciśnij zęby i wytrzeszcz je, jakbyś chciał pokazać swoją złość. 6
WYTRZESZCZONE OCZY
Pokaż oczy wytrzeszczone, rozszerzone i zdziwione. Często wytrzeszczone oczy ma ktoś, kogo coś zaskoczy.
Wytrzeszcz oczy, jakbyś się czemuś bardzo dziwił. 7
SZEROKI UŚMIECH Z ZĘBAMI
Usta rozszerz tak na boki, żeby uśmiech był szeroki. Pokaż zębów jak najwięcej w swym uśmiechu nam czym prędzej.
Uśmiechaj się przez dłuższą chwilę, rozciągając usta w bok i pokazując zęby. 8
SZEROKI UŚMIECH BEZ ZĘBÓW
Pokaż usta roześmiane, kiedy zęby są schowane. W taki sposób się śmiejemy, kiedy uśmiech wstrzymać chcemy.
Uśmiechaj się przez dłuższą chwilę, rozciągając usta w bok i nie pokazując zębów. 9
Spis minek Chuchanie w dłonie 69 Cmokanie 10 Długie Aaa 11 Długie Eee 13 Długie Iii 14 Długie Ooo 12 Długie Uuu 15 Dolna warga na górnej 51 Dzióbek 55 Górna warga na dolnej 50 Gruchanie 71 Grymas w lewą stronę 57 Grymas w prawą stronę 56 Gwizdek 76 Język do brody 17 Język do lewego policzka 19 Język do nosa 16 Język do prawego policzka 18 Język do twardego podniebienia 48 Język na dolnej wardze 21 Język na dolnych dziąsłach 41 Język na dolnych zębach 23 Język na dolnym lewym zębie 45 Język na dolnym prawym zębie 44 Język na górnej wardze 20 Język na górnych dziąsłach 40 Język na górnych zębach 22 Język na górnym lewym zębie 43 Język na górnym prawym zębie 42 Klikanie 62 „Koci grzbiet” 58 Koszyk i piłeczka styropianowa 77 Liczenie dolnych zębów językiem 25 Liczenie górnych zębów językiem 24 „Łódka” 78 Mlaskanie 63 „Mycie” dolnych zębów językiem 39 „Mycie” górnych zębów językiem 38 „Mycie” ust językiem 37 Nadmuchiwanie balonika 75
Oblizywanie dolnej wargi 27 Oblizywanie górnej wargi 26 Ołówek między wargami 72 Ołówek między zębami 73 Parskanie 70 Policzki jak balon 28 „Przebijanie” językiem dolnej wargi 35 „Przebijanie” językiem górnej wargi 34 „Przebijanie” językiem lewego policzka 33 „Przebijanie” językiem prawego policzka 32 Słomka pod nosem 74 Szeroki uśmiech bez zębów 9 Szeroki uśmiech z zębami 8 Szeroko otwarta buzia 5 Śmiech „Ha-a-a” 66 Śmiech „He-e-e” 67 Śmiech „Hi-i-i” 64 Śmiech „Ho-o-o” 65 Śmiech „Hu-u-u” 68 Wciągnięte policzki 54 Wypchnięte wargi 29 Wypchnięty lewy policzek 31 Wypchnięty prawy policzek 30 Wypuszczanie powietrza 47 Wypychanie policzków na zmianę 36 Wysunięty język 4 Wytrzeszczone oczy 7 Zaciśnięte zęby 6 „Zamiatanie” podniebienia 46 Zęby na dolnej wardze 52 Zęby na górnej wardze 53 Ziewanie 79 Zwinięty język między zębami 49 Żuchwa w lewo 61 Żuchwa w obie strony 59 Żuchwa w prawo 60