gen, ook de culturele, in een neutraal Europees district evengoed, zoniet beter aan hun trekken zouden komen dan in een grotendeels Vlaamsvijandige “Bruxelles Capitale”.
Theo L.R. Lansloot
NOGMAALS BRUSSEL Mijn kritische bedenkingen bij de keuze van Brussel als hoofdstad van Vlaanderen hebben kennelijk een zeer gevoelige snaar geraakt. Brigitte Grouwels reageerde in de vorige Doorbraak (dec. 2004) met een stuk getiteld Brussel, de juiste hoofdstad van Vlaanderen. Grouwels bezweert Vlaanderen om Brussel en de Brusselse Vlamingen niet los te laten en ik kan haar hierin volledig bijtreden. Maar dat betekent niet noodzakelijk dat Brussel per se ook de Vlaamse hoofdstad moet zijn. Een keuze voor een andere hoofdstad zou geen enkele implicatie zou hebben voor de institutionele positie van de Brusselse Vlamingen. In die zin is het niet correct om mij een ‘omfloerst pleidooi voor drieledigheid’ in de mond te leggen. Dat de Vlaamse Gemeenschap ook Brussel omvat, is verankerd in de Grondwet, en daar zou de (decretale) keuze voor een andere hoofdstad niets aan veranderen. Kiezen voor Antwerpen als hoofdstad hoeft een krachtig beleid ter ondersteuning van de Vlaamse minderheid in Brussel niet in de weg te staan. Net zo min als een keuze vóór Brussel automatisch tot een dergelijk beleid hoeft te leiden, zoals tijdens de voorbije twintig jaar is gebleken. Bart Maddens
MACHTSDENKEN, OF TOCH MAAR NIET?
EUROPESE UNIE: NIEUWE UITGAVE VAN IMPERIUM ROMANUM In mijn boekenkast staat een atlas uit 1913. De staatkundige wereldkaarten ervan komen in geen enkel opzicht overeen met de feitelijke wereld van 2004. Ik bezit géén atlas van 1813, maar wees er maar zeker van dat de staatkundige wereld van 1813 in 1913 niet langer herkenbaar was. En de kaarten van 1713... U weet wat ik bedoel... De principes die totnogtoe de staatkunde domineren, zijn er nooit in geslaagd een stabiele wereld voort te brengen. Hoe zou dat toch komen? Staten en statenconstructies waren altijd al het product van elites die erin geslaagd waren de hoogste macht te grijpen en van daaruit hun wetten te stellen. Daarmee frustreerden zij ándere elites, die op hun beurt naar die hoogste macht dongen, en de eerste groep wilden verdrijven. Als dat lukte, ontstond in het kielzog van dat proces vaak een andere staatsconstructie.
gave van het Romeinse Rijk ofte Imperium Romanum – overigens met alle bijhorende decadentie. Een heuse grondwet, een parlement, een “commissie” die zich steeds meer regeringspretenties aanmeet, een Europees leger-in-aanbouw; Europese buitengrenzen, een Europese justitie: is dat niet een... Europese Staat?
Aan de kern van dat alles ligt het fameuze dominantiestreven, of wat academischer: het hiërarchische principe. Mensen willen de meerdere van andere zijn, omdat ze zich dan veiliger en beter voelen.
WAAROM MOGEN WIJ GEEN
Maar dit is wel een uiterst primitief mechanisme. Het berust op wantrouwen en rivaliteit, niet op vertrouwen en samenwerking. Daartegenover staat het volksnationale beginsel. Mensen en volkeren zijn elkaars gelijken – of tenminste: ze zijn gelijkwaardig – en dus horen ze ook samen te beslissen over gemeenschappelijke belangen. Dat kan alleen door elkaar een minimum aan vertrouwen te geven en elkaar alvast een beetje te respecteren. Volksnationalisme veronderstelt dus overleg en wederzijdse erkenning, het levert een “platte” wereld op en om die redenen is het onmiskenbaar een stap voorwaarts in de ontwikkelingsgang van de menselijke beschaving.
IMPERIUM Primitieve machtsdriften laten zich evenwel niet zomaar kooien. Dezer dagen beleven we de verschijning van weer zo een voorbeeld van een superhiërarchisch product: de Europese Unie – naar het schijnt moet je dat met hoofdletters schrijven. Een nieuwe uit-
9
DEBAT VOEREN OVER DE
EUROPESE UNIE? WAAROM MOGEN WE NIET WETEN WAARMEE “EUROPA” BEZIG IS?
In die Europese staat nemen de leidende elites onafgebroken beslissingen, waarvan niemand onder ons weet heeft dat ze op tafel liggen. Ze regeren ver over de hoofden van volkeren en mensen heen. Werd er iemand onder de lezers ooit geraadpleegd over de invoering van de Euro? Over de inhoud van het verdrag van Nice, of dat van Amsterdam of, heel misschien, dat van Maastricht? Waarom mogen wij geen debat voeren over die dingen? En waarom mogen we niet weten waarmee “ Europa” bezig is? Omdat “men” vreest dat de mensen ándere besognes zouden laten blijken en de imperiale dromen van de elites zouden dwarsbomen? Dat is dus het dilemma van de komende generatie: gaan we door met het primitieve machtsdenken? Dan zal de atlas van 2113 er wéér anders uit zien – áls er nog een atlas zal bestaan – nu een fatwa de toestemming heeft gegeven om kernwapens tegen de vijanden van de islam te gebruiken. Of kiezen we voorgoed voor het volksnationale principe? Jaak Peeters
DOORBRAAK nr. 1 - januari 2005
EU
De EU zou immers voor alles wat daar buiten ligt met Vlaanderen moeten onderhandelen en bijvoorbeeld over het vliegveld van Zaventem en het Gewestelijk Expresnet dat in een Belgisch verband voor Vlaanderen het gevaar van een nieuwe opflakkering van de beruchte olievlek inhoudt. Brussel E.D. een illusie? Misschien, maar mogelijk minder dan Brussel hoofdstad van “Vlaanderen Staat in Europa”.
PRIMITIEF