njegovo djelo i zasluge, s napomenom da se u nekim pitanjima, na primjer s njegovim pogledom na Rusiju i Crnu Goru, uredništvo ne može uvijek složiti.329 Prikaz knjige Jana Vobornika koja je posvećena ključnim idejama Holečekovog djela330 objašnjava njegov pogled na Crnu Goru iz ugla časopisa Slovanský přehled. Holeček u Crnogorcima vidi “narodnu dušu praslovensku, dušu krasnu, jaku i zdravu”. Holeček je pokušao da češkom društvu ponudi crnogorske osobine kao uzor u procesu izgradnje modernog nacionalnog identiteta. U stvari, on je te osobine u obliku u kojem ih je vidio i predstavljao pokušavao usaditi u češki nacionalni karakter tako što je o njima intenzivno pisao. Kako je vrijeme prolazilo Holeček se sve više počinjao pribojavati da bi te autentične vrijednosti koje je najviše cijenio kod Crnogoraca mogle podleći progresivnom uticaju Zapada. Slične strijepnje izražavao je i u slučaju Rusije, u kojoj je čvrsto podržavao one snage koje su se borile protiv prodiranja stranih (zapadnih) uticaja. U prikazu koji je inače napisan u pozitivnom tonu, Slovanský přehled konstatuje da se ne mora nužno slagati sa svim nijansama Holečekove slovenske ideologije (npr. upravo u konkretnim slučajevima Rusije i Crne Gore), ali da se s njegovim ukupnim pogledom mora složiti. Rezime Holečekova razmišljanja o slovenskim pitanjima, s kojim se uredništvo časopisa slaže uprkos razlikama u određenim pitanjima, bio je jasno izražen u Holečekovom nazoru koji evidentno sadrži elemente defanzivnog slovenofilstva i nacionalizma: “Visoke bedeme treba podignuti! Bedeme oko duše češke i slovenske protiv prodora zapadnjaštva, kosmopolitizma, pseudohumanizma, prijeteće njemačke i ulizivačke jevrejske politike.”331 Dakle, uprkos često konfliktnim nazorima i nekompatibilnim slikama Crne Gore, i grupa liberalnije orijentisanih autora okupljenih oko časopisa Slovanský přehled stajala je zajedno sa konzervativnijim slovenofilskim intelektualacima (kakve je predstavljao Holeček) na zajedničkoj platformi češkog nacionalizma i ideologije slovenske kulturno-političke uzajamnosti. Nesumnjivo je da se u kritičkim pogledima uredništva časopisa Slovanský přehled i u polemikama u vezi s interpretacijama crnogorskog političkog razvoja u godinama prije Prvog svjetskog rata odražava 329
Isto, 430. Jan Voborník: Josef Holeček, Praha 1913. 331 Slovanský přehled, XVI., 1913-1914, 141. 330
165