Doğada en çok bulunan elementlerin başında hidrojen ve karbon gelmektedir. Hidrojen “H” ile karbon “C” ile gösterilir. Petrolden elde edilen yakıtların kimyasal yapılarının büyük bir kısmı hidrojen ve karbondan oluşmaktadır. Karbon ve hidrojenin oluşturdukları bileşiklere (HC) hidrokarbonlar denir. CnHm genel ifadesiyle belirtilirler. Bileşikteki karbon sayılarına, karbon ve hidrojen arasındaki bağlara göre adlandırılmaktadırlar. Yakıt olarak kullanılmalarının en önemli sebepleri yüksek ısıl verimleri yanında elde edilme, depolama ve taşıma işlemlerinin nispeten daha kolay olmasıdır. Karbon atomları, elektronlarının orbitallere dağılımına bakıldığında iki bağ yapabilir görünmektedirler. Fakat karbon atomu bütün bileşiklerinde dört bağ yapar. Bunun nedeni karbon atomunun orbitallerinde meydana gelen 2P3 hipritleşmesidir (Bkz Organik Kimya, hidrokarbonlar). Hidrojen atomu tek valansk elektronuna sahiptir ve bileşimlerinde tek bağ kurarlar.
7.2. Çeşitleri Hidrokarbonlar, karbon sayılarına, atomlar arasındaki bağların durumuna, Hidrokarbonların sınıflandırılması Şekil 7.1’de gösterilmiştir. İçten yanmalı motorlarda kullanılan yakıtların muhteviyatlarında aklanlar, alkenler, aklanların izomerleri ve aromatik hidrokarbonlar bulunur.
Hidrokarbonlar
Alifatik HC
Aromatik HC
Doymamış HC
Doymuş HC
Alkanlar (Parafinler)
Tek Halkalı
Birleşik Halkalı
Alkenler (Olefinler)
Aklinler
Şekil 7.1: Hidrokarbonların Sınıflandırılması
7.2.1. Alkanlar(Parafinler) CnH2n+2 Alkanlar polar olmayan bileşiklerdir. Bunun sonucu olarak moleküller arsındaki çekim kuvvetleri zayıftır. Düz zincirli alkanların bütana kadar olanları gaz, C5’ ten C17’ ye kadar olanları sıvıdır. Bulundurdukları karbon sayısına göre adlandırılırlar. Alkanlar polar olmadıkları için, diğer alkanlarda, dietileterde ve benzen gibi polar olmayan ya da çok az
87