57 Czeladnik w filozoficznym fachu nie potrafi przewidzieć tego co wyznacza, dopóki sam tego nie przemyśli ale wtedy przestaje już być cze‑ ladnikiem. Z przewidywaniem przyszłości filo‑ zofii jest nawet jeszcze gorzej. Zawsze wskazuje się na fakt, iż możemy dokonać obliczeń orbity planet tylko przy założeniu, że system jest izo‑ lowany a nasze przewidywania są prawdziwe tylko o tyle o ile to założenie jest wyrażone. Ale ta paralela, jest w przypadku filozofii absur‑ dalna. Nauka rodzi odkrycia, polityka rodzi konfrontacje, matematyka rodzi sprzeczno‑ ści, zaś trwała obecność ludzkiej łatwowier‑ ności rodzi stały strumień bardziej lub mniej dziwacznych idei (filozof Daniel Dennett z upodobaniem przytacza prawo Sturgeona, które mówi, że 95% wszystkiego to śmieci). To są stymulatory, lub mówiąc inaczej, to gene‑ ruje atmosferę, w której ludzka refleksja się rozwija, i nie mamy pojęcia, czym nasi następcy będą oddychać, czy też, jak nauczą się reagować na to, co ich będzie otaczało. Czy powinniśmy popadać w depresję? Opto‑ wałbym za tym aby nie. Może nie być ostat‑ niego słowa w filozofii, ale nie ma go przecież także w dramacie czy literaturze. Nikt nie opła‑ kuje braku „postępu” w sztukach teatralnych czy w powieściach. Ludzie odbierają je jako reakcje na ludzkie istotności czasu i miejsca, w którym żyją, i jeśli te okoliczności się zmie‑ nią, to zmieniają się także sposoby reagowa‑ nia na nie. Czy to wystarczające uzasadnienie by proklamować, że filozofia dąży do prawdy – inaczej niż sztuki teatralne i powieści? Jak długo mamy do czynienia ze sztuką lub lite‑ raturą raczej niż z rozrywką, uważam, że nie. Poważna praca fikcji dąży do ukazania prawdy tego, czego dotyczy. Nie byłoby zniewagą dla filozofii, gdyby porównywano jej oddziaływa‑ nie do oddziaływania dzieł Shakespeare. Simon Blackburn Profesor filozofii na Uniwersytecie w Cambridge. Zajmuje się przede wszystkim etyką, epistemologią oraz seman‑ tyką. Opublikował między innymi: Being Good: An Introduction to Ethics, Think, Ruling Passions, Essays in Quasi‑Realism, Knowledge, Truth and Reliability oraz Spreading the Word: Groundings in the Philosophy of Language.
Nic nie jest pewniejszym twier‑ dzeniem w takiej dziedzinie jak filozofia, jak to, że nikt nie może przewidzieć dalszego kierunku jej rozwoju. Jest tak dlatego, iż wielcy filozofowie nie przewi‑ dują kierunku, ale go wyznaczają.