yeniden üretilmesinde belirleyicidir. Kim olduğumuz, dünyayı nasıl gördüğümüz, aramızda nasıl etkileşim kurduğumuz bu emek türleri tarafından belirlenir. Sonuç olarak maddi olmayan emek, toplumsal yaşam biçimlerini üretmeye yönelik olması bakımından biyopolitiktir. Ayrıca bu emek biçimleri toplum içerisinde çalışma koşullarının bütününü dönüştürür: İş zamanı ile iş dışı zamanın birbirine karışması, esnek, hareketli, kısa süreli, güvencesiz çalışma koşulları yeni bir kölelik biçiminin koşullarını oluşturur. Diğer yandan Negri ve Hardt’a göre aynı nitelikler söz konusu emeğin ÇİZGİDIŞI 6 – imparatorluğun duvarları ve kent gerillası olarak afiş
devrimci potansiyeline de işaret eder. Negri ve Hardt’ın kuramında bulunacak tartışmaya açık noktalar ve zaaflar, tasarımın olanaklarını ve sınırlarını anlamanın yolunun, bu emek biçiminin tarihsel rolünü kavramaktan geçtiği gerçeğini değiştirmiyor. Maddi olmayan üretimin işçileri olarak tasarımcılar biyopolitik gücü her gün sermaye adına kullanıyor ve ayrıca razı oldukları çalışma koşullarıyla toplumun geri kalanında emek süreçlerinin dönüşümünde etkili oluyorlar. Bu durum tasarımcılara göz ardı edemeyecekleri toplumsal sorumluluklar yüklüyor. FIrst ThIngs FIrst Manİfestosu Kürsel savaş çağında tasarımcıların toplumsal rolü nedir? Tasarımcılar askeri gücü toplumsal, psikolojik, ideolojik kontrolle birleştirmek için mi çalışacaklardır? Tasarımın görevi iktidarın ihtiyaç duyduğu itaatkâr sosyal özneleri üretmek midir? Bu anlamıyla tasarımcının toplumu denetim altına almak için iktidarla işbirliği yapmaktan başka çaresi yok mudur? İşte bu soruları dert edinen yirmi iki görsel iletişim tasarımcısı 1964’te, Londra’da First Things First Manifestosu’nu kaleme almışlardı. Onlar artık yetenek ve hayal güçlerini kedi maması, mide ilacı, deterjan, saç bakım ürünleri, çizgili diş macunu satmak için kullanmaya karşı çıkıyorlardı. Uğruna yetenek ve tecrübelerini kullanabilecekleri daha değerli
24