Co było pierwsze? Jajko czy kura? Tekst i zdjęcia Olimpia Davies
Co było pierwsze jajko czy kura? Teorii na ten temat jest zapewne tyle, ilu jest pytających i odpowiadających na to pytanie. Bo jeśli kura była pierwsza to skąd się wzięła? Zapewne z jajka, ale skąd się wzięło jajo jeśli było przed kurą? Naukowcy wciąż głowią się nad tym dylematem, o którym istnieją nawet teorie, jak ta profesora genetyki Johna Brookfielda czy chemika Collina Freemana. Ten pierwszy twierdzi, że to jajo było najpierw, a kura jest wynikiem ewolucji i wykluła się z jaja innego gatunku. Ten drugi uważa, że to kura była pierwsza ponieważ białko, z którego zbudowana jest skorupka jaja, może powstać tylko w jajowodach kury. Wciąż jednak nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Pytania te, jakże filozoficzne, skłaniają do refleksji natury istnienia życia na ziemi. Idąc tym tropem, stajemy przed faktem, że to właśnie jajo jest symbolem początku życia a nie kura. To jajko już w czasach starożytnych było uznawane za symbol i stanowiło przedmiot kultu, do dziś ma duże znaczenie w wielu wyznaniach i religiach. Jajko było i jest symbolem życia, miłości, płodności i siły. Dlatego nie dziwi fakt, że od zarania dziejów było traktowane jako przedmiot kultu i ozdabiane na różne sposoby. Zwyczaj dekorowania jaj znany był również już w Starożytności i najczęstszym motywem zdobniczym były skarabeusze. Chińskie pisanki przedstawiały kwiaty wiśni, a Aborygeni rzeźbili jaja strusie, uznając je za świętość. Najstarsze pisanki, które pochodzą z ziem polskich, zostały odkryte na wyspie Ostrówek i są z X wieku. Jaja były wówczas zdobione woskiem i barwione na różne kolory. Kolory oczywiście nie były przypadkowe — miały swoje znaczenie, co świadczy o tym, że ozdobione jajo mogło mieć magiczną moc. Wierzono, że udekorowane jajo mogło zapewnić zdrowie i dostatek. Jerzy Lipka autor „O jajku prawie wszystko czyli o wielkim dziele sztuki na małej skorupce” pisze, że dawniej to niewiasty barwiły jajka, którymi potem obdarowywały mężczyzn. Każdy kolor miał swoje znaczenie, ale również przeznaczenie. Kolor zielony przeznaczony był dla chłopców, kolor czarny był dla osób szanowanych, jaja o kolorze brązowym darowane były młodym małżonkom i narzeczonym, fioletowe dla kawalerów a żółte dla tego mężczyzny, którego dziewczyna nie chciała. W chrześcijaństwie jajo jest symbolem życia wiecznego, co ściśle wiąże się ze zmartwychwstaniem Chrystusa. Dlatego właśnie dekorujemy jaja podczas Świąt Wielkanocnych. W Polsce już od bardzo dawna znane były różne metody zdobnicze — począwszy od tych najprostszych, jak ich farbowanie czy oklejanie włóczką do bardziej skomplikowanych jak technika rytownicza czy batik. Odkąd pamiętam u nas w domu zawsze jaja były farbowane w cebuli, a następnie techniką rytowniczą ozdabiane rozmaitymi wzorami. Do rytowania najczęściej używaliśmy żyletki lub igły. Czasami godzinami wszyscy siedzieli i w skupieniu drapali kraszanki, by powstały piękne pisanki — najmłodszym szybko się nudziło, ale pisanki starszych były przepiękne. Moja mama ma duży talent i spod jej ręki wychodziły przepiękne pisanki. Drapanie pisanek to dla nas czas medytacji, skupienia i ciszy, czas zadumy i refleksji wielkanocnej.
|SPRING PLATE|
65