áàéëàà. Õîâäîä ñóóæ áàéñàí Îðîñûí õóäàëäàà÷èí Í.È.Àññàíîâ 1896 îíä Îðîñûí ØÓÀ-èéí Õ¿í ñóäëàë, óãñààòíû ç¿éí ìóçåéí àæèëòàí óãñààòàí ñóäëàà÷ Ä.À.Êëåìåíöòýé óóëçàæ, Ãýðèéí àäóóíû ã¿¿ òàõüòàé òàõèéã àìüäààð íü áàðèõ ãàðãàæýý. Ýíý àäèë õóë õîíãîð ç¿ñìèéí ñàíààã ñàíàà ÿâñààð Óêðàéíû áàéõ øààðäëàãàòàé. Õàð áàðààí ç¿ñìèéí ã¿¿íä Àñêàíè Íîâà äàõü àìüòíû ¿íäýñëýã÷ òàõèéí óíàãà îéðòîõ ÷ ¿ã¿é” õ¿ðýýëýíã áàéãàëü ñóäëàà÷ Ôðåäðèõ ãýæýý. Åäóàðä Ôàëüö-Ôàéíä õ¿ð÷, òýð ÷ óóõàéí òàñ õ¿ëýýæ àâ÷ýý. Ò¿¿íèé ãóðâàí æèë äàðààëàí 10.000 ðóáëèýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí ýêñïåäèö 1897-1899 îíóóäàä Áàðóóí Ìîíãîëä àäóóíû åâºã òàõü àäóóã áàðèõààð õ¿ð÷ èðëýý. Ýíý ¿åä åâðîïûí àìüòäûí õ¿ðýýëýíãèéí ýçýä öºì ë òàõüòàé áîëîõñîí ãýæ õîðõîéñöãîîæ áàéëàà. Òàõèéí àíãóó÷èä 1897 îíä îðîéòîæ èðýýä, òàõü àäóóíû óíàãà ãàíöûã ÷ áàðüæ ÷àäààã¿é áîë 1898 îíä çóðãààí óíàãà áàðüñàí áîëîâ÷ õîíèíû ñ¿¿ãýýð òýæýýãýýä ¿õ¿¿ëæ îðõèæýý. 1899 îíä äîëîîí óíàãà áàðèàä áèå ñóëòàé õî¸ðûã íü Õîâäîä îðõèîä òàâûã íü Áèéñêýýð äàìæóóëàí Àñêàíè Íîâà ðóó ÿâóóëñàí áîëîâ÷ íýã íü çàìäàà ¿õýí, äºðºâ íü Àñêàíè Íîâà-ä õ¿ðñýí ãýäýã. Õàìáóðãèéí àìüòíû õóäàëäàà÷èí Êàðë Õàãåíáåê (Carl Hagenbeck) Ìîíãîë ðóó íýãýí ýêñïåäèö èëãýýñýí íü 1901 îíû õàâðûí òýð íýãýí ºäºð Ìîíãîëä èðæýý. Òýä íóòãèéí çàëóóñûã õºëñëºí õóðäàí áóó, óóðãà áîëîí õºíäèé õîîëîéãîîð äóó õàäóóëæ, òîîñ òàòóóëàí äàâõèëäàæ
ýõýëæýý. Òýä òàõèéí 53 óíàãûã áàðüæ àâ÷ýý. Ýäãýýð ñ¿ðãýýñ àëñûí òýýâðèéí õàòóó øèð¿¿í íºõöëèéã ÷¿¿ ÷àìàé äàâàí ãàð÷ äºíãºæ 28 óíàãà õàðèéí íóòàãò õºë òàâüñàí ãýäýã. Ò¿¿íèé äàðààõü æèë¿¿äýä íèéò 54 óíàãà åâðîïîä õºë òàâüñíààñ åñ íü ë øèíý íºõöºëä ¿ð òºëºº ºã÷ýý.
Òàõü áàðèõ àíãóó÷äûí óëàíãàññàí äîâòîëãîîí Òàõèéí óíàãà áàðèõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàã÷äûí íýã Ä.À.Êëåìåíö (1903 îíä) áè÷èõäýý: "Òàõèéí óíàãà áàðèõààð ÿâàõäàà àëñ õîëûí àÿíä ÿâàõ ãýæ áàéãàà ìýò õîìòîé òýìýý, óÿæ ñîéñîí õóðäàí ìîðüä áýëòãýæ õýäýí äîëîî õîíîãîîð ýðýëä ãàðíà. Óíàãàòàé ñ¿ðýã òààðàëäâàë ó÷èð ç¿ãã¿é ýëäýæ õººíº. Ýíýõ¿¿ õººëò íýã õî¸ð öàãààð òîãòîõã¿é. Ýðýã ãàíãà, ãóó æàëãûã ýñ õàéõðàí òàõü õààøàà çóãòàíà, àíãóó÷èä òèéøýý äîâòîëãîíî. Àíãóó÷èä öóöñàí ìîðüäîî õýýð õàÿ÷èõààä ººð ìîðü ñýëãýæ óíààä òàõèéí ñ¿ðãèéã ýëäýíý. Õýä äàõèí ñîëèõ óíàà áýëýí áàéíà. Òàõü õýäèéãýýð ÷àäàë òýíõýýòýé, òýâ÷ýýðòýé ÷ ãýñýí õýýëòýé ã¿¿, íÿëõ óíàãà õîë ãàçàð óäààí äàâõèæ ÷àäàõã¿é ñóëüäàí, ñ¿ðãýýñ öóâàð÷ ýõëýõýä àíãóó÷èä óëàì õóðäàëæ, òýäíèéã áàëìàãäóóëàí ãóóã÷èí õàøãèðàëäàæ, áóó òàâèíà. Àçàðãà ñ¿ðãèéí àðä õîöîðñõèéí äàãàíà. Õººã÷èä îéðòîí èðýõýä àçàðãà ñ¿ðãýý ã¿éöýí î÷èæ, óíãàëäàí, õîöðîãñäûã
2012 AERO MONGOLIA 107