Techniek Special LC

Techniek special

Techniek special VOORWOORD

Meer aandacht voor techniek in het onderwijs Het ruimtestation en de Sojoez-raket zijn natuurlijk een en al techniek. Voor mijn reis naar de ruimte heb ik dan ook veel technische kennis moeten opdoen, want in de ruimte ben je naast astronaut en wetenschapper ook een techneut. In het ISS kan je mooi zien hoe technologie zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld. De nieuwere modules aan het ruimtestation zijn veel geavanceerder en beschikken over de nieuwste technieken. Loste ik tijdens mijn reis nog met veel creativiteit, knutselwerk en tape problemen in de ruimte op. Inmiddels beschikken de astronauten over een 3D printer waarmee ze ter plekke een vervangend onderdeel printen.

Techniek is de drijvende factor voor innovatie, voor welvaart en welzijn nu en in de toekomst. Goed opgeleide technici die hun vak verstaan, die met nieuwe uitvindingen en ideeën komen, zijn hiervoor essentieel. Dit vraagt om structurele aandacht voor techniek in het onderwijs. De ambitie van het Techniekpact is dat leerlingen al op de basisschool kennismaken met techniek. Want door al vroeg de nieuwsgierigheid en een onderzoe-

leuk wetenschap en techniek is. En natuurlijk ook de leerkrachten, want zij zijn het die techniek de plek moeten geven die het verdient. Zij moeten overtuigd worden dat het niet eng en moeilijk is maar juist makkelijk is te koppelen aan bestaande lessen.

Natuurlijk hoeft niet ieder kind een wetenschapper of techneut te worden, maar we moeten kinderen wel de ruimte geven om hun talenten te ontdekken.

Kortom, laat leerlingen, nieuwsgierig zijn en met techniek bezig zijn in het onderwijs. Daarmee wordt creativiteit en het oplossen van problemen gestimuleerd.

En zorgen we ervoor dat de kinderen van nu straks beschikken over de vaardigheden die de arbeidsmarkt van hen vraagt.

André Kuipers, Astronaut en ambassadeur van het Techniekpact www.techniekpact.nl

VAN DE TASKFORCE HTSM NOORD-NEDERLAND TIJDENS DE HANNOVER MESSE, IN APRIL

NIEUWE TASKFORCE ZET NOORDELIJKE HIGH TECH SECTOR OP DE INTERNATIONALE KAART

Noord-Nederland ‘ontdekt’ de high tech industrie Wereldspeler in big data...Noord-Nederland als bakermat van Smart Factories…Materiaalkennis die het verschil maakt…. ‘Datagateway to Europe’ Noord-Nederland heeft alle ingrediënten in huis om uit te groeien tot een high tech regio van wereldformaat. En dat is maar goed ook, want welke keuze Noord-Nederland ook maakt: de toekomstige werkgelegenheid, op alle scholingsniveaus, zal voor een belangrijk deel moeten komen van de high tech maakindustrie.

kende houding van kinderen te stimuleren, maken zij later – blijkt uit onderzoek - een positievere keuze voor techniek. Als ambassadeur van het Techniekpact zet ik mij in om kinderen te inspireren en te laten zien hoe

Een uitgave gemaakt door Landes Uitgevers BV, gedistribueerd door NDC Mediagroep Redactie Fred Ootjers Roeline Kuiper Martine van der Linden Henk Poker Niek Donker Marchel Bardis

MINISTER HENK KAMP EN CDK JOHN JORRITSMA ONTHULLEN HET KUNSTWERK REGION OF SMART FACTORIES IN DE STAND

Fotografie Journalisten zelf Deelnemers zelf Sandra Gielesen

Om de ambities van de noordelijke hightech industrie kracht bij te zetten is het afgelopen jaar de Taskforce HTSM Noord-Nederland van start gegaan.

Deze Taskforce is een coalitie van de belangrijkste high tech bedrijven en initiatieven in het Noorden en bestaat uit Henk Brink (gedeputeerde Drenthe), Rob Karsmakers (Philips), Rob Goossens (Fokker), Sibrand Poppema (RUG), Kor Vischer (Innovatiecluster Drachten), Marco de Vos (ASTRON, mede namens het Drentse sensorcluster) en Jan Jaap Aue (Hanzehogeschool, mede namens NHL en Stenden). Coördinator van de Taskforce is Hans Praat van de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM).

het Noorden te verbreden en te versterken, met speciale aandacht voor de rol van de maakindustrie bij de noordelijke speerpunten zoals agro-food, healthy ageing, water en energie-transitie. Innovatie-projecten met clusters van grote en kleine bedrijven en onderwijs- en kennisinstellingen spelen daarbij een belangrijke rol. Onlangs is rond Fokker het project ‘World Class Composite Solution’ (WCCS) van start gegaan. Deze zomer kan hopelijk een start worden gemaakt met het project ‘Region of Smart Factories’, waarin maar liefst 40 partners gaan investeren in ‘slimme fabrieken’ en met ERCET, waarin nieuwe technieken voor big-data analyse worden ontwikkeld.

De Taskforce HTSM gaat initiatieven aanjagen om de high tech industrie in

Een belangrijke taak van de Taskforce HTSM is de branding van de noorde-

Opmaak VDS Vormgeving, Drachten www.vds-vormgeving.nl

Uitgavemanagement Andries Jacké 06 344 366 33 Siebrand Osinga 06 44 911 263

ONTDEK DÉ HIGH TECH BEDRIJVEN VAN DRACHTEN Zaterdag 6 juni 11.00 tot 17.00 uur. BD Kiestra Marconilaan 6, Drachten.

WWW.DUTCHTECHNOLOGYWEEK.COM

LANDELIJKE GIRLSDAY:

ook in het Noorden van het land Eén van de activiteiten van VHTO om meisjes te enthousiasmeren voor bèta, techniek en ICT is de jaarlijkse Girlsday. Dit jaar openden op 23 april ruim 310 bèta-/technische en ICTbedrijven hun deuren voor ruim 8.885 meisjes van 10-15 jaar.

Ook in het noorden van het land.

Leeuwarden Vrij-Baan nodigde ruim 70 meisjes voor een bezoek aan het aquaduct Drachtsterweg. Daar kregen ze verschillende opdrachten en vragen over de bouw van het aquaduct met een prijsuitreiking aan het eind.

Dit onder begeleiding van gedeputeerde Sietske Poepjes, wethouder Thea Koster en ruim 15 bèta/technische

Over VHTO, Landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek VHTO zet zich in voor een grotere participatie van meisjes en vrouwen aan de wereld van bètawetenschappen, techniek en ICT. Samen met de overheid, het onderwijs en het bedrijfsleven organiseert VHTO diverse activiteiten om meisjes al op jonge leeftijd kennis te laten maken met bèta, techniek en ICT. www.vhto.nl.

lijke high tech sector. In april stond de Taskforce met een eigen stand op de Hannover Messe, de grootste industriebeurs ter wereld. Hier heeft minister Henk Kamp van Economische Zaken, samen met de Friese CdK John Jorritsma een kunstwerk onthuld dat de ambities van het Noorden als ‘Region of Smart Factories’ visualiseert.

Bij de branding van de noordelijke high tech sector zet de Taksforce in op het ontwikkelen van een herkenbaar profiel voortbouwend op unieke combinatie van kennis rond big data, sensortechnologie, smart factories, materialen en autonome systemen.

dames die werken voor het project.

Bij Scheepswerf De Kaap werden 28 meisjes van het Greijdanus College Meppel uitgedaagd om de accommodatie aan boord van een duwboot her in te richten. Twintig meisjes van het Dr. Nassau College uit Assen volgden een workshop 3D-printen op het provinciehuis van de Provincie Drenthe.

verschil wordt eerder veroorzaakt door (gender-stereotiepe) invloeden vanuit de omgeving, een beperkt beeld van opleidingen en beroepen en het ontbreken van vrouwelijke professionals in bèta, techniek of ICT om zich mee te kunnen identificeren. Tot slot hebben Nederlandse meisjes weinig zelfvertrouwen in het eigen talent voor bètavakken en techniek.

Speciaal voor meisjes? Ja. Nederlandse meisjes kiezen minder voor opleidingen en beroepen in deze sectoren dan jongens. Dat terwijl meisjes vaak wel talent hebben voor bèta/technische vakken en zij hier over het algemeen even goed op presteren als jongens. Het keuze-

Ook speciaal voor meisjes van 8-18 jaar zijn de DigiVita Code Events van VHTO waarbij meisjes andere meisjes leren programmeren. Op zaterdag 6 juni 2015 vindt het event plaats op Hanzehogeschool Groningen. Deelname is gratis. Aanmelden via www.digivita.nl

FOTO: LIESBETH DINGEMANS, VHTO

Het ISS klinkt natuurlijk ver weg maar de technologie en toepassingen van ruimtevaart vinden hun weg ook in ons dagelijks leven, immers geen navigatiesysteem zonder satelliet.

De Nederlandse industrie speelt een belangrijke rol in het ontwikkelingen van nieuwe technologie. Volgend jaar wordt een Nederlands satellietinstrument gelanceerd dat dagelijks en wereldwijd vanuit de ruimte de lucht monitort die wij inademen. De komende jaren zullen in rap tempo veel meer innovatieve satelliettoepassingen volgen die ons leven op aarde veiliger, aangenamer en duurzamer maken.

Techniek special F-TOP IN FRIESLAND

Inzetten op kennis- én baanbehoud De ambitie liegt er niet om: binnen drie jaar 250 werkzoekenden in de technische sector aan een baan helpen. Met het project F-TOP (Fries Technisch Opleidings Platform) worden vacatures en werkzoekenden naadloos gematcht en blijven kennis en ervaring voor de sector behouden.

Tekst: Fred Ootjers

F-TOP is een project van de provincie Fryslân, het UWV, vakverenigingen FNV Bondgenoten, CNV Vakmensen en De Unie, de werkgeversorganisaties Koninklijke Metaalunie en Uneto-VNI en de aangesloten opleidingsfondsen OOM en OTIB. De provincie Fryslân ondersteunt het initiatief vanuit het investeringspro-

gramma Wurkje foar Fryslân, waarmee ze de Friese economie wil versterken.

“We zitten in de technische sector met het probleem dat mensen die door de economische crisis hun baan hebben verloren, bij een aantrekkende markt moeilijk aan het werk kunnen komen”, aldus Michiel Jansen, regiomanager van Opleidings- en Ontwikkelingsfonds OOM en projectleider van F-TOP. “Het zijn stuk voor stuk vakmensen, maar vaak missen ze net die specifieke vaardigheid waar een werkgever naar op zoek is. Dat gemis kan een gevolg zijn van het feit dat ze zich die kennis niet of nauwelijks hebben eigen gemaakt bij een vorige werkgever, maar ook omdat juist in de techniek de ontwikkelingen elkaar snel opvolgen. Wie een tijdje buiten het arbeidsproces staat, loopt al snel een achterstand op.”

Feit is ook dat technische bedrijven veel latente vacatures hebben. Vacatures die

niet in enige databank zijn opgeslagen, vaak omdat het om dermate gespecialiseerde functies en/of werkzaamheden gaat waarvoor geen personeel is te vinden. “Wij zetten twee arbeidsmarktcoaches in om op zoek te gaan naar die vacatures. Vervolgens gaan die samen met het UWV in het werkzoekendenbestand op zoek naar de meest geschikte kandidaat. De rol van de F-TOP arbeidsmarktcoaches is cruciaal in het hele proces. Zij zoeken naar de juiste match en brengen in samenspraak met de

kandidaat en werkgever in kaart welke kennis en vaardigheden bij hem of haar als extra moet worden bijgebracht. De ontbrekende kennis en vaardigheden worden verwoord in een opleidingsplan, zodat de match op korte termijn wordt geoptimaliseerd en de werkzoekende een passende en interessante baan vindt en de werkgever een gemotiveerde werknemer aanneemt.”

Bedrijven ontvangen per geplaatste kandidaat € 3.500,- om de kosten van

scholing en begeleiding te dekken.

Daarna komen de werknemers in dienst bij de werkgever en ontvangen zij een normaal salaris. Na een proefplaatsing van twee maanden volgt er een contract van minimaal een half jaar. Jansen: “Het gaat niet om het snel even invullen van een piekperiode of om werken met behoud van uitkering. F-TOP gaat voor duurzame banen. Belangstellenden die meer willen weten over F-TOP kunnen contact opnemen met Michiel Jansen via m.jansen@oom.nl.

TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS FRIESLAND

PETRA LAMBERT VAN TECHNIEKTALENT.NU:

Synergie uit kracht, betrokkenheid en enthousiasme

‘Meiden onmisbaar voor Nederlandse maakkracht’

In 2012 startte onder het motto ‘Techniek maakt de toekomst’ een driejarig programma, waarin alle 25 Vmbo en de 3 Mbo scholen in Friesland in samenwerking met de Friese ondernemers en overheden er extra de schouders onder gingen zetten om ook in de toekomst over voldoende en adequaat opgeleid technisch personeel in de provincie te beschikken. In augustus dit jaar wordt het programma afgesloten en volgens projectleider Sydo de Jong kan er met succes terug gezien worden op de inspanningen. Het aflopen van het project is geen einde, maar de opmaat naar een verdere verbreding en verdieping van de behaalde resultaten.

De wereld van techniek is spannend, veelomvattend en maatschappelijk relevant. Scheppende voorwaarden waardoor jongeren massaal kiezen voor een loopbaan in de techniek. Echter, het tegendeel blijkt. Relatief weinig jongens en meiden kiezen voor techniek. Veelal hebben zij slechts een vaag idee van hoe een technische carrière er uitziet. Omgekeerd zijn er veel bedrijven en opleidingen die worstelen met vooroordelen over de houding van meiden en jongens ten aanzien van techniek.

van zogenaamde Technetkringen, netwerken op techniekgebied. “Succes kan alleen behaald worden door sa-

Tekst: Fred Ootjers

Techniek is niet meer weg te denken uit onze samenleving en van metaaltot transportbedrijf en van bouwonderneming tot high-tech productiebedrijf, zijn duizenden in de provincie Friesland werkzaam in de techniek.

Als gevolg van de vergrijzing en de trend dat steeds minder jongeren kiezen voor een loopbaan in de techniek, dreigt er in de provincie binnen afzienbare tijd een tekort te ontstaan aan goed opgeleide technici op tenminste Mbo-niveau. De Jong: “Doel van het project was dan ook om tot een intensievere en structurele samenwerking te komen tussen scholen en bedrijven. Vraag en aanbod moeten beter op elkaar worden afgestemd en de aansluiting geoptimaliseerd.

Een actieve rol daarbinnen van de bedrijven is essentieel, om het risico

van mismatchen tot een minimum te beperken.”

menwerking. Binnen de Technetkringen stemmen scholen, bedrijven en overheden de problemen op elkaar af en zoeken ze gezamenlijk naar oplossingen. Aanvankelijk lag de focus vooral op de sectoren metaal en installatietechniek, maar inmiddels participeert ook de bouw in het netwerk en zoeken we aansluiting met de procestechniek.

Binnen de Technetkringen worden bijvoorbeeld initiatieven ontplooid om de techniek al zo vroeg mogelijk bij de jeugd onder de aandacht te brengen.

Door voorlichting en door een betere aansluiting te bewerkstelligen tussen de bovenbouw van het basisonderwijs en het Vmbo en Mbo.”

Zo is er een gat ontstaan tussen technische opleidingen enerzijds en de arbeidsmarkt anderzijds. De ‘BV Nederland’ verliest zijn economische slagkracht, tenzij het de komende jaren duizenden goed opgeleide technici krijgt aangeleverd. Het tij moet worden gekeerd door onder andere TechniekTalent.nu, een samenwerkingsverband van acht technische sectoren in opdracht van werknemers- en werkgeversorganisaties. Hierin wordt nauw samengewerkt met tal van landelijke en regionale partijen uit onderwijs en overheid.

Mevrouw Petra Lambert is werkzaam als relatiemanager regio Noord voor TechniekTalent.nu. Alszodanig heeft zij, zoals ze het zelf omschrijft: ‘een schakel- en makelfunctie van TechniekTa-

lent.nu-producten en -dienstverlening naar de regio.’ Op voorhand laat mw.

Lambert weten dat dit artikel ‘een beeld moet geven van de intensieve samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Met als doel leerlingen een realistisch beeld voor te schotelen van technische beroepen, door hen zoveel mogelijk ‘technische’ ervaringen te laten ondergaan (zien, doen, proeven, ruiken). Dit wordt georganiseerd vanuit de regionale TechNetkringen.’ Waarvan akte.

“Hoe vaker leerlingen in aanraking komen met techniek in al zijn facetten, hoe beter het beeld wordt van technische beroepen. Daardoor zullen zij eerder kiezen voor een loopbaan in de techniek. Binnen het onderwijs zijn er allerlei momenten om leerlingen te

enthousiasmeren voor techniek. Dat begint al in het basisonderwijs”, aldus mw. Lambert.

Nu zijn er genoeg mensen die vinden dat kinderen nog vaak genoeg belangrijke keuzes moeten maken. Dus laat ze eerst vooral nog even kind zijn: “Natuurlijk, dat is zo. We hebben dan ook geen enkele behoefte kinderen te pushen. Maar we willen wel dat kinderen reeds op jonge leeftijd in aanraking komen met allerlei technische aspecten. Techniek beleven. Ervoor zorgen dat er op de ‘harde schijf’ een leuke technische ervaring wordt opgeslagen. Zo kun je kinderen een kijkje laten nemen achter de schermen van een operatiekamer of een jachtbouwer. Het vergroot de kans dat er later wordt gekozen voor een carrière in de techniek.”

OP EEN BASISSCHOOL KUNNEN TECHNIEKLESSEN EENVOUDIG WORDEN GEÏNTEGREERD IN VAKKEN

“Daarnaast dient de aansluiting tussen Vmbo en Mbo binnen de discipline Techniek op diverse niveau’s te worden verbeterd, zodat de overstap voor de leerlingen wordt versoepeld.

Tijdens de duur van het project zijn door de deelnemende scholen op dat gebied verschillende initiatieven ontplooid, waarvan de eerste positieve resultaten nu al zichtbaar zijn.

Belangrijke begeleidende factoren binnen dat proces zijn loopbaanoriëntatie en loopbaanbegeleiding. Ook dit gebeurt in nauwe samenwerking met lokale en regionale bedrijven en ook hier zijn in de afgelopen drie jaren flinke vorderingen gemaakt.”

Een van de vier actielijnen om de doelstellingen te halen, was het opzetten

Resumerend stelt De Jong dat gebleken is dat er bij de deelnemers aan het project veel kracht, betrokkenheid en enthousiasme schuilt om het tij van een dreigend tekort aan vakmensen in de techniek te keren. “Het besef zit diep dat er alleen succes behaald kan worden door synergie. We moeten het samen doen. Ook zonder de ondersteuning van een gesubsidieerd project. Ik heb er alle vertrouwen in dat ‘Technisch Friesland’ op eigen benen de problemen uiteindelijk de baas zal worden!”

ALS REKENEN, LEZEN ÉN NATUUR. ZO KAN LEERLINGEN REEDS OP JONGE LEEFTIJD DE WONDERE WERELD VAN DE TECHNIEK WORDEN VOORGESCHOTELD. (FOTO: TECHNIEKBEELDBANK.NU)

Volgens mw. Lambert moeten we het belang van meiden niet onderschatten.

“De vijver met techneuten niet vol genoeg met jongens alleen. Het gekke is dat we op HBO-niveau veel meer meiden aantreffen, dan op (V)MBO-niveau.

Daar is geen wetenschappelijke onderbouwing voor. Maar mijn onderbuikgevoel zegt dat bij veel MBO-meiden nog steeds het beeld bestaat van sleuven graven of een vettige werkplaats. Daardoor haken veel meiden bij voorbaat af.

Jammer, want meiden hebben specifieke eigenschappen die een aanwinst zijn voor elk niveau. We hebben ze hard nodig om de technische maakkracht van Nederland in stand te houden. Onze missie is dan ook nog lang niet afgelopen.

www. tbof.nl www.TechniekTalent.nu

Techniek special BÈTAPUNT NOORD:

enthousiasme noordelijke Techniekagenda onderwijs Meer structurele aandacht in het onderwijs voor wetenschap & techniek. Dat is de ambitie van Bètapunt Noord. De onderzoekende houding van leerkrachten en leerlingen stimuleren zodat ieder kind een optimale bèta- ontwikkeling krijgt. Deze landelijk in het Techniekpact vastgelegde afspraak werpt z’n vruchten af. Het Noorden loopt voorop en boekt aansprekende resultaten.

Vandaag, 27 mei, komt een brede delegatie uit het hele land onder leiding van Techniekpact- aanjager Doekle Terpstra kennisnemen van de forse wetenschap & techniek- stappen die in Groningen, Friesland en Drenthe zijn gezet. De Haagse delegatie, samengesteld door het Platform Beta Tech-

niek, legt een intensief werkbezoek af om zich te oriënteren op de vorderingen van het succesvolle samenwerkingsverband van drie noordelijke provincies.

Ambitie Het noorden heeft een stevige ambitie: alle basisscholen bieden in 2020 struc-

tureel wetenschap & techniek aan in hun lesprogramma. Voorzitter Harry van Malsen ( in het dagelijks leven directeur bestuurder van de Stichting De Tjongerwerven, Donkerbroek) van Bètapunt Noord is trots en optimistisch. Twintig schoolbesturen, één universiteit, drie hogescholen en twee onderwijsbege-

V.L.N.R.: HARRY VAN MALSEN (VOORZITTER BÈTAPUNT NOORD / BESTUURDER VAN DE STICHTING DE TJONGERWERVEN) EN DE PROJECTLEIDERS ANKE POSTMA (CEDIN), BAS PIETERSE (KLASSEWIJZER) EN GRIETHA DE BOER (HANZE HOGESCHOOL). FOTO: SANDRA GIELESEN FOTOGRAFIE

leidingsdiensten zijn vertegenwoordigd in Bètapunt Noord. Meer dan 1.000 basisscholen hebben wetenschap & techniek al opgenomen in hun lesprogramma’s en er wordt stevig samengewerkt met bedrijven en tussen verschillende onderwijsniveaus.

Talent ontdekken De voornaamste doelen van Bètapunt Noord zijn het beter inspelen op de arbeidsmarkt en op onderwijsverandering. De arbeidsmarkt is steeds meer gericht op technologie, waarbij wetenschap & techniek een belangrijke rol spelen. Het is noodzakelijk om kinderen van jongs af aan daarmee kennis te laten maken, op ieder niveau. Dat vereist een verandering, want leerkrachten, leerlingen en schoolbesturen zullen een meer onderzoekende houding moeten hebben. Iedereen heeft een talent: leerlingen, leerkrachten, ouders, bestuurders. Door een krachtige, rijke leeromgeving kan iedereen zijn talent leren ontdekken en zichzelf ontwikkelen. Daarom wil Bètapunt Noord graag dat alle scholen zich aansluiten.

Leren in de praktijk De drie projectleiders van Bètapunt Noord zijn in hun provincie enthousiast aan het werk om het netwerk van op-

leidingen en bedrijfsleven te verstevigen; Anke Postma (Cedin) in Friesland, Grietha de Boer (Hanze Hogeschool) in Groningen en Bas Pieterse (Klassewijzer) in Drenthe, waar de gezamenlijke ambitie is om op 60 procent van de scholen de leerlijn komend jaar te implementeren. De projectleiders zijn trots op de projecten die kinderen nu al uitvoeren.

tussen scholen en onderwijssystemen kleiner wordt en kinderen makkelijker doorstromen.

Het kind centraal Talentontwikkeling staat centraal, strakke leermethodes zijn uit. Het talent van ieder kind staat voorop, de samenwerking met ouders, basis, voortgezet onderwijs, beroepsopleidingen en be-

”HET UITGANGSPUNT IS ALS JE KINDEREN EN VOLWASSENEN LAAT DOEN WAT ZE GRAAG DOEN, ZE OVER DE HELE LINIE BETER GAAN PRESTEREN. EN DAAR PROFITEREN WE ALLEMAAL VAN” Ze worden concreet bij projecten betrokken, zoals de ringweg in Groningen en in Leeuwarden, bij het bouwen van sluizen, het bouwen van een dassenburcht bij de N381 waar ‘tJong(R)talent zijn programma op afstemt, bij landmeten, bij sensortechnologie- projecten, bij het inrichten van landschappen. Spelenderwijs leren ze ontdekken, ontwerpen en hun project te presenteren, praktijkgericht in realistische en bedrijfsmatige omgevingen. Steeds vaker worden basis en voortgezet onderwijs samen bij projecten betrokken, zodat de kloof

drijven samen maken het onderwijs meer kind en praktijkgericht. Meer naar buiten, ontdekken en leren van de wereld om je heen, van natuur tot product, de nieuwsgierigheid geprikkeld.

Bètapunt Noord wordt gefinancierd door het Rijk, de RUG, Hogescholen, Klassewijzer, Cedin en alle deelnemende schoolbesturen. Scholen die wetenschap & techniek structureel in hun onderwijsprogramma opnemen worden financieel beloond. Nieuwsgierig geworden? Informatie en contactgegevens vindt u op www.betapuntnoord.nl

Centrum Duurzaam, opleiden voor een duurzame toekomst Onlangs is in Leeuwarden Centrum Duurzaam door ROC Friese Poort geopend. Het bestaande gebouw is omgebouwd tot een duurzaam gebouw voor modern en praktijkgericht onderwijs.

Nieuwsgierigheid prikkelen ‘In het Centrum Duurzaam bouwen we aan duurzame kennis’, vertelt project-

leider Roeland Westra van ROC Friese Poort. ‘Dat is een continu proces. We willen de nieuwsgierigheid prikkelen

van studenten, docenten en bedrijven door technische kennis van morgen met elkaar te delen. Samen kom je

tot nieuwe inzichten. Dat is de basis.’

Werken met duurzame installaties is de toekomst” volgens E.Jansma, student Middenkader Engineering, Installatietechniek BOL niveau 4 en C. Merkers, student Installatietechniek BOL niveau.

Zichtbare duurzame techniek

Duurzame toekomst

Marc Mulder, commercieel directeur van Installateur Pranger-Rosier Installaties vertelt over het gebouw: ‘De duurzame techniek is zichtbaar gemaakt in het gebouw: ledverlichting, zonnepanelen, warmtepompen en transparante luchtbehandelingskasten waarin het warmteterugwinsysteem zichtbaar is gemaakt. Gebouw en leermiddelen zijn gecombineerd.’

Naar verwachting van Westra en Mulder zal er de komende jaren grote behoefte ontstaan aan goede technici. ‘Mensen die een gebouw en haar techniek begrijpen. Die verstand hebben van de apparatuur, maar ook van energieverbruik en comfort. De markt heeft dit type mensen nodig. Met Centrum Duurzaam hebben wij de mogelijkheid om zowel nieuwe als ervaren technici op te leiden voor een duurzame toekomst.’

Duurzaam Doen Huis In het gebouw is een Duurzaam Doen Huis gerealiseerd. Westra: ‘Hier laten we mensen werken met de allerlaatste stand van de techniek op de markt.

‘Dit past in onze duurzame ambitie’.

Voor studenten van de opleidingen installatie- en elektrotechniek en middenkader engineering de laatste stap voor de praktijk. Inmiddels is er ook een nieuwe opleiding servicemonteur installatietechniek duurzaam gestart om medewerkers van installatiebedrijven bij te scholen.

www.rocfriesepoort.nl/ centrumduurzaam www.centrumduurzaamfriesland.nl

Techniek special JONKER KETELONDERHOUD BV

De beste en grootste in ketelonderhoud Ten tijde van het interview worden bij Jonker Ketelonderhoud in Leeuwarden juist de kantoren gerestyled. Een nieuwe indeling om de administratieve zaken nóg efficiënter en prettiger te laten verlopen, een nieuwe tapijtje, nieuw meubilair en zo nog wat aanpassingen en verbeteringen. In de bedrijfshallen achter de kantoren heerst een relatieve stilte. Geen mens aanwezig, geen activiteit te bespeuren. "En dat is maar goed ook", lacht eigenaar Hans Jonker. "Onze mensen zijn waar ze moeten zijn: op karwei voor ketelonderhoud bij de klanten!"

Tekst: Fred Ootjers

Ketelonderhoud Jonker BV in Moerkapelle is een familiebedrijf dat in 1960 in Rijswijk door de vader van Hans Jonker werd opgericht. Het eenmansbedrijf

groeide, vooral onder de bezielende leiding van Hans, uit tot een onderneming met ruim negentig medewerkers verspreid over drie vestigingen in Nederland. Naast Moerkapelle en Tilburg kent ook Leeuwarden sinds 2013 een

vestiging, toen Ketelonderhoud Jonker bv het failliete Henny van Duuren overnam.

Behalve het uitvoeren van allerlei reparaties aan de ketelinstallaties voor de industrie, verricht het bedrijf ook complete ketelrevisies, tot aan het gereedmaken voor periodieke inspectie en keuringen. In het bijzonder wordt het onderhoud verricht aan cilindrische stoomketels tot 25 bar.

Jonker B.V. wil voor haar klanten de meest optimale en best passende service bieden op het gebied van stoomen heetwaterinstallaties. Hans: "Onze missie is vanaf de eerste dag geweest om in onze discipline de beste en de grootste te willen zijn. En in alle bescheidenheid kan ik zeggen dat we in die missie geslaagd zijn. Ketelonderhoud Jonker BV staat synoniem voor de beste totaaloplossingen in stoom én de garantie dat installaties perfect blijven draaien."

Om zo dicht mogelijk bij de klant te zitten en om het potentieel aan klanten in de regio te overtuigen van de unieke service van Ketelonderhoud Jonker B.V., opende het bedrijf in 2013 een vestiging in Leeuwarden. Vanuit de locatie aan de Pallasweg zijn de monteurs dagelijks aan het werk bij uiteenlopende industriële ondernemingen als FrieslandCampina, Nedmag, PPG en BATCO en is Jonker in onderhandeling met diverse klanten als AVEBE en Douwe Egberts.

Duurzaam ondernemen -waaronder energiebesparing- kent een hoge prioriteit bij Ketelonderhoud Jonker. Het bedrijf participeert om die reden onder andere in het Koploperproject Duurzaam Ondernemen, dat ondersteund wordt door de provincie Fryslân en gemeente Leeuwarden. Met het Koploperproject willen bedrijven en organisaties aan de hand van concrete voorbeelden laten zien dat duurzaam ondernemen boeiend en lonend kan zijn. De bedrijven worden volledig doorgelicht op

duurzaamheid en nieuwe kansen. Verbetermogelijkheden en risico’s worden in kaart gebracht, waarna de ondernemingen concreet aan de slag gaan met duurzaam ondernemen.

Jonker Ketelonderhoud BV Pallasweg 5, Leeuwarden T: 079 - 593 13 54 www.ketelonderhoud.nl

3DKANJERS: TALENTONTWIKKELING MET DE 3D-PRINTER

BREMAN INSTALLATIEGROEP

Hoe kun je op de (basis)school het onderwerp wetenschap en techniek leuk en uitdagend maken? Op welke manier wek je de interesse van leerlingen en stimuleer je tegelijkertijd de ontwikkeling van specifieke vaardigheden die nodig zijn voor de toekomst? 3Dkanjers is een uniek initiatief voor (basis)scholen in Nederland. 3Dkanjers stimuleert talentontwikkeling door wetenschap en techniek met behulp van de 3D-printer en heeft hiervoor een bijzondere leerlijn ontwikkeld.

De leerlingen gaan niet alleen leren werken met de 3D-printer, ze gaan de printer ook zelf bouwen.

Al meer dan 150 (basis)scholen in Nederland zijn al met dit project aan de slag gegaan. Kijk maar eens op www.3dkanjers.nl

Een zaak vol vertrouwen

KIES EEN OPLEIDING BIJ INSTALLATIEWERK EN KRIJG DIRECT SALARIS! Jouw toekomst begint bij InstallatieWerk! Hier word je opgeleid voor het meest kansrijke beroep in de elektro- of installatietechniek. Je gaat werken bij een aangesloten leerbedrijf bij jou in de buurt, volgt een theorieopleiding (BBL) op het ROC en krijgt van ons praktijkinstructie op onze praktijklocaties. InstallatieWerk betaalt je opleiding en je ontvangt salaris. InstallatieWerk begeleidt jou gedurende de hele opleiding.

Na het behalen van je erkend diploma kun je vaak aan de slag bij het bedrijf waar je de opleiding volgde of doorgaan voor een vervolgopleiding. Meer weten? Zie www.iwnederland.nl

DE JONGE ONDERZOEKERS De Jonge Onderzoekers in Groningen: De leukste plek om aan de slag te gaan met wetenschap en techniek! Kijken, doen en ontdekken voor iedereen tussen 8 en 18 jaar. Open op woensdagmiddag, vrijdagavond en zaterdag. En vaak in de vakanties!

Info: www.djog.nl

Voor de opdrachtgever is het goed om te weten Breman Installatietechniek met haar drie zelfstandige bedrijven in Noord-Nederland -die echter allen opereren onder de naam ‘Breman’- de complete installatie verzorgen van A tot en met Z. Voor woningen en utiliteitsbouw en inclusief service en onderhoud. En voor de (toekomstige) werknemer is het goed om te weten dat wie de juiste ambitie om uit te willen groeien tot een volleerd vakman, verzekerd kan zijn van een baan voor het leven bij Breman.

Tekst: Fred Ootjers

Dat laatste is een welhaast boude belofte, maar door de drie directeuren van de afzonderlijke Breman bedrijven met overtuiging uitgesproken. Jelte Pars, vestigingsdirecteur Breman Service Drachten: “Die overtuiging is gestoeld op vertrouwen. Breman is niet zomaar een doorsneebedrijf waarvan er veertien in een dozijn gaan.

Binnen de totale installatiegroep van veertig vestigingen verdeeld over heel Nederland en met ruim vijftienhonderd medewerkers, wordt gewerkt met een unieke sociale bedrijfsstructuur.

Saamhorigheid is daarbinnen een heel belangrijke factor en er wordt in alle geledingen -ongeacht welke functie men heeft- veel waarde gehecht aan ieders stem.”

Hessel Wiekamp, directeur Breman Meppel: “Breman zet sinds haar oprichting in 1925 in op lange termijn relaties. Niet alleen met de eigen werknemers, maar ook en juist met de klanten. Waar mogelijk proberen we de klant te ontzorgen, zodat hij of zij zich kan bezig houden met de eigenlijke core-business. Ontwerpen, aanleggen, engineering van installaties op het gebied van loodgieterswerk, sanitair, verwarming, ventilatie en elektra: we hebben de kennis in huis, zijn bereid die te delen en leggen het oor bij elke opdracht zorgvuldig te luisteren bij de opdrachtgever.”

“De bijzondere sociale structuur van het bedrijf in combinatie met de grote expertise, maakt dat opdrachtgevers blijven kiezen voor Breman”, vertelt Wytze Waringa, directeur Breman Drachten. “Natuurlijk hebben ook wij last van de crisis. Maar we hebben er

alle vertrouwen in dat het weer goed komt met de branche. Een vertrouwen dat grenst aan zekerheid, niet in de laatste plaats omdat we dat vertrouwen in alle facetten uitdragen. Het vak is sterk in ontwikkeling en er wachten ons enorme uitdagingen. Daarom koesteren we de vakkennis die we al in huis hebben en investeren we zonder ophouden in de techneuten van de toekomst!”

Breman Installatiegroep www.breman.nl

Techniek special

CMD LEEUWARDEN

Centre of toptalent Een snelle oogopslag in een van de studieruimtes van studenten Game Design van de opleiding Communication & Multimedia Design (CMD) aan NHL Hogeschool in Leeuwarden, geeft een idee van de essentie van de aard van de CMD opleiding: studenten zitten geconcentreerd achter hun pc-schermen, schijnbaar ieder voor zich gefocust op waar ze mee bezig zijn, maar in werkelijkheid wordt er binnen een grote mate van zelfstandigheid intensief samengewerkt aan een gezamenlijk resultaat.

grootste studierichting binnen het aanbod van NHL Hogeschool. Remko de Ligt, adjunct afdelingshoofd CMD: “De studie leidt op voor een heel breed werkveld. Dat loopt uiteen van een programmeur tot een webdesigner en van een vormgever of art-director tot een bedenker en ontwikkelaar van games.

Het bijzondere aan de opleiding is dat ze vraaggestuurd is. Studenten krij-

Tekst: Fred Ootjers

gen geen fictieve opdrachten van de docenten, maar rechtstreeks vanuit het bedrijfsleven. Ze werken dus aan concrete opdrachten. Naast vakexpert is de docent ook coach voor de studenten. Hij reikt de tools en de kennis aan die nodig zijn en anticipeert meer op de vraag van de student, dan dat hij zelf vragen stelt of opdrachten geeft.”

Met rond de duizend studenten is de opleiding CMD met voorsprong de

De verantwoordelijkheid en zelfsturing van de student is dan ook een

wezenlijk onderdeel van de opleiding CMD. Juist omdat studenten te maken krijgen met echte mensen en echte bedrijven, maakt dat hen bij uitstek geschikt voor de beroepspraktijk. “Het beeld van de nerd die voor z’n scherm in afzondering en eenzaamheid zit te programmeren klopt dan ook niet. In ieder geval niet bij de NHL. De zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid betekent niet dat je de dingen alleen doet, maar met elkaar. In een community, waarin iedereen afgebakende taken en doelstellingen heeft. We werken binnen veel disciplines met de Scrum-methodiek, die als leidraad dient in het samenwerken naar één gemeenschappelijk doel. Ieder op en binnen zijn eigen specialisme, maar altijd met elkaar. Een multidisciplinair team, die samen de meest fantastische dingen bedenken en uitwerken.”

OCULUS RIFT De Oculus Rift is een Virtual Reality bril met een breed stereoscopisch gezichtsveld, ontwikkeld voor gamers. Het toestel meet de bewegingen van het hoofd van de gebruiker zodat deze bewegingen gebruikt kunnen worden als besturing in een spel. Dit zorgt ervoor dat de gebruiker zich volledig ondergedompeld voelt in de virtuele werkelijkheid. Remko de Ligt: “Wanneer docenten of studenten een dergelijke techniek signaleren, wordt die naar de opleiding gehaald. We geven de studententeams vervolgens alle vrijheid en ruimte om de techniek te doorgronden en te ervaren. En de verkregen inzichten uiteraard te delen met hun studiegenoten. Dat onderzoek leidt vrijwel altijd tot nieuwe toepassingen. Zo bedachten studenten Marko de Wit en Sander Akkerman via deze weg een nieuw bedrijf ‘Vreaks’ dat de technische mogelijkheden van de Oculus Rift vertaalt naar een behandelmodule voor patiënten met een paniekstoornis. En het bleef niet bij een idee alleen op papier.

In samenwerking met diverse partners brengen de studenten binnenkort het product op de markt en studeren dan af met een écht bedrijf met grote potentie!”

Zo kreeg een aantal studenten van de Dierenambulance de vraag of ze een goed werkend digitaal administratiesysteem konden ontwikkelen. “Tot die tijd werkten ze bij de Dierenambulance alleen met formulieren. Daar zat totaal geen structuur in en het was een chaos”. Om zich in te leven in die chaos en welke oplossing er nodig is, zijn de studenten een dag meegereden op de ambulance. Dat maakt een essentieel onderdeel uit van de opleiding: weten wat de vraag is van de eindgebruiker.

Die vraag staat in alles centraal. Daar doe je het voor. En om die vragen te leren kennen, zul je naar die eindgebruiker toe moeten gaan. Die bereik je niet van achter de computer.

Een ander mooi voorbeeld was een opdracht van een psychiater om een website voor z’n praktijk te maken.

Studenten zijn toen eerst voor een aantal sessies op de bank van de psychiater gaan liggen om een deelbehandeling te ondergaan. Alles bedoeld om te onderzoeken wat de eindgebruiker -in dit geval de bezoeker van de website en dus niet de psychiatervoor informatie op zo’n website wil lezen.”

Een bijzondere opdracht die vanuit de minor Game Design kwam, was om gaming in te zetten als een middel om rookverslaving tegen te gaan.

Inzet was een spel te ontwikkelen dat het mogelijk maakt om de interesse naar een sigaret te verminderen, met als basis een onderzoek van professor Wiers over alcoholverslaving. Door in het spel dreigende doelen van je weg te duwen, hoopt het spel te bewerkstelligen dat de rookverslaafde ook in de praktijk de verleiding van het nemen van een sigaret van zich weg kan duwen. Na

aanvankelijk alleen voor de pc te zijn ontwikkeld, is het spel onder de titel ‘Quitty’ nu als app verkrijgbaar voor iOS en Android.

De studie CMD is een broedplaats voor beginnende ondernemers. Om die te ondersteunen biedt NHL Hogeschool een minor ‘Ondernemen’ aan, maar er zijn genoeg voorbeelden waarin de student/ondernemer het ook zonder die minor redt. “Er worden hier dingen ontwikkeld op het niveau van Apple. En plotseling heb je een paar oud-studenten die ook daadwerkelijk aan het werk gaan voor Apple. Ze hadden met een eigen bedrijf iets ge-

maakt dat zó goed was, dat Apple ze heeft aangenomen. Ze werken nu op het hoofdkantoor in de VS. Dat is wat al die grote software bedrijven doen: ze houden de scholen nauwlettend in de gaten, op zoek naar nieuwe ontwikkelingen en toepassingen. En ook CMD Leeuwarden mag zich verheugen in de belangstelling van dat soort bedrijven.

Van de grote jongens, maar ook van kleine lokale bedrijfjes.”

www.cmd-leeuwarden.nl www.nhl.nl/scholieren/1342/communication-multimedia-design.html

Techniek special BEENEN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

De opmars van de techneut Gevraagd naar de essentie van waar Beenen Industriële Automatisering zich mee bezig houdt, vat algemeen directeur Alex van Dalen het in één korte zin kernachtig samen: “We verzorgen de procesbesturingen van fabrieken en installaties’.

Tekst: Fred Ootjers

Lag dat verzorgen aanvankelijk in het mechaniseren van de productielijnen, sinds haar oprichting in 1920 is Beenen uitgegroeid tot een toonaangevend specialist in het automatiseren van industriële processen en installaties.

Ze doet dat voor grote opdrachtgevers

als Huhtamaki, Vitens, Lankhorst, Wetterskip Fryslân en FrieslandCampina en

reren met het buitenland, zijn bedrijven intensief op zoek naar tools om een zo

recent hebben ze een mega klus afgerond bij Fonterra. Alex: “Vaak zitten we bij bestaande fabrieken om systemen die al jarenlang in gebruik zijn, te vernieuwen en te actualiseren. Het gebeurt maar zelden dat we -zoals bij Fonterravanaf de eerste steenlegging betrokken zijn bij de opbouw en inrichting van een fabriek. Voor onze techneuten een extra uitdaging!”

hoog mogelijk graad van efficiency te halen. Automatisering en een verdere robotisering drukken de productie- en exploitatiekosten significant. Aan de ene kant betekent dat een inkrimping van het personeel, maar aan de andere kant juist weer een groei omdat er meer techneuten nodig zijn.”

De opmars van de automatisering binnen de bedrijven is niet te stuiten en de ontwikkelingen volgen elkaar razendsnel op. Harry van Wieren, accountmanager: “Om te kunnen blijven concur-

HOOGLAND GEMAAL BIJ STAVOREN VAN WETTERSKIP FRYSLÂN

Bij Beenen werken 200 mensen, waarvan 130 in Heerenveen en 70 in Zwolle.

“Voor ons eigen personeelsbestand hebben we structureel gemiddeld zes vacatures uitstaan. We werken nauw samen met onderwijsinstellingen als NHL, Windesheim, Hogeschool Utrecht, Friese Poort en Deltion College en jaarlijks lopen er bij ons zo’n 12 stagiaires en afstudeerders. Van die 12 kunnen we er zo’n 6 een contract aanbieden.

We groeien nog altijd gestaag en er is nauwelijks sprake van verloop. Mensen blijven, niet in de laatste plaats omdat het werk nooit hetzelfde is. Zo zit je een paar maanden bij een melkfabriek, om vervolgens bij een fabriek waar ze producten uit gerecycled kunststof halen de procesvoering te optimaliseren!”

Beenen Industriële Automatisering Mercurius 22, Heerenveen T 0513 - 46 95 68 www.beenen.nl

ACTUEEL ONDERZOEK DE KLAS MET EU-PROJECT Juist de verschillende soorten suikers of koolhydraten in moedermelk zijn belangrijk bij de ontwikkeling van darmflora, het darmmicrobioom, bij baby’s. Door die darmflora kunnen spijsvertering en immuunsysteem van baby’s zich goed ontwikkelen. Dit is ontdekt door een onderzoeksgroep van de Rijkuniversiteit Groningen. FrieslandCampina heeft een proces ontwikkeld om deze koolhydraten te maken - deze worden nu worden toegevoegd aan melkpoeder voor baby’s.

Het Europese project ‘Irresistible’ van Science LinX maakte hiervan een lesmodule voor het voortgezet onderwijs. De lessen ‘gezond ouder worden begint bij mammae’ zijn vanaf het nieuwe schooljaar beschikbaar. De module is geschikt voor de lessen scheikunde en biologie in bovenbouw havo/vwo. De tien landen in het project ontwikkelen ieder lessen over actueel onderzoek, uiteenlopend van het bijzondere ecosysteem van de Zuidpool tot de ongrijpbare wereld van de nanotechnologie. Ook deze lessen zijn in september beschikbaar. Meer informatie? Meedoen? Bezoek onze website www.rug.nl/ sciencelinx/irresistible of neem contact op met Eva Teuling, e.teuling@rug.nl.

BÈTAPUNT NOORD Bètapunt Noord is één van de vijf regionale Wetenschap- en Technologienetwerken in Nederland, die samen met scholen en bedrijven invulling geven aan de afspraken uit het Techniekpact 2020. Bètapunt Noord is een samenwerkingsverband van twintig schoolbesturen uit de drie noordelijke provincies, de Rijksuniversiteit Groningen, Stenden Hogeschool, NHL Hogeschool, Hanzehogeschool Groningen, Klassewijzer en Cedin. Samen zetten zij zich in om via uitdagend onderwijs talenten van kinderen in brede zin te ontwikkelen en om de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt in de technieksector te verbeteren en daarmee het tekort aan technisch personeel terug te dringen. www.betapuntnoord.nl

FME De wereldmarkt wordt steeds groter en actiever, technologische ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op.

De razendsnelle ontwikkeling van robotica, sensortechnologie en 3D-printen maakt duidelijk dat de vierde industriële revolutie een feit is. Deze Smart Industry revolutie biedt het Nederlandse bedrijfsleven de kans concurrerend te blijven in de wereldmarkt. Bij Smart Industry draait het om het optimaliseren van productie met inzet van ict. Iedereen moet uit de comfortzone om deze revolutie tot een succes te maken.

De ondernemersvereniging voor de technologische industrie FME helpt haar leden hierbij. Kijk voor meer informatie op www.fme.nl

VOC Interesse in techniek? Misschien is een baan als autoschadehersteller, autospuiter of carrosseriebouwer wel iets voor jou! VOC is het opleidingscentrum voor de carrosseriebranche. Wij hebben een zeer uitgebreid aanbod van opleidingen en trainingen.

Kijk eens op www.voc.nl voor jouw mogelijkheden.

GROEIEN DOOR ONTWIKKELING Doordat Kenteq continu in verbinding staat met het onderwijs en bedrijfsleven, slaan wij de belangrijke brug tussen theorie en praktijk. Essentieel in de techniek, waar alles aan verandering onderhevig is. Onze Kenteq-professionals beschikken over de laatste vaktechnische inzichten. Uw vraagstukken kunnen wij daarom vertalen naar passende en concrete oplossingen voor uw opleidings-, scholings- en begeleidingsvraagstukken tot en met MBO 4 niveau.

Het doelgericht ontwikkelen van vakbekwame professionals in de techniek is onze passie. Kenteq is bij uitstek dé partner die u verzekert van een stevige basis van gespecialiseerd vakmanschap in de techniek. Stilstand is achteruitgang. Uw bedrijf groeit immers door ontwikkeling. www.kenteq.nl

MANPOWER

Manpower maakt zich sterk voor Techniek De bakken met werkzoekenden bij de UWV’s in het Noorden puilen uit. Tegelijkertijd zijn er honderden vacatures in de sector techniek voor banen op alle niveaus. Een van de arbeidsmarktonderzoeken van Manpowergroup bevestigt dit. Technici staan op de derde plaats in de top tien van moeilijk in te vullen vacatures.

Hoe krijg je de juiste kandidaten bij de juiste werkgevers?

Manpower zet zich ervoor in met een duidelijke visie.

Tekst: Fred Ootjers

JAN WIERENGA

De wereld van werk verandert continu.

In het verleden waren vooral grondstof of een technische uitvinding bepalend voor succes. Nu, in de Human Age, heeft de werkgever die talent aan zich bindt een substantiële voorsprong.

NLINGENIEURS NLingenieurs is de branchevereniging van advies-, management- en ingenieursbureaus. Wet- en regelgeving, kennisuitwisseling en lobby zijn activiteiten waar wij ons onder andere mee bezig houden. Maar vergeet niet de profilering van de ingenieursbranche. NLingenieurs vindt het érg belangrijk om de maatschappij te laten zien wat de toegevoegde waarde is van onze branche. Zo kennen wij ieder jaar projectprijs de Vernufteling toe aan het meest vindingrijke project. Kent u bijvoorbeeld het RAI Amtrium al? Een gebouw met ‘dubbele huid constructie’ waar een verticale tuin in is gerealiseerd? Of het staalstripje? De opvouwbare sluisdeur? Zomaar wat projecten van ónze leden waar wij ontzettend trots op zijn. www.nlingenieurs.nl

Jan Wierenga, director operations Manpower zegt hierover: “Onze visie baseert zich op vijf thema’s: het vinden van werk, het benutten van talent, het flexibiliseren van talent, de impact van technologie en het creëren van duurzame kansen. Als we die vijf inzetten voor de sector Techniek en de situatie in Noord-Nederland, zien we grote hiaten.

Dit komt door de in-, door- en uitstroom van mensen.”

Kennisniveau moet omhoog Hij legt uit: “ Het is een feit dat het kennisniveau omhoog moet, tenmin-

ste tot niveau Mbo 3 en 4. Niet iedereen is daartoe in staat, waardoor baanverlies dreigt. Daarnaast zet de vergrijzing de komende vijf jaar sterk door. Dat heeft een relatieve grote uitstroom als gevolg.”

Techniek te houden, dan wel te enthou-

Operator Academy

www.manpower.nl

In nauwe samenwerking met de bedrijfstak en tal van onderwijsinstellingen -inclusief de door Manpower gestarte Operator Academy- probeert Manpower door het verzorgen van opleidingen en trainingen mensen voor de sector

siasmeren. Sleutelbegrippen daarbij zijn -zowel voor de werkgever als de kandidaat: maatwerk in begeleiding, flexibiliteit, detachering (in plaats van uitzending) en duurzaamheid in relaties.

Techniek special 6 JUNI OPEN DAG HIGH TECH BEDRIJVEN DRACHTEN

“Robotisering geen bedreiging maar kans op werk” DRACHTEN - Drie van de twaalf hoogstaande technische bedrijven van het Innovatiecluster Drachten geven zaterdag 6 juni voor jong en oud een kijkje in hun high tech keuken. Met een speciale High Tech Ontdekkingsroute kan iedereen met interesse in techniek zelf ervaren waarom werken in de high tech industrie leuk en uitdagend is.

Variass De ontdekkingsroute is voor Henk Smid, directeur/eigenaar van high tech bedrijf Variass een mooie kans om techniek in de volle glorie te laten zien.

“Samen met BD Kiestra en Whisper Power hebben we een ontdekkingsroute uitgestippeld langs de mooiste plekken in onze bedrijven. Bezoekers komen deze dag oog in oog te staan met zeer hoogstaande techniek. We laten écht in onze keuken kijken, dit is dus een unieke kans.’’ Variass is één van de twaalf high tech bedrijven in Drachten en al meer dan 25 jaar gespecialiseerd in hoogstaande technische oplossingen voor defensie, de medische wereld, watertechniek en de technische industrie. “We laten in een notendop onze bedrijven zien, van de ontwikkeling van producten tot en met de productie.’’

Robotisering De drie Drachtster bedrijven grijpen de Dutch Technology Week aan om jongeren met hun ouders te laten ervaren hoe leuk en uitdagend een baan in de techniek is. Volgens Smid is het lastig om goed opgeleide mensen te krijgen.

“Als technische opleidingen niet aansluiten op de marktvraag wordt het nog moeilijker om de juiste mensen te

krijgen. We werken daarom samen met het onderwijs.’’ De high tech ondernemer ziet het bovendien als een uitdaging om producten te vereenvoudigen, zodat mensen met een lagere opleiding én productkennis ook ingezet kunnen worden. “Robotisering is dan ook geen bedreiging voor laag geschoolden, het is juist een kans op extra werk. Door robotisering kan ik producten maken tegen de juiste kostprijs met een constante kwaliteit, waardoor we extra werk binnenhalen dat ook geschikt is voor lager technisch personeel. Mensen die met de handen kunnen denken en met hun hoofd kunnen werken hebben we daarom hard nodig.’’

BD Kiestra Een echtpaar uit Drachtstercompagnie leidde bijna twee decennia Kiestra Lab Automation en leverde geavanceerde apparatuur aan onder meer medische laboratoria. Het Amerikaanse BD (medische apparatuur, 47.000 medewerkers wereldwijd) nam het familiebedrijf over en ontwikkelde een systeem waarmee ziekenhuizen het onderzoek naar bacteriële besmetting van patiënten drastisch kon verkorten. “Was er eerst vijf dagen onderzoek nodig, met onze nieuwste systemen is binnen 24 uur

bekend welke besmetting iemand heeft en kan er meteen het juiste medicijn worden gegeven’’, vertelt site leader Harm Munneke.

Levens redden BD Kiestra ontwikkelt en maakt complexe systemen waarmee laboratoria wereldwijd compleet geautomatiseerd kunnen worden. Naast ziekenhuizen in Nederland (waaronder Leiden, Amsterdam, Haarlem en Tilburg) levert Munneke aan laboratoria in Scandinavië, Groot Brittannië, Duitsland maar ook aan Canada, Amerika, Zuid Europa, Australie en het Midden Oosten. “Wij hebben een brede groep mensen in dienst. Goed opgeleide engineers die producten bedenken en mensen die testen, kwaliteit bewaken en wereldwijd service verlenen. In de productie werken MBO-ers die zijn opgeleid in de elektronica en mechanica.’’ Voor Munneke is voldoende aanwas van goede medewerkers van groot belang.

“Dat begint al bij jonge mensen op de middelbare school die kunnen kiezen voor techniek. Met onze techniek kunnen we levens redden. Mensen die hier werken hebben dat gevoel en die overtuiging ook. Met onze producten wordt de wereld uiteindelijk beter.’’

Solarboat In de showroom van Whisper Power staat een heuse solarboat die vorig jaar heeft meegedaan aan de Solar Challenge zonnebotenrace. “Dat is een hobby van ons’’, vertelt Roel ter Heide, directeur en eigenaar van dit high tech bedrijf. Hij is zelf fervent schipper en combineert het racen met deze elektrische boot met het overbrengen van zijn liefde voor techniek op jongeren. “De jongelui werken enkele maanden aan de boot om hem klaar te maken voor de race. Zo leren ze de techniek kennen en zélf oplossingen voor problemen bedenken. Als kers op de taart mogen

ze er bovendien zélf mee racen in een wedstrijd waaraan studententeams uit verschillende landen meedoen.’’

Whisper Power Ter Heide weet dat studenten techniek niet aantrekkelijk vinden: “Daarom laten wij op 6 juni graag zien wat werken in de high tech industrie zo mooi en uitdagend maakt’’. Duurzame energie is de belangrijkste pijler voor Whisper Power dat met 8 eigen vestigingen en distributiecentra in meer dan vijftig landen energiezuinige stroomsystemen verkoopt aan de maritieme (boten en luxe jachten) en de mobiele sector

(trailers, campers en vrachtwagens).

“Alles wat wij hier ontwikkelen is gericht op duurzaamheid. Wij maken energiegeneratoren die minimaal gebruik maken van fossiele brandstof en maximaal comfort bieden, zeg maar de Prius van de stroomvoorziening’’.

De markt voor woningen en bedrijven die volledig zelfstandig energie opwekken is volgens hem sterk in opkomst. Hij ziet het dan ook als een uitdaging om technisch aan te tonen dat je volledig zelfstandig je eigen energie kunt opwekken. “Dat vinden de energiebedrijven niet leuk, maar het is de toekomst.’’

Ontdek dé High Tech bedrijven van Drachten Zaterdag 6 juni 11.00 tot 17.00 uur BD Kiestra Marconilaan 6 Drachten Altijd al een ‘kijkje in de keuken’ willen nemen van een écht High Tech bedrijf, waar de toekomst vandaag al gemaakt wordt? Dat kan op zaterdag 6 juni in Drachten, tijdens de ontdekkingsroute in de Dutch Technology Week.

High Tech Ontdekkingsroute Drachten

Ontdekkingsroute De High Tech Ontdekkingsroute start om 11.00 uur bij BD Kiestra aan de Marconilaan 6 in Drachten met een high tech markt waar alle bedrijven van het Innovatiecluster Drachten zich presenteren met verrassende producten. Alle locaties zijn op loopafstand van elkaar op het A7Noord terrein. Deze ontdekkingsroute is onderdeel van de tweede editie van de landelijke Dutch Technology Week.

6 juni 11.00 uur BD Kiestra Marconilaan 6 icdrachten.nl

Oog in oog

Wie komt krijgt écht een kijkje in de high tech keuken van Drachten, want de rondleidingen gaan door de productiehallen en laboratoria van drie van de twaalf bedrijven van het Innovatiecluster Drachten. Je staat deze dag oog in oog met zeer hoogstaande techniek.

Bij Variass kun je productiecellen bekijken waar high tech producten worden gemaakt voor verschillende marktsegmenten.

WhisperPower toont de solarboat waarmee studenten vorig jaar hebben meegedaan aan de Solar Challenge en de ‘Prius’ van de stroomvoorziening.

D

W T

DUTCHTECHNOLOGYWEEK.COM

BD Kiestra laat een uniek high tech systeem zien waarmee artsen binnen 24 uur kunnen onderzoeken welke besmetting iemand heeft. Dit onderzoek duurde voorheen vijf dagen.

Like ons op Facebook Benieuwd wat je allemaal kunt doen en beleven tijdens de ontdekkingsroute in Drachten?

Like ons op Facebook en ontdek de high tech wereld in Drachten. www.facebook.com/ innovatieclusterdrachten

Techniek special SANCO PROJECTS

'We zijn altijd op zoek naar technische toppers' Ze zijn een engineeringbedrijf dat zich specialiseert in het ontwerpen, vervaardigen en plaatsen van roestvrijstalen installaties op het gebied van water verdampen. De opdrachtgevers zitten in binnen- en buitenland, van kleine ondernemingen tot grote coöperaties als FrieslandCampina.

Het enige serieuze probleem waarmee SanCo Projects uit het Fries Makkum structureel mee kampt, is het vinden van vakbekwame, liefst jonge medewerkers.

Tekst: Fred Ootjers

Sander Jansen en Remco Leenstra startten hun onderneming in 2007 letterlijk aan de keukentafel. Tot dat moment waren ze beide in loondienst, maar zagen ze voldoende mogelijkheden om voor zichzelf te beginnen.

"Onze corebusiness is in een notendop het ontwerpen van installaties die middels het proces van indampen en drogen alle mogelijk denkbare vloeistoffen omzetten in poedervorm", vertelt Sander. "Onze klanten zitten meest in de foodsector, maar ook in de kleine chemische industrie. Denk bijvoorbeeld aan het drogen van wei, dat vervolgens wordt gebruikt als basisgrondstof voor babyvoeding. Verder worden onze installaties ingezet in de aardappelzetmeelindustrie, bij afvalwaterreiniging, het omzetten van eieren tot eipoeder en nog talloze andere toepassingen."

"Onze kracht schuilt vooral in het feit dat we het hele traject kunnen verzorgen", aldus Remco. "Van de eerste ruwe ontwerpschetsen tot en met het plaatsen van de installatie op locatie.

We werken veel met zzp'er, ook al omdat het heel moeilijk is om goed personeel te vinden. Waar we voortdurend

naar op zoek zijn, zijn mensen die minimaal MBO denken en de technische vaardigheden hebben van het niveau van de vroegere LTS. Die moet je met een lampje zoeken. Op HTS-niveau is geen probleem, maar alles daaronder komt maar mondjesmaat de sector binnen. En dat terwijl er in die sector -ruwweg de maakindustrie- werk in overvloed is. Ook en juist in Friesland.

Je bent als leerling tijdens je studie al haast verzekerd van een vaste baan en er wordt ook heel behoorlijk in verdiend.

En toch kiezen er relatief maar weinig mensen voor de techniek. Op werken in een overal lijkt wel een taboe te rusten.

Wat dat betreft valt er met betrekking tot de imagoverbetering van de sector nog een wereld te winnen."

GAWA, specialist in cycloontechnologie en rvs leidingsystemen Cycloontechnologie kent u misschien van sommige stofzuigers, Willem Elgersma van GAWA Equipment Connections en Herbert Zeevalkink van Vortex gebruiken het voor geavanceerde machinebouw in Sneek. Hoogwaardige producten, in eigen huis ontworpen en gebouwd, een sterk innovatief ambachtsbedrijf.

De GAWA- vakmannen hebben net de eerste van drie speciale machines geleverd aan een klant. Een hypermoderne machine die met behulp van hydro- cycloontechnologie onder- en bovendruk opwekt in een vloeistofstroom om specifieke bestanddelen te scheiden. De cycloonmachines worden klant specifiek gebouwd en hebben vijftig procent minder energie- en

waterverbruik

conventionele

niveaus en een uitstekend thuisfront

machines. Ze vinden hun toepassing veelal in de foodindustrie.

dan

hebben de groei van z’n bedrijf mogelijk gemaakt.

CNC- frezen en buigen

Excellentie

GAWA produceert specialistische producten. Eindproducten voor opdrachtgevers in de food, voor lactose- scheiding van wei bijvoorbeeld; rvs- onderdelen voor melkrobots en andere machinebouwers in de zuivel; drukvaten, manifolds (spuitstukken), prefab leidingsystemen en alle machines die daarbij horen. Naast vijf CNCgestuurde buigbanken gebruikt het bedrijf machines die in eigen beheer bedacht en gebouwd zijn, bijvoorbeeld een 17 ton zware machine om CNC- gestuurd maatvast T- stukken in leidingen te trekken tot een lengte van 6 meter. Certificering, samenwerking met enkele gespecialiseerde bureaus, goed gekwalificeerd personeel op alle

Handmatig lassen is waar mogelijk vervangen door computergestuurd lassen; zijn opdrachtgevers zijn hoogwaardige bedrijven met hoge eisen.

Z’n leveranciers en opdrachtgevers zijn internationaal, van India en ZuidAmerika tot Ierland, Polen, Duitsland, Zweden en Nederland. Goed certificering is onontbeerlijk zegt Elgersma; voor je producten en je uitstraling.

Regelmatig terugkerende productseries en gecompliceerde machines en leidingsystemen zorgen voor stabiliteit en succesvolle groei.

GAWA Equipment Connections Tingietersstraat 7 (De Hemmen), Sneek www.gawa.nl

SanCo Projects Waardewei 9, Makkum T: 0515 - 23 11 77 www.sancoprojects.nl

OPSTAP PERSONEELSDIENSTEN

Nooit 'te oud' Je bent 50+, altijd werkzaam geweest in de bouw en je raakt je baan kwijt. Er wordt een dossier van je aangelegd bij het UWV als werkzoekende, maar je maakt je geen illusies ooit nog aan een baan te komen. OPstap Personeelsdiensten wil van die desillusie niet horen en gaat zich met een nieuw initiatief nóg nadrukkelijker richten op het zoeken én vinden van passend werk voor 50 plussers.

Tekst: Fred Ootjers

OPstap werd midden jaren negentig opgericht op initiatief van werkgeversen werknemersorganisaties binnen de bouw- en schildersbranche. De organisatie is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardige intermediair, met vestigingen in heel Nederland. Henk van Oene, commercieel directeur: "We bieden een compleet dienstenpakket voor de bouw- en schildersbranche dat bestaat uit uitzenden, detacheren, pay-roll services, werving en selectie en arbeidsrechtelijk advies. Wat ons onderscheidt van collega's in de branche is dat we een wezenlijk onderdeel uitmaken van de bouwwereld en dat het persoonlijk contact met onze werknemers leidend is."

Zo hebben de adviseurs van OPstap allemaal een achtergrond in de bouw.

"Ze weten waar ze het over hebben en spreken de taal", lacht Henk. "Wij zijn voor onze opdrachtgevers heel nadrukkelijk op zoek naar volwaardige vakmensen. Mensen met liefde voor hun vak en die dat ook in de privésfeer uitstralen. Daarom voeren we de inta-

kegesprekken ook veelal bij de mensen thuis. Dat is niet alleen veel persoonlijker, maar we krijgen zo ook een veel beter en completer beeld van de toekomstige medewerker. Indrukken waar beide partijen hun voordeel mee kunnen doen en die de basis vormen van een duurzame relatie. Naar de medewerker én naar de opdrachtgever."

Weliswaar beperkt de dienstverlening van OPstap zich niet tot 50 plussers die op zoek zijn naar een baan en richt ze zich ook en juist op alle leeftijdscategorieën, maar met de speciale aandacht op die categorie 50 plussers vervult OPstap een voortrekkersfunctie. "Onder die groep zit enorm veel ervaring en expertise", aldus Henk. "Kennis die er om vraagt benut te worden. En die ook benut wil en kan worden, mits de juiste match maar gevonden kan worden. Het nieuwe initiatief dat we in Noord- Oost Nederland zijn gestart in samenwerking met de CNV, heeft de ambitie om in 50 werkweken 50 arbeidsplaatsen voor 50 plussers te generen. Een pilotproject dat de concretisering is van een langer sluimerende samenwerking tussen het CNV en OPstap. Werknemers zijn hierbij

verzekerd van correcte arbeidsvoorwaarden en onder andere opbouw van bedrijfstakpensioen. OPstap en CNV willen mensen die onnodig buiten de arbeidsmarkt dreigen te raken -met alle nadelige consequenties van dienzodoende een volwaardige plek terug geven in de bouwwereld!"

Opstap Personeelsdiensten T (0800) 0202 800 I www.opstapnaarwerk.nl (voor alle informatie m.b.t. kantoren/ adressen en adviseurs)

Techniek special KOOPMANS EN ZWART ELEKTROTECHNIEK B.V.

‘Onze voeding komt nog steeds van de stagiaires en de schoolverlaters’ Als ondernemer acht Sjirk Seinen -eigenaar van Koopmans en Zwart Elektrotechniek B.V. in Leeuwarden- het zijn plicht om stagiaires in het bedrijf te hebben. Een morele plicht, maar natuurlijk ook vanuit het belang van de sector. 'Onze voeding komt nog steeds van de stagiaires en de schoolverlaters'.

er alle dagen zelf mee werken. Als een monteur bij ons aan de balie komt met een probleem, lossen we dat altijd op. Is het niet linksom, dan gaan we rechts-

om. 'Kan niet' verkopen we niet. Als het betreffende component ergens op de wereld nog te krijgen is, vinden we het."

Het is nog heel bescheiden, maar ook

'DE TECHNIEK BIEDT VOLDOENDE UITDAGING!

Tekst: Fred Ootjers

Koopmans en Zwart Elektrotechniek onderscheidt zich in de branche door de unieke combinatie van twee elkaar aanvullende disciplines: een technische groothandel én het uitvoeren van projecten. Die projecten bestaan uit het ontwerpen, produceren en monteren van schakel- en besturingssystemen, van eenvoudige schakelkastjes tot complexe besturingssystemen. Een andere belangrijke activiteit is het ontwikkelen, produceren, upgraden, onderhouden en installeren van industriële automatiseringen voor de procesindustrie. Sjirk: "Het voordeel boven een reguliere groothandel in elektrotechnische componenten is de toegevoegde waarde van kennis: we weten precies waar we het over hebben, omdat we

Een aantrekkende branche, maar tegelijk een branche waar je de geschoolde vakmensen met een lampje moet zoeken. "Om een idee te geven van wat er speelt op het vroegere HTS-niveau: toen ik zelf in 1992 op de HTS Elektrotechniek zat, hadden we 120 studenten per leerjaar. Dat waren er dus 480 over de vier leerjaren verdeeld. Anno 2015 zijn dat er hier in Leeuwarden maar een goede 30. In totaal, over alle vier jaren verdeeld. Dramatische cijfers, waar allerlei oorzaken voor worden aangedragen. Naar mijn eigen idee ligt de verantwoordelijkheid voor een belangrijk deel bij de onderwijsinstel-

Succes op basis van balans TYNAARLO – Het draait allemaal om balans bij New Nexus. Evenwicht zorgt voor werkplezier met alle positieve gevolgen van dien. “We willen vooral dat dit een leuk bedrijf is.”

De entree van New Nexus lijkt een eregalerij. Bijna alle medewerkers van het bedrijf lachen je tegemoet vanuit tientallen fotolijsten. Uit het verhaal van Jan Schut en Richard Tapper, oprichters van het bedrijf, blijkt dat het ophangen van de foto's bij de voordeur zeer bewust is gedaan. Elke medewerker van het bedrijf doet er namelijk toe. Iedereen krijgt bij New Nexus ruimte om zich te ontwikkelen en om ideeën in te brengen.

New Nexus ontwikkelt apps voor de zakelijke markt. “Wat we maken lijkt op het oog heel simpel, maar wat

bij Koopmans en Zwart is er langzaam maar zeker een kentering in de recessie waarneembaar. "We merken dat vooral aan de projecten", aldus Sjirk.

"Vóór de recessie bouwden we voor klanten complete schakelkasten. Daar wilden ze zelf geen werk van hebben.

De crisis kwam en klanten kwamen steeds vaker voor losse onderdelen om daarmee zelf een schakelkast te bouwen. En wat zien we nu? De economie trekt aan, met als gevolg dat we weer opdrachten krijgen voor het leveren van complete schakelkasten. Het is niet spectaculair, maar het geeft wel aan dat het ergste voorbij lijkt."

er achter de schermen gebeurt is enorm”, vertelt Schut. Actuele kennis is bij het ontwikkelen van apps dan ook belangrijk. Die vergaart het bedrijf onder andere door medewerkers naar congressen in het buitenland te sturen, zoals die van Apple, Google en Adobe. Tapper: “Naderhand geven ze een presentatie van wat ze hebben geleerd. Overigens doen ze dat ook als ze zelf iets hebben bedacht.”

Dit resulteert er onder andere in dat New Nexus voor een aantal grote klanten de rol heeft van innovatieve partner. ‘Met ons kennisniveau van mobiele toepassingen hebben we een

toegevoegde waarde in de R&D-trajecten van deze klanten.’

Schut en Tapper ondernemen volgens het Rijnlandse model. “Ons bedrijf is te vergelijken met een familiebedrijf”, legt Tapper uit. “We willen dat de mensen die we om ons heen hebben verzameld hier met plezier werken.

Balans vinden wij belangrijk; balans tussen werk, privé, jezelf en je omgeving.” Schut vult aan: “Toen wij in 2007 voor onszelf begonnen, wilden we een léuk bedrijf oprichten. Dat is gelukt en ons doel is om dat ook zo te houden.”

OPEN BEDRIJVENDAG BIJ KOOPMANS EN ZWART B.V.: DE WERKPLAATS.

lingen. Die worden immers afgerekend op resultaten, op een zo hoog mogelijk percentage geslaagde studenten.

De neiging bestaat dan om op safe te spelen en vooral populaire opleidingen aan te bieden. Ten tijde van de hausse in de IT waren dat de aanverwante studies, terwijl nu de focus ligt op onder andere Multi-Media. Lekker werken met een computer en mooie dingen ontwerpen."

"De praktijk laat echter zien dat veel van die studenten worden opgeleid tot werkloosheid. Het aanbod aan afgestudeerden in die branche is immers veel groter dan de vraag. Wat je dan ziet gebeuren is dat die afgestudeerden in

heel andere disciplines werk proberen te vinden. Ook bij ons. Programmeren kunnen ze dan wel, maar ze hebben totaal geen technische achtergrond.

Die spijkeren we ze dan bij door het verzorgen van een interne opleiding.

En verder proberen we door het houden van Open Bedrijvendagen aankomende studenten enthousiast te maken voor werken in de elektrotechniek. Wie werken wil, komt in onze branche gegarandeerd aan de bak!"

Koopmans & Zwart Elektrotechniek B.V. Zuiderkruisweg 3, Leeuwarden T: 058 - 288 70 75 www.koopmansenzwart.nl

‘Technische mensen zijn altijd welkom’ Carrosseriefabriek Heiwo in Wolvega is fabrikant van trailers, en truck opbouwen en aanhangwagens op maat voor trucks en vrachtwagens. Een honderd procent Nederlands product, waarbij kwaliteit, duurzaamheid en maatwerk voorop staat. Meer dan 100 mensen verdienen hun boterham bij Heiwo, maar het bedrijf zit te springen om instroom van jeugdig technisch personeel.

“Wij leiden regelmatig leerlingen rond, hebben stagiaires aan het werk en bieden werk-leertrajecten aan”, zegt Jans Vos van Heiwo. “De meeste nieuwe mensen die hier komen werken, moeten we het vak van trailerbouwer nog leren. Dat is niet erg. Wat vroeger in vier jaar op de LTS gebeurde, doen wij in één jaar, waarna de medewerker alle facetten van ons vak kent.”

Uniek En dat is heel breed. “Elke trailer is uniek en klant specifiek”, geeft Vos aan. “Goed luisteren naar wat de klant

wenst is dan ook belangrijk.” Uniek is echter ook de werkwijze van Heiwo.

“De wanden van een trailer zoals wij die maken, vindt je bijna nergens anders. Deze sandwichpanelen bestaat uit een aantal lagen, waarbij isolatie een belangrijke rol speelt.” Niet voor niets werkt Heiwo niet alleen rechtstreeks voor opdrachtgevers, maar ook voor collega carrosseriebedrijven. “Bovendien bestaan we al sinds 1926, dus we doen wel iets goed”, geeft Vos met een kwinkslag aan.

Naast nieuwbouw knapt Heiwo ook

trailers op, die er nadien weer als nieuw uitzien. “We noemen dit Heiwo 2.0”, zegt Vos. “Klanten kunnen daardoor hun materiaal langer op de weg houden, zonder dat ze hoeven in te leveren op kwaliteit.” Het is dan ook niet voor niets dat tweedehands trailers van Heiwo nooit lang te koop staan, “de markt weet dat een Heiwo-product goed is.”

Vos tenslotte:” Voor mensen die graag de handen uit de mouwen steken en beschikken over een technische achtergrond, bieden wij een aantrekkelijke werkomgeving, waarin vakmanschap wordt gewaardeerd.”

Carrosseriefabriek Heiwo BV Industrieweg 2 Wolvega T: 0561 - 61 28 44 www.heiwo.nl

Techniek special DE UITDAGING LIGT BIJ DE JONGERE GENERATIE

OPLEIDINGSFONDS OVP Opleidingsfonds OVP is het opleidingsfonds van en voor de procesindustrie. Voor de bedrijven in de procesindustrie ontplooit OVP activiteiten die de gehele industrie en individuele bedrijven ten goede komen. Zo is er het Sectorplan Procesindustrie waarbij bedrijven gebruik kunnen maken van aantrekkelijke (financiële) bijdragen op het gebied van scholing en duurzame inzetbaarheid. Of gratis deelname aan een quickscan om te ontdekken waar mogelijkheden liggen voor de inzet van werknemers met een beperking (Participatiewet). Speciaal voor operators is er een gratis loopbaancheck waaruit een persoonlijk ontwikkeladvies volgt.

Snel een indruk krijgen wat het Sectorplan voor u kan betekenen?

Zie www.ovp.nl/Sectorplan

PMOT PMOT is een gespecialiseerde leverancier van techniekmateriaal met 30 jaar ervaring met techniek in het onderwijs.

Het assortiment is exclusief en samengesteld om zo goed mogelijk techniek in de klas te implementeren. Dit kan b.v. in combinatie met rekenen en taal. Nieuw is een doorlopende leerlijn voor onderzoekend en ontwerpend leren ‘Gigo Learning Lab’ voor kinderen van 2-12+ met Nederlandstalig lesmateriaal. Ook voor onderwerpen als duurzame energie, basisvaardigheden enz. heeft PMOT een assortiment. U kunt altijd vrijblijvend kennis maken met PMOT. Wij komen graag kosteloos bij u langs. U kunt PMOT vinden op www.pmot.nl

Ecoflo warmtewisselaar bespaart gas en water betekent minder stookkosten en dus een besparing op gas en water. “Een gemiddeld huishouden gebruikt jaarlijks tussen de 450 en 500 kubieke meter gas voor het verwarmen van water en daarop bespaar je circa 23 procent”, geeft Schuijer aan. “Bovendien verspeel je minder kostbaar drinkwater, omdat het water bij de tap sneller warm is.”

Advies

“Met de Ecoflo warmtewisselaar bespaar je gemiddeld 23 procent op je gasverbruik voor warm waterbereiding.”

Dat zegt Jeroen Schuijer van Burgerhout, dat de Ecoflo warmtewisselaar in Nederland op de markt brengt. Een relatief eenvoudig apparaat dat op vrijwel elke hr-ketel is aan te sluiten en warm rookgas benut om het koude tapwater voor te verwarmen, alvorens het door de hr-ketel wordt na-verwarmd.

Burgerhout is specialist in rookgasafvoersystemen, die op elke CV-ketel aanwezig is. Het bedrijf is partner van vrijwel alle ketelfabrikanten in ons land. Schuijer:” Toen een aantal jaren geleden in de EU werd besloten dat het energieverbruik in huishoudens met 20 procent moest worden gereduceerd, ontstond bij ons de vraag of er gebruik kon worden gemaakt van het warme rookgas, dat tot dan toe ongebruikt de lucht in ging. Als specialist in rookgasafvoersystemen zagen wij mogelijkheden om dit systeem, een

warmtewisselaar, min of meer in ons product te integreren.” Inmiddels heeft een aantal fabrikanten van CV-ketels, waaronder AWB, Remeha en Nefit, zich verbonden aan de Ecoflo.

Energielabel De Ecoflo heeft diverse voordelen. Zo moeten, vindt de overheid, woningen steeds duurzamer worden en zij heeft daaraan een energielabel gehangen.

“Met behulp van de Ecoflo kunnen woningen net hoger op de energielabelladder komen. Daarnaast zorgt de Ecoflo voor een besparing op het gasen waterverbruik, omdat je sneller warm water hebt.”

De Ecoflo werkt als volgt. Als de CV-ketel aanslaat, voor de verwarming of het verkrijgen van warm water, komen er warme rookgassen vrij. De energie uit deze rookgassen wordt gebruikt om het koude sanitair water voor te verwarmen. Daardoor krijgt de CV-ketel warmer water geleverd en hoeft de CV-ketel minder gas te verbruiken om het voorverwarmde water na te verwarmen Ook krijgt de gebruiker sneller warm water wanneer hij de kraan aanzet. Dit

Al met al verhoogt de Ecoflo het rendement op warm water van goede hr-verwarmingsketels. “De Ecoflo kan op elke hr-ketel geplaatst worden.

Echter, wij adviseren altijd om hierover advies in te winnen bij de installateur, die dit kan navragen bij de fabrikant.”

Ondertussen neemt de vraag naar de Ecoflo behoorlijk toe. Schuijer:” Dat heeft twee oorzaken. Ten eerste het streven van diverse marktpartijen naar het verbeteren van de energieprestatie in woningen. Daarnaast begrijpt de consument de werking van de Ecoflo en dat zorgt voor een snelle acceptatie en beslissing om eventueel tot aanschaf over te gaan. Uiteindelijk wil iedereen zijn energieverbruik omlaag brengen, de Ecoflo is een volgende stap die daar een belangrijke bijdrage aan kan leveren.”

De terugverdientijd van de Ecoflo ligt op ongeveer 5 jaar. “Er zijn maar weinig andere energiebesparende producten die zo’n snelle terugverdientijd hebben”, aldus Schuijer. “Wij verwachten mede daarom een goede toekomst voor de Ecoflo.”

Meer informatie kunt u vinden op: www.ecoflo.nl. Of vraag ernaar bij uw installateur.

‘Techniek volgens nieuwe inzichten’ Techniek krijgt binnen gebouwen, zowel nieuw als bestaand, steeds meer aandacht. Partijen die daarbij betrokken zijn, moeten daarom veel meer dan voorheen samenwerken.

Een voorbeeld daarvan is het Comenius College in Leeuwarden, waar Grunstra Architecten Groep in Bolsward en Technion Adviseurs in Heerenveen nauw met elkaar samenwerkten.

“Het is niet meer topdown werken zoals vroeger, we moeten nu veel vaker kennis met elkaar delen”, zegt Henk Waslander van Technion. “Dat vraagt om veel meer samenwerking en dat is ook onze kracht.

Afhankelijk van de opdracht kiezen we de beste combinatie van bedrijven.”

“We kijken integraal naar een nieuw of bestaand gebouw”, voegt collega Ronald Spoelstra er aan toe. “Technion is specialist in alle technische vraagstukken binnen de gebouwde omgeving, maar zonder andere partijen kunnen we dat niet realiseren.”

TECHNASIUM

V.L.N.R.: RONALD SPOELSTRA, HARMEN GRUNSTRA EN HENK WASLANDER

“De ontwikkelingen in de bouw zijn een uitdaging voor het onderwijs”, voegt Spoelstra toe. “We zitten in een overgangsfase van traditioneel bouwen naar een virtuele flexibele wereld, waarin op termijn de 3D printer een vooraanstaande rol gaat spelen. Onze wereld, waarin ervaring, integraal werken en probleemanalyse nog voorop staan, moet parallel gaan lopen met de nieuwe ervaring, ambities en inzichten van jongeren.”

“Daarin ligt een uitdaging”, geeft Grunstra aan. “Want het gaat erom de kennis van 2000 jaar bouwen in te passen in een nieuwe tijd, waarin samenwerking voorop staat.”

Zoals bijvoorbeeld met de architect, die in het voortraject een belangrijke rol speelt. Harmen Grunstra:” De tijd dat we een ontwerp maakten en iedereen zich daar vervolgens naar moest schik-

Een voorbeeld is de realisatie van het Comenius College in Leeuwarden, “waar we echt één team vormden”, zegt Waslander. “Met elkaar hebben we op een geheel andere manier naar de bouwopgave gekeken, waarbij we zijn gekomen tot een gebouw dat paste bin-

ken, ligt achter ons. Het creatieve proces omvat niet alleen de vrije vorm en in-

nen de ambitie van de opdrachtgever.”

De drie zijn het er over eens: “De jongere

Verleid tot techniek

generatie moet ons ook helpen om het proces van anders denken gestalte te geven. En daarbij speelt het onderwijs een belangrijke rol. Wij staan open voor de verandering in de nieuwe wereld en we hopen dat de jeugd die uitdaging graag aan wil gaan.”

Grunstra Architecten Groep BNA Skilwyk 14 Bolsward T: 0515 - 57 36 46 I: www.grunstra.nl

Technion Adviseurs Abe Lenstra Boulevard 50-3 Heerenveen T: 0513 - 61 71 71 I: www.technion.nl

AB VAKWERK

AB Vakwerk zet breder én dieper in op techniek AB Vakwerk is een van de grootste detacheringsbureaus in de agrarische sector en aanverwante sectoren. Al meer dan vijftig jaar heeft AB Vakwerk ervaring met invullen van een tijdelijke arbeidsbehoefte voor uitvoerend en vaktechnisch personeel. En hoewel de wortels in in de agrarische sector liggen, is het bedrijf ook in andere branches actief. In toenemende mate ook in de techniek.

Tekst: Fred Ootjers

"Met onze passie voor dienstverlening zijn we heel sterk in het op zeer korte termijn oplossen van een vraag om personeel", vertelt Remko Diekstra, unitmanager bij AB Vakwerk. "Als een werkgever vandaag vraagt om een extra arbeidskracht, dan REMKO DIEKSTRA (L) EN RUTMER VAN DER MEER

Op het technasium werken havo/vwo-leerlingen aan vraagstukken uit het bedrijfsleven. De samenwerking tussen scholen en het bedrijfsleven is dan ook erg belangrijk. Scholen en opdrachtgevers bepalen samen wat een interessant vraagstuk is. Door te werken aan echte opdrachten krijgen leerlingen een beter beeld van en raken ze geënthousiasmeerd voor de wereld van bèta en techniek. Leerlingen komen vaak met verrassende en creatieve oplossingen voor de vraagstukken. Als opdrachtgever kunt u hier uw voordeel mee doen! Wilt u ook een bijdrage leveren aan het stimuleren van bètatechnisch talent? Neem dan contact op met Erwin van Dijk, netwerkcoach Noord-Nederland, via www.technasium.nl.

vulling, maar ook de constructies en de techniek. Daarom is het zo belangrijk dat jonge mensen worden verleid tot techniek, omdat de huidige aanpak vraagt om een andere manier van verdieping in techniek. Het gaat om communiceren, samenwerken, in een dynamische werkomgeving. En dat gaat veel verder dan techniek alleen.”

doen we er alles aan om die morgen al aan het werk te hebben. Behalve voor agrariërs doen we dat voor de sectoren bouw, weg- en waterbouw, groenvoorziening, industrie, transport en logistiek. Binnen de industrie hebben we in de metaal al flink wat mensen aan het werk, vooral in de productie. Steeds vaker kregen we echter de vraag of we ook technische mensen konden leveren. Echte techneuten en bijvoorbeeld ook lassers. Op diverse niveau's en van leerling-medewerkers tot en met allround professionals. Voor AB Vakwerk het moment om in 2014 een aparte afdeling Techniek aan de werkzaamheden toe te voegen."

Die toevoeging houdt behalve werving en detachering ook nadrukkelijk scholing in.

Accountmanager Rutmer van der Meer: "We zijn 2014 begonnen met vier medewerkers met als missie om eind 2015

op zo'n 50 tot 60 te zitten. Het is nu eind mei en op dit moment hebben we al ruim 40 mensen aan het werk. De disciplines waarin ze werkzaam zijn variëren van mechatronica en werktuigbouw tot installatie, frezen en lassen. Een aantal van die medewerkers heeft een leerovereenkomst met het bedrijf, om via het duale leersysteem van werken/leren een vakdiploma te halen."

De opleidingen worden door AB Vakwerk zelf verzorgd, in nauwe samenwerking met het regionale bedrijfsleven en opleidingsinstituten als de Friese Poort.

Diekstra: "We kiezen er heel bewust voor om de aanwezige kennis en ervaring optimaal te benutten. Bij de scholen ligt een enorme expertise, terwijl het bedrijfsleven beschikt over de meest actuele informatie over wie er precies nodig zijn en in welke bedrijfsonderdelen. Door die beide te integreren in onze eigen opleidingen, maak je niet alleen een efficiencyslag, maar creëer je voor alle betrokken partijen een win-winsituatie.

In de eerste plaats -en daar gaat het omvoor werkgevers en werkzoekenden."

AB Vakwerk www.abvakwerk.nl Voor informatie: Remko Diekstra, (06) 10 01 36 41 Rutmer van der Meer, (06) 20 70 36 46

Techniek special

’n Leven lang leren in de zuivel Pilot plant in huis Friesland positioneert zich de laatste jaren sterk; de praktijkboerderij Dairy Campus net onder Leeuwarden, bijna drieduizend melkveebedrijven in de provincie, zuivelbedrijven als FrieslandCampina (Leeuwarden), Ausnutria Hyproca en sinds kort A-ware Food Group en Fonterra in Heerenveen, zuivelgerichte MBO, HBO en WO- opleidingen in Leeuwarden, watertechnologiecentrum Wetsus om de hoek en binnenkort een unieke ‘pilot plant’ in huis om de nieuwste procesmodellen te testen en te kunnen voldoen aan vragen uit de praktijk van het bedrijfsleven.

kort fors uitgebreid. Met het nieuwe Wetsus- gebouw ontstaat ruimte om met steun van provincie Fryslân uitgebreide test- en proefopstellingen te maken waar MBO- en HBO studenten kennis kunnen opdoen. Het wordt een unieke plek in het hart van het Nederlandse zuivelonderwijs. Nergens anders zullen straks zo getrouw theoretische procesmodellen in de praktijk getest kunnen worden.

Aan de andere kant, in het gebouw

ook jongeren die hun doel nog niet

van Nordwin College worden bij MBO life Sciences de uitvoerende handen opgeleid die hun weg zullen vinden als procesoperators, analist, laborant of expert op voedingsgebied. Een breed eerste jaar voor de kennismaking met Food, Water, Milieu, Procestechniek of Laboratorium; de andere jaren specialiserend in een van de thema’s.

Sterke toekomst

Food heeft een sterke toekomst stelt Jans Helmers. Bij Life Sciences komen veel jongeren met gevoel voor exacte vakken en techniek samen; zij die het VMBO hebben gedaan, maar

hebben gevonden. MBO Life Sciences is een schot in de roos; het aantal studenten neemt toe. En ja, de aantrekkingskracht van de zuivel speelt daarin een grote rol. Toekomst is er genoeg, op veel niveaus. Met meer samenwerking tussen de verschillende opleidingen en betere faciliteiten, spelen Van Hall en MBO Life Sciences in op de groeiende vraag de komende jaren naar goed gekwalificeerd personeel in de wereldwijde zuivelindustrie.

Aan de ene kant van het gebouw wordt hard gewerkt om mensen de onderzoekende en theoretische kant van de zuivelindustrie te onderwijzen.

www.lstleeuwarden.nl www.mbolifesciences.nl

Van Gras tot Glas

Van Hall Larenstein en MBO Life Sciences, in de breedte van het onderwijs speelt zuivel een nadrukkelijk rol. De groeiende wereldbevolking vraagt meer zuivel. Friesland is de Nederlandse productie- en kennisregio op dat terrein. Leeuwarden is de bakermat voor nieuwsgierige mensen met een zuivelhart.

Peter de Jong is lector Zuivelprocestechnologie aan Van Hall Larenstein, Jans Helmers is projectleider Dairy Chain en CIV Food bij MBO Life Sciences, dat onderdeel uitmaakt

van Nordwin College en Friesland College. HBO Hogeschool en MBO samen in de keten van de steeds meer op wereldschaal opererende zuivelindustrie.

‘Dutch Dairy Chain’, de zuivelketen, wint sterk terrein in het noorden. Bedrijven, onderwijs en overheid werken samen, van Gras tot Glas. Peter de Jong benadrukt het belang van onderzoek naar een duurzame visie op de hele zuivelketen; in de hele keten, van boer tot fabrikant en consument, zal duurzaamheid steeds hoger in het vaandel komen te staan. Er is forse winst te behalen, meent De Jong, onder meer door gebruik te maken van sensortechnologie.Jasper van der Schaaf volgt de nieuwe minor van De Jong en ziet met plezier en vertrouwen z’n toekomst in food of zuivelindustrie.

Unieke plek De onderzoeksfaciliteiten voor het onderwijs in de zuivel worden binnen-

Elke Batavus fiets een schot in de roos HEERENVEEN - Al staan de fietsen die in de Accell-fabriek van de band rollen internationaal bekend om de uiterst hoge kwaliteit, de medewerkers van Accell leunen nooit achterover. Jan-Jacob Altenburg, Manager Operations Accell Nederland: “Elke dag veranderen we wel iets in het proces om het eindresultaat nóg beter te maken.”

Wanneer de meer zonnige tijd van het jaar aanbreekt, is dat vrijwel direct te merken in de Heerenveense fietsenfabriek. De LABORANTEN AAN HET WERK

vraag naar tweewielers stijgt. De vaste ploeg medewerkers wordt uitgebreid met uitzendkrachten. In het hoogsei-

zoen worden er vier fietsen per minuut geassembleerd. De 1.900 Batavussen, Sparta’s, Koga’s en andere hoogwaardi-

ge fietsmerken worden dagelijks met 24 trailers naar winkels in Nederland, België, Duitsland en Denemarken vervoerd.

Scherp oog

“Onze lakken zijn al jaren waterdragend”, vertelt Van der Galiën. “Het is dus geen schadelijk product om mee te werken.” De lak is in combinatie met de milieuvriendelijke laag poedercoat vrijwel onverwoestbaar en heeft dezelfde kwaliteit als autolak. Tik je met een frame op een puntig stuk metaal, dan is er geen sprake van lakschade. “Dit maakt dat de lak zeker tien jaar mee kan.”

Een fiets bestaat soms wel uit ruim tweehonderdvijftig onderdelen. Die moeten in de fabriek constant op het juiste moment op de juiste plek zijn. Dit vraagt om een team dat werkt als een geoliede machine. Iedereen weet wat hij moet doen en wanneer. Productieleider Frits van der Galiën: “Onze mensen zijn multi-inzetbaar. Dit voorkomt dat bij uitval een gat valt in het proces.

Iedereen kan snel schakelen.”

Constante perfectionering

De productiemedewerkers werken uiterst nauwkeurig. De onderdelen die bij de fabriek worden aangeleverd, maken de mens en machine volledig kras-, roest- en vetvrij voordat het lakproces kan beginnen. Daarna krijgen de onderdelen een laag primer (grondverf) en kleurlak. Na vrijwel elke handeling volgt een controlemoment.

Het kleinste puntje is al reden om minstens een deel van het werk overnieuw te doen.

Dagelijks voeren laboranten en lakspecialisten testen uit. Bijvoorbeeld om te bepalen of een kleur die een klant in gedachten heeft, goed uit de verf komt op een bepaald type metaal. Maar ook om in te spelen op zaken zoals het weer.

Een hoge luchtvochtigheid bijvoorbeeld is iets om rekening mee te houden bij het lakken; de lak moet hier optimaal op worden afgestemd. “We meten om vervolgens te perfectioneren. Elke dag verandert er wel iets in het proces. Die ontwikkeling stopt nooit.”

Milieuvriendelijkste lakstraat Geavanceerde machines en een vleug scheikunde zorgen ervoor dat het overgrote deel van alle onderdelen in één keer van een perfecte laklaag worden voorzien. Door elektrostatisch lakken trekken fietsonderdeel en lak elkaar aan als magneten, waardoor er een mooie, egale laag ontstaat. Deze methode is bovendien uiterst duurzaam: slechts 10 procent van de lak komt niet op de onderdelen terecht. Bij normaal spuiten is dit verlies soms wel vijftig procent.

“Alles moet in één keer goed”, vult Altenburg aan. En hoewel al het werk dat wordt verricht om dit te bereiken voor de uiteindelijke fietseigenaar niet zichtbaar is, is het wel merkbaar. Om te beginnen ziet de fiets er perfect uit en ervaart de fietser veel rijcomfort.

“Maar het verschil zit hem vooral in de jaren, daar onderscheiden we ons mee ten opzichte van andere merken. Onze fietsen kunnen tien jaar mee zonder ook maar één roestvlekje te krijgen. En dat is natuurlijk waar het allemaal om draait.”

Techniek special JELMER DIJKSTRA, PLANT MANAGER FRESENIUS KABI:

“Gewoon de mouwen opstropen en beginnen” Techniek staat meer en meer in de belangstelling. Desondanks kampen veel werkgevers met een tekort aan voldoende gekwalificeerd personeel. Zij worstelen met de vraag: hoe krijg je jongeren zover, dat ze kiezen voor een technische loopbaan. Volgens Jelmer Dijkstra, plant manager bij Fresenius Kabi, is het allemaal niet zo ingewikkeld. Zijn filosofie: “Gewoon de mouwen opstropen en beginnen.”

In Nederland heeft multinational Fresenius Kabi een productielocatie in het Drentse Emmer-Compascuum, waar het disposables produceert voor bloedtransfusie en autologe transfusie. De complexe systemen worden wereldwijd ingezet door bloedbanken en ziekenhuizen. Met vijfhonderd werknemers is Fresenius Kabi een regionale werkgever van formaat.

“Niet eens zo heel erg lang geleden werd bloed gewoon opgevangen in glazen flessen”, aldus Dijkstra. “Maar sinds de jaren vijftig heeft de techniek een enorme vlucht genomen. Niet alleen worden er tegenwoordig andere materialen gebruikt, maar zijn ook de gebruiksvriendelijkheid en de duurzaamheid van de producten aanzienlijk verbeterd.”

In de productie van Fresenius Kabi heeft in de laatste jaren succesvol de omslag van traditioneel handwerk naar robotica plaatsgevonden . “Om vervolgens een smart factory in volle omvang te realiseren, moet steeds verder worden geautomatiseerd. Hier-

mee kan Fresenius Kabi concurrerender worden, flexibeler omgaan met de productievraag en een volgend niveau van kwaliteit bereiken.”

Dus dan zijn er voortdurend nieuwe mensen nodig “Dat valt mee. Onze visie is, op z’n Drents gezegd: ‘gewoon de mouwen opstropen en beginnen’. Niet benauwd zijn een nieuwe technologie onder de knie te krijgen. Vertrouwen hebben, ongeacht je bent opgegroeid met techniek of niet. Wij geloven dat heel veel mensen nieuwe technieken onder de knie kunnen krijgen.”

partment opgezet. Voor dit onderdeel zijn bestaande medewerkers van alle leeftijden benaderd. Zonder specifieke opleiding bleek deze groep in staat een compleet nieuwe afdeling te draaien.

Dus wederom: ‘gewoon beginnen’.

Nieuwe technieken zijn echt niet alleen aan te leren door jonge schoolverlaters. Wij zijn het bewijs. Natuurlijk… onze mensen worden ook 67 jaar. Maar dit natuurlijke verloop wordt gewoon aangevuld door dames en heren van alle leeftijden, met allerlei verschillende ervaringen.

Is er dan geen behoefte aan jonge vakmensen?

De mensen die hier werken hebben de ambitie om nieuwe technieken over te nemen, te gebruiken en nieuwe dingen te ontwikkelen. Dat is innovatie! Slimmigheidjes bedenken hoort bij innovatief zijn. We spreken hier over een karaktertrek. Je moet het leuk vinden om mensen te bewegen. Bij Fresenius Kabi krijgen de mensen de ruimte en de kans. “Een cultuur en werkhouding die de business helpt” zo besluit Dijkstra.

“Dat zegt u zo, maar een aantal jaren geleden is het Injection Moulding De-

www.fesenius-kabi.nl

Dijkstra doceert verder: “Ga maar na… in feite is autorijden niets anders dan het bedienen van een ingewikkeld stukje techniek. Toch is autorijden verworden tot de gewoonste zaak van de wereld.

Daarom kunnen ook robots gewoon door goede mensen worden bediend.”

OPLEIDING PROCESTECHNIEK

J‘ e maakt het in de procestechniek’ Ondernemend Friesland heeft procestechnici nodig. Met name in de voedingsindustrie, de watergerelateerde industrie en de chemie zijn vakmensen op dat gebied slecht te vinden. Om in die leemte op termijn te voorzien start MBO Life Sciences, een samenwerking van Nordwin College en Friesland College, samen met de opleidingen techniek van het Friesland College in augustus met de dagopleiding Allround Technicus Procestechniek.

Tekst: Fred Ootjers

Een wereld zonder procestechniek is eenvoudigweg ondenkbaar. Alles om ons heen wat vanuit een grondstof tot een eindproduct is gemaakt, is die weg gegaan via de procestechniek. Peet Ferwerda, directeur MBO Life Sciences: "Tandpasta, inkt, benzine, schoonmaakmiddelen, aspirine, verf, de be-

huizing van je iPhone, frisdrank, kaas, drinkwater: het zou er niet zijn zonder de procestechniek. In een enkele zin gevat: procestechniek is het omzetten van grondstoffen naar een eindproduct.

Dat omzetten gebeurt in verschillende stappen, zoals grondstoffen aanvoeren, bewerken en mengen."

In de wereld van procestechniek komen uiteenlopende disciplines zoals techniek, chemie en microbiologie samen. Cruciaal is de vraag hoe en met welke techniek je een product maakt.

Zo wordt in de procestechniek steeds vaker gebruik gemaakt van slimme sensoren om te meten. Waar nu bijvoorbeeld water voor onderzoek naar de kwaliteit naar het lab moest, meten in de toekomst steeds vaker sensoren continu hoe het met die kwaliteit is gesteld.

Nordwin College en Friesland College richten zich met de nieuwe dagoplei-

IN DE PRODUCTIE VAN FRESENIUS KABI VINDT EEN OMSLAG PLAATS VAN TRADITIONEEL HANDWERK NAAR ROBOTICA.

ding Allround Technicus Procestechniek niveau 3 en 4 vooral op de sectoren food, water en chemie. Ferwerda: "Binnen de opleiding MBO Life Sciences loopt al een dagopleiding voeding en technologie. Dat zijn de mensen die in de foodbedrijven (in Friesland veel zuivel) het product maken en de apparatuur bedienen. Samen met Vitens hebben we nu ook de opleiding voor operators in de watersector mogelijk gemaakt. Waar vanuit het Friese bedrijfsleven ook veel behoefte aan bestaat, is aan mensen die technische apparatuur kunnen installeren, onderhouden en storingen oplossen."

Bedrijven in Friesland die veel met procestechniek werken zijn onder andere FrieslandCampina BASF, Vitens, Ausnutria-Hyproca, A-ware en Fonterra. "Stuk voor stuk bedrijven die grote behoefte hebben aan procestechnici.

Studenten die zich aanmelden voor de nieuwe opleiding Allround Technicus Procestechniek kunnen er dan ook vrijwel zeker van zijn dat ze in de food-, water- en chemiesector een baan zullen vinden. De opleiding is in nauwe samenwerking met het Friese bedrijfsleven samengesteld en er zijn gegarandeerd ruim voldoende stageplaatsen beschikbaar. De bedoeling is dat we in augustus met een eerste groep van 24 leerlingen met de opleiding starten." www.mbolifesciences.nl

WERKEN doe je SAMEN UITZENDEN I PAYROLL I DETACHERING I WERVING & SELECTIE

Us Wurk Uitzendbureau geeft graag een passend antwoord op uw personeelsvraag. Us Wurk is actief in verschillende branches en levert personeel in zeer uiteenlopende functies. Dus bent u op zoek naar een gemotiveerde medewerker?

Iemand voor korte termijn of lange termijn? Wij horen het graag van u!

BOLSWARD I 0515-577544 I INFO@USWURK.NL I WWW.USWURK.NL

TECHNOPARK

“Kiezen voor hout is zo gek nog niet” Elis Asser schreef de tekst in 1970 voor het destijds populaire tv-programma 'Het schaep met de vijf poten': 'Waar vind je tegenwoordig nog een goede timmerman, die -wat zijn ogen zien- met zijn handen maken kan?' We zijn 45 jaar verder en nog altijd -of wéér- is die vraag actueel. Als het aan Maarten Willemsen, directeur van Technopark in Heerenveen ligt, is de actualiteit van de vraag echter binnen afzienbare tijd achterhaald.

Tekst: Fred Ootjers

Een korte tekst op de website van Technopark zegt over haar activiteiten: ‘Technopark is hét opleidingsbedrijf voor de timmerindustrie, houtskeletbouw, houthandel, meubelindustrie en interieurbouw. Wij geven scholing in de breedste zin van het woord op het gebied van houtgerelateerde beroepen aan schoolverlaters, zij-instromers en werkzoekenden. Onder de vlag van Houtcirkel wordt bijscholing verzorgd.

Daarnaast bieden wij personeelsdiensten aan op het gebied van werving, selectie, uitzenden, payrolling, advies, scholing, outplacement en loopbaanbegeleiding binnen en buiten de houtsector.’

“Maar we noemen ons liever een bedrijf dat opleidingen verzorgt”, vertelt Maarten. “En binnen dat bedrijf zijn de leerlingen onze werknemers. We willen daarmee aangeven dat we met onze opleidingen bovenop de praktijk staan.

Bovendien bieden de opleidingen zonder uitzondering een baangarantie, zij het niet altijd voor dezelfde functie. Ook de ontwikkelingen in de houtindustrie staan niet stil. De laatste jaren is er in de bedrijfstak bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in automatisering, waarvoor vakbekwame mensen nodig zijn. Die worden van buitenaf aangetrokken, maar ook de eigen mensen die willen doorgroeien door middel van bij- en

nascholing, komen voor die functies in aanmerking.”

Van de totale houtindustrie in Nederland, is tussen de 15 en 20 % gevestigd in Noord-Nederland. Driekwart daar weer van is gesitueerd in de regio tussen Sneek, Wolvega, Heerenveen en Drachten. “Er is in de sector werk en er is toekomst. Waar we voortdurend naar op zoek zijn, zijn jongens en meiden op de Mavo die niet goed weten wat ze na het behalen van het diploma willen gaan doen. We zouden ze wel willen toeschreeuwen: Grijp je kansen! Ze liggen vlak voor je neus! Kies voor een baan met perspectief en afwisseling,

waarin je altijd met eerlijke materialen werkt en concrete resultaten ziet. Een baan waarin je je talenten kwijt kunt en die voldoening geeft. Heus, kiezen voor hout is zo gek nog niet!”

Technopark Skrynmakker 1, Heerenveen T: 0513 - 65 51 20 www.technopark.nl

Wij zijn NEN 4400-1 gecertificeerd

Techniek special

Leeuwarden Vrij-Baan betrekt het onderwijs bij de infrastructurele projecten In het programma Leeuwarden Vrij-Baan werken Rijkswaterstaat, de provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden samen aan de bereikbaarheid. Els van Grol, Sietske Poepjes en Thea Koster, de bestuurders van Leeuwarden Vrij-Baan, hebben eind 2010 aangegeven het (technisch) onderwijs bij de realisatie van de infrastructuurprojecten te willen betrekken. De doorlooptijd van Leeuwarden Vrij-Baan (ongeveer 10 jaar) zorgt ervoor dat veel kinderen opgroeien met projecten in uitvoering. Er is ook een landelijke ambitie om meer kinderen voor technisch onderwijs te enthousiasmeren. Eén en één is twee. Techniek in de achtertuin. Dit is interessant voor het basisonderwijs, MBO, HBO en Universiteit. Informeren, enthousiasmeren en participeren. Dat is de insteek. Sebastiaan Mulder (projectleider gemeente Leeuwarden) heeft deze uitdaging in 2011 namens Leeuwarden Vrij-Baan opgepakt.

Binnen Leeuwarden Vrij-Baan blijken voldoende mogelijkheden voor het (technisch) onderwijs. Vanaf eind 2011 zijn talloze opdrachten uitgevoerd door onder andere de NHL, Nordwin College, Friese Poort en Friesland College. Opdrachten als het maken van een maquette (Drachtsterweg en aquaduct), constructieberekeningen, 3D-visualisaties, groenplannen, ontwerp en realisatie van een parkeerterrein, stages etc. In totaal zijn er de afgelopen jaren meer dan 170 onderwijsopdrachten uitgevoerd door meer dan 300 direct betrokken MBO/HBO scholieren.

Daarnaast worden er (technische) gastlessen (inclusief praktijkopdrachten) gegeven op de basisscholen waardoor Leeuwarden Vrij-Baan de afgelopen 3 jaar meer dan 2500 leerlingen in en om Leeuwarden met de projecten en de techniek kennis heeft laten maken. Naast opdrachten en gastlessen worden er ook rondleidingen en bijzondere dagen georganiseerd voor scholieren. Zo doet Leeuwarden Vrij-Baan ieder jaar mee aan Girlsday. Doel hiervan is meisjes van 10-15 te enthousiasmeren voor en kennis te laten maken met techniek en technische beroepen. De bestuurders

van Leeuwarden Vrij-Baan (3 vrouwen) gezamenlijk met vele vrouwelijke techneuten laten ieder jaar dan ook graag aan deze meisjes zien hoe bijzonder mooi techniek kan zijn. Daarbij wordt aandacht gegeven aan de diverse beroepen en opleidingen.

Het betrekken van het onderwijs binnen Leeuwarden Vrij-Baan gaat goed.

Zo goed dat het zonde zou zijn dat deze opgebouwde samenwerking na de VrijBaan periode zou verdwijnen. Dit is door Vrij-Baan in een overleg met Onderwijs, Bedrijfsleven en Provincie aan de orde gesteld.

FIKS Provincie Fryslân heeft onder andere naar aanleiding van de ervaringen binnen Leeuwarden Vrij-Baan aangegeven de mogelijkheden te bekijken om dezelfde werkwijze provincie breed op te pakken en te borgen. Dat is inmiddels in volle gang. Doel is een provincie brede structurele proactieve samenwerking in de infra- en groensector.

Veel Friese gemeenten, scholen en (technische) bedrijven zijn enthousiast en werken hierin samen om realistische (kleine) opdrachten (onder begeleiding van bedrijven) door scholieren uit te laten voeren. Deze samenwerking heet FIKS.

Dag van de Bouw

Vragen?

13 juni is de landelijke Dag van de Bouw.

Kijk op www.vrij-baan.nl of mail naar info@vrij-baan.nl. Volg ons ook op twitter @vrijbaan of facebook: www.facebook.com/Leeuwarden-VrijBaan.

Ook nieuwsgierig hoe Heijmans het aquaduct en Jansma Drachten B.V. de fiets- en sloepenonderdoor¬gang bouwen in en onder de Drachtsterweg Leeuwarden? Houd de website van VrijBaan in de gaten.

Trots Ik ben trots op wat er tot nu toe is bereikt binnen Leeuwarden Vrij-Baan en dat FIKS op eenzelfde manier de provinciale verbreding opzoekt. Het is daarmee een prachtig voorbeeld voor maatschappelijke betrokkenheid, het informeren over en stimuleren van techniek(opleidingen), verbetering van kennis en kunde door realistische opdrachten voor de scholier. Daarmee gaat de scholier beter voorbereid de arbeidsmarkt op. Daar profiteert iedereen van.

Wethouder T. Koster (gemeente Leeuwarden) Vanuit mijn portefeuille ‘Verkeer en Vervoer’ krijg ik regelmatig een kijkje achter de schermen van de Vrij-Baan projecten. De Haak om Leeuwarden, Westelijke invalsweg, Overijsselselaan, enzovoort. Het is soms een wonder om te zien hoe bouwwerken als wegen, aquaducten en bruggen ontstaan. Naast de mensen die de plannen maken, heb ik groot respect voor de mensen die alles uittekenen, uitzetten en uitvoeren. Technisch werk met bekwame vaklui. Een doelgroep waar helaas steeds vaker het etiket ‘schaars’ omheen komt. Daarom is het ontzettend belangrijk jongeren te motiveren om voor een technische opleiding te kiezen. Vrij-Baan is veel meer dan alleen asfalt en beton. Daar ben ik trots op!

RUG internationaal toonaangevend, ook in engineering opleidingen

Door: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) behoort met haar opleidingen en onderzoek tot de topuniversiteiten van Nederland.

Tot de studiemogelijkheden behoort een scala aan hoogwaardige engineering opleidingen. In 2016 worden twee belangrijke engineering studies aan het programma toegevoegd om de toonaangevende positie van de RUG verder uit te breiden.

Prof. dr. ir. Jacquelien M.A. Scherpen is directeur van ENTEG (ENgineering and TEchnology institute Groningen) dat valt onder de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. ENTEG verzorgt vooral onderwijs en onderzoek op het gebied van Industrial Engineering (Technische

bedrijfskunde) en Chemical Engineering (Chemische Technologie).

ring Center- een schakelfunctie met het bedrijfsleven.’

Nieuw Engineering Center en fundamenteel onderzoek

Samenwerking over grenzen vakgebieden

‘Onze RUG-faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen biedt verspreid over meerdere instituten al jaren opleidingen en onderzoek op het gebied van engineering’, aldus Scherpen. ‘Om nationaal en internationaal een nog toonaangevender rol te spelen als technische wetenschappen- en technologie-instituut en ons aanbod voor studenten, docenten en bedrijfsleven overzichtelijker te maken, geef ik leiding aan het opzetten van een nieuw Engineering Center. Hierin worden niet alleen onze bestaande vijf engineering opleidingen opgenomen maar starten we ook met twee nieuwe opleidingen. De kick off van het Engineering Center is gepland eind 2015/ begin 2016.’

‘Een ander voorbeeld waarin de RUG uitblinkt is de samenwerking tussen studierichtingen en faculteiten onderling. Een mooi voorbeeld is de samenwerking tussen onze biologie- en engineeringstudenten op het gebied van de zogenaamde synthetische biologie. Dit resulteert jaarlijks in deelname aan de iGEM competitie in Boston (USA). Met gestandaardiseerde DNA constructen, biobricks, gaan studenten aan de slag om een micro-organisme uit te rusten met nieuwe nuttige eigenschappen.

In 2012 werden onze RUG studenten wereldkampioen. Zij ontwikkelden een bacterie, die in de vorm van een sticker op vleeswaren geplakt kan worden.

Wanneer de sticker verkleurt kun je zien dat het vlees niet meer goed is. Ook in andere richtingen wordt vanuit onze faculteit veel samengewerkt zoals met de faculteit economie en bedrijfskunde, de

‘Waar het engineeringonderzoek van de RUG zich mee onderscheidt ten opzichte van de drie andere technische universiteiten in Nederland is het feit dat we ingebed zitten in een zogenaamde fundamentele omgeving.

Binnen de RUG kan vrijelijk onderzoek worden gedaan zonder dat direct aan toepassingen gedacht wordt, hetgeen leidt tot meer en andere onderzoeksmogelijkheden. Daar waar technische toepassingsmogelijkheden zijn, vervult ENTEG -en straks dus ook het Enginee-

medische faculteit verbonden met het UMCG, sociologie en meer. Juist door over faculteits- en vakgebiedsgrenzen heen te kijken kun je de beste ontwikkelingen tot stand brengen en zorg je voor optimale kennisontwikkeling.’

‘Als RUG en faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen onderhouden we veel en belangrijke contacten met het Noordelijk bedrijfsleven. We nemen deel aan het consortium High Tech Systems and Matrials (HTSM Noord-Nederland) waarin Philips, SRON, Astron, Fokker en heel veel MKB bedrijven zijn verenigd en we zijn aangesloten bij het innovatiecluster Drachten. Onze chemisch technologen werken samen met bedrijven als DSM en Shell en natuurlijk ook met veel MKB bedrijven. Ook kijken we regelmatig over grens met Duitsland of Twente voor lokale inbedding. Door onze samenwerkingsverbanden kunnen we studenten veel mogelijkheden bieden om vaardigheden, kennis en contacten op te doen tijdens samenwerkingsprojecten met het bedrijfsleven én

Huidige engineering opleidingen van de RUG (bachelor en masteropleidingen): - Industrial Engineering & Management (Technische bedrijfskunde) - Applied Physics (Technische natuurkunde) - Chemical Engineering (Technische scheikunde) - Applied Mathematics (Technische wiskunde) - Biomedical Engineering (Biomedische technologie)

Toekomstige engineering opleidingen (masteropleidingen): - Mechanical Engineering/Advanced instrumentation (in samenwerking met onder meer ASTRON) - Systems and Control (Regeltechniek)

maken we voor hetzelfde bedrijfsleven en industrie onderzoek en innovatie financieel haalbaar en aantrekkelijk.

Noodzakelijk om internationaal voorop te blijven lopen met onze kenniseconomie.’

Ook focus op geïntegreerd ontwerpen In 2016 is de planning dat we starten met twee nieuwe masteropleidingen.

Het gaat om de opleidingen Mechanical Engineering/Advanced instrumentation en Systems and Control (Regeltechniek).

Wat de eerste opleiding uniek maakt is de focus op de ontwikkeling van grootschalige instrumentatie. Scherpen legt uit: ‘Dit is nieuw in de universitaire wereld. Mechanical Engineering/Advanced instrumentation werkt bijvoorbeeld samen met ASTRON en SRON aan grootschalige instrumentatie voor ruimtevaart en met het nieuwe protonthera-

piecentrum dat momenteel bij het UMCG verschijnt. Bij beide opleidingen is er ook veel aandacht voor het geïntegreerd ontwerpen in nauwe samenwerking met diverse andere studierichtingen. We richten ons op instroom vanuit de bestaande engineering opleidingen, (inter) nationale studenten en HBO zij-instromers , met als doelstelling het verder uitbreiden van de toonaangevende positie van de RUG.’ Voor meer informatie: Engineering and Technology institute Groningen Nijenborgh 4 (Building X) 9747 AG Groningen room 5116.0126a prof. dr. ir. J.M.A. (Jacquelien) Scherpen T: 050 - 363 87 91 www.rug.nl/research/enteg/

Techniek special SCIENCE LINX:

linkt leerlingen en docenten met al het leuke van bèta/techniek jaren heeft de Faculteit de instroom van studenten bijna verdrievoudigd.

Science LinX is de naam van het succesvolle science center van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Leerlingen en docenten komen in het science center op een zeer verrassende manier in aanraking met actueel onderzoek en wetenschappers.

Belangrijk, want in Noord-Nederland, maar ook nationaal en wereldwijd is er een schreeuwend tekort aan goed opgeleide bètas.’

Bart van de Laar is hoofd van Science LinX en vertelt: ‘Met hands-on tentoonstellingen, symposia en masterclasses, ons rondreizend laboratorium de Discoverytruck en andere activiteiten, betrekt Science LinX jong en oud talent bij de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Science LinX laat op een eigen manier zien dat onderzoek mensenwerk is. De afgelopen

Science LinX voor leerlingen

Science LinX voor docenten ‘De kracht van de RUG is dat we niet alleen al jaren een topaanbod van bètastudies bieden, maar juist ook onze innovatieve en bijzondere manier om de kennis te delen met onze Faculteiten onderling, docenten, leerlingen van middelbare scholen en uiteraard ook bedrijven in de regio. Willen we voorop blijven lopen tussen de mondiaal opkomende kenniseconomieën dan moeten we meer bieden dan excellente kennis. Hoe breng je nu als docent voorbereidend onderwijs (VO) de creativiteit in techniek over aan je leerlingen en zorg je voor goede

aansluiting met vervolgopleidingen?

Daarvoor is er het professionaliseringsnetwerk ‘Netwerk Noord’. Hier werken VO-docenten en onderzoekers van het Noordelijke hoger onderwijs samen aan het professionaliseren van het bètaonderwijs in Noord-Nederland en de aansluiting tussen VO en HO. Science LinX coördineert het netwerk voor de regio.’

Netwerk Noord organiseert bijvoorbeeld maandelijkse bijeenkomsten.

Hier werken groepen van docenten in een Docent Ontwikkel Team aan een vakspecifiek onderwerp en wisselen informatie en onderwijsmateriaal uit.

Ook zijn er themabijeenkomsten waar de groepen vakoverstijgende onderwerpen inhoudelijk en didactisch uitwerken. En er zijn docentendagen, waarbij door de HO instellingen van Netwerk Noord een scala aan activiteiten voor leerlingen wordt georganiseerd. Zo ervaren leerlingen welke mogelijkheden opleiding en werk bieden. De agenda voor Netwerk Noord en veel meer informatie is te vinden op de site www.rug.nl/sciencelinx/ studiestijgers

De studierichtingen aan de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschap zijn heel divers: van nanotechnologie, biotechnologie, duurzame energie, genomics en geneesmiddelen tot ICT en sterrenkunde. Sciences LinX laat scholieren voor de profielen Natuur & Techniek en Natuur & Gezondheid kennismaken met wetenschap. Samen met de Scholierenacademie van de RUG organiseert Science LinX activiteiten, variërend van een Kinderuniversiteit tot webklassen voor de eindexamenjaren. Science LinX heeft vooral aandacht voor 5 en 6 vwo’ers en geeft hen een goed beeld van de verschillende studies aan de RUG. Met het Bètasteunpunt bieden we ondersteuning bij het schrijven van het profielwerkstuk en reiken we prijzen uit voor de beste werkstukken. De winnaars gaan mee naar het International Conference for Young Scientists.

Dit jaar was de finale in Izmir, Turkije.

De Groninger scholieren sleepten één keer goud en twee keer zilver in de wacht.

‘Science Linx brengt scholieren in contact met bèta/techniek in het moderne leven’, aldus Van de Laar. ‘Wie googled op Science LinX vindt bijvoorbeeld ons eigen Youtube kanaal met games, installaties, visualisaties, workshops en nog veel meer over natuurwetenschap en technologie. Techniek is overal.

Noord-Nederland heeft grote werk-

FOTO: ELCO VAN DER MEER, ELCOMOTIVES

Door: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

De Nacht van Kunst & Wetenschap Op 6 juni 2015 vanaf 19.30 uur in de binnenstad van Groningen met meer dan 150 acts op 11 podia. Een geweldige kans om naast kunst en muziek ook te ontdekken wat Groningen te bieden heeft op het gebied van wetenschap, technologie en innovatie. In de der Aa-kerk verzorgt Science LinX bijzondere videopresentaties met onderzoeksverhalen gecombineerd met dans en muziek. Met onder andere belangrijk werk van de grote trekvogelecoloog Theunis Piersma en van Sabeth Verpoorte die werkt aan een heel bijzonder laboratorium op een chip. Meer informatie over deze bijzondere nacht is te vinden via www.denachtvankunstenwetenschap.nl /locaties/der-aa-kerk

gevers met veel vraag naar technisch personeel. Er is een groot tekort, dat in de toekomst alleen maar verder op zal lopen als we nu niet zorgen voor meer bètastudenten. Daarom brengen wij bèta/techniek niet alleen naar scholen via docentenprogramma’s, maar organiseren we ook veel daarbuiten.

Zoals festivals, tentoonstellingen en bijvoorbeeld de Nacht van Kunst & Wetenschap. Dat trekt ieder jaar bij-

na 15.000 bezoekers. Zaterdag 6 juni staat heel Groningen weer in het teken van creatief vernuft.

We hebben een uitgebreide jaaragenda van al onze activiteiten die te vinden is via www.rug.nl/sciencelinx en nodigen iedereen graag uit.

Voor meer informatie zie: www.rug.nl/ sciencelinx

OTIB OTIB, het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Technische Installatiebedrijf helpt werkgevers in de branche aan voldoende en goed gekwalificeerd personeel en werknemers aan loopbanen waarin zij duurzaam inzetbaar blijven en veilig en gezond kunnen werken. Regionale activiteiten zijn o.a. techniekpromotie in het onderwijs; verbetering van de samenwerking tussen (voorbereidend) beroepsonderwijs en installatiebedrijven; loopbaanworkshops voor werknemers en werkgevers in de branche; instroomprojecten voor werkzoekenden en bemiddeling van personeel. OTIB werkt in Noord Nederland met arbeidsmarktcoaches die vraag en aanbod aan elkaar koppelen. In de provincie Friesland is OTIB projectpartner van het project F-TOP. Voor info: www.otib.nl

Welkom bij Bartels Infra!

OFED

Welkom bij Bartels Infra!

Het optimaal inpassen van civiele techniek in de maatschappelijke omgeving is ons vak. Een oplossing te kiezen die optimaal functioneert en bovendien voor betrokken partijen in het realisa-

OFED, het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor de elektrotechnische detailhandel is de laatste jaren flink gemoderniseerd en biedt handige online tools waarmee je je kennis en vaardigheden verbetert. Voor zowel werkgevers, werknemers als leerlingen. > E-learning: een nieuwe manier van leren Beter leren verkopen? Of smartphones en tablets repareren? > PZ online: een online coach voor leidinggevenden en werknemers Op PZ online vind je informatie en ondersteuning over leidinggeven en personeelsbeleid. > Actuele productinformatie in de Kennisbank De Kennisbank bevat uitgebreide en actuele productinformatie. Een ideale tool als je bijvoorbeeld je klanten goed wilt adviseren op winkelvloer.

Kijk op www.ofed.nl

tieproces doortastend is.

Duurzaam, economisch en realistisch.

Als ingenieursbureau in de civiele techniek zijn wij actief in heel Nederland, maar ook zeer lokaal betrokken. Vanuit onze vestiging in Leeuwarden werken wij aan veel projecten in het Noorden van het land. Zoals de Sontbrug in Groningen en delen van de Haak om Leeuwarden en de centrale as.

www.bartelsinfra.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

VERNIEUWING BINNEN DE BOUW KOMT NU GOED OP GANG De crisis heeft de afgelopen jaren haar sporen nagelaten in de bouw. Grote aantallen woningen zijn niet gerealiseerd, maar daar komt nu zichtbaar verandering in. De woningverkoop zit duidelijk in de lift, woningbouwverenigingen zijn bezig met een inhaalslag voor woningverbetering en ook particulieren durven weer te investeren. Vernieuwend zijn de prefab bouwmethoden, woningaanpassingen voor ouderen, maar ook energiezuinig wonen (bestaande woningen verbeteren). Nederland wil als deelnemer in het Europese programma, doelstellingen realiseren om de CO2 uitstoot te verminderen.

De vraag om geschoold personeel begint weer toe te nemen, mensen zijn niet alleen nodig in de uitvoering op de bouw, maar bij de vernieuwing is steeds meer behoefte aan kantoorpersoneel. Mensen die het werk voorbereiden, kunnen tekenen, berekenen en plannen met computerprogrammatuur. Het advies van Bouwmensen luidt dan ook: dit is het moment om een opleiding in de bouw te gaan volgen. Goed opgeleide mensen in de bouw zijn nu al nodig maar over een paar jaar is er schaarste aan technisch opgeleid personeel. Techniek, de bouw is een goede keuze.

Voor meer informatie over bouwberoepen: www.bouwmensen-fnz.nl

Techniek special STORK VERFT JONGE VAKMENSEN BLAUW

“Het bedrijfsleven heeft genoeg laptoppers” Olie en gas event

New eMMergy Een baan of opleiding in de energiesector?

Kom naar het New eMMergy beursevent op donderdag 28 mei tussen 9.30 en 17.00 uur.

Locatie: Hampshire Hotel, Van Schaikweg 55 in Emmen.

New eMMergy 2015 wordt georganiseerd door de gemeente Emmen, in samenwerking met bedrijven en opleidingsinstituten uit de energiesector.

www.new-emmergy.nl

Innovatief denken brengt je verder. Als wereldwijd toonaangevend maintenancebedrijf weet Stork Technical Services dat als geen ander. Een cruciale factor voor die toekomst zijn de medewerkers. Via gedegen opleiding en een dynamische werkomgeving stimuleert Stork hen, om meer uit zichzelf te halen en de opgedane kennis te borgen en uit te breiden.

Robert Boer is HR-manager bij Stork voor de regio noordoost. Hij legt uit dat er bij Stork altijd behoefte is aan goed technisch personeel. “Het vinden hiervan verloopt moeizaam. Te weinig jongeren kiezen voor techniek.” Harnold Braam vult aan: “De nieuwe generatie is een andere weg ingeslagen. Dat komt mede doordat het overgrote deel van basisschool-leraren uit vrouwen bestaat, waar techniek dagelijks minder ter sprake komt. Om de interesse voor techniek te laten groeien, zouden we op al die lagere scholen Technisch Lego moeten uitdelen. Eigenlijk spelen we bij Stork nog steeds met Technisch Lego, maar dan in de èchte wonderlijke wereld van de techniek.”

die een fulltime opleiding volgen en één keer in de zoveel tijd bij ons stage lopen. Zo kunnen wij mooi testen wat voor vlees we in de kuip hebben.”

Ondanks het huidige tekort aan vakmensen is er ook goed nieuws. Volgens Boer groeit de interesse voor techniek. “Techniek is weer sexy. Bij scholen en andere bedrijven ontstaat langzaam het besef dat we niet allemaal in dezelfde vijver moeten vissen.

Techniek zorgt voor veel werkgelegenheid in noordoost Nederland. Door samenwerking tussen bedrijven en scholen sluiten de opleidingen beter

aan bij de wensen van het bedrijfsleven en neemt het aantal leerlingen in de afgelopen jaren weer toe.”

De praktijkbegeleiders van Stork voeren regelmatig overleg met scholen.

“Het geeft ons de gelegenheid om te vertellen aan welke basisvoorwaarden MBO-leerlingen moeten voldoen om bij ons te komen werken”, aldus Boer.

Om er lachend aan toe te voegen: “Als ze dan bij ons komen, worden ze nog specifieker opgeleid. We zeggen ook weleens: ‘We gaan ze blauw verven’,” waarmee hij refereert naar de bedrijfskleuren van Stork.

Maar de uitsmijter is voor Braam: “Het bedrijfsleven heeft genoeg laptoppers.

Er is behoefte aan ambachtslieden, anders gaat de ‘BV Nederland’ failliet.” www.stork.com

DE PRAKTIJKBEGELEIDERS VAN STORK DIE VERANTWOORDELIJK ZIJN VOOR HET ‘BLAUW VERVEN’ VAN DE JONGE VAKMENSEN.

Als unitmanager noordoost is Braam uitvoerend verantwoordelijk voor Fryslân, Groningen, Drenthe en een stukje Overijssel. Hij werkt veel met Boer samen als het gaat om het inwerken van nieuwe medewerkers en het leggen van contacten met scholen.

“Vanuit het MBO ontvangen wij twee stromen. Zo is er het leerwerktraject BBL (beroepsbegeleidend leerwerk).

Dat zijn jongens die bij ons volledig aan het werk zijn en daarnaast een opleiding volgen. En dan zijn er nog

CO-DEVELOPMENT:

SRON kans voor Noordelijk bedrijfsleven SRON Netherlands Institute for Space Research is het nationale expertise-instituut voor ruimteonderzoek in Nederland. Mede door de ‘Deal van het Noorden’ lopen er meerdere projecten in Noord-Nederland die het -vaak baanbrekende- werk van SRON ondersteunen. SRON zoekt samenwerking met meer Noordelijke bedrijven.

Door: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

SRON ontwikkelt grensverleggende technologie en geavanceerde ruimte-instrumenten, waarmee het instituut astrofysisch, aardgericht en exoplaneetonderzoek verricht. SRON is onderdeel van NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. De ongeveer 200 SRON werknemers,waarvan

er zo’n 45 werkzaam zijn in Groningen, bedenken en ontwikkelen grensverleggende technologie en geavanceerde ruimte-instrumenten.

Deal van het Noorden Ing. Ron Linde, Sectionmanager Engineering, vertelt: ‘SRON ontwikkelt nieuwe technologie voor het verzamelen van nieuwe gegevens. Hiermee leveren we een wetenschappelijke bijdrage aan het ontrafelen van de geheimen van het heelal en de aardatmosfeer. Onze informatie over de verspreiding van broeikasgassen wordt bijvoorbeeld door het KNMI gebruikt om klimaatmodellen te verbeteren.’ Voor de versterking van het wetenschappelijk onderzoek en de high tech infrastructuur in Noord-Nederland is in maart 2014 door SRON, de RUG en Provincie Groningen de ‘Deal van het Noorden’ ondertekend.’

V.L.N.R.: RON LINDE, TIDDENS PATER, MENNO KOOISTRA EN DARREN HAYTON BIJ DE COMPUTER VOOR HET DOORNEMEN VAN HET ONTWERP VAN HET INSTRUMENT VOOR STO-2

Ir. Henk van der Linden is Projectmanager van het SRON Businessplan Groningen en Programmacoördinator Technology Transfer en Valorisatie van SRON en zet de betekenis van deze Deal uiteen. ‘Dit plan voorziet over een periode van vier jaar in een gezamenlijke investering van ruim 6 miljoen euro door RUG, Provincie Groningen en SRON. De speerpunten zijn: versterking van het wetenschappelijk onderzoek en onderwijs, vergroten van het innovatievermogen bij met name MKB en de toepassing van nieuwe technologie en het versterken van het high tech arbeidspotentieel, waaronder werkgelegenheid, in Noord-Nederland.

Co-development Inmiddels lopen er via SRON diverse co-development projecten met bedrijven in het Noorden. De door SRON gezochte samenwerking met Embed Engineering in Groningen is zo’n mooi voorbeeld.

Margreet Rozema (Projectmanager) en Bram Wieringa (Embedded hard- en software engineer) van Embed Engineering: ‘Wij zijn een gespecialiseerde ontwikkelaar van embedded hard- en software. SRON heeft ons gevraagd om hard- en software te ontwikkelen voor het uitlezen van geavanceerde sensoren. De door ons ontwikkelde hard- en software wordt ingezet door SRON voor commerciële doeleinden. Bijvoorbeeld het niet-destructief testen op afwijkingen van composietmateriaal voor bijvoorbeeld vliegtuigen. Onze hard- en software vormt daarmee een belangrijke

technologische ontwikkeling voor veel sectoren.’

Het bijzondere van co-development is dat SRON actief MKB en industrie benadert voor samenwerking en daarbij al haar specifieke kennis inbrengt. Daar waar SRON vroeger veelal zelf voor ontwikkeling van het vraagstuk zou hebben zorg gedragen, zoekt zij nu contact met Noordelijke marktpartijen voor het leveren van specifieke maatwerkoplossingen. Deze vorm van samenwerking komt de kennisverspreiding binnen de regio V.L.N.R.: MARGREET KAYOTA, BRAM WIERINGA EN RON LINDE BIJ DE PROEFOPSTELLING VOOR HET en inbedding van de high tech structuur THZ-LAB WAARMEE TECHNOLOGIE VOOR NIET DESTRUCTIEF MATERIAALONDERZOEK WORDT ONTWIKKELD in het Noorden ten goede.

De kennisinbreng van beide zijden leidde onderzoek en nieuwe technologie. GeïnExtreme omstandigheden tot een goede tandem van een onder- teresseerde Noordelijke bedrijven vraEen ander geslaagd co-development- zoeksinstelling met een private partij en gen we graag expliciet contact met ons project betreft ingenieursbureau en uitstekende aanvulling van elkaar.’ op te nemen zodat zij onderdeel kunnen machinefabriek STT Products in Tolbert. gaan vormen van ons netwerk en voor STT Directeur Menno Kooistra en En- Deelname aan projecten is laagdrempe- mogelijke samenwerking’. gineer Tiddens Pater tonen de bij STT lig. De focus ligt op meerjarige samenontwikkelde onderdelen voor lenshou- werking en een door de Provincie Groders en constructieonderdelen voor de ningen ondersteund financieringsmodel. Voor meer informatie: zogenaamde STO-2, de Stratospheric SRON begeleidt de samenwerking, SRON Netherlands Institute for Terahertz Observatory. ‘STT ontwikkelt brengt haar kennis in en neemt de pro- Space Research en test de onderdelen van dit meetin- ducten vervolgens af. Linde en Van der Kapteynborg Building J1 strument samen met SRON Instrument Linden: ‘Middels onze aanpak stimuleren 9700 AV Groningen scientist dr. Darren Hayton. De STO-2 we de regio op high tech gebied. Weten- T: +31 50 3634052/4074 wordt over enige tijd op een ballonvlucht schappelijke doorbraken die het werk Ir. Henk van der Linden: 06 22 79 10 76 boven Antarctica ingezet om aan de rand vaak oplevert, inspireren weer tot nieuw www.sron.nl van de aardatmosfeer metingen te doen om meer te weten te komen over de SRON's missie is het bewerkstelligen van doorbraken in het internationale wetenlevenscyclus van sterrenstelsels. Bijzonschappelijk onderzoek vanuit de ruimte. Daartoe ontwikkelt SRON grensverleggende dere aan dit project is dat het instrumentechnologie en geavanceerde ruimte-instrumenten, waarmee het instituut astrofytarium moet functioneren in vacuüm en sisch, aardgericht en exoplaneetonderzoek verricht. onder extreme koude omstandigheden.

Techniek special

DRS. H.H.J. (HAIJE) WIND EN DR. IR. T.W.H.J. (TJEERD WILLEM) HOBMA VAN HET CIT (RUG) GRONINGEN

CIT nodigt het Noordelijk bedrijfsleven uit Door: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

Het Centrum voor Informatie Technologie (CIT) is een vooraanstaand landelijk en Europees expertisecentrum op het gebied van informatie- en communicatietechnologie (ICT). Haar dienstverlening is niet alleen gericht op de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) maar biedt ook nieuwe kansen voor het Noordelijk bedrijfsleven.

Algemeen directeur dr. ir. Tjeerd Willem Hobma en Technisch directeur drs. Haije Wind staan aan het roer van het CIT dat onderdeel vormt van de RUG. ‘Als CIT ontwikkelen en leveren wij digitale diensten die bijdragen aan onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering van de universiteit. We streven naar zowel innovatie als robuustheid van ICT bij de RUG maar we worden ook steeds vaker ingezet bij andere onderzoeks-, en onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven. Voor industrie en MKB hebben we bijzondere kennis in huis’, aldus Hobma en Wind.

Koploper in Big Data ‘Eén van onze specialismen is Big Data handling. Voor ieder bedrijf en iedere instelling ligt de definitie van Big Data op een ander niveau. Waar het om draait is dat de opslag en analyse van grote hoeveelheden data een steeds grotere rol speelt. Wij kunnen hierin voorzien. Wij verwerken bijvoorbeeld Big Data voor biobanken die lichaamsmateriaal en persoonsgegevens verzamelen voor biomedisch onderzoek.

Onze samenwerking met Life Lines is hier een mooi voorbeeld van. Een grootschalig bevolkingsonderzoek onder ruim 165.000 inwoners van Noord-Nederland waar deelnemers uit drie generaties minimaal 30 jaar worden gevolgd om inzicht te krijgen in hoe mensen gezond ouder kunnen worden en in de factoren die van belang zijn bij het ontstaan en verloop van chronische ziekten. Dit levert enorm veel gegevens op die niet alleen bewaard maar ook geanalyseerd en gekoppeld worden aan geografische data. Privacy speelt hier een grote rol. Voor de Life Lines onderzoekers ontwikkelden wij zelfs een speciale research werkplek.’

‘Een ander mooi voorbeeld van ons werk is de verwerking van gegevens voor De Nederlandse Onderzoekschool

voor Astronomie (NOVA) die het sterrenkundig onderzoek in Nederland coördineert en stimuleert. NOVA bundelt de krachten van astronomen aan de universiteiten van Amsterdam, Groningen, Leiden en Nijmegen en werkt nauw samen met de NWO-instituten SRON en ASTRON. Alle data van de LOFAR-telescoop uit heel Europa wordt bij ons in Groningen opgeslagen.

Onze opslag- en analysesystemen leiden weer tot een enorme hoeveel-

ten of een publiek zelf een virtuele (3D) wereld ervaren en er interactie mee hebben. Je ervaart het alsof je er zelf deel van uit maakt. Zo’n virtuele wereld kan van alles zijn, een nieuw ontwerp van een architectonisch bouwwerk of een landschap, een interactieve moleculaire simulatie, een verzameling sterrenclusters, medische data, abstracte gegevens of zelfs een psychologisch experiment.’

heid kennis die wordt ingebracht in de bouw van de grootste telescoop van de wereld; de SKA. Wat ons als CIT nationaal en internationaal onderscheidend maakt is dat wij zijn ingebed in de fundamentele omgeving van de universiteit (RUG). Wij hebben toegang tot alle faculteiten en zijn daarmee één van de weinige dienstverleners die kunnen beschikken over zo’n schat aan kennis en mogelijkheden.’

‘Wij zijn ontwikkelaars en stellen onze faciliteiten graag ter beschikking aan bedrijven die, net als wij, op zoek zijn naar nieuwe toepassingen. Door in 3D te kijken krijg je meer inzicht in ruimtelijke modellen, kun je constructiefouten voorkomen, ontwerpen verbeteren en opdrachtgevers sneller overtuigen van jouw bijzondere project. Recente 3D-projecten met ondernemers deden wij al samen met Groningen Seaports, Dierentuin Emmen, Kaakchirurgie UMCG en Infoversum. Wij willen een verlengstuk zijn van bedrijven in het Noorden en werken graag samen.

Dit kan bijvoorbeeld via het nieuw te starten ERCET programma (www.ercet.eu). Heb je als ondernemer vragen die binnen dit programma passen dan kun je vanaf dit najaar tegen gereduceerd tarief gebruik maken van onze faciliteiten, advies en ondersteuning.

Graag nodigen we je dan uit om samen met ons op expeditie te gaan en nieuwe business rondom Big Data te ontwikkelen. Zo helpen wij samen de Noord-Nederlandse economie verder.’

3D mogelijkheden voor bedrijfsleven ‘Het feit dat we onderdeel uit maken van de RUG biedt uitgelezen kansen voor nieuwe partnerschappen met het Noord-Nederlands bedrijfsleven’, aldus Hobma en Wind. ‘CIT wil hét portaal zijn voor alle vragen en tools rondom Big Data. Wij hebben er zelfs een speciale afdeling voor: Research Innovatie en Support (RIS). Interessant, uniek en breed toepasbaar voor het bedrijfsleven zijn onze faciliteiten voor visualisatie van complexe data.

In het Reality Center werken onze collega’s samen met wetenschappers, beleidsmakers en ondernemers aan toepassingen voor bijvoorbeeld interieurontwerp, planologie, architectuur of de olie- en gasindustrie. Het Reality Center beschikt over een Reality Cube (ook wel CAVE™ genoemd) en een levensgroot interactief Curved Screen met een theateropstelling. Hiermee kunnen proefpersonen, data analis-

Voor meer informatie: Tjeerd Willem Hobma en Haije Wind Centrum voor Informatie Technologie Nettelbosje 1 (Smitsborg) 9747 AJ Groningen 050 363 9200 www.rug.nl/cit www.ercet.eu Volg ons op Twitter: @CIT_RUG

CONSERVERING GALLSE KETTING STUW BIJ LITH

KÖBO NEDERLAND

Precisie in aandrijftechniek Niet de vraag waarin de kettingen van Köbo Nederland worden toegepast is relevant, als wel de vraag waarin ze eigenlijk niet worden toegepast.

Of zoals directeur/eigenaar Martin Smitshoek het treffend uitdrukt: 'Zonder aandrijving met kettingen stond het leven stil'.

Tekst: Fred Ootjers

Ze zijn een zo vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven geworden, dat je ze niet meer ziet. Kettingen kom je echt overal tegen. Onder andere in roltrappen in warenhuizen en op airports, de automobielindustrie, in bruggen, sluizen en stuwen, in de milieu- en recyclingindustrie, in attractieparken, in de voedingsmiddelindustrie, in de steen- en betonindustrie en in de staalindustrie. Van mega grote Gallse kettingschakels voor het openen en sluiten van een stuw, tot kettingen voor race- en crossmotoren. Martin: "Zo hebben we onlangs bij Nedcar in Born een transportsysteem van 1.8 kilometer ge-upgrade en vervangen. Daar wordt sinds enige tijd de nieuwe Mini gemaakt en we hebben de aanpassingen benut om door ons in eigen beheer ontwikkelde innovaties toe te passen. Het vernieuwde transportsysteem vergt nu niet alleen minder energie, maar is ook een stuk stiller geworden."

BRUG BIJ ADUARD, ONLANGS GERENOVEERD

Köbo Nederland behoorde oorspronkelijk tot de Köbo Groep in Duitsland, anno 1894. Al in 1926 kwam er een vestiging in de stad Groningen, eerst in de binnenstad, waarna in 1990 de verhuizing naar de huidige locatie volgde. In 2005 volgde de verzelfstandiging van Köbo Nederland en recent opende ze een tweede vestiging in het Twentse Borne.

"De ambitie is om het aantal vestigingen op termijn uit te breiden, om zo dicht mogelijk bij onze klanten zitten.

Sinds de verzelfstandiging zetten we ons als Köbo Nederland steeds meer in in op het oplossen van specifieke vragen over alles wat te maken heeft met mechanische aandrijftechniek. Met een ervaring die terug gaat tot 1926 hebben we ons ontwikkeld tot specialisten op het gebied van mechanische aandrijvingen, as-koppelingen, tandriemen, v-snaren en schijven, lagers, tandwielen en tandheugels en zijn we in staat om voor elk probleem een maatwerkoplossing te bieden."

In het gebouwencomplex aan de Rigaweg in Groningen zijn behalve de afdelingen Ontwikkeling en Engineering, ook de Verkoop en het Magazijn ondergebracht. "De productie vindt, naast het eigen bewerkingscentrum in Groningen, plaats in Duitsland, Polen, China, Italië en Engeland. Binnen de branche -die heel breed en divers is- zijn we op ons vakgebied een niche. Een niche echter die een zeer grote en gevarieer-

GALLSE KETTING IN GEBRUIK

de doelgroep kan bedienen. Zo ontwerpen en leveren we aandrijfsystemen voor onder andere Suikerunie, Friesland Campina, HAK Conserven, Rijkswaterstaat, Schindler, Tata Steel, Schiphol en metrostations. Bovendien beschikken we als groothandel over de grootste voorraad artikelen van Nederland en kunnen we daardoor razendsnel leveren. Wie met Köbo Nederland zaken doet, weet zich ontzorgt en verzekerd van de beste kwaliteit. Of het nu gaat om een gecompliceerd transportsysteem of de vervanging van een enkel kunststof tandwiel."

Köbo Nederland Rigaweg 24, Groningen T: 050 - 54 17 100 www.kobo.nl www.motorketting.nl