TESTAMENTY, SPADKI, DAROWIZNY stawionych przez kilku spadkodawców, np. małżonków. Często zdarza się, że po śmierci jednego rodzina świadomie rezygnuje z działu spadku po nim. Przykład Umiera ojciec, matka wciąż żyje. Dwaj synowie nie chcą w tym momencie dzielić mienia spadkowego, którym jest przede wszystkim dom. Nie muszą nawet występować o stwierdzenie nabycia spadku. Zrobią to i podzielą majątek dopiero gdy umrze matka. Możliwe jest połączenie działu kilku innych spadków, np. po rodzicach oraz bracie, który później zmarł bezpotomnie. Jeśli jednak żyli w oddalonych od siebie miejscach (np. rodzice w Warszawie, brat we Wrocławiu), to połączenie tych spraw nie będzie dopuszczalne – podlegają bowiem gestii różnych sądów. Jak już wskazano, jeśli nie było wcześniej sprawy o stwierdzenie nabycia spadku i nie ma też aktu poświadczenia dziedziczenia, a dział spadku ma nastąpić w sądzie, ten najpierw wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, a dopiero potem rozstrzygnie o jego dziale. Uwaga! Sąd ma obowiązek z własnej inicjatywy ustalić, jaki jest skład majątku dorobkowego oraz jaka jest jego wartość. Często konieczne jest powołanie biegłych rzeczoznawców. Tylko połowa majątku dorobkowego Przedmiotem spadku bywa najczęściej wyłącznie udział zmarłego w majątku dorobkowym. Udziały małżonków w takim majątku są równe. Tak więc spadkobiercy dzielą wówczas połowę tego majątku. Druga pozostaje przy wdowie lub wdowcu. Jeśli zatem spadkodawca pozostawił żonę i np. dwoje dzieci, jego częścią dzielą się w tym wypadku po równo – wdowa oraz dzieci. Przykład Wartość majątku, jakiego zmarły dorobił się wspólnie z żoną, wynosi 2,4 mln zł. Połowa (1,2 mln zł) należy do wdowy po nim. Do podziału między żonę i trójkę dzieci zostanie więc majątek o wartości 1,2 mln zł. Na każdego z tych spadkobierców przypada udział wart 300 tys. zł, co oznacza, że majątek żony, która poza udziałem w dorobkowym nie ma innego majątku, wzrośnie do 1,5 mln zł. Dodatkowo małżonek dziedziczący z innymi spadkobiercami (nie dotyczy to sytuacji, gdy wspólnie ze spadkodawcą mieszkały jego dzieci lub wnuki) może żądać oprócz swego udziału także przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim albo sam (art. 939 k. c.). Jest to tzw. ustawowy zapis naddziałowy. Uprawnienie to wdowie czy wdowcowi nie przysługuje, jeśli pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy. Długów się nie dzieli Przedmiotem sądowego działu spadku powinien być zasadniczo cały spadkowy majątek. Z ważnych powodów może ograniczyć go do części spadku. Dział umowny może być zawsze ograniczony do części spadku. Przedmiotem działu są tylko aktywa. Należą do nich przysługujące spadkodawcy liczne roszczenia o charakterze majątkowym, np. z ubezpieczenia majątkowego, prawa najmu lokalu niemieszkalnego. Nie przechodzą na spadkobierców prawa i obowiązki ściśle związane z osobą spadkobiercy, jak prawo do zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną naruszeniem czci czy renta należna od sprawcy wypadku drogowego.
– 58 –