Nieuwe museologie
|
levert de opleiding een belangrijke bijdrage aan de implementatie van Nieuw-Museo49 logische inzichten. Hierbij grijpt men graag terug op het werk van Pierre Bourdieu. 50 Sleutelwoord is social exclusion. Een groot deel van de bevolking neemt geen deel aan culturele activiteiten, volgens Bourdieu omdat zij geen gelegenheid hebben gehad de noodzakelijk culturele competenties te verwerven. Musea moeten het initiatief nemen een relatie aan te gaan met allerlei groepen die emotioneel, cultureel, of zelfs fysiek buitengesloten zijn. Gezamenlijk zal gezocht moeten worden naar methodes van samenwerken en naar manieren waarop het museum relevant kan zijn. De discussie over social exclusion grijpt in feite terug op het gedachtegoed dat is neergelegd in de Recommendation on participation by the people at large in cultural life and their contribution to it van 1976. Net als in het Nederland van de jaren zeventig, is dit gedachtegoed in het Verenigd Koninkrijk door de regering Blair vertaald in overheidsbeleid. In 1998 vroeg de regering culturele instellingen expliciet een bijdrage te leveren aan de bestrijding van sociale (en culturele) uitsluiting. Het is interessant dat musea in Nederland zich tegenwoordig laten inspireren door de Engelse voorbeel51 den, daarbij de eigen geschiedenis vergetend.
Theorie en praktijk Rond 1970 brak er in de museumwereld een vernieuwingsbeweging door die later is aangeduid als Nieuwe Museologie. In de loop van de jaren tachtig concretiseerde deze vernieuwingsbeweging zich in twee stromingen. Beide stromingen stelden de uitgangspunten van de traditionele, modernistische museologie ter discussie en zijn naar hun aard post-modernistisch te noemen. De ene stroming ontwikkelde zich in de praktijk. Men zocht naar radicale alternatieven voor het traditionele museummodel. De nieuwe musea zouden uitdrukking moeten zijn van de wens van groepen mensen om controle te krijgen op de economische, sociale en culturele situatie. Zo ontwikkelde zich een verscheidenheid van zeer verwante museumconcepten: integrated museum, community museum, ecomuseum, neighbourhood museum, enzovoorts. Een opvallend kenmerk van deze musea is dat zij niet het erfgoed centraal stellen. Een sleutelwoord is empowerment. Via het sleutelwoord identiteit is er echter toch een verbinding met een bepaalde opvatting over erfgoed. Deze opvatting is holistisch te noemen: erfgoed is het geheel van landschap, materiële cultuur en immateriële cultuur. In dit geheel ligt de identiteit van de gemeenschap besloten. De relatie met het erfgoed is dynamisch. Zorg voor het erfgoed is een middel en geen doel. Het uitgangspunt is dat deze zorg decentraal (in situ) georganiseerd moet worden. De ethiek van de Nieuwe Museologie verzet zich tegen vervreemding van het erfgoed. Voorwerpen van historisch belang zouden daar bewaard moeten worden waar zij een (levende) functie hebben. Als er al sprake is van een centraal museumgebouw heeft dat meer de functie van een documentatiecentrum dan van een voorwerpenarchief. De tweede stroming ontwikkelde zich in een academische omgeving. Vanuit een verschillende wetenschappelijke achtergrond (Kritische Theorie, Culturele Studies)
187
—