KS. EDUARDO CHÁVEZ SÁNCHEZ
DR INŻ. JOSÉ ASTE TÖNSMANN Korona Północy
Wężownik
Skorpion Panna
Waga Psy Gończe
Wilk
Hydra
Centaur
Wielka Niedźwiedzica Lew
PROF. FERNANDO OJEDA LLANES LAURA IRENE CASTILLO BASURTO
PROF. PHILIP S. CALLAHAN
Mały Pies
José de Ibarra, malarz meksykański
NIE MOŻNA ZROZUMIEĆ tożsamości i religijności Latynoamerykanów z ich głęboko maryjnym charakterem bez poznania historii wizerunku Matki Bożej, która ukazała się Juanowi Diego, zaledwie kilkadziesiąt lat po odkryciu Ameryki. Madonna z Guadalupe jest symbolem ich tożsamości i jedności, a zarazem przykładem inkulturacji chrześcijaństwa. Książka Rosikonia i Górnego pomaga zgłębić to wielkie misterium, jakim jest guadalupiańska ikona Matki Bożej. Włodzimierz Rędzioch, „Inside Vatican” STOI NA KSIĘŻYCU, zasłania sobą Słońce i okrywa się płaszczem Nieba… Autorzy odsłaniają tajniki objawienia Matki Bożej z Guadalupe. Przedstawiają, przeprowadzoną przez naukowców, zaskakującą analizę Jej wizerunku, zapisane na obrazie informacjie astronomiczne, matematyczne czy geograficzne. Pasjonująco opowiadają o dziejach meksykańskiego katolicyzmu, powstaniach cristeros i rządach bardziej antyklerykalnych niż w PRL. Dominik Zdort, „Rzeczpospolita” TE OCZY ZAKŁÓCAJĄ SEN agnostykom i uczonym dążącym do poznania świętych tajemnic, cudownie zapisanych ręką Matki Bożej na indiańskim płaszczu, na którym pozostawiła swój wizerunek. Reagują na światło jak żywe ludzkie oczy. Widać w nich scenę z objawienia sprzed prawie pięciu wieków. Górny i Rosikoń uchylają przed nami rąbka tajemnicy tego nadprzyrodzonego sekretu. Lidia Dudkiewicz , „Niedziela” PRZEZ CAŁE NASZE DZIEJE przewija się pragnienie, by odnaleźć materialne ślady tego, co nadprzyrodzone. Obraz Matki Bożej z Guadalupe jest tego żywym przykładem. Czy został namalowany ludzką ręką, czy powstał w wyniku cudu? Ta książka mówi o tym trzeźwo, nie obrażając rozumu, ale wskazuje na możliwość tego, co według Szekspira nie śniło się nawet filozofom. Krzysztof Zanussi
Papayo 47
Rozszyfrowanie ukrytego kodu
TA PASJONUJĄCA KSIĄŻKA pokazuje, że wbrew znanemu porzekadłu – to Pan Bóg tkwi w szczegółach. Indianie otwierali usta ze zdumienia, gdy na najbardziej niezwykłym obrazie świata widzieli kwiat quincunce – symbol początku kalendarza i nowego życia. Poznawali, że Niewiasta jest brzemienna. Oglądali „kwiat serca”. Czytelny znak: nie trzeba już wyrywać ludzkich serc. Przeczytaj o Bogu, który schodzi na ziemię. I pozostawia ślady, które można odczytywać bez końca. Marcin Jakimowicz, „Gość Niedzielny”
Cerro del Tepeyac
SEKRETY GUADALUPE
„NIGDY ŻADEN MALARZ nie będzie zdolny stworzyć wiernej kopii Matki Bożej z Guadalupe”.
sekrety
Orion
BADANIE OBRAZU MATKI BOŻEJ Z GUADALUPE było dla mnie największym doświadczeniem życiowym. Gdy zbliżyłem się do niego, ogarnęło mnie dziwne uczucie, które przeżywali ludzie pracujący nad Całunem Turyńskim (...) Do jakiegoś punktu wierzę w logiczne wyjaśnienia. Można rozłożyć życie aż po atomy, ale co stoi za nimi? Nawet Einstein powiedział: Bóg. Profesor Philip S. Callahan, biofizyk z Uniwersytetu Florydzkiego
18
28
Cerro de la Estrella
La Malinche 60
56
Chichinautzin
Popocatėpetl
76
Pico de Orizaba
GUADALUPE Rozszyfrowanie ukrytego kodu
3.
2.
1. 5.
4.
6.
7. 8.
9.
10. 11. 13.
patronat medialny
www.rosikonpress.com
ISBN 978-83-62981-01-4
12.
14.
15.
GRZEGORZ GÓRNY
JANUSZ ROSIKOŃ
SPIS TREŚCI
10 WYZWANIE DLA NAUKI KWADRAT PITAGORASA: Uczeni odkrywają dane
matematyczne, geograficzne, astronomiczne i muzyczne zawarte w obrazie Matki Bożej z Guadalupe.
40
TAJEMNICA TĘCZÓWEK OBRAZ UKRYTY W OKU: Nowoczesne techniki komputerowe ujawniają obecność zasad optyki oraz scenę zbiorową utrwaloną w oczach Maryi na płótnie.
62
NIEZNISZCZALNE PŁÓTNO ZAGADKOWA SZATA: Naukowcy próbują
0, 1, 1, 2, 3, 5, 1 + 2 = 3 2 + 3 = 5 3 + 5 = 8 5 + 8 = 13
8...
8 + 13 = 21 13 + 21 = 34 21 + 34 = 55 34 + 55 = 89
odpowiedzieć na pytanie, dlaczego materiał, który rozpada się po kilkudziesięciu latach, zachował się w doskonałym stanie przez kilka stuleci.
84
1/0 = 0 1/1 = 1 2/1 = 2 3/2 = 1,5 5/3 = 1,6666... 8/5 = 1,6 13/8 = 1,625 21/13 = 1,61538... 34/21 = 1,61904
2 3
8 x 8
5
KRWAWE IMPERIUM
8
BOGOWIE ŁAKNĄ KRWI : Historia Azteków,
którzy stworzyli ludobójczą dyktaturę, opartą na
13 x 13 2 x 2 5 x 5
konieczności składania ofiar w celu podtrzymania istnienia świata.
6
164
1,1001111000110111011…
3 x 3
1,6180339887498948482…
110 ZMIERZCH BOGÓW STARCIE CYWILIZACJI: Dzieje niezwykłego podboju
Meksyku przez Hiszpanów, czyli jak garstka przybyszów zza oceanu pokonała najpotężniejsze państwo na kontynencie.
152 WYJĄTKOWE OBJAWIENIE MISJA JUANA DIEGO: Opowieść o spotkaniu ubogiego
Indianina z Najświętszą Marią Panną i o powstaniu najbardziej niezwykłego obrazu w dziejach Ameryki.
178 UKRYTY SZYFR KOD MARYI: Jak symbole zawarte na obrazie Matki Bożej
z Guadalupe odczytywali Indianie, a jak Hiszpanie – i co z tego wynikło dla późniejszych losów Ameryki Łacińskiej.
224 PATRONKA MEKSYKU VIVA LA VIRGEN DE GUADALUPE!: O tym, że bez Maryi
i chrześcijaństwa nie da się zrozumieć kraju, w którym wciąż trwa walka między cywilizacją życia a cywilizacją śmierci.
5 8 276-277 278-279
PROLOG KALENDARIUM DZIEJE BADAŃ NAD OBRAZEM PODZIĘKOWANIA
K a l en d ariu m
poświęcenie świątyni Templo Mayor w Tenochtitlán
narodziny św. Juana Diego
1474
1485
1487
1492
przegrana wojna Meksyku z USA
proklamowanie niepodległości Meksyku
1828
1848
1521
1519
pierwsza publiczna obrona praw Indian przez o. Antonio de Monteriosa na Haiti
1904
1910
1524
podbicie imperium Azteków przez hiszpańskich konkwistadorów
zamach bombowy w bazylice Matki Bożej z Guadalupe
wybuch rewolucji w Meksyku
papież Paweł III wydaje bullę „Sublimus Dei”
przybycie do Meksyku pierwszych misjonarzy
wylądowanie ekspedycji Cortésa na półwyspie Jukatan
1511
1496
pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba, odkrycie Ameryki
narodziny Hernána Cortésa
1821
założenie Santo Domingo, pierwszego hiszpańskiego miasta w Ameryce
1917
1921
1531
1537
objawienie Maryi, powstanie obrazu Matki Bożej z Guadalupe i budowa pierwszej świątyni na miejscu objawień
początek rządów Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej
1926 1929 1929 1929
śmierć Hernána Cortésa
1547
1541
śmierć Juana Diego
podbój królestwa Majów przez Francisco de Montejo
zdjęcia obrazu wykonane przez José Carlosa Salinasa Cháveza
druga cristiada
1932 1938
1936
1926-1929
8
ustanowienie święta Matki Bożej z Guadalupe świętem państwowym Meksyku
podniesienie przez Piusa X kościoła w Tepeyac do rangi bazyliki Matki Bożej z Guadalupe
uchwalenie antyklerykalnej konstytucji
pierwsza cristiada, ukrycie obrazu poza bazyliką
zdjęcia obrazu wykonane przez Alfonso Marcue Gonzalesa
1548
badanie włókna tilmy przez Richarda Kuhna
1951
napisanie „Nican mopohua” przez Antonio Valeriano
1548
powstanie Kodeksu Escalady z najstarszym wizerunkiem Matki Bożej z Guadalupe
masakra studentów w Tlatelolco
1968
zasłonięcie obrazu szkłem
budowa drugiej świątyni na miejscu objawień
1553 1554
1622 1629 1635 1647
1582
wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego
seria wielkich powodzi w Meksyku
pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Meksyku, badania Philipa Callahana i José Aste Tönsmanna
1976
1979
budowa nowej bazyliki Matki Bożej z Guadalupe
1990
ogłoszenie wyników badań obrazu przez Tanco Becerrę
1649
wydanie drukiem „Nican mopohua”
trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Meksyku
1993
druga pielgrzymka Jana Pawła II do Meksyku, beatyfikacja Juana Diego
1666
ogłoszenie Matki Bożej z Guadalupe patronką stolicy Meksyku
1709
budowa barokowego kościoła na miejscu objawień
1737
2000
czwarta pielgrzymka Jana Pawła II do Meksyku
1746
ogłoszenie Matki Bożej z Guadalupe patronką wicekrólestwa Nowej Hiszpanii
koniec rządów Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej, wybór Vicente Foxa na prezydenta
1999
ogłoszenie rezultatów badań obrazu przez Miguela Cabrerę
1757
ogłoszenie wyników badań obrazu przez José Ignacio Bartoloche
1767
wypędzenie jezuitów z posiadłości hiszpańskich
1789
pierwsze niepodległościowe powstanie pod wodzą ks. Miguela Hidalgo
1791
1810
oblanie obrazu kwasem azotowym
założenie Wyższego Instytutu Studiów Guadalupiańskich (ISEG)
2002
piąta pielgrzymka Jana Pawła II do Meksyku, kanonizacja Juana Diego
2003
9
erma R iao L m r Le
Valle de Bravo
57
Jocotitlﾃ｡n
Cerro del Tepeyac 47 18
63 55
28
Chichinautzin
Cerro de la Estrella
La Malinche
60
76
56
Pico de Orizaba
Popocatﾄ用etl
os
Nevado de Toluca
Papayo
Rio Coa lzacoalc
M
E
K
S
Y
K
KWADRAT PITaGoRASA
Wyzwanie dla nauki
[
ROZDZ IAŁ 1
]
Wyzwanie dla nauki Mexico City MEK SYK
12
OBRAZ MATKI BOŻEJ
z Guadalupe – obiekt czci dla wiernych, zagadka dla naukowców.
Od kilku wieków obraz Matki Bożej z Guadalupe przyciąga uwagę badaczy. Nawet dziś zajmują się nim naukowcy z całego świata: matematycy, fizycy, geografowie, astronomowie. Wszyscy mówią o tajemnicy, jaką kryje w sobie ten obiekt. Na przestrzeni stuleci płótno z wizerunkiem Madonny było wielokrotnie badane przez kolejne ekipy uczonych. Pierwsze systematyczne studia nad obrazem, przeprowadzone przez grupę medyków oraz malarzy, odbyły się w latach 1633–1666. W wieku XVII nauka nie dysponowała jednak tak precyzyjnymi narzędziami badawczymi, by zarejestrować niektóre z fenomenów związanych z wizerunkiem Matki Bożej z Guadalupe. Stało się to możliwe na skutek odkryć naukowych i wynalazków
wizerunek Madonny z Guadalupe PLAMA POWSTAŁA
SZEW ŁĄCZĄCY
dwie części tilmy przebiega niemal przez środek wizerunku
SZEROKOŚĆ 105 cm
ŚW. JUAN DIEGO – to właśnie na jego płaszczu
widnieje wizerunek Matki Bożej z Guadalupe.
WYSOKOŚĆ 195 cm
na skutek wylania kwasu azotowego w wieku XVIII
Wyzwanie dla nauki
SEKR ET Y GUA DA LUPE
technologicznych, które pojawiły się dopiero w XX stuleciu. Zainspirowały one ks. Mario Rojasa Sáncheza do wskazania nowego kierunku badań nad wizerunkiem. Ten meksykański kapłan wyszedł z założenia, że skoro obraz jest rodzajem przesłania, które zawiera szereg komunikatów – jednych zrozumiałych dla Indian, drugich czytelnych dla Europejczyków – to być może przechowuje on także pewne wiadomości, możliwe do odszyfrowania jedynie w świetle wiedzy naukowej. Rozumując w ten sposób, ks. Rojas postanowił w 1988 roku wykonać pewien zaskakujący eksperyment. Nie dawało mu bowiem spokoju rozmieszczenie na szacie Maryi kwiatów magnolii (las flores tepetl). Ich układ nie mógł być przypadkowy, a jednak pozostawał do końca niezrozumiały zarówno w perspektywie mitologii azteckiej, jak i symboliki chrześcijańskiej. Dociekliwy kapłan nałożył zatem na obraz Matki Bożej z Guadalupe mapę geograficzną Meksyku w skali jeden do miliona. Uczynił to w ten sposób, by quincunce, czyli „kwiat Słońca” na łonie Maryi, symbol absolutnej boskości i transcendencji, znalazł się na mapie dokładnie tam, gdzie leży wzgórze Tepeyac, czyli miejsce objawień Najświętszej Maryi
8 mm
NA NASTĘPNYCH STRONACH: obraz
Matki Bożej z Guadalupe w całej okazałości.
OKO NA OBRAZIE MARYI – średnica
tęczówki wynosi 8 mm.
SE K RET Y G UADALU PE
Wyzwanie dla nauki
kanami i szczytami: La Malinche, Papayo (3640 m n.p.m.), Popocatépetl, Tepeyac, Jocotitlán (3928 m n.p.m.), kompleksem wulkanów Valle de Bravo (do 3500 m n.p.m.), Chichinautzin (3476 m n.p.m.) i Nevado de Toluca (4690 m n.p.m.). Gwiazda na głowie Madonny znalazła się zaś tam, gdzie wznosi się Pico de Orizaba. Według matematycznych obliczeń profesora Ojedy zgodność punktów na obu płaszczyznach wyniosła tym razem 92,09 proc. Czy jakikolwiek kartograf z XVI wieku, a więc z czasów, gdy powstał obraz Matki Bożej z Guadalupe, dysponował technikami i narzędziami pozwalającymi na stworzenie równie dokładnej mapy? Takiej precyzji nie osiągnęli ani Aztekowie, ani Hiszpanie, dla których Meksyk stanowił wówczas terra incognita, czyli ziemię nieznaną. Jeżeli potraktujemy jednak tę informację jako część przesłania zawartego w piktograficznym zapisie – i odczytamy ją tak, jak Aztecy zwykli odczytywać swoje kodeksy – to jej treść jest następująca: Matka Boża z Guadalupe wpisała się w krajobraz Meksyku, stała się nieodłączną częścią tej ziemi. W jej łonie narodziło się nowe Słońce, które rozpoczęło nową erę w dziejach świata. Ksiądz Mario Rojas postanowił też zbadać dokładnie układ gwiazd zapisany na płótnie. W tym celu zaprosił do współpracy astronoma, doktora Juana Romero Hernandeza Illescasa, który miał własne obserwatorium. Badania układów gwiezdnych prowadzone przez nich przez cały rok 1981 wykazały, że układ gwiazd na obrazie
DWAJ MEKSYKAŃSCY ASTRONOMOWIE:
Eddie Salazar Gamboa i Daniel Flores Gutierrez potwierdzili odkrycia Fernando Ojedy.
PROF. FERNANDO OJEDA LLANES
dokonał niezwykłych odkryć na obrazie Matki Bożej z Guadalupe.
GWIAZDOZBIORY NA PŁÓTNIE zostały
Korona Północy
Wężownik
Wolarz Skorpion
Warkocz Bereniki
utrwalone w sposób odwrotny niczym w lustrzanym odbiciu. Tak wygląda więc mapa nieba nad Meksykiem, jednakże widziana nie z perspektywy Ziemi, lecz z drugiej strony – z kosmosu.
Panna Waga Psy Gończe
Hydra
Smok
Wielka Niedźwiedzica
Lew
Wilk Centaur
Krzyż Południa
Woźnica
Bliźnięta
Mały Pies
23 Orion Byk Wielki Pies
PROFESOR MATEMATYKI
Fernando Ojeda twierdzi, że w obrazie Matki Bożej z Guadalupe zakodowana została geometryczna doskonałość obecna w świecie przyrody.
24
PÓŁNO BIEGUN CNY NIEBIE SKI
RÓW NIEB NIK IESKI
PŁASZCZYZNA EKLIPTYKI
GŁOWA MATKI BOŻEJ NA OBRAZIE jest
POŁUDNIOWY BIEGUN NIEBIESKI
jest identyczny z tym, jaki rozpościerał się nad Meksykiem w grudniu 1531 roku, gdy doszło do objawienia Matki Bożej z Guadalupe. Z czasem powstało jednak specjalistyczne oprogramowanie komputerowe, pozwalające odtworzyć taką mapę nieba, jaka była widoczna w jakimkolwiek momencie przeszłości z dowolnego punktu na kuli ziemskiej. W ten sposób zdołano ustalić, że układ gwiezdny na obrazie Matki Bożej z Guadalupe jest dokładnie taki sam, jaki był nad stolicą Meksyku 12 grudnia 1531 roku o godzinie 6.45 rano. Analiza „Nican mopohua”, czyli najstarszego dokumentu historycznego na temat objawień guadalupiańskich, napisanego przez Antonia Valeriano, wskazuje, że najprawdopodobniej była to dokładnie ta chwila, w której doszło do kluczowego wydarzenia dla całej relacjonowanej tu historii. W tym momencie bowiem – o czym jeszcze opowiemy szerzej – Indianin Juan Diego rozwinął przed biskupem Juanem de Zumárraga swój płaszcz. Gdyby czerwonoskóry gość stanął przed obliczem hierarchy pięć minut wcześniej (o godzinie 6.40) lub pięć minut później (o 6.50) – mapa nieba nad nimi byłaby zupełnie inna, np. gwiazdozbiór Korona Północy nie wieńczyłby tak doskonale skroni Maryi, jak dzieje się to na obrazie. Dla kapłanów azteckich miało wielkie znaczenie, że Corona Borealis znajduje się na głowie Madonny, gwiazdozbiór Panny na jej dziewiczym sercu, a Bliźnięta na kolanach Maryi. Równie doniosłą rolę odgrywał fakt, że zdarzenie miało miejsce w momencie
nachylona pod takim samym kątem jak równik do płaszczyzny orbity ziemskiej – 23,5 stopnia.
25
ROZMIESZCZENIE KWIATÓW
magnolii na sukni Maryi odpowiadające lokalizacji wulkanów na terenie Meksyku. Na mapie zaznaczone są odległości między najbliższymi szczytami.
KWIAT MAGNOLII
30
z obrazu Matki Bożej z Guadalupe.
przesilenia zimowego – od tego poranka każdy następny dzień był coraz dłuższy. Dla Indian stanowiło to symboliczną datę, oznaczającą budzenie się ze śmierci do nowego życia. Choć cywilizacja europejska pod wieloma względami przewyższała indiańską, nie dotyczyło to jednak astronomii. Aztekowie dysponowali precyzyjniejszym kalendarzem, dlatego wiedzieli, że do przesilenia zimowego doszło w dniu, który dla Hiszpanów wypadał 12 grudnia. Cała rzecz w tym, że na Starym Kontynencie posługiwano się wówczas niedoskonałym kalendarzem juliańskim, który spóźniał się o jeden dzień na 128 lat. Ten błąd został skorygowany przez Europejczyków dopiero w 1582 roku, gdy papież Grzegorz XIII wprowadził nowy kalendarz słoneczny, zwany od jego imienia gregoriańskim.
Le
rma R ai o L e rm
Valle de Bravo
57
Jocotitlán
Cerro del Tepeyac 47 18
63 28
55
Chichinautzin Nevado de Toluca
Papayo
Cerro de la Estrella
La Malinche
60
76
56
Pico de Orizaba
Popocatėpetl
s Rio Coa lzacoalco
STANY ZJEDNOCZONE
MEKSYK
Pacy
ficzn
y pi
erś
cie
no
gni
Zatoka Meksykańska
M
E
K
S
Y
K
erde Rio V
a GWATEMALA
Odkrycia dotyczące układu gwiazd na obrazie potwierdzili dwaj meksykańscy astronomowie: Daniel Flores Gutierrez z Narodowego Uniwersytetu Meksyku oraz Eddie Salazar Gamboa z Autonomicznego Uniwersytetu Jukatanu. Posługując się programem komputerowym Redshift 7, naukowcy porównali położenie dwunastu konstelacji na obrazie Matki Bożej z Guadalupe z mapą nieba nad Meksykiem 12 grudnia 1531 roku o godzinie 6.45. Okazało się, że w przypadku siedmiu gwiazdozbiorów owa korelacja wynosi 100 proc., dla dwóch innych konstelacji – 95 proc., zaś dla trzech pozostałych – 99, 94 i 91 proc. Oznacza to, że twórca obrazu Matki Bożej z Guadalupe dysponował w XVI wieku wiedzą, która stała się dostępna ludzkości dopiero w ostatnich dziesięcioleciach na skutek komputeryzacji.
31
OBRAZ UKRYTY W OKU
Tajemnica tęczówek
42 JOSÉ ASTE TÖNSMANN w swojej pracowni w Cuernavaca pokazuje Grzegorzowi Górnemu
przez szkło powiększające źrenice na obrazie Matki Bożej z Guadalupe.
[
ROZDZ IAŁ 2
]
Tajemnica tęczówek Technologia cyfrowa popchnęła naukę do przodu. Dzięki jej zastosowaniu peruwiański inżynier José Aste Tönsmann mógł powiększyć oczy na obrazie Matki Bożej z Guadalupe i odkryć w jej tęczówkach niezwykłą scenę. Dziadek Tönsmanna przybył w XIX stuleciu z Niemiec do Peru jako osadnik. On sam z kolei w latach siedemdziesiątych XX wieku przeniósł się do Meksyku, gdzie rozpoczął pracę w centrum naukowo-badawczym IBM. Pewnego razu w jego ręce wpadło wydawane w Stanach Zjednoczonych hiszpańskojęzyczne czasopismo „Vision”, w którym znalazł interesujący artykuł. Jego autor pisał, że w oczach Matki Bożej z Guadalupe na słynnym obrazie dostrzeżono wizerunek ludzkiej postaci. Tönsmann poczuł dreszcz emocji. Pomyślał, że jeśli ludziom posługującym się jedynie szkłem powiększającym udało się dokonać takiego odkrycia, to o ileż większe możliwości otwierają się przed kimś, kto dysponuje najnowocześniejszą technologią komputerową. W 1979 roku postanowił więc zająć się tą sprawą. Wtedy jeszcze peruwiański inżynier nie wiedział, że badania nad fenomenem oczu Madonny trwały już od kilkudziesięciu lat. Jako pierwszy dostrzegł, że coś może kryć się w oczach Matki Bożej, oficjalny fotograf bazyliki, Alfonso Marcue Gonzales, który robił zdjęcia
INŻ. TÖNSMANN
z kolegami jako młody pracownik IBM w latach 70. ubiegłego stulecia.
43
SE K RET Y G UADALU PE
DR JAVIER TORROELLA BUENO był
pierwszym z wielu okulistów, którzy zbadali oko na obrazie Madonny z Guadalupe.
48
Tajemnica tęczówek
refleksu źrenica rozjaśnia się rozproszonym blaskiem, dając wrażenie wklęsłej rzeźby. (…) Taki refleks jest niemożliwy do osiągnięcia na płaskiej powierzchni”. Lavoignet za pomocą oftalmoskopu przebadał wiele oczu na różnych portretach, malowanych rozmaitymi technikami, a także ich fotograficznych kopii, ale na żadnym nie zaobserwował podobnego refleksu. Okazało się, że oczy na obrazie Matki Bożej z Guadalupe mają wszystkie cechy, jakie posiada żywe oko ludzkie. Nie ma tego natomiast na żadnym obrazie Madonny pędzla Rafaela, Murilla czy van Dycka. Odkrycie dokonane przez meksykańskich okulistów stało się możliwe dzięki badaniom niemieckiego fizyka Hermanna von Helmholtza, który w 1880 roku opracował teorię akomodacji oka. Powstaje pytanie: w jaki sposób jakikolwiek twórca mógł zastosować to prawo na XVI-wiecznym obrazie? Doktor Lavoignet potwierdził spostrzeżenia doktora Torroelli Bueno, że w oczach Maryi widoczne jest popiersie tego samego brodatego mężczyzny, przy czym jego wizerunek w obu tęczówkach nie jawi się jako identyczny. Okuliści wyjaśnili, skąd się wzięły różnice odbicia zakodowanego w prawym i w lewym oku Maryi. Otóż są one wynikiem naturalnej dla ludzkiego oka krzywizny rogówki. Asymetryczność tych samych postaci w obu źrenicach jest zgodna z odkryciami poczynionymi jeszcze w XIX stuleciu przez Jana Ewangelistę Purkyniego oraz Louisa Josepha Sansona – i można to doskonale sprawdzić na przykładzie żywego oka. Żaden artysta nie byłby w stanie uzyskać takiego efektu. Doktor Lavoignet doszedł więc do wniosku, że oczy Madonny na obrazie reagują analogicznie jak u żywego człowieka. Dostrzegł nawet wyraźnie, jak ręka z dłonią brodatego mężczyzny w tęczówce Maryi przechodzi przez okrąg źrenicy, co wywołuje efekt stereoskopowy. Odkrycia dokonane przez Torroellę Bueno i Lavoigneta potwierdzili okuliści badający obraz w następnych latach: Ismael Ugalde Nieto, Jaime Palacios, Guillermo Silva Rivera i Ernestina Zavaleta. W 1962 roku obraz ukryty w oczach Maryi przebadało amerykańskie małżeństwo, Charles i Isabelle Wahling. On był okulistą, ona optykiem. Dokonując 25-krotnego powiększenia wizerunku, dostrzegli w oczach Maryi kolejne dwie postaci obok brodatego mężczyzny. W latach 1974 i 1975 obraz zbadał meksykański okulista – doktor Enrique Graue, który potwierdził ustalenia swych poprzedników. Jak relacjonował, spoglądając przez wziernik do wnętrza oka, zdumiał się ogromnie: „Nie mogę pozbyć się wrażenia, że to zjawisko nadludzkie. Do tego stopnia oczy te przypominają oczy żywego człowieka, że podczas jednego z badań, gdy dokonywałem obserwacji oftalmoskopem, nagle przyłapałem się na tym, że powiedziałem na głos: bardzo proszę spojrzeć nieco w górę”. W sierpniu 1975 roku oczy Madonny zbadał meksykański chirurg Amado Jorge Kuri i wydał oficjalną ekspertyzę. On także zauważył występowanie efektu Purkyniego-Sansona
EFEKT WIDZENIA STEREOSKOPOWEGO, zaobserwowany w oczach na obrazie Matki Bożej z Guadalupe, charakterystyczny jest dla niektórych ssaków, w tym również dla ludzi. Nie zetknięto się z nim natomiast nigdy na żadnym ze znanych dzieł sztuki.
widzenie trójwymiarowe
B
A
C Horopter D Przestrzeń Panuma
Efekt ten polega na tym, że w dwóch gałkach ocznych, skierowanych w tym samym kierunku, powstają dwa bardzo podobne do siebie obrazy, które mózg składa w jeden obraz. a1 b 1
dc1
Zjawisko Purkyniego-Sansona
c1 ba
d
EFEKT ZAOBSERWOWANY W OCZACH MATKI BOŻEJ z Guadalupe wziął swe miano od nazwisk dwóch naukowców: czeskiego anatoma Jana Ewangelisty Purkyniego (1787–1869) i francuskiego okulisty Louisa Josepha Sansona (1790–1841), którzy pierwsi odkryli i opisali to zjawisko. Polega ono na uchwyceniu, w jaki sposób odbija się światło od różnych części oczu. Kiedy obserwujemy przechodzenie skupionej wiązki światła przez oko pod kątem, dostrzec możemy cztery odbicia: od zewnętrznej i od wewnętrznej powierzchni rogówki oraz od przedniej i tylnej powierzchni soczewki. Ostatni obraz w odróżnieniu od trzech poprzednich jest odwrócony. Tego typu zjawisko zaobserwować można w organizmach żywych, ale nie na obrazie, zwłaszcza na takim, na którym tęczówka ma wielkość 8 milimetrów.
SE K RET Y G UADALU PE
INŻ. TÖNSMANN
rozpoczął badania obrazu Matki Bożej z Guadalupe w latach 70. zeszłego wieku, od samego początku korzystając z komputerów ówczesnej generacji.
PODZIAŁ CZARNO-BIAŁEJ FOTOGRAFII
obrazu Matki Bożej z Guadalupe na 10 rodzajów kwadratów w zależności od ich stopnia nasycenia czernią.
50
Tajemnica tęczówek
oraz przyznał, że w tęczówkach dostrzec można postać mężczyzny z wyraźnie widoczną głową, szyją oraz prawą ręką. Podsumowując, oświadczył, że choć wydaje się to absurdalne, jednak oczy Maryi na obrazie wyglądają jak u żywego człowieka. Następne badania przeprowadził w grudniu 1975 roku okulista doktor Eduardo Turati Alvarez, który nie tylko potwierdził odkrycia poprzednich lekarzy, lecz także rozszerzył dokonane przez nich ustalenia. Orzekł, że obraz widoczny w tęczówce Maryi nie mógł powstać na skutek użycia żadnej ze znanych technik malarskich. Skonstatował natomiast, że w największym stopniu przypomina on odbicie obrazu, analogiczne do tego, jakie rejestruje żywe oko. Dzięki firmie Kodak, która specjalnie dla tych badań udostępniła najdoskonalszą aparaturę fotograficzną, Alvarez doszedł do wniosku, że wizerunek w oczach Madonny sprawia wrażenie, jakby był „przylepiony” czy „wydrukowany” na płótnie, a nie namalowany na nim. Korzystając z lepszego sprzętu od swych poprzedników, zobaczył wyraźnie w tęczówkach Matki Bożej obok postaci brodatego mężczyzny odbicie dwóch innych, nieco mniejszych postaci. W 1976 roku swe orzeczenie okulistyczne wydał doktor Javier Torroella Bueno, który zajmował się badaniem obrazu przez dwadzieścia lat. Potwierdził, że w obu tęczówkach widać postać mężczyzny z brodą. Fakt, że odbicie tego samego człowieka utrwaliło się zarówno w prawym, jak i lewym oku, wykluczał – jego zdaniem – hipotezę iluzji optycznej. Przeciwko wersji iluzji przemawiało również to, iż różnice między dwoma wizerunkami w źrenicach odpowiadały dokładnie reakcji ludzkiego oka, zgodnej z zasadami optyki. W 2008 roku wspomniany już meksykański matematyk Fernando Ojeda Llanes, wychodząc z założenia, że w lewej i prawej tęczówce Maryi utrwalone zostały te same figury oraz
JOSÉ ASTE TÖNSMANN
przez szkło powiększające obserwuje powiększenie zdjęcia obrazu Madonny z Guadalupe. Dzięki temu widzi wyraźniej szczegóły w oku Maryi.
51
KS. EDUARDO CHÁVEZ SÁNCHEZ
w serii:
DR INŻ. JOSÉ ASTE TÖNSMANN Korona Północy
Wężownik
Wolarz Skorpion Panna
Warkocz Bereniki
Waga Psy Gończe
Wilk
Hydra
Centaur Smok Wielka Niedźwiedzica Lew
Mały Pies
PROF. FERNANDO OJEDA LLANES
LAURA IRENE CASTILLO BASURTO
sekrety
PROF. PHILIP S. CALLAHAN Orion
Śledztwo w sprawie Świętego Kielicha
BADANIE OBRAZU MATKI BOŻEJ Z GUADALUPE było dla mnie największym doświadczeniem życiowym. Gdy zbliżyłem się do niego, ogarnęło mnie dziwne uczucie, które przeżywali ludzie pracujący nad Całunem Turyńskim (...) Do jakiegoś punktu wierzę w logiczne wyjaśnienia. Można rozłożyć życie aż po atomy, ale co stoi za nimi? Nawet Einstein powiedział: Bóg. Profesor Philip S. Callahan, biofizyk z Uniwersytetu Florydzkiego José de Ibarra, malarz meksykański
TA PASJONUJĄCA KSIĄŻKA pokazuje, że wbrew znanemu porzekadłu – to Pan Bóg tkwi w szczegółach. Indianie otwierali usta ze zdumienia, gdy na najbardziej niezwykłym obrazie świata widzieli kwiat quincunce – symbol początku kalendarza i nowego życia. Poznawali, że Niewiasta jest brzemienna. Oglądali „kwiat serca”. Czytelny znak: nie trzeba już wyrywać ludzkich serc. Przeczytaj o Bogu, który schodzi na ziemię. I pozostawia ślady, które można odczytywać bez końca. Marcin Jakimowicz, „Gość Niedzielny” NIE MOŻNA ZROZUMIEĆ tożsamości i religijności Latynoamerykanów z ich głęboko maryjnym charakterem bez poznania historii wizerunku Matki Bożej, która ukazała się Juanowi Diego, zaledwie kilkadziesiąt lat po odkryciu Ameryki. Madonna z Guadalupe jest symbolem ich tożsamości i jedności, a zarazem przykładem inkulturacji chrześcijaństwa. Książka Rosikonia i Górnego pomaga zgłębić to wielkie misterium, jakim jest guadalupiańska ikona Matki Bożej. Włodzimierz Rędzioch, „Inside Vatican”
FENIKS 2014
STOI NA KSIĘŻYCU, zasłania sobą Słońce i okrywa się płaszczem Nieba… Autorzy odsłaniają tajniki objawienia Matki Bożej z Guadalupe. Przedstawiają, przeprowadzoną przez naukowców, zaskakującą analizę Jej wizerunku, zapisane na obrazie informacjie astronomiczne, matematyczne czy geograficzne. Pasjonująco opowiadają o dziejach meksykańskiego katolicyzmu, powstaniach cristeros i rządach bardziej antyklerykalnych niż w PRL. Dominik Zdort, „Rzeczpospolita” TE OCZY ZAKŁÓCAJĄ SEN agnostykom i uczonym dążącym do poznania świętych tajemnic, cudownie zapisanych ręką Matki Bożej na indiańskim płaszczu, na którym pozostawiła swój wizerunek. Reagują na światło jak żywe ludzkie oczy. Widać w nich scenę z objawienia sprzed prawie pięciu wieków. Górny i Rosikoń uchylają przed nami rąbka tajemnicy tego nadprzyrodzonego sekretu. Lidia Dudkiewicz , „Niedziela” PRZEZ CAŁE NASZE DZIEJE przewija się pragnienie, by odnaleźć materialne ślady tego, co nadprzyrodzone. Obraz Matki Bożej z Guadalupe jest tego żywym przykładem. Czy został namalowany ludzką ręką, czy powstał w wyniku cudu? Ta książka mówi o tym trzeźwo, nie obrażając rozumu, ale wskazuje na możliwość tego, co według Szekspira nie śniło się nawet filozofom. Krzysztof Zanussi
Rozszyfrowanie ukrytego kodu
„NIGDY ŻADEN MALARZ nie będzie zdolny stworzyć wiernej kopii Matki Bożej z Guadalupe”.
SEKRETY GUADALUPE
TAJEMNICA GRAALA
Cerro del Tepeyac
Papayo 47
18
28
Cerro de la Estrella
La Malinche 60
56
Chichinautzin
Popocatėpetl
76
Pico de Orizaba
GUADALUPE Rozszyfrowanie ukrytego kodu 3.
2.
FENIKS 2013
Na granicy światów: Europy i Ameryki, rozumu i wiary, życia i śmierci.
1. 5.
4.
JANUSZ ROSIKOŃ
6.
7. 8.
9.
10. 11. 13. 12.
patronat medialny
GRZEGORZ GÓRNY Reżyserzy kręcą filmy w stylu „Archiwum X” czy „Kod da Vinci”, by zabrać nas do królestwa fikcji i stworzyć pozór tajemnicy. My nie musieliśmy uciekać w nierzeczywistość. Podjęliśmy wyprawę do Meksyku, by w realnym życiu dotknąć prawdziwej tajemnicy, zgłębić sekret niezwykłego obrazu i odczytać zaszyfrowany w nim kod.
www.rosikonpress.com
14.
15.
ISBN 978-83-62981-01-4
GRZEGORZ GÓRNY
JANUSZ ROSIKOŃ
Moje marzenie się spełniło. Stanąłem naprzeciw Matki Bożej z Guadalupe, wizerunku „polaroidowego”, który ukazał się w jednej chwili, tyle że bez użycia jakichkolwiek związków chemicznych. Fotografując szczegóły obrazu, od razu dało się zauważyć jego piękno i niezwykłość potwierdzoną potem w rozmowach ze znanymi naukowcami.