154
Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục - Chính Biên - Quyển IV Lời bàn của Ngô Thì Sĩ - Đoạn sử về đời Lý Nhân Tông, Sử cũ chép rồng vàng hiện ra đến 10 lần, nhưng đến rồng vàng hiện ra ở hành cung Lợi Nhân năm nay, là việc tự dối mình một cách quá đáng. Lời phê - Những điềm tốt lành, ngòi bút Sử cũ ghi chép không ngớt, nhưng đồng thời những việc dữ điềm dở nào có ít đâu, như thế phỏng có ích gì! Lời chua - Lợi Nhân: Tên một châu. Bây giờ là phủ Lý Nhân thuộc Hà Nội1. Theo Hà Nội sách2 thì từ khi thuộc Minh trở về trước, gọi là châu Lợi Nhân; đến nhà Lê, niên hiệu Quang Thuận (1460-1469), đổi là phủ Lỵ Nhân; khoảng năm Minh Mạng (18201840), đổi là Lý Nhân. Như thế thì gọi là Lỵ Nhân đến Lê mới đổi. Sử cũ ở đây chép lầm là Lỵ Nhân; nay xin đính chính.
Tháng 11, mùa đông. Xuống chiếu quy định: phàm kẻ nào đánh người đến chết bị phạt 100 trượng và phải tội đồ. Trước kia, có chiếu chỉ định rõ: dân không được đánh nhau bằng tre gỗ và những đồ sắc bén; đến đây nhắc lại điều lệ nghiêm cấm đã định: phàm kẻ nào đánh giết người thì bị phạt 100 trượng, thích 50 chữ và phải tội đồ. Dùng bọn Lý Phụng 20 người làm quan lại coi việc hình ngục để xét xử những kiện tụng dân gian. Triều đình lại nhận thấy những giặc cướp trốn tránh phần nhiều được nhà quyền thế giấu giếm che chở, mà những lại viên đi truy nã cũng không tố giác ra, nên xuống chiếu: phàm ai mà ẩn giấu những kẻ trốn tránh cũng phải tội như người trốn tránh; lại viên nào không đem việc ấy cáo tỏ với quan trên thì phạt 80 trượng. Lời bàn của Ngô Thì Sĩ - Giết người thì phải tử hình, đó là pháp luật từ xưa, chứ đâu chỉ có đánh người đến chết mà chỉ xử vào tội phạt trượng và tội đồ? Chính sự và hình phạt quá hỏng đến thế! Bính Ngọ, năm thứ 7 (1126). (Tống, Khâm Tông, năm Tĩnh Khang thứ 1). Tháng giêng, mùa xuân. Tha tù phạm bị giam cứu. Bấy giờ mở hội quảng chiếu đăng3 7 ngày đêm. Những tù giam ở đô hộ phủ đều được tha cả. Lại xuống chiếu: đương mùa xuân không được đẵn cây. Lời chua - Đô hộ phủ: Xem Lý Thánh Tông (Chb. III, 28), năm Long chương thiên tự thứ 2. Tháng 2. Nhà vua ngự điện Thiên An, xem đá cầu. Cho các vương, hầu đánh cầu, nhà vua ngự xem ở điện Thiên An. Tháng 6, mùa hạ. Hạn hán mãi đến tháng 7, mùa thu. Tháng 11 nhuận, mùa đông. Sai sứ sang nhà Tống, sứ bộ đi đến Quế Châu, lại trở về. Trước đó, người Tống trao trả Mạc Hiền, nhà vua cho là một việc có nghĩa; đến đây, sai bọn Lệnh thư gia Nghiêm Thường và Ngự khố thư gia Từ Diên đem vàng, bạc, sừng tê, ngà voi sang tặng nhà Tống. Bọn Nghiêm Thường đi đến Quế Châu thì ty Kinh lược nhà Tống bảo rằng: "Năm nay, ở Đông Kinh và các xứ Hồ Nam, Đỉnh, Phong đều có việc điều động binh mã để đánh người Kim, cho nên dọc đường những ngựa tải và phu trạm đâu đâu cũng hiếm. Vậy sứ giả hãy đi về". Bấy giờ bọn Nghiêm Thường mới trở về nước. (Năm ấy, người Kim vào vây Biện Kinh4, bắt hai vua Tống1 đem về đất Bắc. Nhà Tống loạn to).
1
Nay thuộc tỉnh Hà Nam.
2
Xem chú giải ở Chb. I, 9.
3
Hội chơi đèn.
4
Kinh đô nhà Tống.