bir turizm olgusu yaratılabilir Aydın’da. Bu, Batı için çok orijinal gelecektir. Bütün kavimlerin Aydın’dan geçtiğinden bahsettiniz. Aydın tarihine bir yolculuk yaparsak, o süreci anlatabilir misiniz? KURUÜZÜM: İsterseniz bunu Karacasu özelinden alalım. Karacasu’da antik kentteki tiyatro altında yapılan kazılarda, Etilerle ilgili tabletlere rastlandığı söyleniyor. Aydın Belediyesinin Afrodisias’ı tanıtan videosunda da İsa’dan önce 5 bininci yıllarda, bu coğrafyada yaşayan insanlardan söz ediliyor. 5 bin yıldır bu coğrafyadan insanlar geliyorlar ve geçiyorlar. Her gelen geçen de kendi izlerini bırakıp gidiyor. Bunların bir kısmı toprağın altından kazılarla çıkarken bir kısmı da bir figürde ya da resimde karşımıza çıkıyor. Söz gelimi, Karacasu Hacı Ali Ağa Camisi’nin dış bölümünde bulunan çiçek figürlerinin Afrodisias’taki Bizans figürleriyle aynı olduğunu söyleyen sanat tarihçisi var. Demek ki 1724’lerdeki bilinmez bir sanatçı, Karacasu’da antik kentin neresinde gördüyse, bir çiçek figürünü görmüş, şablonlamış, kafasında belki ilaveler yapmış ama yine Bizans’tan izler taşıyarak, bir Osmanlı mimarisinin alnına bir çiçek figürü olarak koymuş. Başka bir örnek verelim: Karacasu’da kitabeleri olan çeşmeler vardır. O çeşmeler sadece Karacasu’nun değil, Aydın’ın gerdanıdır. Çünkü Aydın’ın en zengin çeşme kitabe geleneği Karacasu’dadır. Bizim ilçemizde, üzerinde kalıplı şiirler olan 8-10 civarında Osmanlı Dönemi çeşmesi var. Bunların hepsi ayaktadır ve bugünkü insanlara konuşur haldedir. Bu çeşmelerin alt kısımlarına bakarsanız, önün-
deki küçük havuz Bizans lahdidir. Yani, 1700-1800’lerde Karacasu insanı kuruntuya düşmemiş, Müslüman çeşmesinin önünde bunun ne işi var demeden Bizans lahdini alarak, çeşmenin önüne küçük havuz olarak kullanmış. Başka bir belgemiz daha var. 1900’lü yıllarda belediye meclis üyeleri arasında Rumlar varmış. Ayrıca Karacasu’da Rum okulu ve kilise de var. Örneğin eskiden başı ağrıyanlar nasıl ninelerine okutuyorlarsa kendilerini, bazı Karacasulular da kiliseye gider, papaza okuttururlarmış. Bu tamamen esneklik ve hoşgörüyle ilgili. Böyle bir hoşgörü, büyüklerimizin anlattığına göre, 1700-1800’lü yıllarda Karacasu’da varsa, bugünün Karacasu’sunda, Aydın’ında veya Türkiye’sinde de olması lazım. Karacasu’da bahsettiğiniz kilise ve diğer yapıları bugün neden göremiyoruz? KURUÜZÜM: Geçmiş, bu tür eserleri koruyarak yaşatılıyor. Bir bilinç meselesi, kadro meselesi. Sayabilirsiniz daha. Karacasu’da yaşananlarla, Aydın’da, Nazilli’de yaşananlar birbirinden farklı değildir. Aynı olaylar ülkemizin diğer yerlerinde de yaşanmıştır. Karacasu örneğini ele alırsak, sözünü ettiğiniz kilise gibi kültür varlıkları yok olurken, Osmanlıyla ilgili kültür varlıkları da yok olmuş. 1957’de Karacasu’da yapılan bir çalışmada korunması gereken çeşitli dönemlerin onlarca eseri görülür. Bugün onlardan pek azı kalmıştır. Karacasu’nun içinden yetişmiş, bu kültür varlıklarının yok olmaması gerektiğini de düşünen kişilerin kurduğu Karacasu Vakfı, bu konuda büyük gayretler sarf etmiştir. Karacasu Belediyesinin
“Karacasu kültür “Karacasu is so varlıkları bakımından rich in cultural ottoman period foo kadar zengindir assets that you untains that have ki, bir tarafta antik can see traces poems on them in kültür, bir tarafta from the Antique, our borough. All Osmanlı kültürü, bir Ottoman and tarafta Cumhuriyet Republic cultures of them still stand kültürünün ve bunların all around the town and they virtually tümünün izleri, in artworks. All of talk to people. yapıları. Bunların them still stand and hepsi ayakta duruyor are calling out to If you look at the ve bizlere kitabelerle, us through epitaphs lower parts of these şiirlerle sesleniyor” and poems.” fountains, the small pools in front of them are Byzantine sarcophagi. So in the 1700-1800’s, the people of Karacasu didn’t mind having a established by people who think Byzantine sarcophagus in front of that these artworks should be a Muslim fountain. We have anotprotected, has her document. In the 1900’s, the municipality has Greek members. There is also a Greek school and a church in Karacasu. For example, worked relentlessly on this issue. It just as people who went to their was a great help in the membersgrandmothers for prayers when hip of the Municipality of Karacathey had a headache, some locals su to the Historical Cities Associused to go to the church to see ation. It also was very successful the priest about their headaches. in establishing awareness about This is all about tolerance and flehistory and culture in the town. xibility. If such a tolerance existed many years ago, it still must exist Are the people who are from in Karacasu and Aydın today. Karacasu but live in different Why can’t we see the church and the other buildings you have mentioned in Karacasu today? KURUÜZÜM: The past is kept alive by preserving these kinds of relics. This is a matter of awareness. What happened in Karacasu is no different from what happened in Aydın or Nazilli. The same thing has happened all over the country. Let’s take Karacasu for example: The cultural assets you have mentioned, like the church, have vanished aling with elements from the Ottoman period. In 1957, many artworks that should have been protected were unearthed during digs in Karacasu but only a few of them are left today. The Karacasu Foundation, which was
61 AYDIN Ekim - Kasım / October - November 2011
cities support the development of the town? KURUÜZÜM: Up until the 60’s, the people of Karacasu had built almost all of their schools themselves. They established a club called Karacasu Enthusiasts in 1949. They constructed the building which is now the Anatolian High School and placed a stone epitaph on the building that says: “Today’s child is tomorrow’s adult; we hope everyone will realize this.” Again in 1949, the locals build a middle school. They, too, place a stone epitaph that reads: “You cannot declare your love for Karacasu with words but by constructing artworks.” So, we placed an epitaph on the entrance of the Karacasu Foundation Youth Hostel in 2000 that says: