ERSP-LIN KAAR I N
EK
KEN
PIO
PROTESTAN
S
L!
bries PE
CIA
7 pioniersplekken gestart v贸贸r 2012
30 pioniersplekken gestart sinds 2012
19 pioniersplekken in voorbereiding
Visie eind 2016: 100 pioniersplekken
Najaar 2015
missionaire kanjer Annemarie Biebericher Annemarie Biebericher (37) is gemeentelid in de Diependaalsekerk in Hilversum en lid van het kernteam van de pioniersplek Vitamine G, verbonden aan deze gemeente. “Ik doe dit met veel plezier en uit overtuiging. Ik ben door Vitamine G enorm gegroeid in geloof.”
Pakweg tien jaar geleden waren er grote zorgen over de toekomst van de Diependaalsekerk. “De gemeente was klein en vergrijsd, we maakten ons grote zorgen. Onze predikant zou met emeritaat gaan. We vonden dat er echt iets moest gebeuren. De profielschets voor de nieuwe dominee bevatte dan ook onder meer de kenschets dat hij een motiverende rol moest hebben bij het innoveren van de gemeente en het vervullen van haar missionaire roeping.” Ds. Gerard Kansen werd benoemd. Hij bracht een andere manier van geloven de kerk in. “Heel bevlogen. Dat heeft veel met de gemeente gedaan.” Aantrekkelijker Maar een bevlogen dominee alleen maakt de kerk niet aantrekkelijker voor jonge mensen. “Er moest meer gebeuren”, vertelt Annemarie. “We zijn met acht mensen na de kerkdienst gaan bidden. We hebben gewoon onze handen opgehouden: ‘God, wat moeten we doen?’ We hebben ook de gemeente opgeroepen te bidden. We hoopten op iets nieuws. In welke vorm wisten we niet.” In korte tijd kwam een aantal nieuwe mensen ‘aanwaaien’. Met deze mensen erbij begon de start van een proces dat leidde tot Vitamine G. Groeien in geloof Een van de pijlers van Vitamine G zijn de gemeentegroeigroepen. Bezoekers van de Vitamine G-bijeenkomsten komen vaak eerst naar zo’n groep. “Ik maak zelf ook deel uit van een gemeentegroeigroep. De kracht is dat je elkaar goed leert kennen en samen groeit in geloof.” Het is een verlangen van Vitamine G om andere mensen te helpen groeien in geloof, bijvoorbeeld in de vorm van een mentorschap. Ook ‘kerk naar buiten’ zijn is een verlangen. “Omdat we iets willen betekenen voor de buurt willen we starten met maaltijden. Rond Kerst hebben we al twee keer een buurtmaaltijd gehouden waar honderd mensen op af kwamen waarvan vijftig nieuwe gezichten. Het is een laagdrempelige manier om met elkaar in gesprek te gaan en er te zijn voor mensen die alleen zijn.” Cadeau Annemarie vindt wat tot stand gekomen is een wonder. “We hebben zoveel gebeden, en er is zoveel gegeven. Vroeger geloofde ik rationeel, nu ervaar ik God. Een enorme verandering. Ik heb blijkbaar een rol als het gaat om mensen kennis te laten maken met het evangelie, en die neem ik dan ook graag op me. Ik vind het een cadeau.” Lees ook het artikel op pag. 22/23 www.vitamineg.net
2
“Ik heb blijk
kbaar een rol�
3
KA ERSP-LIN I E N
PIO
Adreswijzigingen kunt u doorgeven aan: Protestantse Kerk, t.a.v. donateuradministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 18 80, e-mail servicedesk@protestantsekerk.nl.
S
PE
Wanneer u een vaste bijdrage geeft aan missionair werk, dan wordt deze in de eerste week van de maand automatisch afgeschreven. We hanteren altijd het door u opgegeven vaste bedrag, rekeningnummer en frequentie. Wijzigingen ten aanzien van de machtiging kunt u doorgeven via tel. (030) 880 18 80. De Protestantse Kerk in Nederland is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). U kunt dus alle giften aan missionair werk van de belasting aftrekken, binnen de daarbij geldende regels die de Belastingdienst stelt.
6
EN
is het relatiemagazine van Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk.
L!
inhoud
KK
bries
PROTESTA
CIA
7 pioniersplekken gestart vóór 2012
Buurtvrij Zeist 30 pioniersplekken gestart sinds 2012
19 pioniersplekken in voorbereiding
12
Visie eind 2016: 100 pioniersplekken
Teksten Dirigo Communicatie, Janet van Dijk, Nynke Dijkstra, Bram Dijkstra-Geuze
Kliederkerk Gaastmeer
Vormgeving Oblong grafisch ontwerp – Jet Frenken
18
Fotografie Dio van Maaren: cover, pag.2-7, 12/13, 18/19, 22/23, 26/27 en 29 Mariska Cator: pag. 11 Kajsa van Overbeek: pag. 14/15 Henk Gaasbeek: pag. 28 Shutterstock
MarcusConnect Den Haag
Druk GrafiServices
U heeft het achtste nummer van bries in handen. U ontvangt het omdat u donateur of ambassadeur van het missionaire werk bent, of op een andere manier hebt aangegeven geïnteresseerd te zijn in het missionaire werk. Dit magazine verschijnt twee keer per jaar. Als u het niet meer wilt ontvangen, of voorkeur heeft voor een digitale uitgave, dan kunt u dat aangeven in een mail of briefje aan missionair@protestantsekerk.nl of Protestantse Kerk in Nederland, t.a.v. de donateursadministratie, Antwoordnummer 53019, 3503 VB Utrecht o.v.v. uw naam, volledige adres en – in het geval u een digitale uitgave wenst – e-mailadres. 4
22
Vitamine G Hilversum
Martijn Vellekoop (coördinat “Mensen beginnen vaak ten be van anderen, en ontdekken al d dat het ook veel met hun geloo
26
Campus Hoogvliet
verhalen van hoop 2 missionaire kanjer Annemarie Biebericher 6
pioniersplek Buurtvrij in Zeist
8
Night of Light in de Domkerk
10 Klein gebaar, groot plezier 11 de kerk in: “Ik ben bewuster gaan leven” 12 pioniersplek Kliederkerk in Gaastmeer 14 "Kleine dingen die hoop geven" 16 overzicht pioniersplekken 18 pioniersplek MarcusConnect in Den Haag 20 Wat bezielt Heusden? 22 pioniersplek Vitame G in Hilversum 24 missionaire materialen 26 pioniersplek Campus Hoogvliet 28 recept maïspannenkoekjes 29 Heeft het wel zin, dat pionieren? 30 Pionieren in de speelruimte van de hoop
Pionieren dus!
bij bries
Bries wil u zo goed mogelijk op de hoogte houden van de voortgang van het missionaire werk binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Het verschijnt twee keer per jaar. Deze editie is een ‘special’ die grotendeels in het teken staat van de nieuwe pioniersplekken. Pioniersplekken zijn andere vormen van kerkzijn waarmee we nieuwe doelgroepen in de samenleving willen aanspreken, vaak op andere tijdstippen dan de gebruikelijke zondagmorgen en vaak ook met andere vormen. Dat kan bij iemand thuis zijn op donderdagavond of in de plaatselijke bibliotheek op woensdagmiddag of zelfs in de kroeg. Hebben de bestaande vormen dan afgedaan? Zeker niet. De zondagse eredienst in allerlei gestaltes is veel mensen lief en dierbaar. Wel komen steeds meer plaatselijke gemeenten tot de ontdekking dat het bestaande aanbod aan kerkdiensten en activiteiten grote groepen mensen in het dorp of de wijk niet bereikt. Is dat erg? Ja, eigenlijk wel, want we willen Gods liefde voor deze wereld graag met al die mensen delen. We denken dat we daarmee ook uitvoering geven aan de zendingsopdracht die Jezus zelf ons gaf. Voor zending hoeven we in deze tijd niet meer ver weg, zending begint gewoon in onze eigen omgeving. Pionieren dus. Niet als modegril, maar als een nieuwe manier van kerkzijn in deze tijd. Met deze bries heeft u een indruk van hoe pionieren er in 2015 uitziet. Het is een bewaarexemplaar, om nog eens in te kijken of door te geven. Meer weten, mail dan met missionair@protestantsekerk.nl. ds. Hans van Ark, programmamanager Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk
Bekijk ook de filmpjes over de pioniersplekken op www.protestantse kerk.nl/pionieren 5
“Je ziet mensen op 6
pbloeien”
Pioniersplek Buurtvrij in Zeist De noden in de samenleving zijn groot. Er komen steeds meer mensen naar het inloophuis in Zeist, een plek waar mensen zich kunnen melden voor hulp en sociaal contact. Het initiatief voor ‘Buurtvrij’ werd genomen door Walter Willigenburg. Sinds begin 2015 is het een pioniersplek van de Protestantse Kerk. Vroeger was hij actief in het bedrijfsleven, nu zet hij zich in voor het welzijn van mensen. Hij richtte de stichting HiP (Hulp in Praktijk) op en Buurtvrij, een sociaal en missionair initiatief in een achterstandswijk in Zeist. De missie is lokale kerken te helpen er te zijn voor gezinnen in hun eigen wijk. Walter: “We doen dat vanuit het wijkinloophuis, met verschillende kerken. Het is een herkenbare plek waar mensen zich melden voor hulp en contact. Door naast mensen te staan, door relaties te bouwen maak je als christen verschil. Mensen erkennen de integriteit van de geboden hulp door vertrouwen te geven. We leren van elkaar en krijgen ons leven beter op de rit.” Twinkeling Walters week bestaat uit huisbezoeken, spreekuur en coördinatie van kerkelijke inzet in de buurt. Elke werkdag is hij, samen met collega’s, tussen 10.00 en 12.00 uur beschikbaar tijdens de inloop. Hij helpt mensen met geloofsvragen, zingeving, moreel-ethische kwesties. Hij werkt daarin nauw samen met Tabitha Wendt die als maatschappelijk werker verbonden is aan het Wijkinloophuis. Tabitha deelt Walters enthousiasme: “Ik vind het mooi dat kerken zich bij een terugtrekkende overheid gaan inzetten in de wijk. Mede dankzij het Wijkinloophuis zie ik vriendschappen ontstaan. Mensen eten samen, zoeken elkaar op in het ziekenhuis. Je ziet mensen opbloeien. Opeens hebben ze weer een twinkeling in hun ogen.” Buurtpastor In 2014 is Walter gezegend als buurtpastor. “Dat is wat ik wil: pastor zijn van de samenleving. Mensen bijstaan met raad en daad. En als ze mijn adviezen ter harte nemen en er weer bovenop klauteren – prachtig! Dit is mijn missie: dat mensen zich verzoenen met God, zichzelf en de medemens. Dan leef je gelukkig. Die wondertjes vinden hier volop plaats.” www.buurtvrij.nl Bekijk ook het filmpje over deze pioniersplek op www.protestantsekerk.nl/pionieren
Walter Willigenburg Functie: buurtpastor Oosterkerk Zeist, (mede)oprichter Buurtvrij In het kort: “Ik ben een aantal jaren directeur en bestuurder geweest. Nu ben ik de hele week bezig met de levens van anderen. Soms kan ik daarin helpen met wijsheid uit de Bijbel en zie ik de waarheid van God die doorbreekt in mensenlevens.” 7
Iedere derde zaterdagavond van de maand staat de Domkerk in Utrecht in het teken van de Night of Light. De gevel is sfeervol verlicht, binnen branden kaarsen. Ds. Netty de Jong-Dorland, predikant van het Citypastoraat Domkerk: “Hier komen mensen tot rust, staan stil bij zichzelf en ervaren iets van God.” Het idee ontstond toen ds. Netty de Jong een lichtavond in de Keulse Dom bezocht. “Na afloop dacht ik: eigenlijk vreemd dat de Domkerk elke dag open is maar op zaterdagavond, als veel jongeren de straat op gaan, niet.” Er hoeft niks De eerste Night of Light-avond, in oktober 2014, trok 750 bezoekers, de derde duizend. Het uitgaanspubliek is nieuwsgierig en stapt binnen. “Er is livemuziek, van piano tot gregoriaanse zang, van altsaxofoon tot Taizé, soms dans. Alles afgewisseld met stilte. Je kunt een wens opschrijven, een bemoedigende tekst meenemen, of praten en een zegen ontvangen. We geven mensen de mogelijkheid om in contact met God te komen. Maar er hoeft niks.” De gotische kathedraal lijkt de ideale plek voor de Night of Light. “We leven in een maatschappij die waarden en normen dreigt te verliezen. Er is haast geen plaats voor kwetsbaarheid en fouten maken. Het is daarom belangrijk dat er een plek is waar je iets van het goddelijke kunt ervaren, iets wat boven jezelf uitgaat. Dat gebeurt in een kerk als de Dom: als je daar binnenstapt, gaat er een andere wereld voor je open.” Anders weer naar buiten De organisatie bestaat uit een kernteam van zes mensen en een vrijwilligersteam. Zoals Albert-Jan Boontje: “Leden van onze studentenvereniging helpen om beurten mee. Maar het is zo leuk dat ik elke keer kom. We gaan de straat op, bieden mensen een kaarsje aan en nodigen ze uit. Na afloop vraag ik hoe ze het vonden. Daaruit ontstaan vaak mooie, open gesprekken. Een meisje vertelde dat ze zich voor het eerst in drie jaar rustig voelde. Mensen hebben een hectisch leven, hier ervaren ze een oase van rust. Ze komen anders naar buiten.” www.nightoflight.nl
Netty de Jong-Dorland Functie: dominee in de Domkerk in Utrecht In het kort: “Ik ben met hart en ziel predikant in de Domkerk. De liefde van God drijft mij om dagelijks mijn ambt uit te oefenen. De Domkerk is een cadeautje: er is hier veel mogelijk waardoor we op een missionaire manier in de samenleving van Utrecht kunnen staan.” 8
Night
Tot rust komen in
t of Light
n de Domkerk in Utrecht
9
Tip 72: Random acts of kindness Zomaar iets aardigs doen. Gewoon omdat het kan: ruim rotzooi op die je niet gemaakt hebt, help iemand met boodschappen sjouwen, laat iemand voorgaan in de rij, enz.
'100 tips & stops voor de missionaire gemeente’ is een eigenwijs boekje met allerlei handige do’s en don’ts die gemeenten vandaag al kunnen doen én laten om missionair te zijn. We lichten in bries een aantal tips uit.
Klein gebaar, groot plezier ‘Random acts of kindness’ laat zich vertalen als ‘willekeurige daden van vriendelijkheid’. Zomaar iets doen voor een ander, zonder er iets voor terug te verlangen en soms zelfs zonder ook maar bekend te maken wie de gulle gever is of wie de goede daad doet. Op die manier actief zijn kan niet alleen goed zijn voor de ander, maar ook goed voor jezelf. Lea Sies (24) uit Rotterdam heeft er ervaring mee. Al geruime tijd laat ze af en toe anonieme cadeautjes achter in winkels of andere openbare ruimtes. Zo plaatste ze bij IKEA ingepakte chocladerepen met daarop geschreven ‘Voor de eerlijke vinder. Enjoy it!’ Haar motivatie? “De wereld kan wel wat meer kleine blije momentjes gebruiken. Iets kleins kan misschien iets groots betekenen voor iemand anders. Ik vroeg mezelf af: hoe zou ik het zelf vinden om zoiets tegen te komen? De enige manier om daarachter te komen is het gewoon te gaan doen. Eerst wilde ik graag zien wie het cadeautje zou meenemen, maar inmiddels laat ik het gewoon achter. Het is leuker om het anoniem te doen. Met mijn zus ben ik bezig om een stichting op te richten – Peace Penguins – om dit meer georganiseerd aan te pakken. Werk maken van kleine gebaren en even de sleur doorbreken. Dingen doen die je niet verwacht, maar die het leven net even wat leuker maken.”
‘100 tips & stops voor de gemeente’ is verkrijgbaar in de webwinkel van de Protestantse Kerk via www.protestantsekerk.nl/webwinkel. 10
de kerk in
Kitty Heye
Als kind werd ze gedoopt, ging naar de kerk en naar een christelijke school. Toen ze het huis uit ging kwam ‘de klad erin’. Wel trouwde ze in de kerk en werden de kinderen gedoopt, want ze hechtte aan die rituelen. Ze bleef gelovig maar de kerk hoorde daar niet bij. Toch miste Kitty Heye (58) wat. “Ik vond het leven wat oppervlakkig, zocht diepgang. In mijn woonplaats Noordwelle was ik al vaker berichten tegengekomen over Kloosterwelle, een plek voor rust, bezinning en inspiratie. Maar ik had nog niet de stap genomen daar eens naartoe te gaan. Tot Piter Goodijk, dominee van de Hervormde Kerk en verbonden aan Kloosterwelle, een keer op huisbezoek kwam bij m’n man. Hij vertelde dat Kloosterwelle een secretaris zocht en aan mij dacht. Ik zei ongezien ‘ja’. Ik ben in het diepe gesprongen, maar viel tegelijkertijd met m’n neus in de boter. Ik ben deel uit gaan maken van het pioniersteam. Ik vond en vind het geweldig. De mensen die ik er ontmoet, voeden me. De mystieke sfeer spreekt me heel erg aan. Wekelijks een kerkdienst bezoeken lijkt me een opgave, maar hier kan ik geen genoeg van krijgen. Elke woensdagavond komen we samen in de refter van de kerk. We bereiden ons in stilte voor. Om 18.00 uur luiden de klokken. Dat is voor mij een magisch moment, dat raakt me zo. Dan worden kaarsen aangestoken, zingen we en volgen we een vast ritueel met daarin zeven minuten stilte. We eindigen met een maaltijd. Ik word weer van binnen gevoed. De mensen die komen zijn ‘echt’. De teksten die we lezen komen heel erg binnen. Ik neem die mee naar huis en probeer ernaar te leven. Ik put er ook troost uit. God is voor mij nooit weggeweest, maar hier verstevig ik mijn geloof. Verder zijn m’n zintuigen veel meer geopend en ben ik bewuster gaan leven. Ik ben er blijer door geworden. M’n leven is verrijkt, en ik vind het heerlijk om ergens bij te horen.” www.kloosterwelle.nl
“Ik ben bewuster gaan leven” 11
Pioniersplek Kliederkerk in Gaastmeer
“Een feest voor het h “De geur van de kerk stoot mensen vaak af”, vertelt ds. Tieneke van Lindenhuizen. “Ik was op een feestje met iemand in gesprek. Toen hij hoorde dat ik de dominee was, deed hij drie stappen achteruit. Zo werkt dat soms. Ik zoek daarom naar andere manieren van kerkzijn. Mensen die niet naar de kerk komen, komen wel naar de Kladdertsjerke.”
12
hele dorp”
Kerk zijn voor de mensen in het dorp, dat is de achterliggende gedachte van de Kliederkerk in Gaastmeer. “Naar het concept van messy church”, vertelt Tieneke. De gemoedelijke vorm van samenzijn van de Kliederkerk lijkt naadloos te passen in de Friese dorpsgemeenschap. “Vier keer per jaar komen we bij elkaar op zondagmorgen, als iedereen is uitgeslapen. In de schuur van een boerderij, aan het water. Ontmoeting staat voorop en iedereen is welkom. We kiezen een bijbelvers en een filosofische vraag als thema, bijvoorbeeld ‘Wat kun je van de vogels leren?’, aan de hand van Matteüs 6. Daar gaan we mee knutselen en denken we over na. Daarna lunchen we met elkaar.” Drempelverlagend “Het werkt heel erg drempelverlagend”, bevestigt Emmie Samidjono. Ze kwam gewoon met haar gezin kijken, maar doet nu volop mee in de organisatie. “Ik ben geen lid van de Protestantse Kerk. Maar hier is de sfeer goed, de kinderen krijgen iets mee van het lekker bezig zijn, de verbinding met elkaar, maar ook het christelijk geloof. Dat vind ik belangrijk.” De Kliederkerk groeit. Vooral jonge mensen komen, maar ook ouderen om van de kinderen te genieten. “Mensen nodigen elkaar uit”, vertelt Tieneke. “Laatst waren er honderd mensen, dat is een derde van het dorp. De organisatie is in handen van een klein team, maar er helpen steeds meer mensen mee. Het is een feest voor het hele dorp.” Biertafels Tieneke hoeft het gelukkig niet alleen te doen. “Ik ben blij met de ondersteuning vanuit de Protestantse Kerk. Teamtrainingen en het contact met andere pioniers, hun enthousiasme en moed – dat heb ik heel erg nodig. Daarnaast ondersteunt de landelijke kerk financieel. Zo hebben we onlangs een aantal biertafels aangeschaft. Ze worden goed gebruikt, ook bij dorpsfeesten en bruiloften.” www.kliederkerk.nl Bekijk ook het filmpje over deze pioniersplek op www.protestantsekerk.nl/pionieren
Tieneke van Lindenhuizen Functie: dominee Protestantse Gemeente Gaastmeer In het kort: pionier, filosoof, ontregelaar. “Ik wilde geen dominee worden, maar gewoon in de kerk werken. Ik geef mensen graag iets mee om over na te denken.” 13
Wateringen:
“Kleine dingen die hoo Veel mensen zijn nieuwsgierig naar zingeving. Maar in Wateringen kwamen steeds minder mensen naar de kerk. Toen Jantine Veenhof hier dominee werd, maakte ze meteen plannen. “Ik voel me geroepen om op nieuwe manieren mensen binnen én buiten de kerk aan te spreken.”
14
op geven”
Ze is jong en enthousiast. Jantine Veenhof, predikant in de Protestantse Gemeente Wateringen, voelt zich geroepen om het evangelie te delen. “Dat maakt alles relevant, zelfs een gesprek bij de slager. Mensen komen op m’n pad. Zo ontmoette ik een jonge vrouw op een buurtbarbecue. Ze woont hiertegenover maar had de kerk nog nooit vanbinnen gezien. Nu zit ze bij de Godzoekers. Bij de kinderclub helpt een vrouw die geen gelovige achtergrond heeft. Soms komt ze naar de kerkdienst. Ze heeft hier blijkbaar iets gevonden. Het zijn kleine dingen die hoop geven.” Heel simpel, heel bijzonder De Godzoekers is een gespreksgroep in een bruine kroeg. “Bewust op zo’n plek, dicht bij het dagelijks leven. De deelnemers zijn echt zoekers: ze willen meer weten van het evangelie.” De twintigers-dertigersgroep is vrijer. “We eten samen en praten over maatschappelijke kwesties, soms een bijbeltekst. Juist omdat het zo los is werkt het.” En eens in de maand komen buurtkinderen naar de kinderclub. “We delen een bijbelverhaal, daarna knutselen we of gaan naar buiten. Eigenlijk heel simpel. Kinderen zijn soms heel nieuwsgierig naar het evangelie. Ouders weten dat we een kerk zijn, en brengen in vertrouwen hun kinderen. Heel bijzonder.” Kerk in de marge We gaan een beetje terug naar de eerste gemeente, vindt Jantine. “De kerk is niet meer zo groot, we bevinden ons in de marge. Dat maakt me nederig. Het behoedt me voor de gedachte dat ik weet hoe het leven of het geloof in elkaar zit. En het geeft vrijheid: wat hebben we te verliezen? Mijn motto is: probeer en kijk waar de Geest waait. Het is dichterbij dan je denkt.” www.gereformeerdwateringen.nl
Jantine Veenhof Functie: dominee in de Protestantse Gemeente ‘de Lichtbron’ in Wateringen In het kort: enthousiast, ‘mensenmens’, verbinder, vernieuwer. “Als dominee mag ik altijd met God en mensen bezig zijn.”
15
PROTESTANTS PIONIEREN - IN KAART GEBRACHT -
7 pioniersplekken gestart vóór 2012 30 pioniersplekken gestart sinds 2012 19 pioniersplekken in voorbereiding Visie eind 2016: 100 pioniersplekken
Jonna van den Berge-Bakker (begeleider): “Ik vind het mooi om te zien dat steeds meer mensen vanuit Gods liefde dienstbaar willen zijn aan jongeren en jonge gezinnen.”
Martijn Vellekoop (coördinator): “Mensen beginnen vaak ten behoeve van anderen, en ontdekken al doende dat het ook veel met hun geloof doet.” POPTEMPEL 16
De Binnenwaai, Amsterdam
Thirsty, Apeldoorn
LEEF!, Rotterdam
Boei90, Den Haag
Live, Zaandam
Naam nog onbekend, Rotterdam
CrossPoint, Nieuw-Vennep
De Brug, Huizen
Livingstones, Bussum
Nijkleaster, Jorwerd
Refresh, Rotterdam
Effe bijtanken, Axel
Kerk op de Kop, Rotterdam
Het Badhuis, Zwijndrecht
Van geslacht tot geslacht, A’dam
ICF, Gouda
Zin in Peize, Peize
Naam nog onbekend, Emmeloord
MijnKerk.nl, Internetkerk
Halte 2717, Zoetermeer
Naam nog onbekend, Goes
De Schone Poort, Almere
De Sleutel, Apeldoorn
Yours!, Drachten
Vitamine G, Hilversum
De Verwondering, Apeldoorn
Naam nog onbekend, Deventer
Leven in Laak, Den Haag
Buurtvrij Kerkebosch, Zeist
Naam nog onbekend, Harderwijk
Windkracht 3pt0, Noordwijk
MarcusConnect, Den Haag
Naam nog onbekend, Utrecht
ZIN, Wijk bij Duurstede
ICF Veenendaal, Veenendaal
Naam nog onbekend, Spijkenisse
Heilig Vuur West, Amsterdam
JOTA-JONG, Oostburg
Naam nog onbekend, ‘s-Graveland
De Spil, Maarssen
Dorsvloer, Spijkenisse
De Haven, Utrecht
Choral Evensong & Pub Experience, Utrecht
De Lutherse Zwaan, Amersfoort
Poptempel, landelijk
De Fontein, Apeldoorn
Nieuwe Goudse, Gouda
Cross Culture, Nieuwegein
Kliederkerk, Gaastmeer
Spoorzoeken in Slangenburg, Doetinchem
Het Baken, Woerden
Spirit, Arnhem
Naam nog onbekend, Groningen
Twintigers Woerden, Woerden
Kloosterwelle, Noordwelle
Klooster in the Cloud, Hattem
Oases van het leven, Nijmegen
Axel
zininpeize.nl
In Axel streek een gepensioneerd echtpaar van het Leger des Heils neer. Samen met de Protestantse Gemeente Axel leiden zij onder de naam ‘Effe bijtanken’ diensten en studies in het verzorgingshuis. ‘Herkenning’ is een sleutelwoord in de muziek, de liederen worden door de ouderen aangedragen. De bijeenkomsten richten zich ook op ouderen ‘aan de rand’ van of buiten de kerkgemeenschap.
Zwijndrecht
hetbadhuis-zwijndrecht.nl
Peize
Bij ‘Zin in Peize’ organiseert men allerlei activiteiten rond zingeving voor mensen die niet bij de kerk staan ingeschreven. De activiteiten van ZiP zijn als het ware speelruimtes. Als je ‘meespeelt’ verander je van toeschouwer in speler, doe je nieuwe inzichten op en kun je groeien. Een ZiP-activiteit is pas geslaagd als jij rijker en geïnspireerder vertrekt dan je bent gekomen.
Watergraafsmeer, Amsterdam
In 2013 opende ‘Het Badhuis’ als een plek voor ontmoeting in de wijk. De Oude Kerk nam het initiatief en werkt samen met de gemeente Zwijndrecht. Vooral de buurtmaaltijden, kinderclubs en computercursussen zijn populair. Zonder iemand tot iets te verplichten, ontdekken mensen iets van het christelijk geloof en bestaat de mogelijkheid om de Alphacursus te volgen. bries najaar 2015 1717
Pioniersplek MarcusConnect in Den Haag Straatarm. Zo omschrijft pionier Bettelies Westerbeek de Haagse Moerwijk waar ze sinds 2014 werkt. “Als je je in Den Haag inschrijft voor sociale huur, kun je hier als eerste terecht.” Midden in deze wijk zet Bettelies zich in voor MarcusConnect, om een zelfstandige geloofsgemeenschap te vormen, voor en door Moerwijkers.
“Het dagelijks leven staat he 18
Het project beschikt over een Marcushuis, het plantsoen erachter is omgebouwd tot buurttuin. “Het was een onveilige plek maar nu is het een toegankelijke tuin waar mensen in de zon zitten, een praatje maken en waar kinderen spelen. Er groeien bloemen en groenten.” In en om het Marcushuis zijn regelmatig activiteiten. “Sport, bijbelstudie, wandelingen. En elke maand is er een buurtmaaltijd waar zo’n zestig mensen op af komen.” Is MarcusConnect een kerk? Voor Bettelies is het duidelijk: “De kerk is een plek waar mensen God ontmoeten. Dat gebeurt hier. We hebben nog geen diensten. We willen luisteren, netwerken, dienen. Er zijn veel gebroken gezinnen, mensen met schulden. Daar middenin willen we aanwezig zijn. Niet direct met kerkdiensten, maar door veilige, gezellige plekken te creëren. Als tegengif tegen alle narigheid.” God in Moerwijk Soms vraagt ze zich af hoe het koninkrijk van God eruit zou zien in Moerwijk. “Dan zie ik mensen in de tuin met elkaar praten die elkaar anders nooit spreken. Ik zie kinderen spelen. Dat is het. Ze ervaren er iets van vrede, geluk en acceptatie. Ik sprak een vrouw over schuld, en vergeving die bevrijdt van het gevoel dat je leven mislukt is. God zegt: het is goed. De financiële schulden zijn niet weg, maar je ziet dat iemand opbloeit. Omdat ze ervaart dat God van haar houdt. Dat is het mooie van pioniersplekken: het dagelijks leven staat heel dicht bij het evangelie.” Samen doen Het is best een grote taak, zo’n pioniersplek, geeft Bettelies toe. “We willen het dragen met mensen uit de wijk. De uitdaging is om een kern te vormen waarbij anderen aanhaken. We hebben behoefte aan zorg en aandacht vanuit de kerk. Dit pionieren is voor ons allemaal nieuw, we moeten het samen doen.” www.marcuskerk-denhaag.nl Bekijk ook het filmpje over deze pioniersplek op www.protestantsekerk.nl/pionieren
Bettelies Westerbeek Functie: missionair pionier MarcusConnect In het kort: “Pionieren betekent met weinig beginnen. Ik word er enthousiast van, en leer afhankelijk te zijn van God. Uiteindelijk is het God die mensen raakt. Het evangelie, de liefde van God, heeft levensveranderende kracht. Het is zó mooi om daarvan getuige te zijn.”
eel dicht bij het evangelie” 19
“De kerk speelt zich niet ac
2020 bries najaar 2015
Heusden In september vorig jaar vond ‘Wat bezielt Heusden?’ plaats, een evenement in de haven van het kleine vestingstadje over de vraag: wat houdt Heusden bezig? “De opkomst was vier keer zo groot als we gehoopt hadden, bijna tweeduizend mensen. Ze zaten zelfs op het dak.” Het evenement werd georganiseerd door de Open Deur Dienst Commissie van de hervormde gemeente in Heusden die al jaren laagdrempelige samenkomsten belegt. “Maar de wereld is veranderd”, meent voorzitter Peter van Harten. “We kiezen een andere koers. Geen mensen bekeren, maar ontmoeten, inspireren, contact maken.” Voor de voedselbank De kracht van het evenement was het lokale karakter en de grootse aanpak, met medewerking van Bert van Leeuwen, X-Factor-winnares Sharon Kips en de burgemeester. Het goede doel, de voedselbank, bracht veel mensen op de been. Peter: “Artiesten uit de regio deden mee, ondernemers kochten een advertentie in het programmaboekje. Dankzij donaties en verkoop van allerlei spullen werd er bijna 15.000 euro opgehaald voor de voedselbank. Bovendien gaven veel mensen in natura, van een website tot bloemsierkunst. Anders krijg je dit nooit voor elkaar. We kregen veel leuke reacties. Een vrouw zei: ik heb niets met geloof, maar als Jezus hier voor de deur zou staan, zou ik hem wel binnenlaten.” Midden in de samenleving Het ‘havenevenement’ betekende de start van een nieuwe koers. “We moesten onze ambities bijstellen: geen mensen bekeren, maar een positieve associatie bij de kerk, een glimlach. Dat is het startpunt. En om een relatie op te bouwen moet je continuïteit bieden. We hebben daarom het hele jaar door activiteiten, zoals een carwashactie en vestingontbijt. Daarbij ontstaan vaak leuke, spontane gesprekken die je anders misschien nooit had gehad. Het leuke is dat mensen soms uit zichzelf bedenken: daar moeten we de kerk bij betrekken. We doen mee in een overleg over activiteiten in de vesting en staan midden in de samenleving.” In december staat een kerstevenement gepland, de organisatie is in volle gang. www.watbezieltheusden.nl
Peter van Harten Functie: voorzitter Open Deur Dienst Commissie van de hervormde gemeente Heusden In het kort: gedreven, ambitieus, aanjager, netwerker. “Ik ga ervoor, ook als anderen denken: dat wordt niks. Ik wil laten zien dat je voor een kerk niet heilig hoeft te zijn, het speelt zich niet achter gesloten deuren af. De kerk heeft iets te bieden voor iedereen.”
chter gesloten deuren af”
bries najaar 2015
21
Pioniersplek Vitamine G in Hilversum Jongere mensen aanspreken met de prachtige boodschap van Gods liefde. Dat was het verlangen van Gerard Kansen toen hij in 2011 Vitamine G startte in Hilversum. “We begonnen met z’n achten, nu vormen we met zestig mensen een betrokken missionaire gemeenschap.” In 2008 werd Gerard predikant van de Diependaalse kerk, een kleine, vergrijsde wijkgemeente in Hilversum. “Het lukte ons niet om andere, nieuwe mensen te bereiken met het bestaande aanbod.” Zo is Vitamine G ontstaan. Twee keer per maand is er een informele samenkomst om 12.00 uur, waar de leeftijd rond de 30 jaar is. Belangrijk onderdeel van Vitamine G is de onderlinge verbondenheid buiten de diensten om. Discipelschap is een terugkerend thema: hoe volg je Jezus in het dagelijks leven? “Deelnemers worden toegerust om in de buurt waar ze wonen en werken iets van het leven met God te laten zien. In de dienst hebben ze vaak een aandeel: in gastvrijheid, muziek, gebed en ontmoeting. Na de dienst eten we samen.” Welkom Omdat Vitamine G een vrij nieuwe club is, vinden nieuwe Hilversummers snel aansluiting. Dat is ook de ervaring van Freek Bakhuis. “Ik voelde me hier direct welkom. Mij werd gevraagd of ik het leuk vond om me een keer aan de gemeente voor te stellen voor de dienst. Ze waren oprecht geïnteresseerd. En iedereen is op een of andere manier betrokken. Toen ds. Kansen tijdelijk afwezig was, stond er meteen iemand op om de volgende bijeenkomst voor te bereiden.” Dankbaar Gerard vindt het een valkuil om direct allerlei activiteiten te gaan organiseren. “Ik hou mezelf continu voor: kijk om je heen. Waar is de Geest aan het werk? Want daar gebeurt het! Ik hoef de kerk niet te redden, dat is al gedaan.” Bidden, geloof delen en investeren in discipelen. Dat is de kern van Vitamine G. En het werkt. “Er is veel om dankbaar voor te zijn. Er ontstaan relaties, eenzaamheid wordt doorbroken. Mensen bloeien op, gooien het roer in hun leven om. Ze gaan bijvoorbeeld minder werken om vrijwilligerswerk te doen en te investeren in het Koninkrijk. Ik zie dat God aan het werk is.” Lees ook het artikel op pag. 2-3. www.vitamineg.net Bekijk ook het filmpje over deze pioniersplek op www.protestantsekerk.nl/pionieren
Gerard Kansen Functie: predikant Diependaalse kerk en Vitamine G In het kort: trouw, sprankelend, scherpzinnig. “Trouw is nodig om het pionieren vol te houden. Het is de kunst om het sprankelende vast te houden, ook bij tegenslagen. Scherpzinnig zijn is nodig omdat ik mensen wil uitdagen. Het geloof is niet altijd makkelijk.”
2222 bries najaar 2015
“Ik zie dat G
God aan het werk is� bries najaar 2015
23
Materialen
Brochure Pionieren Bent u na het lezen van deze bries enthousiast geworden over de betekenis van pionieren en overweegt u of uw gemeente zelf een pioniersplek te starten? Het gratis boekje ‘Pionieren vanuit de Protestantse Kerk’ vertelt er alles over. Van de eerste stappen van peilen wat in uw context leeft tot de verdiepende vragen rond het bouwen van een team, de rol van de kerkenraad en de praktische aanpak. Aan te vragen via www.protestantsekerk.nl/pionieren. 2424 bries najaar 2015
100 tips en stops voor de missionaire gemeente Honderd dingen die je nu kunt doen of laten om missionair te zijn. Met onder meer suggesties voor situaties in de kerk, in de kerkenraad, op het web, in de communicatie, privé en met kinderen en jongeren. Eenvoudig toe te passen.
’Ik bewaar je’ In het boekje ‘Ik bewaar je – gedachten en woorden bij rouw en verdriet’ is aandacht voor omgaan met verlies. Met passende teksten, gebeden en afbeeldingen, en verwijzingen naar literatuur en websites over rouwverwerking.
€ 4,95
€ 7,50
Kaartspel ‘Tafelgesprekken’ Spel van honderd kaarten rond de thema’s ‘samenleving’, ‘het doel van je leven’, ‘God en zo’ en ‘toekomst’ waarmee christenen en niet-christenen op een ongedwongen manier met elkaar in gesprek kunnen. Geschikt voor zes tot acht personen.
€ 4,95
€ 19,80
‘Ik doop je’ Het boekje ‘Ik doop je’ gaat in kort bestek in op alles wat bij dopen komt kijken, op kinderdoop, volwassendoop, de doopvoorbereiding, en geeft een overzicht van materialen voor geloofsopvoeding van kinderen en voor het geloofsgesprek.
Uitgaven te bestellen via www.protestantsekerk.nl/webwinkel of (030) 880 13 37 (geen verzendkosten) bries najaar 2015
25
Pioniersplek Campus Hoogvliet
“Luisteren, daar draait
26
het om”
Op dinsdagmiddag verandert een bovenzaaltje van het buurtcentrum op de campus in Hoogvliet (Rotterdam) in een hangplek voor jongeren. Wat drinken, met elkaar kletsen, dansen. “Refresh is blijkbaar een plek die ze nodig hebben”, vertelt jongerenwerker en pionier Mayela van Walsum. Het buurthuis staat op een bijzondere plek, midden op een campus voor middelbare scholen. Mayela: “De campus ligt in een minder goed deel van de wijk. De kerken hier willen er graag zijn voor de jongeren, Gods liefde aan hen laten zien. Het buurthuis is de ideale plek om te ontmoeten!” Jezelf zijn Een plek waar jongeren na school terechtkunnen, waar naar hen geluisterd wordt en waar ze zichzelf kunnen zijn. Dat is wat Mayela voor zich zag. “We doen van alles, smoothies maken of nagellakken met de meiden. Er is inmiddels een vaste kern die zich zelfs afmeldt via Whatsapp als ze niet komen. Overbodig, maar het laat ons zien dat we gewaardeerd worden.” Niet alleen jongeren worden door de plek aangetrokken, ook vrijwilligers en buurtbewoners komen spontaan langs. “Als ik zie hoe voorspoedig het gaat, denk ik: God heeft dit zo bedoeld. Laatst zei een van de jongeren: hier kan ik gewoon mezelf zijn, gewoon chillen. Toen dacht ik: mijn missie voor jou is geslaagd.” Luisteren, daar draait het om volgens Mayela: “Je kunt de beste ideeën hebben, als het niet aansluit bij de doelgroep, dan zullen ze niet komen. Ieder mens heeft de behoefte om gezien te worden, en dat lijkt steeds minder in de maatschappij te gebeuren. Alleen door te luisteren, kun je een grote bijdrage leveren.” Samen als kerk Refresh is het initiatief van zes verschillende kerken uit de omgeving, die vervolgens op zoek gingen naar een jongerenwerker. “Het is een uitdaging om met zoveel kerken samen te werken”, vindt Mayela. “Tegelijkertijd kunnen we een voorbeeld zijn door te laten zien dat het goed kan. Kerken kunnen echt een rol spelen in het faciliteren van buurthuizen, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Als verschillende kerken samenwerken laten we zien dat we elkaar en anderen niet afwijzen.” www.ipch.nl Bekijk ook het filmpje over deze pioniersplek op www.protestantsekerk.nl/pionieren
Mayela van Walsum Functie: jongerenwerker Interkerkelijk Platform Campus Hoogvliet In het kort: “Als ik met de jongeren klets en ze zich vrij voelen om te vertellen op wie ze verliefd zijn, denk ik ‘ja, daar doe ik het voor’. Ik ben echt een ‘mensenmens’, ik houd van de praktijk en interactie.”
27
door kookdominee Han Wilmink
Maïspannenkoekjes Drie jaar geleden bezocht ik de Amishgemeenschap in Pennsylvania. Een indrukwekkende ervaring in deze gemeenschap van mensen van vrome eenvoud. De Amish zijn dol op een soort mierzoete grove maïspap, creamed corn, die bij van alles en nog wat wordt gegeten. Van dat gerecht krijg ik geen inspirerende culinaire visioenen. Wel smakelijk zijn deze maïskoekjes. Je kunt met deze hartige koekjes leuk variëren. Amishvrouwen hebben ontdekt dat je smaakvolle en zoete tomaten langzaam en met liefde kunt drogen. Die maken ze vervolgens op Italiaanse wijze in met wat olie, zout en kruiden. De combinatie met maïs is verrassend. Het ‘zuurtje’ in de tomaat geeft de maïskoekjes net even een oppepper. Een Amish antwoordde aan iemand die Amish wilde worden: “Als ons geloof je intrigeert, maak het jouwe sterker. Als je ons gevoel van betrokkenheid bewondert, verdiep het eigen. Als je bent geboeid door onze gemeenschapszin, bouw er zelf aan. Als ons eenvoudige leven je verwondert, versober zelf. Als je onze toewijding, overtuiging en duurzame waarden bewondert, leef ze zelf!”
Zie voor de ingrediënten en de beschrijving van de bereiding van de koekjes: www.protestantsekerk.nl/missionair/recept. 28
Missionaire lezersvraag
Vraag:
Heeft het wel zin, dat pionieren? Antwoord: Je kunt je afvragen waar al die pioniersplekken toe leiden. Het zijn vaak kleine groepen, afhankelijk van een bevlogen voortrekker. Stort het allemaal na een paar jaar niet weer in? Wat schiet de kerk ermee op? De kerkbanken stromen er niet vol van. Het hangt er maar van af wat je met ‘zin’ bedoelt. Volle kerken krijgen we er niet mee. Maar pioniersplekken leiden tot inspiratie voor de kerk. Er worden nieuwe wegen gevonden naar de toekomst. Dan is ook een pioniersplek die na een tijdje weer stopt tóch vruchtbaar geweest. De ervaring leert bovendien dat mensen die ver van de kerk af staan zich makkelijker aansluiten bij een pioniersplek dan bij de bestaande kerken. En uiteindelijk gaat het erom dat mensen opnieuw of voor het eerst de vreugde van het evangelie ontdekken. In de hemel is er feest om één mens die zich tot God keert, lezen we in Lucas 15. Daarom zetten we alle zeilen bij om het goede nieuws van Gods liefde te ontdekken en te delen.
Nieuwsbrief over pionieren Voor wie op de hoogte wil blijven van de ontwikkelingen rond pionieren in de Protestantse Kerk is er de digitale nieuwsbrief. Deze wordt maximaal zes keer per jaar verstuurd. Aanmelden kan via www.protestantsekerk.nl/pionieren, kies (rechts) Digitale Nieuwsbrief.
Heeft u ook een missionaire vraag? Stuur deze naar j.van.dijk@protestantsekerk.nl 29
Pionieren in de speel Onlangs sprak ik een geestelijk leidsman van een zusterkerk, die inmiddels met emeritaat is. Het ging over de toekomst van de christenheid in Nederland. “Daar ben ik somber over”, zei mijn gespreksgenoot. “Ik zie kerken sluiten, geloof verflauwen, en religie steeds meer naar de marge geschoven. De kerk vergrijst, en ik zie niet dat jongeren in grote aantallen toestromen.” Ik begreep wat hij zei en herkende er genoeg van. Zijn zorg was mijn zorg. Bovendien kwam wat hij zei voort uit een echte betrokkenheid en liefde voor de kerk – zelf was hij er een leven lang ‘voor gegaan’. Toch kon ik niet met hem meegaan. “Er is hoop”, zei ik. En ik noemde hem tekenen van hoop. Hoe ergens in een grote stad een kerk was gesloten maar daarvoor in de plaats een gemeenschap was ontstaan in een zo onverwacht gebouw als een kroeg. Hoe in een vinex-locatie een gemeenschap ontstond door netwerk, buurtgesprek en het delen van het leven, een gemeenschap waar intussen werd gedoopt. Hoe ergens in een middelgrote stad een echtpaar het huis openstelde en er een zeer gemengde community ontstond waar geest en leven van uitgaat. Maar ook hoe er dorpen en steden zijn waar op zondag honderden mensen samenkomen, jong en oud, om de eer aan God te bewijzen.
De kerk is als een Phoenix die steeds weer herrijst uit de as
30
Niet van vandaag of gisteren Ik had nog wel even door kunnen gaan, al voelde ik ook wel dat ik het gevaar liep een peptalk te gaan houden. Het gesprek werd echter onderbroken door de komst van anderen, en van een echte uitwisseling is het toen niet gekomen. Ik moest er echter weer aan denken bij het schrijven van dit stuk. ‘Hoop in relatie tot de toekomst van de kerk en het pionieren’, daar moet het over gaan. Die twee horen inderdaad bij elkaar. Maar je kunt ze niet zomaar eventjes aan elkaar knopen. Dat is
niet geloofwaardig. Er zijn genoeg mensen, zoals mijn gespreksgenoot, die bij toekomst van de kerk helemaal niet aan hoop denken. Die zich afvragen of er wel een toekomst van de kerk is. Die zich een leven lang het vuur uit de sloffen hebben gelopen en soms denken dat ze de laatsten zijn. Daar helpt geen peptalk tegen. Wel is het goed om eerst maar eens nuchter vast te stellen dat dit gevoel niet iets is van alleen vandaag of gisteren. ‘Negatieve’ ervaringen horen op een of andere manier bij de kerk van alle tijden. Volgens mij heeft dat met het hart van het christelijk geloof zelf te maken. Dat draait om sterven en opstaan van Jezus, en dat zie je overal in terug. Ooit heeft iemand gezegd: de kerk in het Westen is al zes keer gestorven en zes keer opgestaan. Ook wij weten van sterven, van verval, van ondergang, maar er is altijd hoop. Er is ook opstanding. De kerk is als een Phoenix die steeds weer herrijst uit de as. Sterven is inderdaad een ervaring van de kerk van alle tijden. Dat is misschien wel nodig om te voorkomen dat de kerk ons bedrijf wordt. We gooien er even een strategie tegenaan, we stropen de mouwen op, we halen wat enthousiaste mensen van stal en het lek is boven. Zoiets. Maar dan wordt de kerk een project van ons. Daar moeten we steeds weer van afsterven. Kerk als opstandingslichaam En tegelijk: er is ook opstanding. Nieuw leven. Wie iets van het evangelie heeft begrepen, weet dat het leven altijd weer opnieuw begint. Dat het leven met God uit de onmogelijkheid opkomt. Dat het geloof steeds opnieuw geboren wordt. ‘Uit water en Geest’, een wedergeboorte. De wind waait waarheen hij wil, je hoort zijn geluid
lruimte van de hoop maar weet niet vanwaar of waarheen. Zo is het ook met de kerk, het lichaam van Christus. Dat is het meest indringende beeld van de kerk in het Nieuwe Testament: lichaam van Christus. Dat is een opstandingslichaam. Het is fascinerend om daar deel van te mogen uitmaken. De kerk verrijst uit de as. Zij staat op uit de dood. Dezelfde kerk, maar toch weer anders. In een andere gestalte. Misschien was de vorige wel vastgeroest, vastgelopen in gewoonte of traagheid. Misschien waren we er wel op uitgekeken. Misschien zagen we door de gestalte heen de gloeiende kern niet meer. En moet de kerk daarom opnieuw geboren worden. Opnieuw uitgevonden. Zodat de gloeiende kern weer uitstraling krijgt. Kerk als gemeenschap van broeders en zusters die het leven delen dat van God wordt ontvangen. Kerk als werkelijk de plaats waar je opveert vanwege het goede nieuws, het evangelie. We zijn in onze tijd bezig die ontdekking te doen. Van de kerk, oud en toch weer nieuw. Zodat ze toch bij elkaar horen: hoop en de toekomst van de kerk en het pionieren. Hoop en durf Er is hoop omdat de kerk het opstandingslichaam van Christus is. Die hoop doet leven. Het is een hoop die de speelruimte geeft om te pionieren. Als je denkt: het loop toch af, dan zal er niet gepionierd worden. Als je hoop hebt, ga je in tegen de neiging om te verkommeren en te verkleumen. Dan durf je. Die durf zullen we als kerk weer moeten opdoen. Volgens Wikipedia is een pionier ‘iemand die als een van de eersten een bepaald gebied betreedt. Hij moet zijn weg vinden zonder gebruik te kunnen maken van de ervaring van anderen. Een pionier ondergaat ontberingen en moet zich grote inspanningen
getroosten omdat allerlei voorzieningen ontbreken. Het werk van een pionier gaat gepaard met vele mislukkingen en tegenslagen omdat de pionier nog niet kan beschikken over methodes die zich in de praktijk bewezen hebben.’ Speelruimte van de hoop Die definitie blijkt helemaal te kloppen als het gaat om de pionier en het pionieren in de kerk. Dat is geen gemakkelijk werk. ‘Ontberingen’ en ‘inspanningen’ zijn geen leuke woorden. ‘Mislukkingen’ en ‘tegenslagen’ al evenmin. Een pionier getroost zich dit omdat hij gelooft in de ontdekking van een nieuwe wereld. Omdat hij weet dat de toekomst iets nieuws kan geven. Zo is het ook met het pionieren in de kerk. Het wordt gedaan in de speelruimte van de hoop. Het wordt gewaagd in het geloof in opstanding. Dat er nieuw land ontdekt zal worden. Dat er niet alleen een ijzeren wet van het verleden of de last van het heden is, maar ook de mogelijkheid van de toekomst. Leven we in de tijd dat de kerk voor de zevende keer sterft? Of voor de zevende keer opstaat? Of kan dat samengaan? Keek mijn gesprekgenoot aan tegen de zevende dood en mocht ik iets doorgeven van de zevende keer opstanding? Dat zou best eens kunnen. Dan gaat het er dus niet om uit te maken wie gelijk heeft, maar om samen verder te gaan. Inderdaad: naar de toekomst. Die zal niet het graf zijn van het verspeelde leven maar het rijk van onverwachte mogelijkheden. Daar zien we in onze tijd opnieuw iets van oplichten, en daar mogen we in onze tijd opnieuw iets van verkennen. En daarom leven we in enerverende tijden. Er is hoop!
Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk
Niet het eigen gelijk maar samen verdergaan
31
Oefening van hoop Ik wil mij steeds weer oefenen in de hoop. Ik hoop dat ik in mensen het goede kan zien. Ik hoop dat ik in deze tijd tekenen van hoop kan zien. Ik hoop dat ik niet door wanhoop overspoeld zal worden. Ik wil mij steeds weer oefenen in de hoop. Ik hoop dat ik mensen kan aanmoedigen en verwarmen. Ik hoop dat ik anderen niet af zal breken met mijn woorden. Ik hoop dat ik mild en terughoudend blijf in mijn oordeel. Ik wil mij steeds weer oefenen in de hoop. Ik hoop dat ik open kan blijven staan voor anderen. Ik hoop dat ik kan luisteren naar het innerlijk van de mens. Ik hoop dat er iemand is die mij altijd weer steunt. Ik wil mij steeds weer oefenen in de hoop. Ik wil leven uit vertrouwen en liefde. Ik wil doorgeven wat opbouwend en hoopgevend is. Ik hoop op mensen die samen met mij leven vanuit de goede hoop. Marinus van den Berg, Een nieuw begin. Gebeden en gedichten, Kok