1
Libri me ilustrime është pjesë e projektit arsimor “Të gjithë jemi të barabartë”, i mbështetur nga Ambasada e Britanisë së Madhe dhe Ministria e Arsimit dhe Shkencës të Republikës së Maqedonisë.
TË GJITHË JEMI TË BARABARTË
www.sitesmeednakvi.org.mk
Autor: Nikolina Andova Shopova Ilustrimet: Katerina Nikolovska
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Të nderuar mësimdhënës dhe nxënës,
Fletushka me vizatime “Kometa magjike” është pjesë e projektit arsimor Të gjithë jemi të barabartë i cili është dedikuar për nxënësit e shkollave fillore, ndërsa është i mbështetur nga Ambasada e Britanisë së Madhe dhe Ministria e arsimit dhe shkencës së Republikës së Maqedonisë. Fletushka me vizatime është material didaktik i cili Ju ofron qasje metodologjike për aplikim në mësimdhënie. Fletushka me vizatime është e dedikuar për nxënësit e klasëve të ulëta gjatë realizimit të përmbajtjeve mësimore nga lëndët “Njohja e mjedisit” dhe “Shoqëria”. Përmbajtjet e fletushkës me vizatime dhe metodologjia e dhënë janë në përputhje me programin mësimor të integruar me temën Respektimi dhe diversiteti në shoqërinë multietnike.
36
QASJA METODOLOGJIKE GJATË APLIKIMIT TË FLETUSHKËS ME VIZATIME “KOMETA MAGJIKE“ Tema: Respektimi dhe diversiteti në shoqërinë multietnike. Qëllime: - Të respektohen njerëzit ashtu siç janë (fëmijët me handikap). Ata nuk guxohet të jenë të lënë anësh nga shoqëria. - Fëmijët të kuptojnë se të gjithë jemi të barabartë pa dallim se si dukemi nga jashtë, si vishemi, si flasim (prandaj edhe emrat e fëmijëve janë prej më tepër etnikumeve, Darko, Senad, Almir, Filip, Sibel) - Mos bë diçka të cilën nuk dëshirojnë të ta bëjnë ty - Të mësojnë se në komunitetin në të cilin jetojnë, nuk duhet të ofendohen fëmijët prej përkatësisë etnike, fetare dhe sociale tjetër - Të mësojnë se bashkimi është më i rëndësishëm se gjithçka tjetër. Klasa Lënda mësimore Qëllimet mësimore Tema/përmbajtja mësimore Qëllimi i përgjithshëm: të vërehen dallimet dhe Unë dhë të tjerët/ Ju ndihmoj më të ngjashmëritë midis vetes dhe të tjerëve. I Njohja me mjedisin* vegjëlve se unë. Lëshoj pe që të mos (klasa e parë) Gjuha shqipe *(integrimi midis ketë ngatërresë. Vërejtje: realizohet procesi i integrimit qëllimor lëndëve dhe përmbajtjeve) Hyrja për nxënësit: motivimi me lojën Kape shkopin.1 Pjesa kryesore Gjuha shqipe Teknika: mësimdhënësi lexon fletushkën me vizatime me zë.2 Me qëllim që nxënësit tërësisht ta kuptojnë dhe përjetojnë përmbajtjen e fletushkës me vizatime, shpjegohen fjalët dhe definimet e reja, të cilat nxënësit i paraqesin me vizatim. Aktivitete NJM: të shprehurit e ndjenjave nëpërmjet të ekspresioneve (pantomimës), dramatizimeve, simulimeve, dramatizimeve, lojërat me role, lojërat sociale (për besim, për tolerancë). Bisedon me shokët, gjen ngjashmëri dhe dallime (pamja e jashtme, dëshirat, lodra e preferuar, tregimi dhe ngjashëm) Pjesa përfundimtare: teknika Mozaik.3 Nxënësit e vlerësojnë orën me teknikën Semafor.4
1
Loja: Kape shkopin. Mësimdhënësi paraprakisht duhet të kufizojë vendin në oborr ku do të luhet loja. Në mes të vendit të shënuar duhet të vendosen dhjetë shkopinj. Më pas, mësimdhënësi ju shpejgon lojën. Nxënësit ndahen në dy grupe, grupet merren vesh se kush do të vrapojë i pari, kush i dyti, dhe kështu deri te fëmija i fundit në grup. Në shenjën e mësimdhënësit nxënësit duhet të vrapojnë deri te shkopinjtë (vrapojnë nga një nxënës prej të dy grupeve) dhe ta marrin shkopin. Por, derisa e marrin shkopin nuk duhet të preken. Nëse preken, do të jetë pikë negative, ndërsa nëse nxënësi tjetër arrin që të merr shkopin pa e prekur nxënësin tjetër, kjo domethënë një pikë për këtë grup. Loja përfundon kur nxënësit do të arrijnë që të marrin të gjitha shkopinjtë pa u prekur. Fitues është grupi me më shumë shkopinj. 2 Hapi 1. Lutni nxënësit që të ulen afër jush që të mund të shikojnë fletushkën me vizatime të cilën do ta lexoni. Krijoni atmosferë të këndshme dhe tregojuni fletushkëm me vizatime. Hapi 2. Lexoni titullin dhe tregojuni nxënësve ilustrimet. Kontrolloni se a thua njohin përmbajtjen e fletushkës me vizatime para se të lexoni tekstin. Hapi 3. Filloni me leximin e fletushkës me vizatime të nxënësve për tekstin respektiv. Gjithashtu, shpegoni atyre fjalët e panjohura me shembuj respektiv. Hapi 4. Bëni pushime derisa e lexoni dhe diskutoni për atë se çka mendojnë nxënësit se do të ndodh ose se si ata do të vepronin në situatë të ngjashme. Hapi 5. Diskutoni për atë që lexuat. Nxitni nxënësit me pyetje që të mendojnë për veprimet në fletushkën me vizatime dhe për ndodhitë të cilat janë të lidhura me temën. 3
Aktivitet grupor Mozaiku. Secili grup fiton fotografi të përziera nga fletushka me vizatime. Nxënësit duhet mirë t’i shqyrtojnë dhe të përpiqen që t’i rendisin sipas radhitjes kronologjike.
4Teknika Semafor. Mësimdhënësi secilit nxënës i jep tre fletë me ngjyra të kuqe, të verdhë dhe të gjelbër. Ngjyra e kuqe domethënë se nxënësi ka mësuar pak, ngjyra e verdhë që ka mësuar diçka dhe e gjelëbr domethënë se ka mësuar. Më pas mësimdhënësi ju parashtron pyetje, ndërsa nxënësit japin përgjigje për secilën pyetje me ngritje e fletave.
37
Klasa
Lënda mësimore
Qëllimet mësimore
Tema/përmbajtja mësimore Unë dhe të tjerët/ Ne jëmi të ngjashëm dhe të Njohja me mjedisin* Qëllimi i përgjithshëm: të njohë ngjashmëritë dhe ndryshëm; Shtëpia ime/ Festat në familje; II Gjuha shqipe *(integ- dallimet midis njerëzve; Vendi im/ Vendbanimi im dikur dhe tani (klasa e dytë) rimi midis lëndëve dhe përmbajtjeve) Vërejtje: realizohet procesi i integrimit qëllimor Hyrja për nxënësit: motivimi me lojën Kape shkopin. Pjesa kryesore Gjuha shqipe: teknika Kuadratet. (Shtojca 1). NJM: Nxënësit midis veti pyesin dhe marrin informata pët atë se kush çka dëshiron, çka mund të bëjë, dhe çka din. Më Aktivitete pas identifikojnë se me diçka janë të ngjashëm, ndërsa me diçka të ndryshëm. Luajtja e roleve për ceremonitë dhe festat në familje. Leximi i tregimeve dhe legjendave, të dëgjuarit e këngëve dhe valleve popullore (nga komuniteti i tyre dhe komuniteteve të tjera). Pjesa përfundimtare - kontrolli i shpejtë për të mësuarën dhe vlerësimi i orës me teknikën Semafor.
Klasa
Lënda mësimore
Qëllimet mësimore Qëllimi i përgjithshëm: të nxiten të respektojnë dallimet (gjinia, përkatësia etnike, prejardhja sociale, dukja e jashtme)
Tema/ përmbajtja mësimore
Njohja me mjedisin* Unë me të tjerët dhe të tjerët me mua/ DalliIII Gjuha shqipe *(integmet dhe ngjashmëritë midis nesh; Respektimi (klasa e tretë) rimi midis lëndëve dhe përmbajtjeve) Vërejtje: realizohet procesi i integrimit qëllimor Hyrja për nxënësit: motivimi me lojën Kape shkopin. Pjesa kryesore Gjuha shqipe: lexohet tregimi, pas së cilës vijon aktiviteti vetanak i nxënësve nëpërmjet të teknikës “Shiritat me tregime (fjali/ dialogje)“.5 Me qëllim që nxënësit tërësisht ta kuptojnë dhe përjetojnë përmbajtjen e fletushkës me vizatime, shpAktivitete jegohen fjalët dhe definimet e reja, të cilat nxënësit i paraqesin me Fjalori me katër kënde (Shtojca 2). NJSH: punëtoria “Vërej ngjashmëri dhe dallime”. Nxënësit ndahen në dy grupe. Do të punojnë në dy detyra nëpërmjet teknikës Rreth tavolinës.6 Në dy posterë shkruhet: Dallohemi sipas: Jemi të ngjashëm sepse: Pjesa përfundimtare - kontrolli i shpejtë për të mësuarën dhe vlerësimi i orës me teknikën Semafor.
5Тeknika: ”Shiritat me tregime (fjali)“
Hapi 1 – nxënësit punojnë individualisht ose ndahen në grupe dhe secili grup merr nga një kovertë me shirita me fjali Hapi 2 – nxënësit radhisin shiritat sipas renditjes Hapi 3 – pasi që nxënësi ose grupi të radhitë shiritat, kërkoni që të lexojnë ata me zë, nëse dëshirojnë lejoni ata të përmirësojnë radhitjen lejohuni që të bëjnë atë. 6Në varësi prej numrit të nxënësve në klasë formohen grupe prej 4-5 nxënës. Nëse formohen katër grupe do të punojnë (qarkullojnë) dy nga dy në detyrat prej posterëve. Sa
anëtarë numëron grupi, aq ngjyra të ndryshme vendosen në tavolinë. Secili nxënës zgjedh ngjyrën dhe në posterin 1 ose 2 duhet të shkruajë ngjashmëri ose dallim. Pasi që të gjithë nxënësit të shkruajnë, kalojnë në grupin tjetër dhe vazhdojnë të japin kontribut në idetë paraprake nga grupi paraprak, ashtu që lista zgjerohet me ide të reja. Kjo domethënë, nëse keni punuar në posterin 1 tani do të punoni në posterin 2. Pasi që të jenë të gatshëm, posterët vendosen në tavolinë dhe nga një përfaqësues prej grupit i ndan idetë me tërë klasë.
38
Klasa
Lënda mësimore
Qëllimet mësimore Tema/përmbajtja mësimore Qëllimi i përgjithshëm: - të njohin dhe respektojnë dallimet kulturore dhe fetare të njerëzve në mjedisin më të gjerë (komunë) - të njeh shembuj nga tradita kulturore maqedonase, si edhe tradita dhe kultura e komuniteteve të Komuna/Jeta kulturore nw komunw; Simbotjera në Republikën e Maqedonisë IV Shoqëria* (klasa e katërt) Gjuha shqipe *(integ- - të nxiten nxënësit t’i kultivojnë traditat dhe sim- let e komunitetit lokal; Jeta demokratike në komunë rimi midis lëndëve dhe bolet e komunitetit lokal përmbajtjeve) - nxënësit të zhvillojnë ndjenjën e përgjegjësisë ndaj vetes dhe të tjerëve dhe t’i pranojnë dhe respektojnë dallimet midis njerëzve.
Aktivitete
Vërejtje: realizohet procesi i integrimit qëllimor Hyrja për nxënësit: motivimi me lojën Kape shkopin. Pjesa kryesore Gjuha shqipe: lexohet tregimi, pas së cilës vijon aktiviteti vetanak i nxënësve nëpërmjet të teknikës “Poster ylli i tregimit (Shtojca 3). Me qëllim që nxënësit tërësisht ta kuptojnë dhe përjetojnë përmbajtjen e fletushkës me vizatime, shpjegohen fjalët dhe definimet e reja, të cilat nxënësit i paraqesin me Fjalori me katër kënde. Shoqëria: ilustrimi i simboleve. IKT – hulumtimi dhe Paur Point në temën Kultura dhe shenjat kulturore dhe definimi i demokracisë, lirisë dhe tolerancës. Pjesa përfundimtare - kontrolli i shpejtë për të mësuarën dhe vlerësimi i orës me teknikën DDM (Shtojca 4).
Klasa
Lënda mësimore
V (klasa e pestë)
Aktivitete
Qëllimet mësimore
Tema/përmbajtja mësimore
Qëllimi i përgjithshëm: - të njihet me të drejtat themelore të njeriut Personaliteti në grup dhe në shoqëri/ Të Shoqëria* drejtat e fëmijëve si të drejta të njeriut Gjuha shqipe *(integ- - të njihet me të drejtat e fëmijëve. rimi midis lëndëve dhe përmbajtjeve) Vërejtje: realizohet procesi i integrimit qëllimor Hyrja për nxënësit: motivimi me lojën Kape shkopin. Pjesa kryesore Gjuha shqipe: lexohet tregimi, pas së cilës vijon aktiviteti vetanak i nxënësve nëpërmjet të teknikës “Ditari me shënime të dyfishta”.7 Me qëllim që nxënësit tërësisht ta kuptojnë dhe përjetojnë përmbajtjen e fletushkës me vizatime, shpjegohen fjalët dhe definimet e reja, të cilat nxënësit i paraqesin me Fjalori me katër kënde. Shoqëria: teknika Grozd. Pjesa përfundimtare - kontrolli i shpejtë për të mësuarën dhe vlerësimi i orës me teknikën DDM.
7Teknika “Ditari me shënime të dyfishta”
- Në “Ditarin me shënime të dyfishta” shënohet titulli, autori - Fletë individuale ose fletat nga fletorja ndahen vertikalisht në gjysmë - Në anën e majtë të fletës shkruhet citat nga teksti i cili i ka bërë më së shumti përshtypje nxënësit, ndërsa në anën e djathtë shënohen komentet e tyre/ japin vështrimin e tyre për citatin (porosia e autorit).
39
SHTOJCAT Shtojca 1. Kuadratet Vizatim
Ndjenja
Tinguj
lidhja me jetën
Shtojca 2. Fjalor në katër kënde
Fjalë e re
Përshkruaj fjalinë në të cilën ndodhet fjala e re
Aplikoje fjalën e re në fjali tjetër
Ilustrimi i fjalës
40
Shtojca 3. Poster ylli në tregimin “Kometa magjike “ Cila ishte pjesa tuaj e preferuar/ e papreferuar prej tregimit?
Ku po zhvillohet tregimi?
Personazhi kryesor në tregim:
Çka mësova me rëndësi nga tregimi?
A thua kishte problem? Cili ishte problem? Si u zgjidh?
Shtojca 4. Shtojcë për vlerësimin e orës: Teknika DDM Di (Çka mendoj se di?)
Dëshiroj të dij (Çka dëshiroj të dij?)
Mësoj (Çka mësova?)
41
Botues: OXO Ilindenska 43/10 Shkup tel: 02 3222303 www.oxo.org.mk e-mail: oxo@oxo.org.mk Në lidhje me botuesin: Pece Taleski Teksti: Nikolina Andova Shopova Ilustrimet: Katerina Nikolovska Autor i pjesës metodologjike: Snezhana Mirasçieva
CIP - Katalogizimi në publikim Biblioteka Kombëtare dhe Universitare "Shën Klimenti i Ohrit",Shkup 821.163.3-93-34(084.11) 316.62(084.11)
Përktheu dhe lekturoi tekstin: Vjosa Taipi Përktheu pjesën metodologjike: Ismail Krifca Recensues: Vesna Horvatoviq Redaktor: Ana Deskova Përpunimi teknik: Katerina Nikolovska
ANDOVA Shopova, Nikolina Kometa magjike / autor Nikolina Andova Shopova ; ilustrimet Katerina Nikolovska; [autor i pjesës metodologjike Snezhana Mirasçieva ; përktheu tekstin Vjosa Taipi ; përktheu pjesën metodologjike Ismail Krifca]. - Shkup : OHO, 2014. -41 faqe. ilustrime ; 21 cm Publikimi është pjesë e projektit: " Të gjithë jemi të barabartë" ISBN 978-608-4645-35-1 1. Mirasçieva, Snezhana [autor]. - I. Shopova, Nikolina Andova shih Andova Shopova, Nikolina a) Kultura shoqërore - Libra me ilustrime COBISS.MK-ID 96419082
Mbështetur nga:
Të gjitha të drejtat në lidhje me botimin e këtij libri me ilustrime i takojnë © ОХО 2014
Libra tjera me ilustrime pjesë e projektit:
“Bendi i Mirit” Autor: Ilina Jakimovska Ilustrimet: The Miço
“Miri NUK i kreve obligimet?” Autor: Biljana Petrevska Malinova Ilustrimet: The Miço
“Kometa magjike“ Autor: Nikolina Andova Shopova Ilustrimet: Katerina Nikolovska
“Portieri RiQI” Autor: Aleksandar Prokopiev Ilustrimet: Marjan Dimiq
“Përralla për Oton, Oton dhe Oton” Autor: Bistra Georgieva Ilustrimet: Monika Karretero
44