ΜΑΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2009
17
ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ORTHODOX OBSERVER
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ Πικρία και αγανάκτηση για τις μεγάλες αδικίες ôïõ Íéêüëáïõ Ìáããßíá
Την πικρία και την αγανάκτησή του εξέφρασε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος για τις μεγάλες αδικίες που συμβαίνουν σε κοινότητες και σε ιδρύματα που έχουν χαρακτηριστεί αδικαιολόγητα ως «κατειλημμένα» από την Γενική Διεύθυνση των Βακουφίων (Ιδρυμάτων) της Τουρκίας. Επίσης αναφέρθηκε στην απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου, σύμφωνα με την οποία θα προσφύγει στα τοπικά δικαστήρια και στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την διεκδίκηση του δικαίου. Αυτά τόνισε μεταξύ άλλων ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στον Ναό της κοινότητος του Αγίου Γεωργίου στην Πύλη της Αδριανουπόλεως, δίπλα στα βυζαντινά τείχη (πρόκειται για «κατειλημμένη» κοινότητα). Παρέστη ο Πρόξενος της Ελλάδος Νίκος Σιγάλας, πλήθος προσκυνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος απευθυνόμενος στους πολυπληθείς προσκυνητές, τούς καλωσόρισε εκφράζοντας την χαρά του για την παρουσία τους, που αποτελεί ενίσχυση, και είπε: “Ήλθατε, ήλθαμε όλοι μαζί σήμερα σ’ ένα ναό, σε μια κοινότητα της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως με πολλά προβλήματα, και δεν είναι η μόνη. Και ποιο είναι το πρόβλημα της κοινότητος, ότι, όπως άλλες είκοσι τρεις κοινότητες και ιδρύματά μας, στα καλά καθούμενα όπως λέμε, εχαρακτηρίσθησαν από τις Αρχές ως κατειλημμένα βακούφια (mazbut). Κατειλημμένα σημαίνει ότι εμείς πλέον επ’ αυτών, που ήταν όλα των πατέρων μας, δεν έχουμε δικαίωμα διαχειρίσεως και διοικήσεως, μπορούμε να λειτουργούμε όπως σήμερα αλλά πέραν τούτου ουδέν, ούτε προεδρεύουμε, ούτε κάνουμε εκλογές, ούτε έχει εκλελεγμένη εκκλησιαστική επιτροπή αυτή η κοινότης ούτε μπορεί να διαχειρισθεί την περιουσίαν της, όση έχει, αντιθέτως το ρωμέικο σχολείο που ευρίσκεται μέσα στον αυλόγυρο της εκκλησίας πίσω από το ιερό βήμα το κατέλαβαν οι Αρχές και το ενοικίασαν σε κάποιον ιδιώτη, ο
ÍÉÊ. ÌÁÃÃÉÍÁÓ
Ο Πατριάρχης απευθυνόμενος στους προσκυνητές στον Άγιο Γεώργιο Πύλης Αδριανουπόλεως.
οποίος το μετέτρεψε σε καφενείο και μπιλιάρδο. Εμείς λειτουργούμε εδώ, και δύο μέτρα πίσω από την εκκλησία, μέσα στον αυλόγυρο της εκκλησίας, παίζουν μπιλιάρδο. Τα ενοίκια από την ενοικίαση του Σχολείου μας τα εισπράττει η Γενική Διεύθυνση των Βακουφίων”. Στη συνέχεια ο Πατριάρχης δίνοντας έμφαση στο γεγονός της αδικίας των κατειλημμένων κοινοτήτων υπογράμμισε ότι: “Είναι μεγάλες αδικίες αυτές, που συμβαίνουν όχι μόνο σ’ αυτήν την κοινότητα αλλά και σε πολλές άλλες κοινότητες οι οποίες έχουν χαρακτηρισθεί ως «κατειλημμένες». Και έχουμε αποφασίσει στην Ιερά Σύνοδο να προσφύγουμε εις την δικαιοσύνη εδώ την τοπική και, εάν δεν βρούμε το δίκαιό μας, θα συνεχίσουμε τον δικαστικό αγώνα μέχρι του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – το οποίο ελπίζουμε να μας δικαιώσει, όπως συνέβη με το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, καθώς και με ένα ακίνητο της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής. Κάθε φορά που έρχομαι εδώ ή σε άλλη κατειλημμένη κοινότητά μας, τα λέγω αυτά από πικρία και από αγανάκτηση, και θα συνεχίσουμε τον αγώνα διεκδι-
κώντας όχι προνόμια, όχι ιδιαιτέραν μεταχείριση, διεκδικώντας απλώς τα δικαιώματα τα οποία έχουμε από την ιστορική μας κληρονομιά, από τους πατέρες μας, από τους προγόνους μας, οι οποίοι ίδρυσαν αυτά τα σχολεία και τις εκκλησίες και μας τα παρέδωσαν για να τα διαχειριζόμεθα για το καλό της Ομογένειας, όχι για να εισπράττουν άλλοι τα ενοίκια από τα δικά μας ιδρύματα». Κατόπιν ο Πατριάρχης αναφέρθηκε στην ευαγγελική περικοπή της Κυριακής του Παραλύτου, ο οποίος περίμενε 38 χρόνια την θεραπεία του, επισημαίνοντας στη συνέχεια ότι “εμείς ακριβώς 38 χρόνια, εφέτος, περιμένουμε την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και δεν παραιτούμεθα, όπως γνωρίζετε, από την διεκδίκηση. Και εν προκειμένω, του δικαιώματός μας και δεν παύουμε να ζητούμε επισήμως - ανεπισήμως, εδώ και διεθνώς, την επαναλειτουργία της Σχολής, διότι απλούστατα παρανόμως εκλείσθη... Και σήμερα πιστεύουμε ότι όπως ο Παραλυτικός του Ευαγγελίου, μετά από 38 χρόνια θα θεραπευθεί και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης δια της επαναλειτουργίας της...”
Δεύτερος Αρχαιολογικός Περίπατος με τον Πατριάρχη
Eπίσκεψη σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους της Κωνσταντινουπόλεως διοργάνωσε το Σάββατο 23 Μαίου ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος για ογδόντα και πλέον ομογενείς μαθητές, σπουδαστές και εκπαιδευτικούς της Πόλης, καθώς και σπουδαστές από την Ελλάδα που ζουν στην Πόλη. Εκτός απο το Αρχαιολογικό και το Μουσείο μωσαϊκών του Μεγάλου Παλατίου, επισκέφθηκαν και τεμένη τα οποία κατά την βυζαντινή εποχή υπήρξαν καθολικά των εξής ιστορικών Μονών: Χριστού Ακαταλήπτου (τέμενος Kalenderhane) τέλη 11ου αιώνα, Μυρελαίου (τέμενος Bodrum) 10ος αιώνας, Λιβός (τέμενος Isa Feneri) 10ος αιώνας, Παντοκράτορος (τέμενος Zeyrek) 12ος αιώνας, Αγ. Θεοδοσίας (τέμενος των Ρόδων) 12ος αιώνας, Χριστού Παντεπόπτου (τέμενος Eski Imaret) 11ος αιώνας. Την ξενάγηση έκανε ο Ηγούμενος της Μονής Τατάρνης Ευρυτανίας και εραστής της Πόλεως Αρχιμ. Δοσίθεος. Ο Πατριάρχης, με τον πλούτο των γνώσεων και των εμπειριών του, προσέθεσε, από την πλευρά του, τα δικά του ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία. Η περιδιάβαση στα ιστορικά μνη-
ÍÉÊ. ÌÁÃÃÉÍÁÓ
Αναμνηστική φωτογραφία έξω από την Αγία Ειρήνη.
μεία και στους γεμάτους ιστορία δρόμους της Παλαιάς Πόλης ολοκληρώθηκε μετά από γεύμα που παρατέθηκε σε εστιατόριο, με την διαβεβαίωση της δι-
οργάνωσης επόμενων επιμορφωτικών εξορμήσεων, συνεχίζοντας το άγγιγμα στην ιστορία με συνοδοιπόρο τον Πατριάρχη του Γένους.
Αρχίζουν συνεχείς κανονιοβολισμοί, ημέρα και νύχτα. Γίνεται σταδιακή επιχωμάτωση της τάφρου. Ανοίγονται υπόγειες διαβάσεις κάτω από τα τείχη. Στις 12 έφθασε και ο τουρκικός στόλος από την Καλλίπολη απαρτιζόμενος από 400 περίπου πλοία. 13 Απριλίου Η κυβέρνηση της Γένοβας καλεί εγγράφως τους πολίτες της που βρίσκονται στην Ανατολή να συνδράμουν τον αυτοκράτορα. 18 Απριλίου 2-6 τα ξημερώματα γίνεται η πρώτη απώθηση των Τούρκων στα τείχη. 19 Απριλίου Ξεκινάει από τη Βενετία γαλέρα με σκοπό να βοηθήσει αλλά να προσεγγίσει μετά τις 20 Μαΐου. 20 Απριλίου Τρία εμπορικά γενοβέζικα πλοία μετά από τρίωρη μάχη μπαίνουν στον Κεράτιο. Ο Μωάμεθ οργισμένος ορμά έφιππος στη θάλασσα. Διορίζει νέο αρχηγό στόλου. 22 Απριλίου Ο Μωάμεθ μεταφέρει δια ξηράς τουρκικά πλοία μέσα στον Κεράτιο από ειδική δίολκο. Ο σουλτάνος “την γην εθαλάσσωσε και την ξηράν ως υγράν διαβάς τους Ρωμαίους ηφάνισε”. 1-2 Μαΐου Συνεχίζονται οι κανονιοβολισμοί. Οι Γενουάτες προδίδουν αμυντικούς σχηματισμούς του Ιουστινιάνη στους Τούρκους. Γίνεται πλέον αισθητή η έλλειψη τροφίμων. 12 Μαΐου Μεγάλη επίθεση με δύναμη 50.000 ανδρών τα μεσάνυκτα. Μεγάλες απώλειες. 15 Μαΐου Η σύγκλητος της Βενετίας μετά από παπική πρόταση δέχεται να επανδρώσει πέντε πλοία για την ενίσχυση της Πόλης. 19 Μαΐου Κατασκευάζεται γέφυρα στο μυχό του Κεράτιου από αγγεία που στρώθηκαν με σανίδες. 21 Μαΐου Ο Κωνσταντίνος αρνείται να παραδώσει την πόλη με αντάλλαγμα την ελευθερία του και την περιουσία του. “Το δε την πόλιν σοι δούναι ουτ’ εμόν εστίν ουτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη∙ κοινή γαρ γνώμη άπαντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισθόμεθα της ζωής ημών”. 20-25 Μαΐου Τα τείχη αποδυναμώνονται από τους κανονιοβολισμούς και τις υπόγειες στοές. 25-26 Μαΐου Διάφορα δυσοίωνα συμβαίνουν, πέφτει χαλάζι και γίνεται έκλειψη. Προετοιμάζεται η τελική τουρκική επίθεση. 27 Μαΐου Προετοιμασία του τουρκικού στρατού με νηστεία και προσευχή. Θορυβώδεις νυχτερινοί εορτασμοί ανησυχούν τους πολιορκούμενους. 28 Μαΐου Ο Μωάμεθ ανακοινώνει τη μεγάλη επίθεση. Υπόσχεται ανταμοιβές στους στρατιώτες ακολουθούν αλλεπάλληλοι κανονιοβολισμοί. 29 Μαΐου Αρχίζει η μεγάλη επίθεση στις τρεις τη νύχτα με κύριο στόχο την Πύλη του Ρωμανού. Σχεδόν ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η διείσδυση των Τούρκων από την Κερκόπορτα και την Πύλη του Χαρισίου. Ο Ιουστινιάνης τραυματίζεται και αποσύρεται με αποτέλεσμα να επικρατήσει χάος. Κοντά στην Πύλη του Ρωμανού σκοτώνεται και ο αυτοκράτορας. Ακολουθούν λεηλασίες και αγριότητες. Διαφεύγουν δεκαέξι πλοία και ελάχιστοι από τους έγκλειστους που κατέγραψαν την Άλωση, ο Γεώργιος Σφραντζής, ο Nicolo Barbaro. Ο Μωάμεθ εισέρχεται έφιππος στην Πόλη και στην Αγία Σοφία. 31 Μαΐου Ο Μωάμεθ διατάσσει τη διακοπή των βιαιοπραγιών, απομακρύνει τους στρατιώτες. “Την δε πόλιν έρημον νεκράν κειμένην, γυμνήν άφωνον μη έχουσαν είδος ουδέ κάλλος”. Οι αυτοκράτορες ποτέ δεν σκέφτηκαν να εγκαταλείψουν την Πόλη -έμεναν κλεισμένοι σα σε φυλακή... Τα ταξίδια των αυτοκρατόρων ήταν αντίθετα στην αξιοπρέπεια του βυζαντινού λαού. Τα αποτελέσματά τους ήταν φτωχά. Προκάλεσαν οίκτο και αδιαφορία στη Δύση, δυσπιστία στο βυζαντινό λαό, εσωτερικές διαμάχες και μίσος για τους δυτικούς. Ο Μανουήλ ο Β΄ ο Παλαιολόγος είχε ταξιδέψει δια μέσου της Ιταλίας στο Παρίσι και στην Αγγλία. Ο Αδάμ από το Ουσκ που εργαζόταν στην αυλή του Ερρίκου αναρωτιέται πόσο λυπηρό ήταν να αναγκαστεί ο χριστιανός ηγεμόνας να έρθει στα μακρινά δυτικά νησιά για να ζητήσει βοήθεια σωτηρίας και αναφωνεί: “Τι απέγινε Ρώμη, η παλιά σου δόξα;”