Orania Voorgrond Jul 2011

Orania 20 jaar-Feesblad

Vo o r g r n d Julie 2011 2/4

Orania-Tydlyn suksesse oor tyd

- bl 5

O RANIA

Om ‘n Dorp te Koop ‘n tuiste vir Afrikaners - bl 13 Orania se betekenis vir SA - bl 25 Simbole bevestig ‘n eie identiteit - bl 26

j a

a

r

1 9 9 1 - 2 0 1 1

redaksionele inligting Redakteur: Lida Strydom Medewerkers: Lida Strydom John Strydom Carel Boshoff (iv) Wynand Boshoff Anje Boshoff Jaco Kleynhans Danie Goosen Eleanor Lombard Frans de Klerk Foto’s Lurina Eyekelenboom-Fourie John Strydom Lida Strydom Francois de Vos Zia Lotheringen Magdaleen Kleynhans Annemarie Daubney Jan Stam Taalversorging: Francois de Vos

Belangrike Telefoonnommers Inligtingskantoor: 053 207 0062 CVO-skool Orania: 053 207 0177 Volkskool Orania: 053 207 0161 Orania Groeifonds: 053 207 0082 Helpsaamfonds: 053 207 0062 Orania Dorpskantoor: 053 207 0063/4

K u l t u r e le va kans ie d a e I n O r ania 27 Februarie Majubadag 6 April Stigtingsdag 31 Mei Bittereinderdag 14 Augustus Taaldag 10 Oktober Heldedag 16 Desember Geloftedag

GRATIS BEGELEIDE TOERE per afspraak Reël by 053 207 0062 (Kantoorure) 084 404 1904 (na ure) of 082 975 8132 (na ure)

Sluit aan by die Orania Beweging se groepe op Facebook en Twitter

Spesiale dank aan Sybilla Taljaard van die Orania Argief wat baie moeite gedoen het om foto’s en Suid: 29° en 48,619 min / Oos: 24° en 23,755 min inligting te soek en beskikbaar te stel.

Hoogte bo seespieël: 3870vt. / Rigtings: 02x20

Vliegveld-koördinate

Posadres: Posbus 27, Orania, 8752 Kantoornommer: 053 207 0062 Faksnommer: 086 693 5385 Sluit aan by die Orania Beweging: Tel: 053 207 0062 Vonkpos: redakteur@orania.co.za of oraniabeweging@orania.co.za

Bane: Lengte: 1200 m Breedte: 30 m / Lengte: 1000 m Breedte: 36 m Gruisoppervlakte Skakel vooraf 053 207 0064

Voorbladfoto Deur Francois de Vos Sowat 700 Orania in- en uitwoners het op 6 April Orania se 20ste verjaardag met groot vreugde gevier.

Φ = Die Ora is Orania se plaaslike geldeenheid

Webwerf: www.orania.co.za

Verblyf in Orania : bladsy 28

Internetgespreksgroep: Word deel van die Oraniagesprek: oraniagesprek-subscribe@ yahoogroups.com

Erflating:

VOORGROND word uitgegee deur die Orania Beweging

laat ‘n lewende monument na

Enige iemand wat graag ‘n nalatenskap aan die Orania Beweging of die Helpsaamfonds wil doen, is welkom om Jaco Kleynhans te skakel by 083 3245 631, of stuur ’n e-pos aan jaco@orania.co.za.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

3

redakteursperspektief

Vanjaar vier ons op Orania ’n geskiedenis van twintig jaar.

Ons basuin dit uit op lamppale en op Fiësta, op ons eie Radio Orania, ons hou konserte en partytjies, ons eet en drink en ons onthou...

So m s vr a men se:

Wie is O ran i a ?

Is Orania die geografiese plek aan die Oranjerivier in die Noord-Kaap?

Hier waar meesterlik geverfde sonsondergange jou asem kan wegslaan en jou vir ’n oomblik klein en verstom deur die grootsheid laat? Waar ’n mens soms die klonte rooigrond moet optel om net weer diep te ruik waaraan jy geanker is?

Waar die swartgebakte Karooklippe jou vertel van ’n klimaat wat sy bewoners met ’n ferm hand skei: egte pioniers wat bly, ander aan wie die omgewing te hard vat?

Is Orania die somtotaal van die instellings wat eens ’n gedagteborrel in iemand se brein was, maar stap vir stap beslag gekry het totdat dit stewig in die saal van ‘n vurige ryperd sit? Instellings wat ten doel het om ’n gemeenskap te rig en die krag van Dawid teen Goliat te gee? Instellings soos die Orania Beweging, die Helpsaamfonds, OSK, die Orania Verteenwoordigende Raad, die Orania Dorpsraad, museums, skole, kerke: elkeen wat ten doel het om ’n onherbergsame en ’n eens verlate plek te omskep in ’n tuiste waar inwoners met hoop en verwagting woon?

Is Orania die Klein Reus van selfwerksaamheid wat soos ’n kleuter aanhou roep Self! Self! omdat hy weet dat die toekoms die veiligste is in sy eie vereelte handjies waarmee hy die toekoms vasberade

4

oopbreek en nuut bou?

Is Orania die mense met ’n drang na vryheid wat op hierdie grondjie tussen GPS-koördinate kom versamel het omdat hulle weet hulle hoort bymekaar? Dat hulle ’n plig het om gesamentlik vir die Godgegewe laslappies van hul eie kultuur, taal, geskiedenis en godsdiens verantwoordelikheid te neem? Dat hulle daarmee ’n kombers naai/werk/ weef wat selfs hulle kleinkinders knus sal toevou?

Die afgelope tyd het ek my neus diep in die geskiedenis van Orania gesteek en ek het stil geword. Ek het na stories geluister wat my saans aan die slaap gesus het, want my mense het voor my koms reeds planne gemaak vir dié wat ná hulle sou kom.

Ek het verstommende verhale gehoor van oom Danie en tannie Anna van Rensburg wat saam met dr Ben de Klerk uit eie middele en met eie arbeid 3000 nuusbriewe aan Vriende Van Orania gestuur het om Orania bekend te stel. Daar was dr Gawie Nel en sy vriende wat geld bymekaar gesit het en voorraad gekoop het vir ’n sukkelende onderneming op Orania, “sodat die man darem iets gehad het om te verkoop.” Daar was tannie Annatjie Boshoff wat haar eie note uit haar beursie getel het om uitstalkaste vir die Verwoerdkamer in die museum te koop. Daar is

Die een wat sê dat dit nie gedoen kan word nie, behoort nie die man wat dit doen te steur nie (Chinese gesegde). die talle verhale van mense, selfs professionele mense, wat ’n groot inkomste buite prysgegee het om kaalhand te kom bou aan ’n droom.

Daar is die Orania-pioniers wat ’n dubbeltjiewêreld kom opruim het vir dié wat ’n sagter aankoms verwag het.

Met hierdie uitgawe van Voorgrond kom ons nederig dankie sê aan elke pionier wat die saak groter as hom/ haar geag het. Wat gegee en gebou het en wat uitgehou het omdat hulle geweet het daar kom beter tye.

Maar wat bowe al uitstaan in elke verhaal, is die absolute sekerheid van elkeen van hierdie pioniers wat weet dat daar ’n Hoër Doel met hulle koms na Orania is. “Die Here het my gestuur”, is die woorde wat oor elkeen se lippe rol.

En daarom, deur moeilike en gevaarlike tye, deur onsekerheid en verlange weet ons: Orania is vasgeanker in sy grond, sy instellings, sy arbeid, die kreatiwiteit van sy mense, maar veral in dié God wat ook Skepper is.

Sela.

Lida Strydom Redakteur

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniageskiedenis

Die Orania tydlyn 1948

Die Suid-Afrikaanse Buro vir Rasseaangeleenthede (SABRA) kom tot stand. Dit het hoofsaaklik bestaan uit akademiese leiers wat bevolkingsvraagstukke ondersoek het.

Daar was ook lede uit kerklike en ekonomiese kringe en ’n paar uit die politiek.

1962 1964 1965

23 Maart: Min PK le Roux, Minister van Waterwese, kondig die Oranjerivierskema in die Senaat aan.

1966

SABRA: Eerste gedagtes dat Blankes in Suid-Afrika in groeipunte of in streke moet konsolideer en selfwerksaamheid toepas.

Die Departement van Waterwese koop die plaas Vluytjeskraal aan vir die bou van die kanaalstelsel aan die Oranjerivier.

Orania word as ’n volledige dorp op die plaas Vluytjeskraal ontwikkel. Teen einde ’65 woon daar reeds 65 Waterwese-gesinne op Orania.

Julie: Die eerste blanke skool open op Orania met Ferdinand van Heerden as tydelike skoolhoof.

1970

-1980: SABRA-uitsprake: Suid-Afrikaanse volke moet liefs parallel langs mekaar ontwikkel in ’n Suid-Afrikaanse gemenebes.

1976 1979

Die eerste fase van die kanaalprojek van Departement Waterwese is voltooi.

1983 1984

Personeel wat aan die Oranje-Rietrivierkanaal werk, bewoon Orania weer.

1988

Stigting van die Afrikaner Vryheidstigting (AVSTIG). Voorstel is dat Afrikaners wat as volk wil oorleef, in ’n laagbevolkte gebied in die Noordwes-Kaap moet konsolideer.

Die enigste lewensvatbare gebied is die Oranjeriviergebied, waar daar genoeg water vir ontwikkeling is.

1989

Die Oranje-Rietrivierprojek kom tot ’n einde. Orania word weer te koop aangebied aan staatsinstellings en daar is weer geen belangstelling nie. Vandalisme en die afbreek van huise in die grootdorp vind plaas.

1990

Prof Carel Boshoff en dr Chris Jooste ontmoet die Struggle-leiers Thabo Mbeki, Jacob Zuma en Dullah Omar ná die Grootte Schuur-beraad in die geheim. Prof Carel en dr Jooste stel uit hulle oortuiging hulle standpunt dat ’n eie grondgebied vir Afrikaners oorweeg moet word en dat die volke in Suid-Afrika parallel langs mekaar moet ontwikkel.

Na 1979 ontvolk Orania. Dit word aan ander staatsinstellings te koop aangebied, maar daar is geen belangstelling nie.

4 en 5 Mei: Stigting van die Afrikaner Volkswag: ’n Kultuurorganisasie wat die idees van SABRA vir die volk verteerbaar moet maak.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

5

oraniageskiedenis

Die Orania tydlyn(Vervolg) 1990

Die ANC word ontban en mnr Nelson Mandela word vrygelaat uit die tronk.

1991

Altus Pretorius kan die tender nie nakom nie en AVSTIG koop Orania vir R1.6 miljoen deur Orania Bestuursdienste (OBD) van Pretorius oor te neem.

17 Augustus: Die dorp Orania word per tender verkoop. AVSTIG wend ‘n eerste poging aan om Orania te koop teen R620 000. Die tender word egter toegeken aan Altus Pretorius wat die dorp namens Orania Bestuursdienste koop vir R1 050 000.

31 Maart: Oordrag van Orania na OBD. 13 April: Inwyding van Orania as Afrikanerdorp en Volkstaatgroeipunt met ’n piekniek by die terrein langs die rivier.

4 Junie: Stigting van Volkskool Orania met mnr Julian Visser as projekleier.

27 Junie: Stigting van die Afrikaanse Protestantse Kerk Orania.

Augustus: OBD koop Plaas 272 (2300ha) vir R480 000.

1992

12 Februarie: Orania se eerste Dorpsraad word uit die aandeelhouers van Orania Bestuursdienste (OBD) saamgestel. Mnr André van den Berg word aangewys as Burgemeester, Danie van Rensburg onderburgemeester en mnr Renus Steyn sekretaris.

8 Augustus: Mev Betsie Verwoerd vestig haar op Orania.

1993

Januarie: Stigting van Orania CVO-Skool met mev Marianne Botes as skoolhoof.

1994

Kenweb word gestig.

6

25 Maart: Die eerste verkose Dorpsraad uit aandeelhouers van Vluytjeskraal Aandeleblok Beperk onder leiding van mnr Jerry Pelser kom aan bewind. Mnr Danie van Rensburg is onderburgemeester en mnr Renus Steyn sekretaris.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniageskiedenis

Die Orania tydlyn(Vervolg) 1994 1995

4 September: Die Orania Kultuurhistoriese Museum open met mnr Fanie Jordaan as kurator.

Dendron-boerdery begin met ‘n tamatie-aanplanting en later pekanneute.

Augustus: President Nelson Mandela besoek mev Betsie Verwoerd.

1996

Kenweb begin met bemarking.

1997

Oprigting van Elimtrust se jeugsentrum vir huisvesting, opleiding en werk vir jongmanne.

1998

April: Dorsland-boerdery begin met die bouwerk vir ’n groot suiwelbedryf teen R7 miljoen.

19 Oktober: Opening van die Orania Besproeiingskema onder OBD. Die hele skema is met Afrikanerarbeid gebou. Die lengte van die pyplyn is 9 km.

26 Junie: Daar word op ‘n onthaal afskeid geneem van die handsentrale voordat oorgeskakel word na ‘n volle outomatiese sentrale.

3 Desember: Die Orania Koördinerende Onderwysraad (OKO) word gestig

1999

19 Januarie: Die Orania Groeifonds word gestig.

2000

Die eerste Volkstaatskou word op Orania gehou.

Die Orania Ondersteuningsfonds word gestig. Dit het later die Orania Spaar en Krediet Koöperatief geword.

12 Februarie: Die Vluytjeskraal 272 Watergebruikersvereniging word gestig.

29 Februarie: Mev Betsie Verwoerd sterf op Orania.

4 Desember: Die Hooggeregshof in Kimberley gelas dat Orania se Verteenwoordigende Oorgangsraad met al sy bevoegdhede sal voortbestaan met die oog op verdere onderhandeling oor munisipale afbakening en selfbestuur.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

7

oraniageskiedenis

Die Orania tydlyn(Vervolg) 2000

5 Desember: Orania hou sy eie verkiesing vir lede van die Orania Verteenwoordigende Raad tydens die landswye munisipale verkiesing.

2001

Orania Sakekamer word gestig.

11 Julie: Die Orania Ondersteuningsfonds word geregistreer as die Orania Spaar en Krediet Koöperatief Beperk.

11 Desember: ’n Verslag van die kabinetskomitee oor Orania se munisipale status word aan die ministerie oorhandig. Tot op hede is geen verdere inligting van die owerhede ontvang nie.

2002

29 Januarie: Stigtingvergadering van Radio 100. Radio 100 is op 7 November onverwags deur die Onafhanklike Uitsaai-owerheid gesluit.

2003

20 September: Onthulling van die Koeksistermonument, ’n projek deur die Kaalvoetvroue.

2004

29 April: Loodsing van die eerste reeks Ora-note.

Junie: Kambro-koöperasie word gestig.

2005

Januarie: Die Orania Vluytjeskraal Bewarea word geregistreer deur die Departement vir Omgewing, Toerisme en Bewaring.

6 Februarie: Stigting van Orania Uitsaaidienste.

20 April: Orania se nuwe Klein Reus-dorpsvlag word die eerste keer by die sesde Volkstaatskou gehys.

Mei: Die Oranjeriviermeule begin met proefproduksie.

29 Julie: Opening van die Ora-Sentra supermark.

8

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniageskiedenis

Die Orania tydlyn(Vervolg) 2005

20-22 Oktober: Die Orania Beweging bied ’n konferensie aan oor Artikel 235 en lok groot belangstelling.

November: Ingebruikneem van balanseerdam van Orania Waterraad.

2006

1 Maart: Tweede OVR-verkiesing op Orania.

13 April: Orania vier sy vyftiende verjaardag.

1 Augustus: Oraniërs begin met die implementering van vullisskeiding in die kategorieë: glas, metaal, papier, plastiek, komposteerbaar en nieherwinbaar.

2007

8 en 9 Junie: ’n Groep Bruinvroue uit Eersterust besoek Orania om meer te leer oor gemeenskapsontwikkeling.

November: Op inisiatief van die Orania Landbouvereniging word begin met die aanbied van aandmarkte Vrydagaande, eers by die ou Dorpsraadkantoor en later by die Kuierstoep.

2008

9 Maart: Ses verteenwoordigers van Orania besoek die Fort Hare Universiteit om inligting in te win oor ekonomiese ontwikkeling.

9 Augustus: Konferensie aangebied deur die Orania Beweging: Nuwe Antwoorde vir nuwe Tye. 14 Augustus: Die Orania Boekery word geopen.

6 September: Orania Rivier Spa open.

Stigting van die Orania Cantus Gilde met die Gildelied Die Kleine Reus.

2009

27 Januarie: ‘n Afvaardiging van vier lede uit Orania besoek mnr Jacob Zuma, leier van die ANC, by sy huis in Forest Town, Johannesburg.

Julie: Eerste deurgangshuis word voltooi.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

9

oraniageskiedenis

Die Orania tydlyn(Vervolg) 2009

Die eerste moderne skeidingstoilette in ’n droë rioleringstelsel word as deel van Orania se volhoubare ontwikkelingsbeleid in gebruik geneem. ’n ANC Jeug-afvaardiging onder leiding van Julius Malema besoek Orania. ’n Reuse sprinkaanswerm tref Orania.

Ds. Adam en mev. Adelaide Boshoff neem hulle intrek in die eerste huis wat onafhanklik van elektriese en rioleringsaansluitings funksioneer. ’n Wins vir volhoubaarheid!

Augustus: Orania se Geïntegreerde Ontwikkelingsplan, ontwerp deur Louw van Biljon, word bekendgestel.

3 Augustus: Die Orania Kliniek, befonds deur die Orania Beweging Helpsaamfonds, word in gebruik geneem.

Met die Helpsaamfonds se projek Elim Steen vir Steen word meer as R500 000 ingesamel om tien nuwe woonstelle by die Elim Arbeidsentrum te bou.

17 Oktober: Die Orania Beweging bied ’n konferensie oor Arbeid aan.

Deur bemiddeling van en befondsing deur die Helpsaamfonds word vier Oraniabouers gestuur vir opleiding en uiteindelik vaktoetse.

13 en 14 November: Ekonomiese werkswinkel onder leiding van dr Daan Toerien van die Sentrum vir Ontwikkelingsteun aan die Vrystaatse Universiteit vind plaas.

2010

Maart: Frans de Klerk, Uitvoerende Hoof van die Orania Beweging, onderneem ’n Europese skakeltoer.

18 April: Die Vriende van die Afrikaner word in Bozen, Italië gestig onder leiding van dr Christoph von Ach, ’n regsgeleerde. Die doel van die groep is om steun en bydraes vir Orania te werf en die saak van Orania aan ’n groter gehoor in Suid-Tirool bekend te stel.

24 September: Die Orania Oewerhotel open.

Die Helpsaamfonds se projek: Een Miljoen: Rand vir Rand samel R1 061 239 vir maatskaplike ontwikkeling in Orania in.

25 Mei: Stigting van die Orania Sterreklub.

1 September: Mnr Frans de Klerk word aangestel as die eerste Uitvoerende Hoof van VAB.

10

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniageskiedenis

Die Orania tydlyn(Vervolg) 2010

14 September: President Jacob Zuma en sy gevolg besoek Orania.

25 September: Stigting van die Orania Jeugbeweging in Orania.

18 Oktober: Die Dorpsraad trek oor na die hospitaalkompleks.

Twee aftree-oordontwikkelings neem in Orania ‘n aanvang: Halt ’n Bietjie met negentien eenhede en die Estallae Eiendomme-ontwikkeling met 34 eenhede.

Orania CVO bied die eerste Noord-Kaapse CVO-Atletiekkampioenskap op Orania aan.

19 November: Die Orania Sterreklub neem sy nuwe Celestrom Nexstar 8SE-teleskoop in gebruik.

Orania Spaar en Krediet Koöperatief word geregistreer as ’n Koöperatiewe Bank met die naam OSK. Dit val direk onder die SA Reserwebank.

2011

16 Maart: Prof CWH Boshoff, grondlegger van Orania, sterf.

19 Maart: Prof Carel Boshoff word op Orania langs sy vrou, Anna, begrawe.

6 April: Orania vier sy twintigste verjaardag met ’n straatfees.

14-17 April: Volkskool Orania vier sy twintigste verjaardag.

Die Helpsaamfonds bied ’n gehekelde melkbekerdoiliekompetisie aan met dr Elsabé du Plessis as borg.

Die Helpsaamfonds se projek vir 2011 is Nerina: Steen vir Steen om R1 miljoen in te samel vir behuising vir enkelvroue in Orania.

14 Junie: Ora’s in sirkulasie in Orania wissel tussen R400 000 en R580 000.

14 Junie: Daar is ongeveer 60 geregistreerde sakeondernemings op Orania.

21 Junie: OSK se registrasiesertifikaat word deur adv. Paul Rossouw en dr Tsegofatso Gape van die SA Reserwebank aan die direksie van OSK oorhandig. OSK is die eerste Koöperatiewe Bank in Suid-Afrika in sy kategorie wat deur die Reserwebank geregistreer word.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

11

Oranianuus

Daar met elke tree...

Professionele beleggingsbestuur

FDV no. 31963

• Pensioenfondsprodukte • Aftreebeplanning • Genoteerde aandele • Geldmarkbeleggings • Oorsese beleggings Telefoonnommer: 053 207 0106 Faksnommer: 086 510 4486 Jaspisstraat 32, Orania, 8752 E-pos: primabat2@telkomsa.net

• Kapitaalmarkeffekte • Genoteerde eiendomme • Afgeleide instrumente

oraniageskiedenis

Om ‘n d or p t e koop As ‘n mens die oorlewing van jou volk in jou hart dra, dan weet mense daarvan. Prof Carel Boshoff het van hierdie saak erns gemaak.

Mense om hom het geweet van die navorsing wat SABRA gedoen het.

Hulle het geweet dat die aanbevole tuiste vir Afrikaners ’n laagbevolkte gebied in die Noordwes-Kaap sou wees.

Toe daar dus in 1990 ’n advertensie in Landbouweekblad verskyn dat die Waterwesedorp, Orania, op ’n tenderbasis verkoop sou word, het ’n Waterberg-vriend, Pieter Prinsloo, dadelik vir prof Carel laat weet.

Prof Carel en tannie Anna het onmiddellik ’n groepie mense wat hulle ideaal gedeel het, bymekaargemaak en sommer die Saterdagoggend vieruur in Pretoria in ’n kombi gespring en kom kyk na dié dorp met moontlikhede.

Teen elfuur was hulle in Orania en het die dorp van hoek tot kant deurgestap: ‘n Erg verwaarloosde plekkie, maar ‘n reddingsboei vir die Afrikaner wat in groter moeilikheid verkeer het as wat hy besef het.

Dieselfde middag het die groepie op pad terug Pretoria toe naby

Kimberley onder ’n boom stilgehou en beraadslag. Die groot vraag is gevra: Moet ons koop? Daar is ooreengekom dat almal teen Maandagoggend vir prof Carel sou laat weet.

Die Maandagoggend vroeg het die telefoon begin lui. Een na die ander was hulle dit eens: Ons moet koop.

Die volgende vraag het toe met groot werklikheid voor hulle gestaan: Waar gaan die geld vandaan kom?

Tannie Anna het op tipiese dinamiese wyse almal begin bel wat moontlik sou kon bydra. Aandele was beskikbaar teen R25 000 elk. ’n Mens kon ook meer as een aandeel opneem indien dit vir hom moontlik was. Dirk Viljoen het die tender hanteer. Hy het namens die groepie R620 000 aangebied. Dit was alles wat hulle moontlik in die hande kon kry.

Die tender was ongelukkig te laag en is aan mnr Altus Pretorius toegeken.

Die AVSTIG-lede was teleurgesteld en die Afrikanerkrisis het harder voor die deur gegrom.

Later in 1990 is prof Carel genooi om by die Geloftefees op Douglas op te tree. Hier het Hopetown-prokureur Thinus Schutte aan prof Carel se mou getrek: Hoekom koop julle nie Orania nie?

Prof Carel kon antwoord: “Ons het probeer, maar...” Daar was egter goeie nuus: mnr Pretorius kon nie

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

Die eerste Orania bymekaarkom op 13 April 1991

sy tender nakom nie en die dorp was weer beskikbaar. Tannie Anna het weer begin bel en nog meer mense oortuig. Hierdie keer kon hulle aan mnr Pretorius ’n aanbod van R1,6 miljoen maak wat sonder meer aanvaar is. Die maatskappy wat mnr Pretorius gestig het, Orania Bestuursdienste (OBD), is deur AVSTIG oorgeneem.

Van die begin af was dit nie die idee dat OBD moes geld maak nie, maar dat die inkomste gebruik moes word om Orania te ontwikkel.

Teen einde Desember was die onderhandelinge voltooi. Al wat oorgebly het was dat besluit moes word as watter soort eiendom Orania geregistreer moes word.

Prof Carel, Renus Steyn en Paul Fouché het die administrateur van Kaapland, mnr Kobus Meiring besoek en op aanbeveling van sy regskundiges is Orania geregistreer as ’n Aandeelblokskema.

Die finale koopkontrak is deur prof Jozef Henning, die voorsitter van OBD, onderteken en die koop is op 31 Maart 1991 bekragtig. ’n Dorp is gekoop, genoeg rede vir ’n eerste fees wat op 13 April 1991 op Orania gehou is en die begin van groot dinge voorspel het!

Ons eerse pioniers het vir die Afrikanervolk ’n bate gekoop wat nog ver in die toekoms ’n profetiese weerklank gaan vind.

13

oraniageskiedenis

om ‘n pl a a s t e koop Orania is in die sestigs deur die Departement Waterwese gebou om werkers aan die besproeiingskanaal te huisves.

’n Hektaargrootte skadunetstruktuur word by Dendron Boerdery opgerig vir die aanplant van tamaties.

Aanvanklike pogings om in naasliggende dorpe huisvesting vir werkers te kry is na bewering begroet met stellings soos: “Ons wil nie die skuim nog voor die water hê nie, dankie!” Waterwese het toe die plaas Vluytjeskraal 272 aangekoop en op ‘n gedeelte die huidige Orania gebou. Die res van die grond is verhuur as landbougrond. Dit is opmerklik dat ek met heelwat mense gepraat het wat destyds in (Waterwese se) Orania grootgeword het, en dit “die beste dorp in die land” genoem het!

Na ‘n paar jaar se leegstaan is Orania verkoop aan die huidige eienaars

14

(Orania Bestuursdienste) en is die plaas se restant ook aangebied en uiteindelik in Augustus 1991 aangekoop vir R480 000. Daar is toe ‘n volledige voorstel uitgewerk deur mnr Ben Syfferdt (’n landbouingenieur van die Noord-Transvaal Koöperasie) wat verstandige tydsindelings, veral gebaseer op arbeidsvloei, voorgestel het. Die pyplyn is eindelik naby aan sy oorspronklike beplanning voltooi, maar van Ben se landbouvoorstelle het min tereggekom. Boere het verkies om nader aan die heersende werks- en meganisasiemode te beweeg. Daar is eindelik ongeveer

19 000 pekanbome geplant, maar van hulle het nie oorleef nie en andere is uitgehaal omdat eienaars moedeloos geword het met die lang tyd voor opbrengs. Sowat 16 000 bome staan tans nog en dra reeds redelik goed. Met pekans was Johan Ferreira en dr Ben de Klerk die pioniers.

Lusern is redelik laat eers aangeplant, maar het vinnig toegeneem toe Cobus Nel ‘n behoorlike baler gekoop het om mee kontrakwerk te doen. Goeie gehalte lusern word buite Orania verkoop aan veral melkboere.

John Strydom

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniapersoonlikhede

Prof C a r e l Bo shof f :

a kt i v i s v i r di e vol k

Die ontstaan van Orania en die lewe van prof Carel Boshoff is so verweef dat die een nie sonder die ander beskryf kan word nie.

In die jare 80 is soms na Carel Boshoff as die gewete van die regses verwys. Dit was inderdaad moeilik om hom te kategoriseer. Hy was teen die “hervormings” van die Botha-regering omdat dit volgens hom tot totale magsverlies sou lei.

Prof Boshoff se voorstelle vir ‘n

drasties verkleinde Suid-Afrika met geloofwaardige en lewensvatbare swart state (tuislande) was egter te radikaal. Die regering het op beperkte toegewings en strawwe veiligheidswetgewing staatgemaak om die uitdaging van Swart Nasionalisme te weerstaan. Prof Boshoff se kompromislose aandrang op selfbeskikking het regse geesdrif opgewek, maar elkeen wou dit in sy eie distrik hê, sonder verlies van swart arbeid.

Prof Boshoff se lewensloop het hom, meer as baie tydgenote, laat besef hoe deurslaggewend die tydsgewrig was. As jong sendeling in Lebowa het hy die tuislande met die menslike, ekonomiese en geestelike uitdagings intiem leer ken. Daarna het hy die Woord in Soweto bedien en ‘n gevoel vir die eindelose mensemassa, wat met reg op permanensie en regte aandring, ontwikkel.

In sy doktorale proefskrif het hy die heersende sendingteorie gekritiseer dat dit nie rekening hou met die sekulariserende dinamika en grondliggende veranderings in die swart samelewing nie. In ‘n latere akademiese studie het hy Swart- en Bevrydingsteologie ondersoek en onder die indruk van die Bybelse fundering en inherente lewenskrag daarvan gekom.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

Die volkstaatdenke wat rondom prof Boshoff ontwikkel het, was nie “Swart Gevaar”-stereotipering nie, maar ook nie naïewe vertroue dat “ons net meer moet kommunikeer” nie. Hy wou sien dat die Afrikaner die toekoms in geregtigheid binnegaan, maar nie op ‘n manier wat sy bestaan bedreig nie. Dit het in 1989 gelei tot ‘n volkstaatplan in die onderontwikkelde Noordwes-Kaap.

Hierdie plan het gelyk na die selfmoord van ‘n openbare loopbaan. En tog het dit ‘n aantreklike nugterheid en vasberadenheid bevat.

Orania is gekoop om die daad by die woord te voeg.

Hoe hierdie klein begin ontplooi, gaan bepaal hoe die geskiedenis Carel Boshoff beoordeel. Is Orania ‘n groeipunt wat tot vryheid lei, of is dit maar net ‘n voorbeeld van ‘n plaaslike ontwikkelingsinisiatief?

Dit sal bepaal of Carel Boshoff ‘n vryheidspionier of maar net ‘n dromer was. Die antwoord lê in oom Carel se eie slagspreuk: “Elke geslag neem verantwoordelikheid vir sy eie tyd!”

15

oraniapersoonlikhede

A n na Bo shof f e n di e

A f r i ka n e r Vol k s wag

Mev Anna Boshoff was ten nouste betrokke by die konseptualisering van die Afrikaner Volkswag – om mense te versamel rondom kultuur, nie op die politieke terrein nie, maar met die politieke krisis in die oog. Sy het die eerste Uitvoerende Hoof geword, wat haar in die middelpunt geplaas het van die poging om op kultuurpolitieke terrein ‘n alternatief vir Afrikaners te soek.

16

Die Afrikaner Volkswag het sy hoogtepunt bereik in 1988 met die Groot Trek 150-herdenking. Die belangrikheid daarvan was die tema: “Op trek na ons eie”. Die gedagte was reeds teenwoordig dat, in die gees van die Groot Trek, vryheid vir Afrikaners nie net gesetel is in magsoorname nie, maar in hervestiging.

SABRA (vandag EPOG) het toenemend begin wys op die belangrikheid van ‘n eie gebied, eie arbeid en eie instellings vir die Afrikaner. As teoretiese navorser kon SABRA nie die uitvoerder word nie. Die Volkswag was ook nie gereed om ‘n gebiedskeuse te maak nie. Daarom is die Afrikaner Vryheidstigting (AVSTIG) in 1987 opgerig.

Dit was aanvanklik ‘n stigting met ‘n klein getal lede wat die kwessie van gebiedskeuse moes ondersoek.

Die westelike gedeelte van die land is geïdentifiseer en AVSTIG het hom daartoe verbind. Mev Boshoff was ‘n lid en de facto die administratiewe krag agter die werking van AVSTIG. Na afloop van die groot saamtrek (en reuse sukses) van Groot Trek 150 was die belangrikste vraag: Wat nou? AVSTIG se antwoord was om te fokus op ‘n gebied wat ons kon beset.

Verskeie besoeke, ondersoeke, gesprekke en ontmoetings is gereël en mev Boshoff het ‘n veeleisende dubbele rol gespeel deur dit alles te onderneem saam met die gewone kulturele werksaamhede en publikasies van die Afrikaner Volkswag wat nog moes voortgaan.

Met die ontbanning van die ANC en die vrylating van Nelson Mandela

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniapersoonlikhede en ander politieke gevangenes, was dit duidelik dat daar ‘n nuwe politieke bedeling aan die kom was. Die Volkswag het voorbrand gemaak vir ‘n paslike strategie en die volkstaatgedagte – spesifiek die Noordwes-Kaap – het duidelik op die voorgrond getree. Voelers is in die gebied begin uitsteek en mev Boshoff het ‘n interessante projek geloods: die ontginning van diamante aan die weskus. Hierdie projek is egter laat vaar toe Orania in die prentjie begin kom. Die klem op die Noordwes-Kaap was aanvanklik baie wyd, omtrent van Vredendal tot Upington, toe Orania in die mark kom. Mev Boshoff was in die kantoor in beheer en het dadelik ingespring om beleggers te werf vir die aankoop van die dorpie.

Met al hierdie dinge aan die gebeur moes mev Boshoff ook ondersteuning gee aan die skakeling met nuwe politieke rolspelers, byvoorbeeld ‘n ontmoeting met ANC-afgevaardiges o.l.v. Nelson Mandela in 1993, die CODESAonderhandelings by Kemptonpark wat deur ‘n verteenwoordiger van AVSTIG bygewoon is, skakeling met Afrikanergroepe binne die Volksfront en latere Vryheidsfront en die Vryheidsalliansie. Verskeie buitelandse politieke afvaardigings is ook ontmoet.

In die vroeë negentigerjare het mev.

Boshoff ook sterk leiding begin neem met vestiging in Orania, spesifiek met die verskuiwing van die Volkswag, AVSTIG en later SABRA (nou EPOG). Sy het die kantore hier gevestig en onmiddellik begin fokus op onderwysontwikkeling.

Dit was ook mev Boshoff se verantwoordelikheid om AVSTIG van ‘n ondersoekliggaam in ‘n ledeorganisasie te verander, tans die Orania Beweging genoem. Die hele grondslag van die huidige Orania Beweging is deur haar gelê.

Dit is nie verbasend nie dat, teen die agtergrond van al haar kulturele en politieke ervaring en aktiwiteite, sy in 1994 as voltydse lid van die Volkstaatraad (‘n statutêre liggaam van die oorgangsgrondwet) aangewys is. Binne hierdie liggaam het haar werksaamhede veral gefokus op onderwys en streeksontwikkeling in die Noordwes-Kaap.

Nadat die Volkstaatraad sy werksaamhede voltooi het, was sy op normale aftree-ouderdom (65), maar het nie haar pas verslap nie. Dit is eerder versnel deurdat sy by Orania-projekte soos Volkskool, OKeR, die Verwoerd Gedenkversameling en ander gemeenskapsinisiatiewe betrokke was.

OKeR, die Orania Kunsteraad, was haar inisiatief. Sy het mense bymekaargebring ter wille van die kunste en vir ongeveer 5 jaar in die vroeë geskiedenis van Orania het OkeR ‘n voltydse beampte gehad wat musiek aangebied het. ‘n Blaasorkes van tussen 12 en 20 spelers het dikwels by

funksies opgetree. In dieselfde tyd is skilderlesse aangebied deur twee bekwame skilders onder die naam van OkeR. Mev Betsie Verwoerd het in 1992 na Orania verhuis om haar laaste jare hier deur te bring. Mettertyd het sy toenemend versorging nodig gehad.

Met die hulp van ‘n verpleegster was mev Boshoff ten nouste betrokke by die intensiewe versorging van haar ma tot sy oorlede is in 2000.

Mev Anna Boshoff het nooit die kollig opgesoek nie. Soms kon sy dit nie vermy nie en het dit ook nie probeer ontduik nie, maar sy het altyd ‘n ondersteunende en deurslaggewende rol gespeel waarsonder baie van die groot dinge wat gebeur het, nooit sou gebeur het nie.

Anje Boshoff

Prof Carel B oshoff en sy vrou

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

, Anna.

17

oraniapersoonlikhede

Argitek van

Orania

“Op ‘n manier was hy altyd soos hy nou ook is: meer op die agtergrond as op die voorgrond. Maar wat mens daaruit moet leer, is hoe belangrik die agtergrond in werklikheid is!” So het iemand wat dr Chris Jooste al dekades lank ken, onlangs sy verblyf in Orania opgesom.

Dit stem ooreen met prof Carel Boshoff se opmerking tydens pres Zuma se besoek toe hy gesê het: “Sonder dr Jooste sou ek nie kon doen wat ek gedoen het nie”.

Carel Boshoff (iv) gee ‘n paar indrukke van hierdie volkstaatpionier en grondlegger van Orania.

Dr Chris Jooste verdien ‘n boek, ‘n lewensbeskrywing en ‘n waardering van sy denke en sy bydrae tot ons vryheidstrewe vandag. Sonder sy bydrae tot ons denke en sonder die navorsing wat hy gedoen en gelei het, sou Orania nie vandag ‘n volkstaatgroeipunt gewees het nie.

As God ons in genade aansien en ons vryheid herstel, sal dr Jooste as ‘n grondlegger daarvan gehuldig word.

Tog is dit sy skryfwerk wat aan die volkstaatgedagte beslag gegee het.

Die grootste en invloedrykste deel van sy loopbaan as sosiale demograaf is waarskynlik die tyd toe dr. Jooste direkteur van SABRA was.

SABRA, eers as navorsingsliggaam wat erkenning van en inspraak in die destydse regering geniet het, maar wat ook met die grondwetlike hervorming van die vroeë 1980’s

18

sy eie weg ingeslaan het en op elke moontlike manier daarvoor gestraf is. As direkteur van SABRA (nou EPOG) het hy nie net navorsing laat doen nie, dr. Jooste het self ook talle artikels en publikasies geskryf en voorberei. Sy eie werk het dikwels eerder die vorm van inleidings, verslae en gevolgtrekkings aangeneem, sodat hy nie as skrywer ‘n hoë openbare profiel gehad het nie.

Tog is dit sy skryfwerk wat aan die volkstaatgedagte beslag gegee het en wat nou nog ‘n rigtinggewende invloed uitoefen. Lees byvoorbeeld sy boek ‘n Volkstaat vir BoereAfrikaners: Lesse uit die Joodse besetting van Palestina wat twintig jaar gelede verskyn het en mens verstom jou oor die belang daarvan vandag! Of lees SABRA se verslae oor Hervorming en geweld en Van skeiding tot integrasie. SPROCAS se aandeel wat in 1985/6 verskyn het om die politieke omwenteling van 1994 beter te verstaan.

As denker is dr Jooste dalk ‘n soort

opvolger van dr GD Scholtz wat as’t ware ver in die toekoms kon sien en ons probeer oproep het tot paslike optrede - maar wie se leiding helaas nie oor ‘n breë front gevolg is nie. As lid van die Volkstaatraad het hy werk van onskatbare waarde gelewer en dikwels dié liggaam se reputasie gered. Van sy verslae oor selfbeskikking is daar nog kopieë

by EPOG beskikbaar en van groot belang. Dalk is die belangrikste insig wat hy in die tyd verwerf het dat selfbeskikking, demokrasie en menseregte ten diepste nie teenstrydige gedagtes is nie en dat Afrikaners dit met mekaar moet verbind as ons ons vryheid wil herwin.

In Orania is dr Jooste se teenwoordigheid ‘n vaste punt, is dit ‘n geestelike landmerk.

Ons huldig hom.

Carel Boshoff (iv)

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniageskiedenis

’n Lewensaar vir Orania Ons beskou landbou as een van vier ekonomiese pilare (landbou, toerisme, afgetredenes en opvoeding) waarop Orania se groei gebou word - en dalk die afdeling wat die meeste emosie uitlok. Ons spot juis dat die Afrikaner ‘n landboumutasie ondergaan het. RSA-boere word dikwels getel onder die wêreld se bestes.

Orania-landbou dateer reeds uit die vroegste beplanningsdae. Daar is reeds in die vroeë negentigs raad gevra by verskeie boere en kundige instansies. Landboukundiges van Pretoria Universiteit en hulle eweknieë in Bloemfontein het almal waardevolle insette gelewer. Ook enkelinge soos dr VD Wasserman het bygedra. Laasgenoemde het met die plaaslike entoesiasme van mnr WC Botha die amandelbedryf hier aan die brand gekry.

Mnr Ben Syffert het die vroegste beplanning van die plaas en pyplyn oorkoepelend behartig. Daar was sedertdien ook veranderinge en insette deur mnr Kobus van Staden (Bloemfontein) en Ian Rust (Kimberley). Mnr Nic Pieterse was plaaslik die toesighoudende ingenieur met die bou van die pyplyn, wat toentertyd waarskynlik die enkele grootste projek in Orania was. Ek onthou nog duidelik die

Die hele pyplyn is met Afrikanerarbeid gebou.

emosionele oomblikke toe die eerste kraan ‘n boog water gespuit het met die amptelike opening en die twee Steyn-susters die Arbeidslied gesing het tot die water ook uit verskeie mans se toegeknypte ogies gepers het!

Die statutêre pad was ewe interessant. Orania het begin juis in die laaste dae van die Waterrade se bestaan. Die Regering wou oorskakel na ‘n nuwe bedeling met Watergebruikersverenigings en Orania het vroeg ‘n loodskomitee saamgestel wat deur mnr Renus Steyn saamgeroep is. Daar is dus nooit ‘n waterraad plaaslik gestig nie, maar daar is dadelik aan die werk gespring met die nuwe entiteit. Daar is eindelik met die kundige hulp van

mnr Dries Visser (Dept. Waterwese) op 12 Februarie 2000 oorgegaan tot stigting van die “te stigte Watergebruikersvereniging”. Die pad was lank en vol dorings met baie skerp verskille en vergaderings en selfs ‘n hofsaak of twee. Daar is egter nou stabiliteit. ‘n Plaaslike (Orania) watergebruikersvereniging is deur die minister afgekeur, maar ‘n groter vereniging is wel goedgekeur vir die breër Vanderkloof- tot Prieska-gebied, met Orania ‘n relatief onafhanklike subgebied.

Die huidige woelinge in landbou (met onteiening of herverdeling op die kaarte) en ook veral in besproeiingspolitiek is welbekend en Orania se uitdagings lê veral op hierdie gebied. Ook wat ESKOM se tariewe betref, sal nuwe oplossings bedink moet word.

John Strydom

John Strydom het met ’n JCB al die slote vir die pyplyn gegrawe.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

19

oraniageskiedenis

Elim:

oase van rus?

Dr. Ben de Klerk was een van die vroegste ondersteuners van Orania. Hy het dr Chris Jooste se boek, ’n Volkstaat vir Boere-Afrikaners, bestudeer. Dit was egter die stukkie oor die Vriende van Sion wat in sy brein kom nesmaak het.

Die Vriende van Sion was ’n organisasie wat geld ingesamel het om die besetters van die nuwe staat, Israel, te befonds en te help vestig.

Tydens ’n Burgerraadvergadering het dr Ben met oom Danie van Rensburg gesels oor die arbeidsprobleme wat in Orania ondervind is. Oom Danie was onmiddellik geesdriftig toe dr Ben voorstel dat hulle ‘n Vriende van Orania moes stig om die arbeidsmag van Orania te befonds.

Die manne het dadelik met Orania Bestuursdienste (OBD) onderhandel vir ’n gebou. Die gebou wat hulle gekry het, was in die Waterwesedae gebruik as enkelwoonplekke vir bruin werkers. ’n Totaal vervalle gebou. Oom Danie het die naam Elim gekies: ’n vrugbare oase en ’n plek van rus. Dr Ben het met fondse gehelp en adreslyste van moontlike donateurs voorsien. Oom Danie het elke drie maande ’n Vriende van Orania-nuusbrief geskryf en hy en tannie Anna het sowat 3000 eksemplare gedruk, in koeverte geplaas, koeverte gelek en seëls geplak.

Ná elke brief het die Vriende gereageer met donasies van tussen R1000 en R5000 wat in ’n bestendige stroom ingevloei het. Dr Ben het beddens en matrasse van die weermagstore in Pretoria aangery en advertensies in Landbouweekblad geplaas vir werksgeleenthede.

Oom Danie moes dikwels winter en somer laatnag ry om nuwe

20

aankomelinge op die Oranjerivierstasie sowat 20 km van Orania af, te gaan haal. Al die uitgawes vir die administrasie, komberse, eetgerei, ens. is deur dr Ben en oom Danie gedra.

Blok A is uit die inkomste van donasies opgeknap en kon so tussen 5 en 12 manne huisves. Hiervoor het die donasies handig te pas gekom .

Die omset van mense was ongelukkig groot, sommige het binne 12 uur na aankoms weer die pad gevat. Hulle het gereeld gesê hulle soek eintlik werk as toesighouers en nie as arbeiders nie. Sommige het weer gesê dat hulle meer verdien deur in die stad te bedel en ander het gemeen die werk op Orania is net te swaar.

In die begindae was drankmisbruik en gevegte tussen die manne ’n reuse probleem. Inwoners in Kleingeluk was baie skepties en negatief oor die verkeerde invloede wat die manne van Elim ingebring het. Soos dit gebeur het, het die goeie manne dikwels geloop en die slegtes het gebly.

Die taak het uiteindelik te groot geword om so te bestuur en daar is

deeltydse bestuurders teen ’n afknypvergoeding aangestel om te help om die werkers by werkgewers uit te plaas. Die sukses het baie gewissel.

Teen ongeveer 2005 het die Koningskinders Trust van Pietersburg by Elim betrokke geraak en ’n jong dametjie is aangestel as bestuurderes van Elim. Ongelukkig het sy nie lank gebly nie. Dit het ’n groot krisis by Elim veroorsaak.

Krisisvergaderings is gehou om diep te dink oor hoe Elim volhoubaar gemaak kon word.

Frans de Klerk, op daardie stadium

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniageskiedenis die Uitvoerende Hoof van die Orania Beweging, het betrokke geraak en onderneem om ’n bestuurder vir Elim te werf. Daar is ook ooreengekom dat die Koningskinders Trust die bestuurder se salaris vir twee jaar sou betaal.

Die keerpunt in Elim was toe Willie en Debbie du Plessis as bestuurspaar aangestel is. Die ferm dissipline en deeglike keuring het vir die eerste keer goeie gevolge gebring.

In 2009 het die Orania Beweging Helpsaamfonds Elim oorgeneem.

Verskeie groot pogings is geloods om fondse in te samel om die geboue te verbeter. Met die verbetering in verblyfomstandighede het die menswaardigheid van die inwoners ook ’n hupstoot gekry.

Daar is reeds deur bemiddeling van die Helpsaamfonds ’n paar manne suksesvol as bouers opgelei.

Hoewel daar indiensopleiding vir

die manne is, is nog meer formele opleiding nodig.

Met Elim is daar duur lesse geleer, maar dit dien nou as ’n grondslag om vinniger vorentoe te beweeg.

Uit die verlede het dit duidelik geword dat daar baie maatskaplike probleme met eie arbeid gepaard gaan. Dissipline is die hoeksteen van sukses.

Tans het Elim nie die vermoë tot rehabilitasie nie, maar gewillige werkers word ’n redelike kans gegun. Dikwels is leiding op vele lewensterreine nodig, bv ten opsigte van higiëne, sosiale omgang en geldbestuur. Rolmodelle lewer ’n positiewe bydrae.

Ten slotte is daar by Elim ongelooflike verhale van aangrypende sukses.

Hiervoor bly ons dankbaar vir elkeen wat op die een of ander wyse betrokke was by Elim, hetsy deur fisiese hulp of donasies.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

Maar vir dr Ben de Klerk en oom Danie van Rensburg wat die hoeksteen van Elim vasgemessel het, gee ons graag ’n veertjie vir die hoed!

21

Halt ‘n Bietjie

Nuwe luukse aftree-oord te Orania

‘n Luukse maar bekostigbare aftree-oord te Orania, Halt ‘n Bietjie, is tans in aanbou. Dit bied drie tipes wooneenhede.

Pryse vir die wooneenhede wissel tussen R369 500 tot R739 000.

Halt ‘n Bietjie

Orania Eggo 5 Orania Gerekenariseerde 3D- kunstenaarvoorstelling van Halt ‘n Bietjie Aftree-oord in aanbou te Orania.

Vir meer inligting skakel Renus Steyn by 074 890 9488 of Alma Steyn by 082 843 9457.

E-pos: renus@oranet.co.za

oraniageskiedenis

Goe i e sk e n k i ng s m a a k di e

g root ska a l se op g r a de r i ng

va n E l i m moon t l i k

Elim is lankal nie meer die ou bouvallige blyplek van enkellopende mans wat in Orania ‘n tuiste kom soek nie.

Nadat twee dele van Elim se woonplekke die afgelope paar jaar in woonstelle omskep is, is daar ook die afgelope tyd begin om ander dele van Elim op te gradeer. Omdat Elim gesubsidieerde behuising verskaf, is alle opgraderings van skenkings afhanklik.

Sedert Januarie vanjaar is die badkamerkompleks wat deur meer as 20 inwoners wat nie in een van die woonstelle woon nie en dus van gesamentlike badkamergeriewe afhanklik is, teen ‘n koste van R80 000 opgeknap.

Dit is heeltemal oorgedoen met nuwe mure, vloere, teëls, storte, toilette, handewasbakkies, baddens en ‘n splinternuwe waskamer waar

wasgoed gewas kan word.

Die opgradering van die badkamerkompleks is deur ‘n skenking moontlik gemaak.

Intussen het die Helpsaamfonds ook begin om dié deel van Elim wat die slegste lyk, Blok C, heeltemal te herstel. Orania se inwonende argitek, Christiaan van Zyl, het ‘n vindingryke plan gemaak om van Blok C ‘n beter leefplek te maak. Waar die woonafdeling tans een lang gang met 24 kamers het, gaan dit nou verander word na vier aparte kamerkomplekse wat elk ‘n

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

Die badkamers by Elim is na ’n onlangse skenking pragtig nuut gemaak.

eie ingang en portaal sal hê. Elke kamerkompleks sal vyf kamers hê.

Blok C se opgradering sluit in die herstel van die dak, die vervanging van die voorafvervaardigde mure, nuwe vloere en nuwe elektrifisering, om net enkele verbeterings te noem.

Die koste wat 100% deur skenkers gedek word, sal R318 000 beloop.

Die projek sal teen die einde van 2011 afgehandel wees.

Elim het tans plek vir 43 inwoners en weens ‘n tekort aan arbeid in Orania is reeds ook planne beraam om verdere nuwe wooneenhede in die toekoms te bou. Ander afdelings van Elim soos die saal, kombuis en ander gemeenskaplike areas moet ook in die toekoms opgegradeer word.

Jaco Kleynhans

23

orania-aktueel

Or a n ia se bet e k e n i s v i r Su i d - A f r i ka

As ’n mens die betekenis van Orania in enkele paragrawe kan saamvat – wat ’n onmoontlike opgawe is – lê dit opgesluit in die woorde

kontinuïteit en herskepping

’n Mens kan lank gesels oor die sentrale temas in die geskiedenis van Afrikaners. Nogtans is ons republikeinse strewe dié mees wesenlike motief uit ons geskiedenis.

Van die vroeë republikeinse bewussyn af onder ons mense in die laaste dekades van die 18de eeu, die 19de eeuse stigting van ’n veelheid van kleiner republieke in die noorde van die land, tot en met die verwesenliking van die groot republiek in die tweede helfte van die 20ste eeu, is die republikeinse strewe een van die helderste motiewe uit ons geskiedenis.

Terugskouend beoordeel gee dié motief aan ons bestaan as Afrikaners ’n duidelike kontinuïteit. As hoër en edele opgawe bind dit ons oor geslagte aan mekaar.

Hoe pas Orania binne hierdie verhaal? Orania kan homself vandag met reg ervaar as waarskynlik die belangrikste 21ste eeuse vertolker van die republikeinse strewe onder Afrikaners. Soos onder geen ander groep Afrikaners nie is dit immers in Orania dat op ’n tasbare

24

wyse beslag gegee word aan die tipiese republikeinse strewe om vry oor onsself te regeer. Kortom, Orania kan homself tereg as een van die belangrikste bewegings onder Afrikaners beskou waardeur kontinuïteit aan die republikeinse ideaal gegee word.

Ons republikeinse strewe word egter nie net deur kontinuïteit gekenmerk nie. Asof die republikeinse gedagte ’n nooit voltooide opgawe is nie, moet dit altyd weer herskep, aangepas, nuut bedink word. Tussen die 19de eeuse republieke was daar, te midde van die kontinuïteit tussen hulle, ook verskille, net soos tussen laasgenoemdes en die groot republiek van die 20ste eeu.

Om ’n republikeinse vorm te skep

verg dus ook ’n sin vir die nuwe historiese omstandighede. Presies hoe die republikeinse vorm moet lyk is daarom nie iets wat vooraf in klip uitgekap is nie. Dit moet eerder altyd weer herontdek word.

Orania is vandag verreweg die belangrikste plek onder Afrikaners waar die republikeinse strewe opnuut vorm gegee word. Presies hoe dié vorm uiteindelik gaan lyk, is nie aldag seker nie. Uiteraard sal dit nie presies so kan lyk soos die vroeëre republieke nie. Alhoewel die geskiedenis deur sekere patrone gekenmerk word, herhaal hy homself immers nooit op so ’n strakke wyse nie.

Maar hoe die republikeinse Orania van die toekoms ook al sal lyk, g’n Afrikaner mag die opwinding wat met dié herskepping gepaardgaan, mis nie. Herskepping is immers onlosmaaklik deel van sy opdrag.

Danie Goosen Danie Goosen is professor in Godsdiensfilosofie aan die Universiteit van Suid-Afrika.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

orania-aktueel

Or a n ia i n hof u i t spr a a k erken Tussen 1994 en 2000 is nuwe munisipale wetgewing deurgevoer en geïmplementeer wat sg. “tussentydse oorgangsrade” i.p.v. munisipaliteite aan die stuur van sake gestel het in RSA-dorpe.

Gedurende hierdie tydperk het Orania (wat bloot ‘n konstruksiekamp was) aansoek gedoen om registrasie as ‘n oorgangsraad. Dit is toegestaan.

Orania se leiers het toe ‘n proses begin om Orania amptelik as munisipaliteit geregistreer te kry. Dit het pogings ingesluit om die regering by gesprekke in hierdie verband te betrek, maar dit was vrugteloos!

Kort voor die 2000 munisipale verkiesing is daar oplaas besluit om die regering hof toe te neem omdat hulle nie wou reageer nie.

Orania het nie oor die nodige fondse beskik vir ’n regsgeding nie en Frans de Klerk en Christiaan van der Merwe is getaak met die opdrag om die nodige steun te kry. Orania se uitwoners het tog die nodige bydrae

geskenk en daar kon met die saak voortgegaan word.

Die saak het een dag voor die verkiesing in die Kimberley Hooggeregshof gedien. Die uitspraak het die proses van eenwording met Hopetown bevestig (soos die wet gelui het), maar in ‘n unieke stap die lewe van die Oorgangsraad verleng ten einde met die regering te onderhandel.

Daar het inderdaad heelwat onderhandelinge gevolg op die samestelling van ‘n komitee saam met die regering, provinsiale en munisipale rade, maar geen aksies het daaruit voortgespruit nie.

Die huidige situasie is dus dat die hofsaak onafgesluit is, met Orania wat self dienste lewer in

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

Oraniërs wag op die uitslae van die eerste OVR-verkiesing in 2000.

terme van die voortbestaan van die oorgangsraad, met Hopetown wat geen dienste hier lewer nie.

Prakties is Orania een van net ‘n handjievol munisipaliteite wat goeie diens lewer, solvent is en baie min kieserontevredenheid beleef.

Die voortgaan van die proses beteken dat Orania met elke munisipale verkiesing ‘n “alternatiewe” verkiesing hou vir die verkiesing van lede van die Orania Verteenwoordigende Raad en 2011 is geen uitsondering nie. Permanente inwoners en eiendomsbesitters stem vir sewe lede van die Raad en “uitwoners” kies een lid. Uitwoners is ondersteuners van Orania wat nie plaaslik woon of werk nie.

John Strydom

25

o r a n i a s i mb o l e

Orania en koeksisters is lekker heg aanmekaargevleg.

Maar daar is ’n storie agter die storie. Terwyl ons gesin een aand in 1995 in die Herberg Oranje kuier, sê Frans de Klerk: “ Die vroue van vandag is nie meer dieselfde as die vroue wat kaalvoet oor die Drakensberge wou trek nie. Dit is vir hulle erg genoeg as jy hulle kredietkaarte wegneem.”

Ek het nie ’n woord gesê nie, maar ek het besluit ons sal dié man darem moet wys wat in ons steek. Net daar is die idee van die Kaalvoetvroue-organisasie gebore. Aanvanklik was die idee om deur die “Lukasbank”, wat later sou ontwikkel in die Orania Spaar en Krediet Koöperatief Beperk (OSK), vroue van veral buite Orania betrokke te kry by ’n projek in Orania.

Die idee was aanvanklik om vroue van buite Orania ’n maandelikse bydrae vir ’n projek in ’n spaarbussie te laat gooi en hulle dan later die geleentheid te gee om fisies by die projek betrokke te maak. So wou ons ’n naelstringetjie vleg tussen Afrikanervroue en Orania.

Uiteindelik het dit ’n bietjie anders ontwikkel en dit was die Oraniavroue wat ’n deeglike hap aan die idee gegee het.

Net soos die Kaalvoetvroue wou ons sterk by ons Orania-beginsels staan, maar ons wou ook wys dat daar ’n bietjie pret in al die swaar van selfwerksaamheid kan wees.

Ons wou ook vroue op ’n unieke manier bemagtig.

Christiaan van Zyl se voorstel vir ’n monument vir die koeksister is eers met ’n knippie sout benader, maar toe die heerlike gegiggel daaroor begin, het ons geweet ons is op die

26

Dru p va n st roop ! regte pad. Die dorpsvaders het bekommerd gewonder of die koeksister Orania nie dalk in die skande sou steek nie en wou nie toestem tot ’n opsigtelike posisie langs die grootpad nie. Nee, ons moes dit eerder plaas waar mense nie vir ons sou lag nie. Maar ons het die hele tyd self heerlik gelag...

Toe ons ’n bietjie dieper begin delf in die koeksisterkultuur, het ons gou besef ons het ’n stukkie goud in ons geskiedenis.

Afrikanervroue het formidabele dinge gedoen met koeksistergeld. Tussen die vleg en die stroop deur het hulle gewys dat hulle kon saamstaan en saam aan ’n doel werk tot voordeel van die hele groep.

Koeksisterbak is eintlik ’n unieke vaardigheid wat in die moderne ekonomie van werkende vroue verlore gaan. ’n Stukkie eiegoed wat ons moet koester en bewaar.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

o r a n i a s i mb o l e

Na die onthulling van ons twee meter hoë monument is ons onder andere gepeper daarmee dat die koeksister eintlik Maleierbesitting is. Ook hieroor het ons ’n kersie gaan opsteek. Krullers, wat aan die Kaap koeksisters geword het, se onstaan word deur dr HW Claassens teruggespoor na die vyftiende-eeuse Italiaanse kok, Martino. Hy het snyseldeeg gebruik om crespelli te bak wat in enige vorm gevleg of gedraai kon wees voordat dit in vet gebak is. Daarna is dit met kaneelsuiker bestrooi. Die Hollandse Krul kan in alternatiewe vorme na Swede, Noorweë en Skotland teruggespoor word.

Volgens Claassens het die gebruik om die oliekoek in arāq sādhijastroop van Arabiese oorsprong te dompel, van Nederland gekom. En vandaar na Suid-Afrika.

Die Koeksistermonument het die aandag soet op Orania gevestig. Mense het ’n glimlaggie gegee omdat Koeksisters eiegoed is, omdat dit Afrikanergoed is en omdat dit góéd is.

Die Koeksistemonument is op 4 September 2003 deur mev Anna Boshoff onthul.

Lida Strydom

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

27

o r a n i a s i mb o l e

Di e K l e i n R e u s wa ppe r Dr Yang Pan, ‘n ondersteuner van Orania, vertoon die Klein Reus-vlag by ‘n molekulêre laser dunfildeponeerder in Singapoer.

Soms rinkel die Klein Reus aan die vlagpale op Orania. Trots en fier en jonk in die kleure wat so lank al eie is aan ons bestaan.

Maar waar kom die klein Kordaat vandaan?

Andreas du Plessis, vorige skoumeester en dorpsraadslid, het die eerste geluide oor ’n eie vlag vir Orania gemaak. ’n Eie vlag sou bydra tot Orania se idee van onafhanklikheid, van ’n etniese groep met eie simbole wat al hoe meer op erkenning aanspraak maak.

Verblyf in Orania

1. Aan-die-Oewer (Woonwa- en tentstaanplekke asook chalets) - 053 207 0118 2. Boskamp (Chalet) - 083 388 1433 3. Oranje-Sig (Selfsorg) 10% afslag aan lede van die Orania Beweging - 082 894 5053 4. Carpe Diem (Selfsorg) 082 705 2348 5. Hayes Tuishuis (Oornagwoonstel) - 053 207 0038 6. Orania Oewerhotel (Luuks) - 053 207 0016 7. Die Ou Melkplaas (Gastehuis) - 084 491 1947 8. Juckers-Hoff Selfsorgakkommodasie - 083 600 1780 9. Rotsvas Akkommodasie (Selfsorg) - 079 523 5808 10. Cha-Du-Brie (Gastehuis) - 082 349 3411 11. Herberg Oranje (Bed en Ontbyt) - 053 207 0070

28

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

o r a n i a s i mb o l e ’n Kompetisie is uitgeskryf en Christiaan van Zyl se blou, blanje, oranje-ontwerp is as die wenner aangewys en die eerste keer deur wyle Prinsloo Potgieter met die opening van die Volkstaatskou in 2005 gehys.

Christiaan verduidelik die simboliek so: Die ontwerp het ‘n “moderne” of “eietydse” aanslag wat effe breek met die tradisionele vlagtipe wat meestal net uit kleurbane bestaan.

Die kleure verwys na ons herkoms en geskiedenis. Eerstens op die Nederlandse Prinsevlag (1570), dan die vlag van die Oranje Vrijstaat (1854) en uiteindelik op die vlag van die Republiek van Suid-Afrika (1961). Die kleure is egter in ‘n omgekeerde volgorde van blou, wit en oranje. Dit simboliseer ‘n nuwe begin, ‘n herevaluering van ons (volk se) huidige situasie.

Die verhouding van die vlag is 1:1½.

Die eerste derde vertikale “baan” is blou en die oorblywende vierkant is oranje. Die wit motief is oorvleuelend op die las tussen die twee kleure geplaas.

Die blou simboliseer die hemel, geloof en toewyding (ook onskuld, waarheid, standvastigheid, geregtigheid en liefdadigheid). Wit simboliseer reinheid, vrede.

Oranje simboliseer vryheid, energie (ook aanbidding, beskerming en eer). Oranje is die simboliese kleur van Orania.

Die motief, die Klein Reus, die jongeling wat sy moue oprol, is welbekend en simboliseer ons strewe na vryheid deur selfwerksaamheid. Dit is tans een van ons sterkste en mees unieke simbole. In die geheel beteken die vlag dan: Standvastig in geloof gee ons deur vreedsame

selfwerksaamheid ons eerste tree na vryheid.

Dit is interessant hoeveel belangstellendes uit die buiteland die Klein Reusvlag bestel. Sommige is uitwoners, ander ondersteun die idee van selfbeskikking vir volke. Daar was selfs onlangs ’n Fransman wat ons vlag by sy huis wou laat wapper omdat hy wil hê dat sy kinders die beginsel moet verstaan dat elke persoon en elke volk vir homself verantwoordelik is.

Dit is wonderlik om elke keer as ’n mens terugkom Orania toe, die rustige gebondenheid en die trots in jou hart te voel as jy die Klein Reus uitdagend en vrolik aan die vlagpaal sien wapper.

Uitwoners kan gerus laat weet waar die Blou, Blanje, Oranje Klein Reus van Orania nog wapper.

Kunswerke van die Van Emmenis-familie

is nou beskikbaar in Orania. Plaas ‘n bestelling vir ‘n trofee- of portretstudie of enige ander skildery op doek of hardebord of kom loer in en kom kyk na die oorspronklike olieskilderye - helderkleurige blomme, stillewes, landskappe en allerlei diersoorte.

Orania Beweging-lede kan aanspraak maak op 15% afslag.

Skakel vir Dawie by 083 458 2110 / 053 207 0128 DawieVanNiekerk@gmail.com http://www.vanemmenisarts.co.za

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

29

o r a n i a s i mb o l e

Wa a rom ’ n

I e r se mon um e n t

op Or a n ia ?

Twee keer het president Paul Kruger vir die Iere nee gesê. Drie keer het hulle kom vra. Die wyse Kruger het geweet dat die Britse weermag Iere wat aan die kant van die Boere geveg het sou teregstel as rebelle, daarom wou hy nie hulle versoek om die Boere in die oorlog te ondersteun, toestaan nie.

Toe die vasberade manne vir die derde keer kom vra, het president Kruger ingestem, maar tipies aan hom het hy ’n spesiale wet deur die Volksraad laat goedkeur waarin daar onmiddellik ZAR-burgerskap aan die vegtende Iere toegestaan is.

Om die heldhaftige Iere se bydrae te gedenk is daar in 1952 ’n Ierse Kommando-Gedenkfonds gestig en na 25 jaar se fondsinsameling kon daar aan die argitekte, Jan van Wijk en Vennote, opdrag gegee word om ’n gedenkteken te ontwerp.

30

Die mounument is uiteindelik op 1 November 1975 op ’n terrein op die Brixtonkoppie onderkant die SAUK deur mev Betsie Verwoerd onthul.

Mettertyd het die monument in ’n openbare drinkplek en toilet ontaard en is dit nie meer onderhou nie. Die grond is deur ’n sakeman gekoop en daar is beplan om die monument te sloop.

Orania-uitwoners onder leiding van Sebastiaan Biehl het ingegryp en voorgestel dat die monument ’n ereplek in Orania kry. Dit verteenwoordig immers ’n belangrike deel van ons Afrikanergeskiedenis. ’n Bydrae van die VF het die verskuiwing moontlik gemaak en die monument is weer op 2 Desember 2002 deur mev Betsie Verwoerd se kleindogter,

Elisabeth van den Berg, op Orania onthul.

Die sleutelwoorde wat die argitek, Jan van Wijk, vir die ontwerp gebruik het, is: Die Iere het saam met die Boere geveg vir vryheid. Dié argitek wat o.a. ook die Taalmonument in die Paarl ontwerp het, het ook twee tipies Ierse elemente gebruik, naamlik die sirkelvormige grondwal en staanstene wat geskiedkundige gebeurtenisse herdenk.

In die middel staan vier betonstaanstene in ’n sirkel. Dit is antikloksgewys van klein tot groot so geplaas dat die eerste drie mekaar ondersteun in ’n opwaartsstrewende beweging, van klein en skuins tot groot en meer regop en verteenwoordig die Ierse Brigades. Die vierde staan fier en regop, ’n pragtige simbool van Vryheid.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

o r a n i a s i mb o l e

U i t di e v e r l e de na di e toe kom s In ’n halfkring staan die borsbeelde van adv JG Strijdom, dr DF Malan, dr HF Verwoerd, adv JBM Hertzog en pres SP Kruger op Monumentkoppie in Orania. Almal Afrikanerleiers wat deur ’n besondere bydrae ’n bepaalde rigting aan ons Afrikanergeskiedenis gegee het.

Maar die fokuspunt voor in die middel is ’n beeld van ’n jongman wat in ’n weerspieëling van die realiteit van Orania sy moue oprol om te doen wat nodig is om sy eie toekoms te skep. Die boodskap wat hy uitbasuin is: selfwerksaamheid, doen self, deur eie arbeid kom volksvryheid.

Dié geliefde beeld is die Klein Reus gedoop omdat die idee van selfwerksaamheid nog jonk is, maar reuse gevolge vir die oorlewing van ons Afrikanervolk kan hê.

Cornelia Holm, skepper van die beeld, sê dat sy dit uit ’n soliede blok hout geskep het en niks aangelas het nie. Daar is geen opgesmuktheid aan die beeld nie. Die Klein Reus het ’n teenwoordigheid, hy is ’n sterk jong man wat nie skroom om self verantwoordelikheid te neem nie.

Volgens Christiaan van Zyl wat die uitleg van die terrein gedoen het, het die plasing van die beelde ook ’n bepaalde simboliek. Die borsbeelde van die Afrikanerleiers kyk uit ’n sterk verlede, terwyl die fokuspunt, die Klein Reus, vol vertroue toekomsgerig is.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

Cornelia Holm, b van die K eeldhouer lein Reus.

31

orania-Instellings

ʼn Eie r a dio sta si e v i r Or a n ia !

Dit was ‘n droom wat al vroeg deur Oraniërs gekoester is. Maar waar begin ‘n mens met so ‘n projek? Dis ‘n uitdaging wat ‘n groep inwoners al vroeg in 2000 aangepak het.

Hulle het die bal aan die rol gesit deur ‘n vereniging te stig wat ten doel sou hê om ‘n gemeenskapsradio vir Orania ‘n werklikheid te maak. Daar is toe besluit op die naam “Radio 100”. Die “eenhonderd“ kom eintlik van ‘n uitdrukking wat Jack Ungererhulle gebruik het. As iemand vra hoe dit gaan, sê hulle “oor ‘n honderd!”

Verder was hulle mikpunt om 100 inwoners te kry wat die radiostasie finansieel sou ondersteun. OKOSA is geskakel om aansoek te doen vir ‘n uitsaailisensie en toerusting is bekom. OKOSA is in kennis gestel dat Radio 100 solank met toetsuitsendings sou begin in afwagting van registrasie vir ‘n tydelike lisensie. Radio 100 was op die lug!

Maar uit die bloute, sonder enige voorafgaande kommunikasie, slaan die polisie, begelei deur OKOSAamptenare en ‘n SAUK-nuusspan op 7 November 2005 op Radio 100 toe.

Die stasie word summier gesluit en van die toerusting word gekonfiskeer.

32

Omroepers word meegedeel dat hulle aangekla gaan word van onwettige radiouitsendings.

Na verloop van maande het dit duidelik geword dat daar niks sou kom van die vermeende aanklagte nie, maar Radio 100 se toerusting is tot vandag toe nog soek en die stem van Orania was stil.

Inwoners van Orania word egter nie so maklik van stryk gebring nie! Op 31 Oktober 2006 dien die nuutgestigte Orania Uitsaaidienste, hierdie keer ‘n artikel 21-maatskappy, ‘n aansoek vir ‘n gemeenskapsradiolisensie by OKOSA in - ‘n 200 bladsy-dokument! Nou is daar geen keer meer nie. Op 1 Desember 2007 ontvang Oraniërs die blye nuus dat ‘n vier jaar-lisensie aan Radio Orania toegeken is.

Met groot geesdrif is begin om geld in te samel, toerusting aan te koop en ‘n pragtige nuwe ateljee in te rig.

Omroepers en klanktegnici word

opgelei. Op 12 April 2008 breek die groot oomblik aan. Op daardie Saterdagaand word groot makietie gehou toe Radio Orania se stem vir die eerste keer oor die hele Orania weerklink.

Sedertdien het Radio Orania van krag tot krag gegaan. Tans word van soggens vyfuur af tot saans tienuur uitgesaai. Die samebindende waarde van ‘n radiostasie in ‘n gemeenskap kan moeilik oorskat word. Wat Radio Orania so uniek maak, is dat al die omroepers en tegnici vrywilligers is wat eie tyd en energie aanwend tot voordeel van die gemeenskap.

Daar is seker geen beter voorbeeld van Oraniërs se deursettingsvermoë en pioniersgees as die totstandkoming van Radio Orania nie. Mag Radio Orania se stem nog lank gehoor word!

Eleanor Lombard

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

orania-Instellings

‘n I n st e l l i ng wat di n k e n d oe n oor on s v e r l e de e n toe kom s

Die Vereniging vir Ekonomie, Politiek, Omgewing en Geskiedenis (EPOG) is een van die instellings in Orania wat daarop gefokus is om die Afrikaner te help om sy verlede te onthou, maar ook die regte idees vir ‘n seker toekoms te genereer.

EPOG is ‘n soort van dinkskrumbeweging wat ontstaan het uit die Suid-Afrikaanse Buro vir Rasse-aangeleenthede (SABRA). SABRA is kort na die Nasionale Party se oorwinning in 1948 gestig met die doel om rasse-aangeleenthede vanuit ‘n Afrikanerperspektief te bedink.

Na die vestiging van Orania is SABRA se kantoor ook na Orania verskuif en het ‘n nuwe era aangebreek met die oorgang na EPOG. Die afgelope paar jaar het EPOG ‘n belangrike rol gespeel deur die publisering van boeke, pamflette en ander gedrukte en aanlynpublikasies oor aktuele sake wat vir die Afrikaner van groot belang behoort te wees.

Onder EPOG se leiding is ‘n indrukwekkende navorsingsentrum bestaande uit ‘n argief en naslaanbiblioteek in Orania gevestig en die sentrum ontvang tans byna daagliks materiaal van onskatbare waarde uit die Afrikanergeskiedenis. ‘n Proses is ook begin om materiaal te digitaliseer met die doel om dit later elektronies beskikbaar te stel.

EPOG bied jaarliks die HF Verwoerdgedenklesing in Orania aan. Die ses en dertigste gedenklesing sal vanjaar op Vrydag, 16 September in Orania plaasvind. EPOG bied ook weekliks twee radioprogramme, Blik na buite en Wat lees jy? op Radio Orania aan. Boeke oor onder andere afsonderlike ontwikkeling, Orania se ontwikkeling die afgelope 20 jaar en uniewording word vir die afsienbare toekoms beplan.

EPOG se kantoor kan by 053 207 0014 bereik word, of per e-pos na epog@oranet.co.za Jaco Kleynhans

Cha-Du-Brie Gastehuis Agaatstraat 65, Orania Tel: 053 207 0019 Sel: 082 349 3411

heid y r v s a g e r e o B met styl Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

33

orania-Instellings

Banksake Gedurende die Waterwesegedeelte van Orania se dae het ‘n groot kommersiële bank ‘n agentskap hier bedryf. Met die hoë koste van sekuriteit as verskoning is hulle agentskap later gesluit. Met hierdie bedreiging in die lug het ‘n Dorpsraadslid, mnr Lukas Taljaard, begin om te dink aan ‘n “noodfonds” en ook alternatiewe geriewe vir werkers om transaksies te hanteer.

In 1999 is ‘n “noodfonds” begin en ook met die wisseling van tjeks (as ‘n diens aan die gemeenskap) uit Lukas se motorhawe. Dit was gou duidelik dat daar ‘n groter behoefte was en met die hulp van oom Ters Schumann het hulle begin dink aan uitbreiding. Daar is raakgesien dat kredietunies wêreldwyd bestaan en floreer en dat ook in Suid-Afrika gekyk word na so ‘n entiteit. Die gevolg was dat Orania een van die vroeë unies gestig het. Prof Carel Boshoff het ‘n konferensie in Kaapstad bygewoon en baie geesdriftig daaroor berig.

Orania se unie is “OSK” gedoop en het in 2001 amptelik beslag gekry - en het gedy! Nie te lank nie of dit was te groot vir wat die reëls vir ‘n kredietunie bepaal het. Nuwe wetgewing is gepromulgeer wat ‘n nuwe bedeling ingelui het: daar

34

is sg. “koöperatiewe banke” in die vooruitsig gestel wat verskillende vlakke van registrasie en toesighouding voorsien het. OSK het in 2010 in terme daarvan aansoek gedoen om as sg. Koöperatiewe Bank te registreer en was waarskynlik die eerste aansoeker wat inspeksie ontvang het van die Reserwebank.

Die inspeksie was geslaag en met geringe aanpassings was die jawoord gegee. Op 21 Junie 2011 is die registrasiesertifikaat uiteindelik deur verteenwoordigers van die Reserwebank self op Orania aan OSK oorhandig!

Kredietunies (en ook koöperatiewe banke) is in wese gemeenskapsinstellings. Die reëls bepaal trouens ‘n “gemene band” wat deelnemers bind, en daar mag nie landswyd geadverteer of sake gedoen word nie. Dan verskil dit ook van

handelsbanke in dié sin dat daar nie groot beleggers is wat volgens aandeelhouding stemreg kry nie. Die regspersoon moet koöperatief wees en elke aandeelhouer kan net een stem kry, maak nie saak hoeveel hy of sy belê het nie. Daar is dus nie veraf beleggers wat geld maak uit plaaslike inwoners en transaksies nie.

Binne die bestek van tien jaar het OSK homself as onontbeerlik bewys.

Talle inwoners kan getuig hoe ons OSK hulle gehelp het om huise te bekom of die finansiële hupstootjie te gee om op hulle voete te kom.

Op nog ’n terrein het Orania sy selfstandigheid bewys.

John Strydom

Foto: Adv. Paul Rossouw oorhandig die sertifikaat aan die OSK-direksie.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

orania-aktueel

Or a n ia : va n pion i e r sd or p na

mode l d or p

Die Dorpsraad van Orania het besluit om 2011 tegemoet te gaan met die visie om Orania te neem van ‘n pioniersdorp na ‘n modeldorp.

Dit beteken dat Orania in elke moontlike opsig sy dienslewering en ontwikkeling na ‘n volgende vlak moet neem.

Die eerste 20 jaar van die dorp se bestaan staan in die teken van die pioniersfase. Met min hulpbronne en baie onkunde is die eerste Afrikanergroeipunt in die Noord-Kaap tot stand gebring. Die Afrikanerpioniers het geen ervaring gehad van hoe om ‘n dorp met eie arbeid tot stand te bring nie, hoe om ‘n nuwe ekonomie uit feitlik niks op te bou nie en in die algemeen hoe om ‘n nuwe gemeenskap in te rig en volhoubaarheid daar te stel nie. Met beperkte hulpmiddele kon Orania ook net konsentreer op die instandhouding van die dorp.

Nou, na 20 jaar, staan Orania op sy eie bene, is selfstandig en volhoubaar. Die dorp moet nou deurbreek en ‘n model word vir Afrikanerontwikkeling en -vestiging.

Orania kan slegs ‘n antwoord bied op die bestaanskrisis wat die Afrikaner vandag beleef indien hoë standaarde en kwaliteit die norm word op elke lewensterrein in die dorp.

Om ‘n modeldorp te word beteken egter nie dat Orania net plek het vir rykes en die elite nie. Dit beteken bloot dat ons in alles wat ons doen, voortreflikheid nastreef. Of dit nou werkersbehuising, maatskaplike sorg, onderwys, die netheid van die dorp of besigheidsontwikkeling is.

Die Dorpsraad van Orania neem nou die voortou om van Orania ‘n modeldorp te maak. In die lig hiervan het die Raad sy strategiese beplanning vir die jaar gedoen en besluit om op die volgende belangrike aangeleenthede te fokus: die verbetering van die voorkoms van die dorp, ontwikkeling van nuwe erwe, verbeterde veiligheidstelsels, werkersbehuising en kapitaalvorming.

Munisipale dienslewering is vandag een van die grootste knelpunte in Suid-Afrika. Mense raak ongelukkig omdat swak munisipale dienslewering hulle persoonlik raak. Die Dorpsraad van Orania

O RANIA

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

het homself reeds bewys as ‘n munisipaliteit wat dienste aan sy inwoners op ‘n hoë standaard kan lewer. Soos die dorp se belastingbasis groei, sal sy vermoë om dienslewering te verbreed en te verbeter ook deurlopend groei.

Uiteindelik kan goeie munisipale dienslewering een van Orania se mededingende voordele wees om vestiging en groei te bewerkstellig.

Middelmatigheid kan nie meer as norm aanvaar word nie. Die Dorpsraad, in samewerking met die Orania Beweging, Orania se inwoners, besighede en instellings, is in staat om Orania te lei na sy volgende fase - ‘n modelAfrikanerdorp wat weer ‘n tuiste bied vir ons mense en hoop gee vir die toekoms.

Frans de Klerk Uitvoerende Hoof van Orania Dorpsraad

D O RPSRAAD 35

o r a n i a F EES

Or a n ia- v e r ja a r dag

op u n i e k e w yse g ev i e r

Daar is die afgelope twintig jaar baie redes aangevoer waarom Orania nie sou slaag nie. Die mense wat geredeneer het dat Orania gaan groei en ontwikkel en na twintig jaar sterker as ooit sou wees, was maar min. Vandag, twintig jaar na Orania se stigting, het hierdie minderheid die draadsitter- en kritiserende meerderheid verkeerd bewys.

Wanneer so iets bereik word, is daar baie rede vir feesviering en dit is presies wat Oraniërs op 6 April tydens die dorp se twintigste verjaardagfees gedoen het. Meer as 700 gaste, wat inwoners en uitwoners ingesluit het, het lekker saam feesgevier op ‘n egte Oraniamanier.

Oraniërs is bekend daarvoor dat hulle lekker kan partytjie hou en dinge altyd op ‘n interessante manier kan doen. Die twintigste verjaardagpartytjie was geen uitsondering nie. Byna 100 tafels is in ‘n groot sirkel in die straat voor die swembad gedek en die gaste het almal saam aan een tafel vir dié groot straatfees aangesit. Elke gas het ‘n braaipakkie bestaande uit vleis, ‘n broodjie en slaaie ontvang en terwyl mense gebraai het, is daar lekker saam gekuier.

3 36

1 Die formele program het reeds om 17:00 die middag begin met die oorhandiging van oorkondes aan inwoners wat ononderbroke sedert 1991 in Orania woon. ‘n Nuwe reeks Ora’s is bekend gestel en die eerste tien nommers is vir ‘n rekordbedrag van meer as Ф50 000 opgeveil. Die feesrede is deur Carel Boshoff (iv), Orania se burgemeester gelewer en hy het ook ‘n besonderse skildery deur mev Cornelia Holm, een van Orania se nuutste inwoners, in ontvangs geneem.

Die bekende Afrikaanse sanger, Gerrie Pretorius het as gaskunstenaar opgetree en met tye het die 700 gaste luidkeels saamgesing en gedans.

Die viering van Orania se twintigste verjaardag was werklik die viering van ‘n groot mylpaal vir die Afrikaner.

Dit was nie net ‘n geleentheid

om fees te vier nie, maar ook ‘n geleentheid vir die gemeenskap om weer nuut oor die toekoms te dink en weer met nuwe ywer te werk om ons dorp en idee verder uit te bou.

Oor twintig jaar van nou af sal ons waarskynlik ‘n fees met nie 700 nie, maar eerder 7000 gaste hou en weer eens die kritici verkeerd bewys. Laat ons aan die werk spring!

Jaco Kleynhans

2

4

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

o r a n i a F EES

5

6 1. Charlotte en DuberĂŠ van Niekerk het die Orania Skou blinkoog geniet.

2. Om herdenkingsbome te plant is harde werk!

3. Die Orania-Verjaardagkoek was groot genoeg vir 700 happies.

4. Vier sterk manne moes die verjaardagkoek dra.

5. Oorkondes is oorhandig aan pioniers wat sedert 1991 deurlopend op Orania woon. Hier ontvang GabriĂŤl van den Berg sy oorkonde van Burgemeester Carel Boshoff(iv).

6. Feeswimpels het in die strate gewapper.

7. Die amptelike Orania-Feesvaandel.

8. Oraniajeug plant bome as deel van die Oraniafees.

7

8

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

37

oraniaverkiesing

Ons eie verkiesing!

Op 18 Mei het Oraniërs aan ‘n alternatiewe verkiesing vir die Orania Verteenwoordigende Raad deelgeneem. Lees ook die artikel op bl 25.

Om solidariteit te betoon met Orania se strewe na selfbeskikking het klein en groot oranje gedra: oranje pruike, serpe, hemde en selfs sokkies het ’n helder boodskap gedra.

Benewens die sewe inwonerkandidate is Albert van Zyl deur die uitwoners verkies om hulle op die OVR te verteenwoordig.

John Strydom is verkies as voorsitter van die OVR en Albert van Zyl as ondervoorsitter. Jaco Kleynhans is versoek om as sekretaris vir die Raad op te tree.

Juf Annatj ie Boshoff b haar stem ring uit.

dr Manie Ds Adam Boshoff en woordjie Opperman wissel ‘n tydens die verkiesing

Regs: Albert en sy vrou, Lucien, is altwee verbonde aan die Noordwes Universiteit waar Albert klasgee in Forensiese Rekenmeesterskap.

Sy stewige agtergrond in regte en ekonomiese wetenskappe, sy liefde vir die Afrikanerkultuur en – geskiedenis en sy doelgerigte en dinamiese persoonlikheid maak van Albert ‘n uitstekende kandidaat. Tydens die konstitueringsvergadering het Albert reeds ‘n wavrag werk op hom geneem in voorbereiding vir die werksaamhede wat moet volg.

38

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

oraniafees

Be e l dhou e r

van Klein Reus skenk

sk i l de ry

a a n Or a n ia

Die begaafde kunstenares, Cornelia Holm, het haar onlangs as inwoner tot Orania se geledere gevoeg.

Cornelia het haar dadelik deel van Orania gevoel en veral die natuur intens beleef. Sy het inspirasie uit die groot verskeidenheid grasse in Orania se veld gekry om ’n pragtige simboliese skildery te skep.

Cornelia verduidelik haar skildery in haar eie woorde: TITEL: SIEL VAN DIE VELD OM ORANIA Medium: Olie op doek Datum: April 2011 Eiendom: Orania Dorpsraad Om die lewe en siel van alles wat om ons is raak te sien, kweek by ons ’n vertederende houding aan, wat bewaring en waardering en volhoubaarheid bevorder. Dit is wat ek met hierdie skildery wil sê.

In elke graspolletjie is ’n eie lewe, in blye dankbaarheid hier uitgedruk, elkeen geartikuleer in sy eie identiteit. In die donker wolkmassas wat daarmee die stralende krag van die son beklemtoon, is

Burgemeester Carel Boshoff neem die skildery in ontvangs.

Cornelia Holm staan by hom.

malende lewe en energie uitgedruk.

Hemel en aarde is in gesprek met mekaar. Ons kan deel van die gesprek wees in ons aanvoeling van skoonheid of spanning.

Die grasse het vroulike wese, verbonde aan die vrugdraende aarde.

Die hemel bring die bevrugtende reën en het manlike lewe.

Elke grassoort behou sy eie identiteit

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

en word tog deel van een omvattende grasmantel, om die aardkors te beskerm. Sonder gras word die veld om ons ’n woesteny.

Die kleure van groen en goud weerspieël die oorvloedige reën van die somer van 2010-2011.

Skerpsinniges sien in die wolke ’n hele skrum van ”Klein Reuse”. Mag dit so wees!

39

o r a n i a B Ew e g i n g

Wat i s ha a r wa a r de ?

Ons sien hulle daagliks tussen ons werk. Sommige gaan stil-stil hulle gang, ander doen dit met ’n aansteeklike vrolikheid, sommige gesels graag terwyl hulle werk, ander neurie sagweg. Hulle is die vroue wat bereid is om sonder die luuksheid van plastiekhandskoene hulle hande in ’n emmer koue water te steek om ’n vloer te was, of ’n hele seisoen se perskes te skil, of die fyn skuurwerk aan vensterrame te doen.

En saans is hulle dikwels ook die enkelouer wat moet sorg dat ’n kindjie se magie vol is en dat hy of sy skoongebad in die bed kom.

Het ons al ons verantwoordelikheid teenoor hulle opgeneem?

Volgens navorsing wat in 2010 gepubliseer is, is daar min maatskappye wat daarop fokus om vroue te bemagtig. Die navorsers glo dat dit ’n onwyse strategie is. Volgens Irina Nikolic en Lynn Taliento is vroue kragtige katalisators van ontwikkeling omdat hulle geneig is om meer geld te bestee aan hulle gesinne se welvaart en opvoeding as wat mans doen. Hierdeur word instellings en ondernemings in die gemeenskap deur die vroue ondersteun en lei dit tot versnelde ontwikkeling. Maar die welsyn van die gesin word ook so verhoog, wat uiteindelik aanleiding gee tot ’n gesonder gemeenskap. Ook blyk dit dat vroue lojaal bly aan die instelling waar hulle hulp ontvang het.

In ’n pioniersgemeenskap waarvan

40

mans die grootste deel van die bevolking uitmaak, moet die leierskap ’n bewustelike besluit neem om van Orania ’n vrouevriendelike gemeenskap te maak.

Help ons om die geskenk van menswaardige behuising aan hulle te gee.

M

ikpunt

R1000 000 vir 8 menswaardige woonstelle

omgewing voor. Bolle van die plante is in 1659 op ’n Hollandse skip uitgevoer. Op sy terugtog huis toe het die skip naby die Kanaaleilande gesink en die bolle het op die eiland Guernsey uitgespoel. Dit het op die oewers van verskeie eilande gevestig en groei steeds daar in oorvloed.

Met projek Nerina Steen vir Steen wil ons graag die vroue in ons gemeenskap wat reeds moeilike seisoene beleef het, help om te blom in ’n gemeenskap wat daar is vir mekaar!

Dit is egter uit die nood wat ons onder vroue in Orania raaksien, dat ons besluit het op die Nerina Steen vir Steen projek vir 2011. Hiermee wil ons minstens R1miljoen insamel om agt nuwe woonstelle te bou waar enkelvroue of klein gesinnetjies kan Die Helpsaamfonds is ’n ingelyfde woon. vereniging kragtens artikel 21.

Registrasienommer 2006/035273/08 Nerinas is inheemse bolplante wat Die Helpsaamfonds is ’n niewinsorgadie seisoene van uiterste hitte en nisasie, NPO-nommer 057-903-NPO koue wat hulle beleef, met pragtige bloedrooi lelies beloon. Hoewel die Skakelbesonderhede plante endemies is aan die WesTel: 053 2070 062 | Faks: 086 693 5385 Kaap, kom hulle volop in Orania se E-pos: oraniabeweging@orania.co.za www.orania.co.za

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

orania Groeifonds

Bpk

be pl a n om R 1 0 0 0 0 0 se be l e g g i ng s pe r m a a n d v i r Or a n ia t e w e r f Een van die belangrikste rolspelers in die uitbou van Orania se ekonomie is ons uitwoners.

Een van hulle het dan ook onlangs met ‘n projek begin om R100 000 se beleggings per maand vir die Orania Groeifonds te werf.

Die betrokke uitwoner skryf soos volg op die Orania gespreksgroep: “Ek het reeds my eie R1000 per maand-debietorder geteken. Die strategie van Projek 100 is om 100 mense te kry wat ‘n R1000 per maand se belegging maak of werf.

Ons stem tog almal lankal saam dat dit tyd is om te begin dóén en nie net te praat nie. My motivering vir die projek is soos volg: Orania kan net groei deur beleggings van sy ondersteuners. Die Groeifonds bestaan nou al sowat sewe jaar en het homself al bewys met goeie bestuur, reëlmatige opbrengste, en oordeelkundige beleggings op Orania. Sonder kapitaal kan Orania net so min groei soos wat ‘n kar sonder brandstof kan ry.”

Die uitwoner skryf voorts: “Die voorwaardes vir die versnelde groei van Orania kom nou mooi in plek. Die Orania-idee word al meer aanvaar. Daar is goeie leierskap op die dorp, kundige dorpsbestuur en die tekort aan arbeid word nou aangespreek deur die Helpsaamfonds. Daar is verder ‘n ekonomiese ontwikkelingsplan deur

Proffies van Kovsies opgestel, daar is ‘n Institusionele ontwikkelingsplan deur ‘n stadsbeplanner ontwikkel, planne word nou gemaak om die dorp se infrastruktuur te vergroot, die bemarking van die dorp is opgeknap, daar is ‘n hele paar suksesvolle ondernemers en ondernemings, die sleutelinstellings soos die skole word ankers in die omgewing, en die dorp word al meer en breër aanvaar as deel van die oplossing vir die Afrikaner.”

Die Orania Groeifonds is

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

tans besig om weer na ‘n hoër rat oor te skakel en dit is dus verblydend dat uitwoners hierdie soort van inisiatiewe aanpak. Die Groeifonds wil binnekort veral meer doen om sakepersele in Orania te ontwikkel en ‘n projek soos hierdie sal ‘n fantastiese bydrae lewer.

Persone wat graag by Projek 100 betrokke wil raak deur self ‘n belegging in die Groeifonds te maak of deur moontlike beleggers te werf, kan die Groeifonds by 053 207 0082 skakel of ‘n e-pos stuur aan groeifonds@orania.co.za .

Jaco Kleynhans

41

Agtergrond

C a r e l W i l l e m H e n dr i k

Bo shof f

Dié uitgawe is die eerste Voorgrond ná my pa se dood en begrafnis en hoewel die hele afloop daarvan ons blik vir ‘n oomblik ondertoe en agtertoe gerig het, het die grootsheid van die gebeure ons as gesin, familie, vriende en gemeenskap eerder boontoe en vorentoe laat kyk.

Carel Boshoff (iv) President van die Orania Beweging

Nie n e t sy lewe nie, maar ook sy sterwe was geseënd danksy die vaste gang waarmee hy die lewenspad enduit bewandel het.

Meer as eenmaal het sy lewensdrif my aan ‘n natuurkrag laat dink, iets soos ‘n waterstroom wat in storm of stilte nie gekeer kan word om na sy bestemming te vloei nie. En hoewel die gedagte van ‘n uiteindelike bestemming vir hom as gelowige mens altyd voor oë gestaan het en hy vir die groot oorgang gereed was, was sy drif op die lewe en op sy roeping híér gerig. Aan die een kant het hy met sy laaste kragte op sy geloof en sy familie gefokus, maar aan die ander kant kon hy nie anders as om deurentyd oor Orania, Orania se mense en Orania se bydrae tot sy volk se toekoms begaan te wees nie.

Natuurlik was dit daarom hartseer om Orania se twintigste verjaarsdag

42

sonder hom te vier, maar ook hierin was elkeen wat die pad van afskeid en vertrek geloop het, toegerus om boontoe en vorentoe te kyk. Anders gestel, dit het ons voor die vraag: Wat nou?

Waarheen volgende? gestel, nie in ‘n gees van reddeloosheid nie, maar wel in die gees van dringendheid waarvan sy lewensdrif getuig het. Hy was dalk die dankbaarste van ons almal om te kon sê dat Orania nie meer ‘n eksperiment - selfs ‘n geslaagde eksperiment - is nie, maar ‘n lewende en funksionele gemeenskap. Hy het op soveel meer maniere as wat enigeen van ons afsonderlik besef het, hom in die grote en in die kleine juis vir daardie vastigheid beywer, maniere wat nou eers aan die lig kom.

Maar waarheen nou? Dié vraag het hy natuurlik nie namens ons probeer beantwoord nie. Dit is immers hy wat gesê het: elke geslag neem verantwoordelikheid vir sy eie tyd en self meer as die meeste daarna opgeleef het. Hy het wel aanklank gevind by my formulering van die Orania-gedagte as Vryheid in ons tyd - dalk juis omdat hy geweet het hoeveel groter die ons as die ek is.

Méér as die kiemsel sou hyself nie sien nie, maar in die toe-eiening deur ‘n groter gemeenskap kon hy

as’t ware sy visie reeds in vervulling sien gaan.

As ons in aanmerking neem op watter grootse wyse Afrikaners van oraloor - fisies, maar ook standpuntgewys - met sy dood na vore getree het en openlik sy visie en leiding gehuldig het, dan herinner dit ons daaraan dat die Afrikaner Vryheidstigting en die Orania-gedagte nie vir ‘n paar honderd bevoorregte individue se veiligheid en lewensgehalte bedoel is nie, maar bedoel is om die Afrikanervolk se toekoms te help verseker. Sonder dié perspektief loop ons die risiko om ons in die kleine vas te draai, om tevrede te wees met minder as waartoe ons oorsprong ons oproep.

Wat dit elke dag in praktyk sal beteken, moet ons elkeen uitwerk waar ons betrokke is. Die riglyn wat hy vir ons gegee het, is egter duidelik in sy woorde en in sy voorbeeld vir ons nagelaat. Dit spreek tot Orania, tot die Orania Beweging en tot ons elkeen wat daarby betrokke is. Dit sê: Wees groter as jouself! Grootheid is geen waarborg vir grootsheid nie en kleinheid verdoem jou nie noodwendig tot kleinlikheid nie, maar om die Orania-gedagte groot genoeg te bedink dat dit vir die Afrikanervolk tot diens sal wees, om van Orania die poort na vryheid te maak, moet ons onsself relativeer en in diens van die ideaal stel. Ons moet groter as onsself wees.

Voorgrond Orania 20 jaar-feesuitgawe Julie 2011

Aan-die-Oewer O

r

a

n

i

a

g n i r a v r E e i kse ‘n VolOrania Oewerhotel Orania Oewerhotel 053 207 0016

Karoo Keur Koffieteria 082 837 3807

Orania Rivier Spa 071 673 9705

Oewerrestaurant 053 207 0243

Oewerchalets 053 207 0118

Skakelbesonderhede

053 207 0118

Faks: 086 625 2221 | navrae@oewerpark.co.za | www.oewerpark.co.za

Oranje-Sig Luukse Selfsorgakkommodasie

• 4 x wonings, elk met 2 x slaapkamers, 2 x badkamers en motorafdak.

• Ten volle toegerus met linne, eetgerei, DSTV, gasstoof, yskas, mikrogolf, ens.

• Vorm deel van Orania Oewerpark en is omtrent 100m vanaf die Oranjerivier.

Spesiale aanbod aan Orania Beweging-lede: 10% afslag

Luukse, pasvoltooide selfsorgakkommodasie in Orania!

Bespreek direk by die ontwikkelaar:

Rikus van Staden • Sel: 082 894 5053 • orania@vodamail.co.za Uitleg en drukwerk: SwiftPrint, Kimberley 053 839 2900