№46 (2954) Вторник, 13 июня 2017 г.
www.top-news.kz
gazeta@top-news.kz
WhatsApp «НК» +7-776-000-66-77
НА ВЫСТАВКУ СО СВОИМ КАЗАНОМ
РЕГИОН В ТИСКАХ СТИХИИ
АДАМ ӨМІРІ БӘРІНЕН МАҢЫЗДЫ
Старинный костанайский казан экспонируется в Национальном музее РК
От сильного ветра и ливня с градом пострадали дома, машины и насаждения
Нашақорлық қазіргі таңда әлемде үлкен мәселелердің бірі
стр. 2
стр. 3
5 бет
Центр внимания
Формат имеет значение
У костанайских школьников традиционно высокие рейтинги В школах города завершилась итоговая аттестация. Напомним, с этого года для выпускников прежний формат оценки знаний разделен на два: итоговую аттестацию в школах, которая проходит как госэкзамены, и вступительные в вузы – в форме ЕНТ. Последним экзаменом стала история Казахстана и сдавали ее выпускники в устной форме. В отделе образования отмечают, что учебные испытания поновому прошли, что называется, без сучка и задоринки. - В этом учебном году выпускаются 2 068 девятиклассников и 743 учащихся 11 классов, - говорит заведующая сектором общего среднего образования ГУ «Отдел образования акимата города Костаная» Галия Елешова. - В каждом учебном заведении были строго соблюдены правила вскрытия экзаменационного материала. Замечу, что костанайские школьники в очередной раз показали высокий уровень знаний. С похвальным листом учебный год закончили 2 537 ребят, 38 учеников 9-х классов получили аттестат об основном среднем образовании с отличием и 5 одиннадцатиклассников подтвердили знания на обладание красным аттестатом, а у 15 выпускников в активе «Алтын белгі». Педагоги уверены, что выпускные экзамены - правильный и своевременный шаг | Фото предоставлено ШОД им. Ы.Алтынсарина
Продолжение на стр. 2
По поводу
Наши на «ЭКСПО» Чем костанайцы порадуют посетителей международной выставки? Большой интерес вызвали электромобили JAC. И это несмотря на то, что здесь представлены лучшие разработки мировых компаний в области «зеленой энергетики», включая гоночный электромобиль и самолет на солнечных батареях. - На выставке представлены еще ТОО «Караман и К», занимающееся производством биогаза из органических отходов и выработкой электроэнергии, ТОО
«Фабрика нетканых материалов S.M.F.» (переработка ПЭТ-бутылок, производство синтепона и геотекстиля») и ТОО «Турар» (энергоэффективный молочный комплекс с доильной установкой «Карусель»), - рассказал руководитель отдела управления предпринимательства и индустриально-инновационного развития Талгат Кутенбаев. Александр КУЗЬМИЧЕВ
2 СОБЫТИЯ. ФАКТЫ
Вторник, 13 июня 2017 г.�
�№46 (2954)
Степень готовности
Госпрограмма в действии
В целях экономии
На выгодных условиях
В КГПИ завершились работы по энергетическому аудиту На протяжении нескольких месяцев в Костанайском пединституте проходили работы по энергоаудиту. Он проводился с целью выявить показатели энергоэффективности, получения данных о рациональном использовании энергии и для устранения существующих недочетов. В ходе проверки руководству института были рекомендованы средне- и малозатратные мероприятия с быстрым сроком окупаемости. Среди них установка теплоотражающих экранов на стенах за радиаторами отопления; слежение за целостностью стекол, эластичностью утеплительного материала, запорно-прижимными механизмами; своевременно производимый ремонт окон в целях теплопотерь здания; производство регулировки имеющихся автоматических доводчиков входных дверей. Для крупнозатратных мероприятий с долгосрочной окупаемостью рекомендованы модернизация системы внутреннего и наружного освещения; замена деревянных окон на металлопластиковые, с двухкамерными стеклопакетами; теплоизоляция трубопроводов системы
отопления в тепловых пунктах учреждения; установка ГБО на автотранспорте. По заключению специалистов ТОО «КазБИК», класс энергетической эффективности у зданий учебного корпуса по улице Тарана, 118 и общежития института пониженные и имеют отметку D-. Показатели для первого раза и для такого большого учебного заведения - хорошие. Кроме того, руководство института еще раз подчеркивает важность необходимых работ. - Внедрение мероприятий, рекомендованных в отчете энергоаудитора, позволит вузу минимизировать энергопотери. Мы будем проводить соответствующие работы, предварительно включив их в план по хозяйственной части. Это не только поможет нам устранить существующие нюансы, но и в разы поднимет экономический эффект в будущем, - отметил начальник хозяйственного департамента КГПИ Балга Даулетбаев. Напоминаем, аналогичную процедуру должны пройти еще 22 предприятия, сроки этих работ заканчиваются в 2019 году.
Наша марка
Журналисты областного центра приняли участие в пресс-туре, проведенном представителями «Жилстройсбербанка» по объектам жилищного строительства.
Объектами пресс-тура стали дома в микрорайоне «Аэропорт» и в мкрн «Северный» села Заречное Костанайского района. Планируемый срок окончания строительства многоэтажного жилого дома №36-37-38 в микрорайоне «Аэропорт» - 31 августа, однако, по словам директора ТОО «РСО Саулет» Дмитрия Михайлова, работы на объекте ведутся даже с небольшим опережением: - Полностью завершена черновая отделка дома, залиты полы. Также подведены газ и вода. На этой неделе будет начата покраска фасада здания, а в квартирах завершены работы по устройству натяжных потолков. Ксения МАЛИКОВА В этом доме 108 квартир, 54 из которых однокомнатные максимальной площадью 39,5 квадратных
Вкусили историю
30 кг баурсаков приготовили в казане из Костаная, датированном 1775 годом Традиционное мучное изделие казахов попробовали иностранные туристы и гости столицы, приехавшие на выставку «ЭКСПО-2017». В зале истории Ассамблеи народа Казахстана, располагающемся в Национальном музее РК, все желающие смогли попробовать баурсаки из старинного 200-литрового казана. Принадлежит он семье Арыстан, проживающей в Костанайской области. - Это наша семейная реликвия. В этом году ей исполняется 242 года, - говорит член республиканской Ассамблеи народа
Костанайцам предлагаются квартиры в новых домах по госпрограмме «Нурлы жер»
Казахстана Жумагали Арыстан. – Для меня и моих родных очень важно и символично, что во время международной выставки «ЭКСПО» наш казан экспонируется в Национальном музее РК. У людей есть отличная возможность «попробовать» кусочек истории. Стоит отметить, что баурсаки в старинном котелке готовили на улице, под открытым небом. После того, как все было готово, семейную реликвию Арыстан поместили в зале музея, а всех присутствующих угостили пончиками.
Замдиректора филиала ЖССБ Даурен Есембеков: «Срок окончания строительства дома №36-37-38 в мкрн «Аэропорт» - 31 августа» | Коллаж Сергея БИРКЛЕ метра, 27 - двухкомнатные (58 кв. м) и 27 - трехкомнатные (78,4 кв. м). Как отметил заместитель директора Костанайского областного филиала АО «Жилстройсбербанк Казахстана» Даурен Есембеков, прием заявлений от вкладчиков банка, желающих приобрести кредитное жилье в этом доме, начат 5 июня и продлится до 4 июля. Причем 50%
жилья будет распределяться среди очередников по спискам акимата. Но для этого они тоже должны быть вкладчиками ЖССБ. Вторым объектом пресстура были два четырехэтажных 48-квартирных дома №5 и №6, возведенные в Заречном в микрорайоне «Северный». Они сданы в эксплуатацию в начале года и 20 квартир уже заселены. На оставшиеся 76 квартир
прием заявлений на участие в программе «Нурлы жол» будет проводиться с 20 июня по 18 июля. Всего же в этом микрорайоне в 2017-2019 годах планируется возвести по госпрограммам «Нурлы жол» и «Нурлы жер» еще девять многоэтажных домов, строительство двух из которых уже начато. Сергей БИРКЛЕ
Центр внимания
Формат имеет значение Окончание. гуляния намечены на 16 Начало на стр. 1 июня. Примечательно, что впервые в Казахстане В этом году торжествен- выпускной бал пройдет ная общегородская линей- раньше, чем ЕНТ. - Единое национальное ка и массовые школьные
тестирование будет проводиться на базе пунктов при КГУ и КСТУ 21 и 22 июня, - уточнила Галия Елешова. - Всего на участие в ЕНТ подали заявки 572
выпускника. Максимальное количество баллов, которое может набрать абитуриент, – 140. Ксения МАЛИКОВА
Акция
Билет за правильный ответ Праздничный флешмоб с розыгрышем пригласительных на «ЭКСПО-2017» прошел в ТРЦ «МАРТ»
Такая идея родилась давно, еще до начала выставки, а осуществить ее стало возможным благодаря управлению внутренВалерия ВАХНЕНКО ней политики акимата Костанайской области и ОО «Ожерелье зеленых практик». Мероприятие проходило на первом этаже ТРЦ «МАРТ», а зрителями стали посетители торгового центра. Зажигательный флешмоб, казахский и индийский танцы от коллектива «Хамелеон», а также песни на разных языках в исполнении вокалистов студии «Мажор» радовали присутствующих. Атмосфера была настолько захватывающей, что зрители пускались в пляс, включая малышей, которые даже выбегали на сцену. - Здесь так весело, а у Баурсаки из раритетного казана | девочек красивые костюФото предоставлено Жумагали АРЫСТАНОМ мы. Я тоже занимаюсь
события, а выиграть заветный билет всего лишь за собственные знания – очень приятно. - Мы хотим радовать людей. У некоторых просто нет возможности поехать. А здесь мы ее как раз предоставляем: один правильно отвеченный вопрос – один билет. Сегодня мы просто хотим видеть счастливые лица и непринужденную атмоферу дружбы и гордости за свою страну, – подчеркнула вице-президент ОО «Ожерелье зеленых практик» Зрителям предоставили право посетить международную Сауле Кабидулова. выставку бесплатно | Фото автора Музыкальные и танцевальные номера, искрометный юмор ведущего не Однако не только разтанцами и мне интересно. влекательной программой оставили равнодушным Скоро мы с родителями никого: чем дольше длился поедем на выставку «ЭКС- радовали организаторы. праздник, тем больше люСпециально для гостей с ПО». Я думаю, что там помощью викторины было дей собиралось на праздбудет еще красивее, – расничной площадке. разыграно 5 билетов на сказала одна из зритель«ЭКСПО-2017». Вопросы ниц 7-летняя Анастасия Ксения МАЛИКОВА касались грандиозного Семенюк.
№46 (2954)�
СОБЫТИЯ. ФАКТЫ 3
�Вторник, 13 июня 2017 г.
Коммуналка
На злобу дня
Вывели на чистую воду
Комфорт не для всех
Журналисты «НК» вместе с контролерами «КостанайСу» участвовали в рейде по «выбиванию» долгов На начало июня жители Костаная задолжали предприятию более 78 млн тенге, потребители частного сектора - свыше 17,3 миллиона. Первый адрес - ул. Ю. Журавлевой, 87. После продолжительного ожидания дверь открыла хозяйка дома. Контролеры сообщили, что общая сумма их долга - почти 13 тыс. тенге. Если оплата не будет произведена, дом отключат от благ цивилизации. Увидев стоявшую поблизости спецмашину и бригаду слесарей, женщина тут же согласилась полностью оплатить долг. В свое оправдание она заявила, что живет сейчас в России, а муж временно не работает. Поэтому, мол, и образовался долг. Следующая остановка - ул. Павлова, 19а. Здесь хозяева обязались погасить долг в течение недели. - Сейчас количество задолжников по частному сектору более 5 тыс. абонентов, которые также могут попасть под отключение, - говорит заместитель директора по маркетингу и общим вопросам Арман Жунусов. - Но мы принимаем меры, как правило, в отношении тех, кто не производит оплату в течение трех и более месяцев. На начало этого месяца таких неплательщиков
126 домов в областном центре остаются без горячего водоснабжения В ходе весенней опрессовки на сетях ГКП «КТЭК» было выявлено почти 50 порывов. Но как и обещали, подачу горячей воды в квартиры костанайцев коммунальщики возобновили в ночь с 8 на 9 июня. Хотя в отдельных домах жильцам придется смириться с временными неудобствами. - Гидравлические испытания проходят при повышенном давлении в сетях, поэтому порывы неизбежны. Большинство уже устранены, но в понедельник 126 домов временно были отключены от горячей воды, - говорит главный инженер ГКП «КТЭК» Николай Беляк. Больше всего домов - 115
- отключено от коммуникаций, запитанных от центральной ТЭЦ, пять - от котельной №2 и 13 - от котельной №3. Горячая вода в эти дома будет подаваться после устранения всех дефектов. По словам специалистов, на это потребуется еще несколько дней. А вот жильцам многоэтажек по ул.Карбышева и Майлина, где подрядная организация ТОО «Алатаустрой» ведет плановую замену тепломагистрали, придется потерпеть до конца лета. Ремонтные работы здесь будут завершены в середине августа-начале сентября. Александр КУЗЬМИЧЕВ
На заметку
Лучше не рисковать Жесткие меры принимали к тем, кто не платил более 3 месяцев | Фото Алексея КРАСНОВА 753, общая сумма задолженности - свыше 10 млн тенге. Среди них есть и рекордсмены. Максимальная сумма долга у одного из них, проживающего по ул. Текстильщиков, 20, - 65 тысяч тенге. Оплату он не производит уже в течение нескольких лет, несмотря на решение суда. А в особняк попасть сотрудники ГКП не могут - их просто не пускают на территорию. По словам заместителя руководителя абонентской службы предприятия Надежды Ермашовой, только в этом году во время рейдов было отключено от услуг водоснабжения и водоотведения 203 абонента
с общей суммой долга 4,9 млн тенге. По остальным ведется работа, в том числе для передачи материалов по ним в суд. Еще одна проблема, с которой сталкиваются на предприятии, самовольное подключение к сетям. - В случае выявления потребителей, незаконно пользующихся водоканализационными услугами, предприятие направляет уведомление о необходимости в десятидневный срок заключить договор на оказание услуг по водоснабжению и водоотведению. По истечении этого срока в случае игнорирования уведомления при-
ЧС
Некоторые родители отказываются делать детям прививки
меняются меры административного характера в виде выставления доначисления, а также отключение от услуг с последующей передачей материалов для рассмотрения в судебных инстанциях, - пояснили в «Костанай-Су». Кроме этого, Жунусов отметил, что действия лиц и предприятий, самовольно пользующихся услугами водоснабжения и водоотведения, наносят колоссальный ущерб предприятию, которое планирует уже в ближайшие годы повысить качество оказываемых услуг потребителям.
Причины разные - не доверяют вакцине, боятся последствий или не прививают ребенка по религиозным мотивам. Как рассказала «НК» и.о. заместителя руководителя управления по детству и родовспоможению областного управления здравоохранения Екатерина Слободенюк, плановые профилактические прививки детям проводятся в соответствии с Национальным календарем прививок Республики Казахстан. Примечательно, что обязательная вакцинация делается бесплатно, за счет бюджетных средств. Александр КУЗЬМИЧЕВ - Первый год жизни ребенка является очень «насыщенным». Еще в роддоме младенцам делают прививки от туберкулеза (БЦЖ) и гепатита В. В два месяца малыши получают комплексную прививку против гепатита, полиомиелита,
Посчитали - прослезились
В Костанае-2 и с. Лиманное ликвидируют последствия ураганного ветра
коклюша, дифтерии и столбняка (АКДС) и гемофильной инфекции типа b, а также вакцину от пневмококковой инфекции, - говорит Слободенюк. – Уже, к примеру, в 6 лет ребенку повторно делаются БЦЖ, прививка от краснухи, кори и паротита. В 16 лет прививают от столбняка и дифтерии, в дальнейшем это повторяется каждые 10 лет. Стоит отметить, что некоторые родители отказываются вакцинировать свое чадо. - Начитавшись в интернете и послушав советы «знающих», мамы отказываются от прививок. Это их право. Однако после этого родители берут на себя всю ответственность за состояние здоровья ребенка и к медперсоналу претензий не имеют, - отметила собеседница. Валерия ВАХНЕНКО
Смена акцентов
«Встреча у ворот» Соцпроект с таким названием организовали в колонии-поселении Исправительное учреждение УК 161/11 в Костанае – колония-поселение, где насчитывается 236 осужденных. В прошлом году наказание здесь отбывали всего 90 Местные жители: «Торнадо крутил в воздухе крыши, кирпичи, деревья…» | Фото автора и пресс-службы ДЧС Костанайской области человек. - 9 июня у нас освободиреализующим строительные лись два человека, еще 9 не остались в стороне от Примечательно, что горо- ветра. Было задействовано материалы, чтобы они вычужого горя. 25 единиц техники и 85 совыйдут на свободу до конца жанам помогают восстаноделили необходимое количе- июня. Примечательно, что - Подрядчики восстанаввить крыши домов и вывезти трудников областного ДЧС, ливают нам кровлю, а также ство кровельного покрытия. с этими людьми проводится СРАОСО КЧС МВД РК, Казмусор подрядные организаБолее 200 листов шифера помогают вывезти мусор, профилактическая работа ции, а вот сельчане вынужде- ТрансГаз Аймак и другие, принесенный ветром в наши мы сразу привезли и отдали еще за год до их освобождены это делать собственными - сообщает пресс-служба дворы, - сказала жительница сельчанам, - сказал аким Ок- ния. С ними работают соакима г. Костаная. – Помисилами. тябрьского сельского округа трудники здравоохранения, мо этого, созданы 2 бригады Костаная-2 Виктория ПроНапомним, вечером 8 Серикжан Кусайнов. зорова. образования, прокуратуры и июня на микрорайон Коста- из числа сотрудников УЧС Однако этих строительВ селе Лиманное, что в 20 г. Костаная и городского Центра занятости. То есть за най-2 обрушился сильный ных материалов сельчанам км от областного центра, ЖКХ по обходу и осмотру это время они могут узнать, ветер, который крушил все хватит, чтобы восстановить сложилась иная ситуация – поврежденных жилых докуда и к кому им пойти, на своем пути. Было полюдям, чьи дома пострадали, свои дома, а вот постройки чтобы восстановить свое здовреждено 37 частных жилых мов. Произведены опись и и гаражи они будут ремонлишь раздали шифер и мешровье, где переобучиться и домов, пострадала женщина фотосъемка нанесенного тировать за свой счет. Стоит вообще чем заняться, выйдя ки с цементом. Восстанав1979 года рождения. Ей ока- стихией ущерба. Местные жители выража- ливать нанесенный стихией отметить, что все насаждена волю, - говорит начальник зали медицинскую помощь. ния в огородах уничтожены ущерб они должны сами. ют благодарность сотрудотдела по воспитательной - В 19:50 на месте происградом. - Аким Костанайского работе среди осужденных шествия был развернут опе- никам подрядных органирайона Кайрат Ахметов доУК 161/11 капитан юстиции ративный штаб по ликвида- заций и акиму г. Костаная Валерия ВАХНЕНКО Жанайдар Жусупов. говорился с предприятием, Базылу Жакупову за то, что ции последствий сильного
Последний вопрос волнует всех осужденных, ведь находясь в колонии, они трудятся на территории исправительного учреждения, а также работают на стройках, в агентствах ритуальных услуг, расположенных в городе. К примеру, в настоящий момент люди, отбывающие наказание, ведут строительные работы на пр.Абая. - Государственный социальный проект «Встреча у ворот» направлен на то, чтобы поддержать граждан, освободившихся из мест лишения свободы, в трудовом и бытовом устройстве, - отмечает Жусупов. - Также важным аспектом проекта является адаптация бывших осужденных в обществе, направленная на снижение уровня повторной преступности. Валерия ВАХНЕНКО
4 ИНФОРМАЦИОННЫЙ ОТДЕЛ
Вторник, 13 июня 2017 г.�
Вопросы взыскания алиментов обсуждались в прокуратуре Костанайской области
Қостанай қаласы әкімінің 2017 жылғы 09 маусымдағы №4 шешімі Жергілікті масштабтағы табиғи сипаттағы төтенше жағдайды жариялау туралы «Азаматтық қорғаныс туралы» 2014 жылғы 11 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 48-бабына, «Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың сыныптамасын белгілеу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 2 шілдедегі №756 қаулысына сәйкес Қостанай қаласының әкімі ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ: 1. 2017 жылғы 9 маусым-
нан бастап Қостанай облысы Қостанай қаласының Қостанай-2 шағын ауданында жергілікті масштабтағы табиғи сипаттағы төтенше жағдай жариялансын. 2. Осы шешімнің орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын. 3. Осы шешім ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі. Б. ЖАҚЫПОВ
Решение акима города Костаная от 09 июня 2017 года №4 Об объявлении чрезвычайной ситуации природного характера местного масштаба В соответствии со статьей 48 Закона Республики Казахстан от 11 апреля 2014 года «О гражданской защите», постановлением Правительства Республики Казахстан от 2 июля 2014 года №756 «Об установлении классификации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера» аким города Костаная РЕШИЛ: 1. Объявить в микро-
районе Костанай-2 города Костаная Костанайской области чрезвычайную ситуацию природного характера местного масштаба с 9 июня 2017 года. 2. Контроль за исполнением настоящего решения оставляю за собой. 3. Настоящее решение вводится в действие после дня его первого официального опубликования. Б. ЖАКУПОВ
Прокуратурой Костанайской области проведен анализ деятельности судебных исполнителей по взысканию алиментов. Установлено наличие проблемного вопроса при исполнении определений суда о приостановлении действий водительских удостоверений должников. Исполнение судебных актов является конечной и решающей стадией отправления правосудия, и эффективное их исполнение является важным условием не только укрепления правовой системы государства, а также залогом доверия людей к правосудию и государству в целом. Поэтому их исполнение в пределах компетенции является задачей всех без исключения государственных органов. Одним из результативных мер по взысканию алиментов является наложение судами
ограничений на действие водительских удостоверений (прав). Так, согласно статистическим данным за 2016 год, судами области вынесено 19 определений о приостановлении действий водительских прав в отношении 19 должников (г.Костанай – 14, г.Рудный - 3, г.Лисаковск – 1, Житикаринский район – 1). При этом, согласно ответу ОРЭР ДВД Костанайской области, по учетным данным на исполнение поступило всего 5 определений суда о приостановлении действий водительских удостоверений. Однако на практике мы столкнулись с проблемой, когда, выйдя из зала суда, должники продолжают беспрепятственно пользоваться водительскими правами. Вследствие отсутствия в законодательстве четкой регла-
РАЗМЕЩЕНИЕ РЕКЛАМЫ НА САЙТЕ 8 (7142)
54-03-01
ТЕЛЕФОНЫ ДЛЯ СПРАВОК: 8 (7142) 53-39-13, 54-03-01, 54-27-53.
WhatsApp «НК» +7-776-000-66-77
Шеф-редакторы: Куляш Турубаева. Тел. 54-37-58. Оразалы Жаксанов. Тел. 54-62-75. Ответственный секретарь: Ирина Востротина. Тел. 54-37-58. Корреспонденты: 54-05-75, 39-41-13, 39-26-83. Бухгалтер: 54-69-71.
Пресс-служба прокуратуры Костанайской области
Сколько веревочке ни виться… Костанайской городской прокуратурой изучено уголовное дело, фигурантом которого явилась гражданка Д., которая входила в доверие к престарелым женщинам, представляясь сотрудником медицинского учреждения, и тайно похищала из их квартир принадлежащее им имущество. Как показала сама подозреваемая Д., доверчивые граждане без препятствия впускали ее к себе домой и каких-либо подозрений о том, что «медсестра» совершит преступление, у них не возникало. Одна
потерпевшая даже по ее просьбе угостила чай. В настоящий момент дело в отношении Д. направлено в суд для рассмотрения по существу. В связи с указанным прокуратура города Костаная убедительно просит граждан и гостей города Костаная быть бдительными, при аналогичных ситуациях проверять наличие соответствующих документов и узнавать в медицинских учреждениях, работает ли такой человек. Прокуратура города Костаная
Утеряно Свидетельство об учетной перерегистрации филиала «Кустанайское добровольное общество инвалидов» общественного объединения «Кустанайское областное добровольное общество инвалидов» от 6 марта 1997 года, серия А, №0507791. Считать недействительным. Утеряно Положение о Кустанайском филиале общественного объединения «Кустанайское добровольное общество инвалидов» от 27 ноября 1996 года. Считать недействительным. ОФ «Участников и инвалидов ВОВ «Ата» выражает искреннее соболезнование родным и близким в связи с кончиной ветерана труда, труженика тыла, заслуженного летчика РК Сапаргалия ТЕНИЗБАЕВА
Адрес редакции: 110000 г. Костанай, пр. Аль-Фараби, 90. Телефон/факс приемной директора 8 (7142) 54-27-53 ТОО «Газета «Наш Костанай» Регистрационное свидетельство №12842-Г выдано 18.06.2012 г. Министерством культуры и информации Республики Казахстан. Собственник: ТОО «Газета «Наш Костанай». Издается с августа 1990 г. при поддержке акима города. Территория распространения: г. Костанай и Костанайская область. Газета выходит 2 раза в неделю. Главный редактор: О. А. Лукаш. Тел. 54-27-53.
После всестороннего обсуждения вопроса участники круглого стола приняли решение, охватывающее ряд действенных мер. К примеру, необходимо при рассмотрении в суде представлений судебных исполнителей о приостановлении действий водительских удостоверений должника изымать после вступления определения суда в законную силу. Нужно ежемесячно проводить сверку с органами дорожной полиции на предмет изъятия водительских удостоверений должников. Водительские удостоверения возвращать должнику только на основании постановления судебного исполнителя об отсутствии задолженности.
ГУ «Отдел земельных отношений акимата города Костаная» сообщает телефон доверия, по которому граждане и юридические лица могут обратиться по вопросам нарушения земельного законодательства и этики государственных служащих: 54-02-53.
Периодичность выхода газеты: два раза в неделю (вторник, четверг). Издание состоит из основной газеты «Наш Костанай» и двух приложений – «Костанай спортивный» - (спортивная жизнь города и области), «Наш дом» (полезные советы, мода, кулинарные рецепты и пр.).
НАШ АДРЕС: пр. Аль-Фараби, 90 (1 этаж, левое крыло, отдел подписки).
ментации и механизма изъятия и хранение разрешительных документов сотрудники дорожной полиции не в состоянии исполнять данные судебные акты, а у должников появляется чувство безнаказанности и возможность уклоняться от их исполнения, что в целом приводит к подрыву авторитета судебной системы. В итоге страдают дети, которые в отдельных случаях годами не получают алименты, тогда как должники продолжают беспрепятственно пользоваться разрешительными документами. Этот вопрос обсуждался на круглом столе, прошедшем в прокуратуре области, где приняли участие представители суда, департамента внутренних дел, Региональной палаты частных судебных исполнителей, департамента юстиции.
«Қостанай қаласы әкімдігінің жер қатынастары бөлімі» ММ азаматтар және заңды тұлғалар үшін, жер заңнамасын және мемлекеттік қызметкерлер этикасын бұзу фактілерін хабарлау үшін сенім телефоны жұмыс істейтінін естеріңізге салады: 54-02-53.
ПОДПИСКА-2017 продолжается
www.top-news.kz
�№46 (2954)
Отдел подписки: 53-39-13. Отдел рекламы: 54-03-01. Верстка и дизайн: Алина Сушко, Виталий Клец. Печать офсетная. Газета отпечатана в ТОО «Костанайполиграфия», г. Костанай, ул. Мауленова, 16. Объем - 2 печатных листа. Тираж номера - 3350. Заказ №1130.
gazeta@top-news.kz При перепечатке ссылка на «НК» обязательна. Мнение авторов публикаций может не совпадать с точкой зрения редакции. Подписной индекс: К-315. ® - материал публикуется на правах рекламы. Ответственность за содержание рекламы и объявлений несет рекламодатель.
ҚАЗАҚ ЖІГІТІНІҢ ЕРЛІГІ "Ерлігі үшін" медалімен марапатталған полиция капитаны Ерлан Таңжарықов жайлы сөз
Сейсенбі, 13 маусым 2017 ж.
6 бет
gazeta@top-news.kz
www.top-news.kz
ТЫҢ ІЗДЕНІС ҮСТІНДЕ
РУХЫ МЫҚТЫ ҚАЗАҚ
Ақын Ақылбек Шаяхметтің жаңа туындысының тағылымдық жағы мол
Немесе саусақ орнына сым байлаған белгілі күйші-композитор Айтбай Мұздахановтың қайсарлығы жайлы толғаныс
8 бет
7 бет
Нашақорлық-ғасыр дерті
Адам өмірі бәрінен маңызды Өңірдегі нашақорлыққа байланысты мәселелер хақында
Нашақорлық қазіргі таңда әлемде үлкен мәселелердің бірі. Онымен күрес жалғасып жатқандығы белгілі. Осы өзекті жайды білу үшін жуырда біз облыстық наркологиялық диспансерге арнайы барып, ондағы білікті мамандармен сөйлестік. Әрине, атқарылып жатқан жұмыстар аз емес. Алайда әлі де тындырылар істер жеткілікті. Мәселен, дүниежүзін жайлаған дертке ұшырағандар саны былтыр облыс аумағында 5 ай ішінде 8 316 адамды құрады. Таратып айтатын болсақ, Қостанай қаласында осындай мерзімді 3 214 кісі есепке тұрған. Ал үстіміздегі жылы өңір бойынша 5 айда 8 141, шаһарымызда 3 028 адам тіркеуге қойылды. Әрине, осы деректер мен дәйектер бүгінгі қозғалып отырған өзекті мәселе бойынша алдағы уақытта да қаншама жүзеге асырылар жұмыстар аз еместігін көрсетеді. Өзіміз атбасын тіреген Қостанай облыстық наркологиялық диспансерінің ұжымы уақыт талабын терең түсініп, қыруар істер атқаруда. Олар өз саласын жетік білетін мамандар. Келген кісілерді тізімге алып, емдеу жолында аянбай еңбек етуде. Мұнда болғанымызда аталмыш диспансердің нарколог дәрігері Ләззат Ша-
Шындығына келсек, өмірден көріп жүргеніміздей есірткіге бой алдырушылық алдымен оны бір тартып көруден басталады. Дер кезінде өзіне-өзі берік болмаса оған қалай тәуелді болғанын сезбей де қалады. Әдетте ерік-жігерлері жетіспей нашақорлыққа әбден салынған кісілер абыройдан жұрдай болады. Міне, осындай кісілерді емдейтін орын Қостанай ауданының Затобол кентінде орналасқан. Бұл жерге азаматтар тек соттың шешімімен ғана жіберіледі екен. Бізді және барша дәрігерлер қауымын толғандыратын жай, соңғы кездері нашақорлыққа бейімделіп жатқандардың қатарында жасөспірімдердің де кездесетіндігі. Оларды дер кезінде тексеріп, емдеудің маңызы ерекше екендігі айтпаса да түсінікті болса керек. Сол себептен де бұл ғаЕмдеу орнының сыртқы көрінісі | Суретті түсірген автор сыр дертімен күресу тек ғана дәрігерлер яғни ақ халатты абзал жандардың ғана летіндер жоқ десек шынлер тиянақты жұмыс істейкеевамен тілдестік. Тәжіри- лық мүмкіндік бар. Соны дыққа жанаспас еді. Мұндай міндеті емес, барша қауымбелі маманның айтары мол. кез-келген азамат түсінгені ді. Осы арада Алтынсарин ның да өзекті мәселенің алкісілер де баршылық. Бір ауданына қарасты Силанабзал. Сондықтан бізге қазіргі тілге тиек етерлігі емдеу ор- дын алуға атсалысқандары Тағы бір жай, диспансер- тьев деп аталатын елді-метаңда емдеу орнында нақты нынан уақытында көрсетіл- абзал. Бұл орайда әрбір откенде орналасқан «Vita» де психолог мамандар да атқарылып жатқан жұмыбасындағы ата-аналар аса ген медициналық көмекмедициналық-әлеуметтік старға кеңінен баяндап бер- бар. Олар құлан таза жақырағылық танытып, өз батің арқасында оңалып, отоңалту орталығының тынзылып, отбасына оралғыді. басыларына оралып жатқан лаларының араласатын ордырып жатқан істері де насы келген адамдарға Оның сөзіне қарағантасына күнделікті дағдылаадамдар да жоқ емес. ақыл-кеңестерін береді. Бір зар аударарлық. Бұл жерде да, осында есіртке мен Осындай жағымсыз әдет- рына көңіл бөлгендері абнауқастар жатып емделеді. сөзбен айтқанда, алдына ішімдікке бейім жандарды ке негізінен тіршілікте кез- зал. емдеу жайы үш деңгейде өт- алған адамның ұтары қашан Оларға психотерапиялық Сонымен қатар есіртжәне психологиялық көмек десетін келеңсіздіктерда мол. кізіледі. кінің құрдымға жетелейтіні ге тоқталатын болсақ, олар көрсетіледі. Сондай-ақ есіртке мен Нашақорлыққа ұшыраған жайлы лекциялар оқылып, тұқым қуалаушылық, өмірӨз бетімен талпынып, ішімдікке салынып, өз еркікісілер дер кезінде келіп, дегі болмай тұрмайтын түр- әңгімелер өткізіліп жатса, құрдымға жетелейтін дертмен одан бас тарта алдәрігердің көмегіне сүйорынды емес пе. лі жағдайлар көрінеді. тен біржола құтылғысы кемайтындармен де дәрігеренсе, дерттен арылуға то-
Мәдениет
Қала тынысы
Бұл кеш жоғары деңгейде ұйымдастырылды Жақында Л.Н.Толстой атындағы облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасында көпшілікке ой салар, жиналған қауымның жандүниесін байытуға ықпалын тигізетін тағылымды кеш болып өтті. Бұл басқосу орыстың ұлы ақыны А.С.Пушкиннің туғанына 218 жыл толуына арналды. Кеш «Махаббаттың мұңын айтқан майталман» деп аталады. Әрине, осынау жиынды өткізуге аталмыш кітапхананың қызметкерлері мұқият дайындалып, кештің жоғары деңгейде өтуіне көп еңбек сіңірді.
Осындай әзірліктің арқасында ол өз деңгейінде ұйымдастырылып, зиялы қауым өкілдері ерекше рухани ләззат алды. Ұлы ақынның шығармашылығынан көп жайды көңілдеріне түйді. Бұл күндері Пушкинді білмейтіндер жоқтың қасы. Басқосуда жергілікті, өздерінің тың ізденістерімен талғампаз жұртшылықтың ыстық ықыласына бөленген ақындар сөз сөйлеп, өлеңдерін оқыды. Оны үлкенді-кішілі қауым ұйып тыңдады. Жалпы, мұндай жиындар арқашан да жерле-
стеріміздің дүниетанымын барынша кеңейтіп, талғамдарын арттырады. Осы кештен түйгеніміз, қостанайлықтардың әлі де болса өздерінің ұлы қаламгерлерге деген айрықша құрметін, жалпы, кітап оқуға деген қызығушылықтары әлі де болса жоғары екендігін көрсетті. Мұндай басқосуларды ұйымдастырып, оқырмандардың алғысына бөленіп жүрген рухани орданың қызметкерлерінің игі бастамаларына көпшілік дән ризашылықтарын білдірді.
Ерте дайындалғанның ұтары мол Алдағы жылу маусымына әзірлік жөнінде Баршаға мәлім, жылда осы саланың мамандары алдағы жылу маусымына дайындықты ерте қолға алады. Биыл да бұл жұмыс жоспарлы түрде жүргізілуде. Мәселен, Қостанай шаһарындағы жылыту жүйелері қалыптасқан дәстүр бойынша сынақтан өткізіліп, қазандықтардың жарамдылығы мұқият тексеріледі. Мысалы, үстіміздегі жылы жер асты құбырларының бірқатары күрделі жөндеуден өткізілмек. Сондықтан да облыс орталығы тұрғын-
дарының пәтерлеріне уақытша ыстық су беру тоқтатылғаны көпшілікке белгілі. Өз салаларын жетік білетін коммуналдық қызмет мамандары арнайы жоғары қысым арқылы құбырлардың беріктігіне көңіл бөліп, айрықша назар аударды. Өткен бір айға жуық мерзім ішінде жылу-энергетикалық компаниясының тиісті мамандары шаһардағы бес көшенің құбырларын алмастыруы тиіс еді.
Оған қажетті қаражат та бөлінді. Атап айтатын болсақ, Лермонтов көшесіндегі жөндеу жұмыстарына 172 млн, ал Тәуелсіздік көшесіне 225 млн теңге бөлінді. Міне, осылайша облыс орталығында алдағы жылу маусымына дайындық жұмыстары тыңғылықты атқарылуда. Осылай қарқынды іс жалғасын таба беретіндігі сөзсіз. Бетті дайындаған Аягөз КӘКІМЖАНОВА
6 МАҢЫЗДЫ МӘСЕЛЕ
Сейсенбі, 13 маусым 2017 ж.�
�№46 (2954)
Елбасының Жолдауы-болашағымыздың бағдары
Қазақстанның келешегі жарқын «Нұр Отандықтар» Жолдауды талқылауда «Нұр Отан» партиясының Қостанай облысындағы мүшелері Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты биылғы жылғы Жолдауының негізгі бағыттарын халық арасында талқылауда және түсіндіру жұмыстарын өткізіп жатыр. Бұл жолы мұндай кездесулер өңірдің Жітіқара, Денисов және Федоров аудандарында өтті. Үстіміздегі жылғы Жолдаудың негізгі басымдықтарының бірі ретінде адами капиталының сапасын жақ-
сартумен бірге білім беру жүйесінің рөлін күшейтуге ерекше назар аударылған. Дәл осы мәселе Жітіқара аудандық мәслихатының депутаты Серік Мутлаповтың «Жастар» бастауыш партия ұйымдарының мүшелерімен жүздесуінде әңгімеге арқау болды. -Елбасы бұл ретте ең алдымен білім беру жүйесінің маңызын айрықша атап өтті. Оның тұжырымына қарағанда, осы жайды экономикалық өсудің жаңа моделінің негізгі буынына айналдыру керек. Оқыту бағдарламаларын барынша жақсартып, өз бетімен іздену дағдыларын дамытуға көңіл бөлген жөн. Сонымен қатар, IT-бағыты, қаржылық сауаттылықты нығайту, қазақ және ағылшын тілдерін енгізу де басты назарда болуы қажет-дейді депутат Серік Мутлапов. Халық қалаулысы кездесуге қатысушылардың есіне биылғы жылдан ба-
сова Аят ауылындағы өз сайлаушыларымен өткізді. Ол Үшінші жаңғыртудағы бес басымдықтардың әрқайсысына егжей -тегжейлі тоқталды. Қозғалып отырған мәселенің мәні мен маңыздылығы туралы айтып берді. Әсерлі де жұртшылық назарын аударған кездесу барысында Айгүл Бектемісова Жолдаумен қатар міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін енгізу бойынша да әңгімеледі. Одан басқа АӨК дамыту және «Нұрлы жер» тұрғын үй құрылысы бағдарламалары жөнінде де тілге тиек етті. «Нұр Отан» партиясы Федоров аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары, аудандық мәслихатЖиыннан көрініс | Сурет облыстық филиалдан алынды тың депутаты Рамиль Валеев Воронеж ауылдық округі тұрғындарымен жүздесуде Отан» партиясы Денисов стап «Баршаға арналған тегін мен ең әуелі жұмыссыз жаЕлбасының Жолдауы және стар және кәсіптік білімі жоқ аудандық филиалы төрағакәсіптік-техникалық білім басқа да маңызды жайлар сының бірінші орынбасаазаматтар қамтылуға тиіс. беру» жобасы іске асырыры, аудандық мәслихаттың жөнінде өз ойын ортаға салСондай-ақ осындай латындығын салды. Оның ды. депутаты Айгүл Бектемімаңызды басқосуды «Нұр сөзіне сүйенсек, тегін оқу-
Полиция - қорғаның
Қазақ жігітінің ерлігі
Полиция капитаны Ерлан Таңжарықов жайлы сөз Өмірде қандай ерлік жасаса да: „Оны мен секілді кез-келген жігіт жүзеге асырар еді. Ең бастысы, өзімнің борышымды өтедім„ деп қысқа қайыратын асыл азаматтардың бірі арамызда жүрген Ерлан Таңжарықов. Ол әлі жас болса да талай соңынан ерген інілеріне ғұмыр бойы ғибрат болар үлкен ерлік жасады. Қызмет бабында қаншама адамдардың шынайы алғысына бөленді. Өзі таңдаған кәсіпке адалдығын барынша танытты. Кейіпкеріміз де өзге замандастары секілді тиісті білім алды. Содан кейін қызмет бабына байланысты өңіріміздегі Таран ауданына жас маман ретінде келген болатын. Содан бері де қаншама рет алғыс алып, халықтың шынайы ықыласына бөленді. Бұл күндері оны өзі жұмыс істейтін елді-мекендегілер жақсы біледі. Өйткені, ол әрдайым жұртшылықтың арасында жүргені. Сондықтан учаскелік инспекторды айналасындағы қауым жақсы таниды. Егер күтпеген жерден бір қауіп төнген жағдайда дереу мұнымен байланысқа шығып, дер кезінде шақырады. Осы сөздеріміз жалаң болмас үшін нақты деректер мен дәйектерге сүйенгеніміз абзал. Мәселен, мына бір оқиғаны еске алайықшы. Ол өткен жылдың 29 ақпанында Береговое ауылында орын алған еді. Бұл түннің бір уағы яғни сағат 4 шамасында болғанды. Әрине, осы кезде қазақ жігіті қалың ұйқы құшағын-
да жатқан-ды. Кенет біреу телефонына қоңырау шалғандай болды. Аталған уақытта оның отбасы да ұйықтап жатқан болатын. Оларды мазалағы-
сы келмеген отағасы дереу телефон тұтқасын алып, қоңырау соғушыны тыңдады. Сөйтсе арғы жақтан жоғарыда аталған елді-мекендегі Степная көшесіндегі 5-ші үйде тұратын Юлия Головко екен. Ол тез жетуін сұрады. Оның даусы да жай ғана шықты. Мұның жүрегі бірдеңенің болғанын сезді. Уақытты созбай тез киінді де өзінің қызметтік „Нива„ көлігімен әлгі аталған үйдің маңайына келіп тоқтады. Бұл кезде бүкіл елді-мекен тұрғындары шырт ұйқыда жатқан болатын. Сондықтан бұл дәл әлгі телефон
Ерланға дәл уақытында хабарды жеткізген шаңырақта апалы-сіңілілі екі әйел, қызы және төсек тартып жатқан кейуана ғұмыр кешіп жатқан-ды. Әбден біреудің үстінен күн көріп әккіленіп алған сұмырай осы үйде бас көтерер еркектің жоқтығын пайдаланып қауқарсыз әрі қарсылық көрсете алмайтын жүрегі нәзік жандардан ақша талап еткен көрінеді. Осы шаңырақтың қызы Юлия саналылық танытқан. Өйткені, ол баспаналарына ойы арам адамның енгенін байқағандықтан сол сәтте ағаш төсектің астына жасырынып қалған екен. Ал учаскелік инспекторға болған жайды дәл кезінде хабарлаған да осы Юлия болатын. Соның арқасында және Ерлан бауырымыздың өз қызметіне адалдығының, ержүректігінің нәтижесінде бір үйлі жан аман қалды. Мына жайды оқыған жан Марапат алған сәт | Сурет ғаламтордан алынды да бей-жай қалмайды деген үміттеміз. Ерлан бірдағы пышақты ұшырып жі- де түндегі қызметтік мінбайқағаны, әлгі шаңыдетін атқарып, енді орныберіп, өзін тырп еткізбей рақтың қасына келгенна жайғаса берген сәтте өзі ұстап алды. де дәліздегі шам жанып, қызмет бабымен тікілей қаСодан дереу аудан ортасәулесін түсіріп тұр екен. райтын Таран аудандық ішлығынан көмекке әріптеБасқа ештеңе көрінбейді. кі істер бөліміне шұғыл хастерін шақыруға тура келПолиция капитаны күнбар келіп түсті. ді. Олар жеткен кезде қайделікті қызметтік формаСодан өзінің іскерлік сар қазақ жігіті қылмыскерсында болатын. Барынша және кәсіби біліктілігідің яғни 21 жасар Рудный сақ қимылдауға тырысты. мен әріптестерінің араАса ептілікпен есікті ашып, шаһары тұрғынының сында абырой мен құрметжай-жапсарын біліп те үләлгі баспанаға енді. Үйдегі ке бөленген Ерланға бақара көлеңкеден төргі бөл- гірген еді. Мәселенің анық-қанығы- лықшыларды құтқару сеніп меде бір ер кісінің нобайын тапсырылды. на көз жеткізген кезде екі көріп қалды. Әрқашан да міндетіне жаәйелді қорқытып, зәрелерін Жас та болса, әбден шыңдалған азамат емес пе. ұшырған жауыздың сол кез- уапкершілікпен қарайтын де темір тордың ар жағында азамат уақыттан ұтылмау Еркектің қолындағы пыотырып, енді ғана шыққан, үшін дереу Қаратомарға шақты байқады. Сонытез жеткен кезде „ВАЗ-2113„ мен қатар жерде байланып одан бұрын да қарақшымаркалы көлік мұздың қақ лығы үшін сотталған кісі жатқан қос әйелді де сезіп ортасында тұрғандығын екендігін білді. қалды. соққан үйдің жанына жетпей, сол маңға тоқтады. Шынында да осы шақта айналаның бәрі де тып-тыныш еді. Тіпті үрген иттің де үні естілмейді. Бір
Міне, осы кезде бұл әбжіл қимылдап, өзінің спортта жинақтаған тәжірибесін ұтымды қолданды. Осындай тез қимылдаудың арқасында күдіктінің қолын-
көзі шалды. Оқырманға күн жылып, көктем шыққан кезде мұздың бұрынғыдан да жұқарып қалатындығы аян. Бұл шақта мұздың үстінде көлік түгіл, жаяу жүрудің өзі аса қауіпті. Себебі, су түбіне кетіп қалуың да ғажап емес. Барған соң мәселенің мәнісіне әбден қанықты. Сөйтсе, ерлі-зайыпты балықшылар өздерінің көлігін аталған мұздан шығара алмай әбден әуре болыпты. Әрқашан да жедел қимылдайтын бұл дереу өзінің қызмет көлігіне олардың машинасын тіркеп, жағалауға алып шықты. Қанша дегенмен мұзда тұру оңай ма? Әлгі кісілердің аяқ-қолдары үсуге жақындаған екен. Содан оларды Рудный қаласына дейін жеткізіп салды. Міне, қымбатты оқырман, бұл Калинин ауылдық округіне қарасты елді-мекенде учаскелік инспектор болып жұмыс істейтін, полиция капитаны Ерлан Таңжарықовтың қызметіндегі қос оқиға ғана. Оның сол көрсеткен батылдықтары заяда кеткен жоқ. Кеудесіне „Ерлігі үшін„ медалін тақты. Суреті өзіміз жұмыс бабымен жиі барып тұратын Қостанай облыстық ішкі істер департаментінің музейінде сақтаулы. Өткен мемлекеттік рәміздер күні қарсаңында Қостанайда „Тәуелсіздіктің 25 жылы„ саябағының ашылу кезіндегі салтанатта облыс әкімі Архимед Мұхамбетов үздіктер қатарында оны да марапаттады. Бетті дайындаған Оразалы ЖАҚСАНОВ
№46 (2954)�
ТАНЫМ 7
�Сейсенбі, 13 маусым 2017 ж.
Өңірдегі діни жырлар және дәстүр сабақтастығы Мұны әрбір азамат білуге тиіс
Ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсарин кеңбайтақ қазақ даласында ашқан мектептердің барлығын да «Бісімілла-рахман-рахим!» деген Құрын сөздерінен бастаған екен. Ол кісі шәкірттерге сабақ берер алдында дәрет алатын болған. «Сабақ алдында мұғалімнің жүрегі де, қол-аяғы да таза болуы керек. Мешітке енген молда қалай дәрет алса, мұғалім де сабақ берер алдында сондай ұстанымда болуы керек» - деген. «Евангелия» мен «Заповедь» дегені Иса пайғамбарды Құдай танитын дін оқуы ғой. Ол туралы мен жоғарғы жаққа хабар жібердім. Ондай оқуды дереу тоқтатамыз. Менің мақсатым – қазақ баласын білімге үйрету және имандылыққа тәрбиелеу» - деген ұлы ұстаз сөзі маңызын жоймақ емес. Орыстар патша үкіметі тұсында да, Совет заманында да христиан дінін шамалары келгенше қастерледі. Сол орыстар өздерін билеп-төстеушілерге господин деп жағынды. Ал господин деген сөз орыс тілінде «господь один», яғни Құдай бір деген мағынаны білдіреді. Господин бар болғаны жоғары дәрежелі ұлық, мырза деген ұғымға сайса, оған табыну Аллаға серік қосу демей не дейміз?! Орыстардың спасибосының негізі де «спаси бог», яғни, «Алла, сақтай көр!» деген сөзден шыққан. Алайда, олар соның бәрін белден басып, Иса пайғамбарға табынады. Пайғамбарды Құдай санайды. Амандасқанда айтылатын «здравствуйдың» негізінде де аман бол деген түсінік жатыр. Всевышний, Создатель секілді сөздер де Алланың есімдері екені белгілі. Бірақ, өздерін зор тұту, өзге діндегілерді қор тұту астам пиғылды орыстардың санасында ертеден қалыптасқан. Мәселен, надан, ақылы кем кісілерді олар мәмбет деп сөгеді. Мәмбет дегені – Мұхамбеттің қысқартылған түрі. Ал Мұсаны Мойсей, Исаны Исус қылып жүргендерді нағыз мұсылмандар ешқашан да күстаналаған емес. Бір ғажабы, ешқандай дінге мойынсұнбайтын, атеистік көзқарастағы адамдардың өзі бір Жаратушының алдында дәрменсіз, тіпті, оған қалай жалынып, жалбарынып отырғанын өзі де байқамайды. Мысалы, кез келген көл-көсір дастарханда олар бір-біріне денсау-
лықтан бастап болашаққа дейін тілек тілейді. Сонда бұл тілекті кімнен тілейді? Кім орындайды, кімнің құлағына шалынады деп тілейді? Әрине, қонақ қылған үй иесі де, сол
отырыста болған басшы да бұл тілектердің бірін жасаса да, бірін жасауға қауқары жетпейді. Олай болса, тілектің өзі Алладан сұрау болып шықпай ма? Біздің Қостанай өңірінде дінге деген көқарас ертеден қалыптасты. Оған ел аузындағы ақындар жырлары, діни айтыстар куә. Ақындар айтысының ішінде өзіндік орны бар айтыстың бірі Айқын қыз бен Жарылқасын қожаның айтысы. Айқын қыз қызыл тілдің қас шебері ғана емес, қасы қара, шашы сүмбіл, тоты құстай таранған сұлу қыз. Өзінің таныстыру сөзінде ақын қыз: «Бексары атам аты, Айқын атым, Сүйгеннен Айымторы дейді халқым. Қырықбойдақ, Бағылан жақтан биыл келдім,
Білмейді бұл жақтағы мені халқым» , – дейді. Айқын қыз дін жағынан өте сауатты болғаны оның берген сауалынан, Жарылқасын қожаның қайтарған жауабынан
бетұлы: «Қоңыраттың сол жүйрігі әйел екен, Бұралған тал шыбықтай адам екен. Жасы бар жиырманың біреуінде, Өзі де тірі жаннан әдемі екен», – деп сипаттайды. Біздің бұған алып қосарымыз, Айқын қыз да Қостанай өңірінің перзенті, Қостанаймен ауылы аралас, қойы қоралас жатқан Ресейде туып-өскен. Айтыста айтылатын Қырықбойдақ – Қорған облысына қарасты Усть-Уйское деген казактар станицасы. Бағылан деп қазақтар Зверинка деген елді мекенді атаған. Ол қазіргі уақытта Қорған облысына қарайды. Звериноголовский деп аталатын аудан орталығы. Қостанай мен Қорған облыстары шекаралас орналасқан жерлерді Тобыл және Үй өзендері басып өтеді. Бұл араны ежелден қыпшақ және керей рулары қоныс қылған. Ендеше Айымторы да осы маңайда туыпөскен. Аталған рулардың бірінің қызы болуға тиіс деген жорамал жасаймыз. Жас кезінде Шоқанды қатты таң қалдырған осы өңірде өмір сүрген Жаманқұл Сатыпалдыұлы Қостанай облысының Сарыкөл ауданында туып-өскен. Жаманқұл Сатыпалдыұлытуралы көрнекті жазушы Сәбит Мұқанов пен белгілі әдебиеттанушы ғалым Балтабай Адамбаев «Қазақ әдебиеті» газетінің 1965 жылғы 12 қарашадағы 46-шы санында «Жаманқұл жайы көп нәрсені аңғартады» деген мақала жариялаған болатын. Бұл жарияланымның аса құндылығы сол, онда мақала авторлары Қостанай жерін аралаған сапарында Жұмақұл деген ақынды іздестіріп жүріп, оның Жаманқұл деген Ақын Ақылбек Шаяхмет | Сурет ғаламтордан алынды ақын екенін анықтағанын жазған. Жаманқұл ақын қазақтың ұлы ғалыкөрінеді. Мәселен, қыздың сын ақынның туған жері мы Шоқанның әкесі Қызылорда облысының Ғұсман хазірет, Ғали арыШыңғыспен тұстас, сол Жалағаш ауданына қарастан, Ғали хазірет неше кезеңде өмір сүрген кісі. жыл патшалық құрды деген сты. Бірақ, Шоқанның жазОсы кітапта: «Айқын сұрақтарына Жарылқасын баларында оның есімі қожа ретімен орынды жау- Бексарықызы 1859 жыЖұмақұл деп көрсетілген. лы туған. Оған мынанап береді. Ал Жұмақұл есімді ақын дай дәлел бар. Айтысқан Ахмет Байтұрсынов кезінде Айқын қыз жиыр- бұл өңірде болған емес. Ен«Әдебиет танытқыш» деше Шоқан оның есімін ма бірде, Жарылқасын деп аталған кітабында жиырма үш жаста болған. қате жазып алған. Айқын қыздың айтыстаЖаманқұл ақынның зирын діндар дәуірдің айтыс Олай болса айтыстың өлеңдері қатарына жатқы- болғанына 85 жыл толған, раты Сарыкөл ауданына яғни 1880 жылы айтысқан қарасты бүрынғы Чехов зып: «діндар дәуірінің атындағы кеңшардың Қаболып шығады. Қыздың айтыс өлеңдері де дін расу деген ауылының жаәсерінің күштілігін көрсе- лақап аты – Айымторы, туған жері Сарыарқа, Қы- нында екен. Бұл зиратты теді: ақындар айтысқанмақала авторлары Сәбит рықбойдақ, Бағылан деда бірін бірі сүрінту үшін, Мұқанов пен Балтабай ген жер. Айттырған күйдінге, шариғатқа теріс ғаАдамбаев,сыншы Есмағамеуін қыздың көңілі қаламалдарын көрсетіп сүрінбет Ысмайылов үшеуі артуге тырысады. Шариғатқа маған соң әкесі Айқыннайы іздеп барып, өз көзның айтқанын істеп, теріс істерін мін қылып дерімен көрген. Құлпытаелінен көшіп, Түркістан сүрінтпек болады. Мәсеста «руы бұлтың қыпшақ лен, Айқын мен Жарылқа- төңірегіндегі Қоңырат күрлеуіт Байқожа Сатыеліне көшіп келеді», – деп сын терістің тиянағы, палды баласы Жаманқұл» – нарқы, таразысы, шариғат жазады. Айтысты Қазандеп жазылған. да бастыртып шығарған жөнімен бірін бірі мінҚұлпытастың орнаШаймерден Нұрмағамдеп айтысқанын көреміз» – дейді. «Айтыс» кітабында берілген түсініктерге қарағанда бұл айтыс Қазан қаласында жеке кітап болып үш рет (1908, 1911, 1913) басылған. Жарылқа-
тылған мерзімі 1961 жыл деп көрсетілген. Құлпытасты Сейтен Жоламанов деген азаматтың басшылығымен сол маңайда тұратын ел кейінірек орнатқан. Мақалада жазылған және Жаманқұл ақынның туыстары айтқан деректерді сұрыптай келгенде, ақын Сұлуағаш деген қоныста 1780 жылы туып, 1896 жылы қайтыс болған деген қорытынды жасауға болады. Сейтен Жоламановтың айтуына қарағанда, Жаманқұлдың баласы Көбен әкесі қайтыс болғанда 38 жаста болған. Көбен де жасынан ақын атанған. Оның: «Қуғанмен жеткізбейді көп қашаған, Қашқанмен жібермейді бала-шағаң. Біреуді бай, біреуді кедей қылмай, Бірдей қып жаратпадың, ей, Жасаған!» – деген секілді шумақтары ел аузында сақталған. Мақала авторлары Жаманқұл ақынның аталас туысы Сейтенді жолықтыра алмағанын, бірақ, оның қолында Жаманқұлдың Әйкел қызбен айтысы бар екенін естігенін жазыпты. Арада жылдар өткенде осы айтыстың қолжазбасымен танысуға мүмкіндік туды. Оны Сейтен ақсақалдың (толық есімі Сейдахмет) баласы Аманкелді Жоламанов (Қостанай қаласының тұрғыны) көзінің қарашығындай сақтап келіпті. Аталған айтыстың бір ерекшелігі, түп-түгел діни тақырыпқа құрылған, яғни, шариғат туралы діни айтыс, білім жарысы десе де болады. Діндар дәуір әдебиетінің көрнекті өкілі Нұржан Наушабайұлы: «Ықтияр пиғыл бердің пендеңе, Қарсылық кылып, етпе мені мүбітала. Бір нәмартқа қадір білмес телміртіп, Пендеңе қор ойламағын, Раббым! Дүнияны фәни өткіздік арманмен, Ешбір мұрат табылмайды тұрғанмен. Көріп көздер келе жатыр әрбірін, Бір шайқалып кете бермес толғанмен. Раббымсың! Ырыздықты өзің беруші, Не халімде екенімді білуші, Бір өзіңе зар илеген мен ғаріп, Әрбір іске разы болып, көнуші» - деп Аллаға мінажат етеді.. Ақылбек ШАЯХМЕТ, Қазақстан Жазушылар Одағы басқармасының мүшесі, «Алаш» Халықаралық сыйлығының лауреаты
8 СОҢҒЫ БЕТ
Сейсенбі, 13 маусым 2017 ж.�
�№46 (2954)
Тағдыры бөлек адамдар
Рухы мықты қазақ
немесе саусақ орнына сым байлаған белгілі күйші-композитор Айтбай Мұздахановтың қайсарлығы жайлы толғаныс Бұл рухы мықты, қайсар ағамызды өзім біраз уақыттан бері сырттай мақтан тұтамын, оның шығармашылығына бір кісідей қанықтым.
шоуына да арнайы шақырылды. Осы бағдарламаны жүргізуші ініміз әрі әріптесіміз Бейсен Құранбек оған қаншама сауалдар қойды. Өзі біраз жасқа келсе де едәуір жас көрінетін қайратты тұлға басынан өткізген жайларға тоқталып, қаншама жастарға АУЫЛДА ТҰРҒАНМЕН, тағылым болар ойларын ЕЛІМІЗГЕ КЕҢІНЕН ортаға салды. Осы кезТАНЫЛДЫ де шіркін, барлық басына қиындық түскен қандастарымыз тіршіліктегі сәтҚостанай облысының сіздіктерге тауы шағылмақазағы қалың Амангелді ауданындағы Қарасу ауда- са, мұқалмаса екен деген ойда қалдық. нында тұратын Айтбай Айтбай секілді ағалаМұздаханов нағыз ер азаматқа тән қасиетті бойына рымызды ардақ тұтып, олардың бойларындағы жинаған тұлға. Бұлай дейтін себебім, ол өшпес өнерден қалай өнеге алсақ та жарасады. сонау бір жылдары яғни 1977 жылы 36 жасында өн- Осы қасиетті Амангелді ауданында кіндік қаны дірістік жарақаттан бір қолын кесуге тура келсе де тамған, Батпаққараның қара баласы деп өнерін еш мойымады. барша қауым бағалайтын Жанындағы жанашыр Қазақстан Республикасыкісілердің қолдауын көрді. Жақсылық пен ізгілікті, ның еңбек сіңірген мәдежарқын күндерді тек ғана ниет қызметкері, Композиторлар одағының мүшеалдан күтті. Араға 9 жыл салған соң табанды азамат сі Қалибек Деріпсалдин әрдайым бізбен кездескен кесілген қолына кәдімгі сайын Айтбай ағасының сымды жалғап, қазақтың қасиетті қара домбырасын нағыз қазақтың ақылгөй, данагөй абыз ақсақабіржола қолға алды. лы екендігін ерекше бір Оның тіршілікте ұшытолғаныс әрі тебіреніспен расқан ауыртпалықтарға баяндайды. төзуіне өзі иесі болып табылатын тұтас шаңырақ пен ұрпақтары үлкен күш- МҰҚАЛМАС ТҰЛҒА жігер берді. Оның аяулы қызы Анар да бұл күндері Оқырманды ол кісінің жарқын дарынын ел мойөскен ортасы, өнерге кеындаған қарындастарылу жолдары да қызықтымыздың бірі. руы әбден мүмкін. Сол Ол да әке жолын қуып, себептен де оның өткен нағыз талантты күйшілер- ғұмырына да қысқаша дің қатарына қосылды. тоқталғанды өзіме парыз Қазіргі таңда Елордамыз санаймын. Астанадағы қалалық акаАрдақты жан 1941 жыдемиялық филармониясы- лы 15 мамырда жоғарыда ның белді домбырашысы. тілге тиек етілген Қарасу Осы еліміздің бас қалаауылында дүниеге келіп, сында олардың үлкен сахәлі күнге дейін сол ыстық наға шығып, халықтың ал- елді-мекенде тіршілік етіп дында күй тартқан сәтжатыр. терін де көріп, еріксіз Ол кейбір әріптестері таңданған едік. Сол шақта секілді арнайы музыкалық Қарасу секілді шалғайдағы білім алған жоқ. Алайда ауылда тұрса да, қиынбойындағы табиғи дарыдыққа мойымаған адамнының арқасында қаншаның осындай биік деңгей- ма биіктерді бағындырге көтерілгендігіне тәнды. Ауылда тұрып-ақ биік ті болмаған талғамшыңдарға көтерілуге болапаз көрермен қалмаған тындығын іс жүзінде көршығар-ау. сетті. Әңгімемізге арқау Әрине, бұл айтуға ғаболған ағамыз бірде „Қана жеңіл. Онда ағамыздың зақстан„ ұлттық телеарна- қаншама қажыр-қайраты, сындағы „Айтуға оңай„ ток ұйқысыз түндері жатыр.
емес. Оның алғашқы туындысы „Амангелді дүбірі„ деп аталады. Ол өзіміз білетін халық батыры Амангелді Имановқа арналған. Бұл күйді көрермендер өте
мандастар тұлғасы өзек болды. Бұлардың қай-қайсы да шынайылығымен еріксіз баурайды. Себебі, әрбір туынды толғаныстан, тебіреністен туатындығы айтпаса да белгілі болса керек. Ол бірқатар туындыларын өнер саласында жүрген айтулы тұлғаларға да бағыштады. Мәселен, „Ақ қайың„ Төкен Елтебаевқа, „Сәтен күй„ туындысы жан досы, ғұмырдан ерте озған Сәтен Қошанұлына, „Нұраға„ шығармасы қазақтың біртуар перзенті, халық қаһарманы Нұрғиса Тілендиевке арналды. Әлгі есімі аталған көрнекті композитор Нұр аға Айтбай ағамыздың айтулы шығармасын „Айтбай сарыны„ деп атапты. Бұл да болса інісінің күйші ретіндегі қарым-қабілетін жоғары бағалағаны деп ұққанымыз жөн болар. Астанадан шалғайда ғұмыр кешіп жатса да өзінің өлмес туындыларының арқасында біз үшін аса ардақты жанның еңбегі де лайықты бағасын алды. Ол Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қызметкері атанКомпозитор-күйші Айтбай Мұздаханов | Сурет ғаламтордан алынды ды. „Құрмет белгісі„ орденімен марапатталды. Ол үшін ең қымбат мажылы қабылдады. зада апамыз екуі 55 жыл ықыласына бөленген „Домрапат - жерлестерінің Бұдан кейін патриоттық быра сазы„ деп аталатын бір шаңырақтың астыныстық ықыласы. Ағалатақырыпқа да шығармалар жинақ та қолына тиген да бақытты ғұмыр кешіп рының шын жүректен жазды. Мәселен, кешегі келеді. Екеуі сыйласа тіржанды елең еткізді. шыққан ақ батасы. Осы Ұлы Отан соғысындағы шілік етіп, 15 немере, 5 Бұл ерекше рухани кітаауданның атқа мінер азаҰлы Жеңістің 30 жылдығы- пқа күйші Айтбай Мұздашөбере сүйді. Олар көзматтары да оған үлкен ілна байланысты „Ер есімідерінің ағы мен қарасынхановтың „Елім-ай„, „Қатипат танытып, Амангелел есінде„ деп аталатын дай. Солардың дидарларатау„, „Бозтайлақ„, „ Тарді ауданының құрметті рынан нұрлы шуақты көр- туындысы да тыңдаған хан баба„, „Сейтқұл аңысе, кеуделерін шаттық пен жұртшылықтың жігерін зы„, „Ару арман„, „Нарқыз„, азаматы атағын берді. Бұл әрине, айтулы жанға ерекжанып, кейінгі өскелең ұр- „Жұбату„ секілді күйлері мақтаныш кернейді. ше қанат бітіріп, шығарпақты Отансүйгіштікке Жалпы, ол сонау мекенді. Бұлар да бұл күндері теп қабырғасында жүрген баулыды. барша қазақтың көңілдерін машылық шабытын оята Одан кейінгі „Балалы кезінен бастап өнерге өте көкке көтерген туындылар. түскендігі айдан анық. Көпшілікке аян, Елбакиік„, „Сәтен күйі„, „Домбейім болды. Білім ордаАл ағамыздың композисының тікелей қолдауыбыра сазы„ деп аталатын сындағы домбырашылар торлық қыры да өз алдымен Қазақстанда „Мерейлі оркестріне қатысты. Тіпті, күйлері де тыңдаған жанна бөлек әңгіме. Оны осы отбасы„ ұлттық байқа1976 жылы киелі өңір яғни ның айызын қандырып, кәсіптің нағыз мамандауы төртінші рет өткізілді. оларды рухани жағынан Қызылорда қаласында өтрының қатарына қосқан Биыл да Қостанай өңірінбайыта түсті. кен домбырашылардың „Аяулы ана„, „Байғабылде ол тиісті деңгейде ұйреспубликалық байқауында бір бала„, „Балбөбек„, ымдастырылды. Осы жарыда бірінші орынды жеңіп „Шынарым„, „Дархан даЖАРҚЫН ДАРЫНЫН алды. ла„ деп аталатын әндері де- ста Амангелді ауданының ЕЛ МОЙЫНДАДЫ тұрғындары яғни МұздахаКезінде кеңшарда қасек орынды болар. Өйтновтар әулеті топ жарды. рапайым ғана жұмысшы кені, бұл шығармалар да Содан кейін де ол өзінің Енді олар алдағы уақытда болды. Жоғарыда баян- тың ізденістерін одан әрі жұртшылықтың тарапынан та Астанада өтетін ресдағанымыздай, жастайыөзінің лайықты бағасын жалғастырды. 1977-1978 публикалық „Мерейлі отнан өнерге шын берілген жылдары Бүкілодақтық ха- алған-ды. басы„ байқауына қатыайтулы тұлға қолын комОның тақырып таңдаулық шығармашылығының сып, өңіріміздің намысын байнға шайнатып, мүгедек І-ІІ фестивальдеріне қатыда да талғамы өте жоғары. қорғайды. болып қалғанына қарама- сып, лауреат атанғаны да Мұның шығармашылығыстан шығармашылықты на негізінен ел мен жер табарша өнер сүйер қауымОразалы ЖАҚСАНОВ бір сәтке де тоқтатқан рихы, халық тағдыры, заның жадында. Кейбір дерек көздеріне қарағанда, қазірге дейін көрнекті тұлғаның 60 күйі, 40 әні дүниеге келіп, көрермендерге жол тартыпты. Композитор әрі күйші аяулы жан-жары Хан-
Ол өнерлі жерлесі әрі інісі, әндерін еліміздегі танымал эстрада жұлдыздары орындап жүрген Қалибек Деріпсалдинмен екеуінің баспадан жарық көріп, барша қауымның ыстық
Жастар және өмір
Жастарға тың серпін берді немесе алда жүзеге асырылар жұмыстар аз емес Қостанай облысының Алтынсарин ауданында «Жастар – Отанға!» жастар саяси лагері ¬өз жұмысын табысты аяқтады. Оған облысымыздың жастар ұйымдарының және студенттердің өзін-өзі басқару өкілдері, өнерпаз жастар, спортшылар, жас ғалымдар, журналистер мен
«Жас Отан» жастар қанатының белсенді мүшелері қатарынан 150 жасотандықтар қатысты. Қостанай облысы бойынша «Жас Отан» ЖҚ төрағасы Ерлан Төлетаевтың айтуына қарағанда, бұл лагерьдің негізгі мақсаты – жас көшбасшыларды оқыту мен жастар ұй-
ымдары арасында тәжірибе алмасу болып табылады. «Жастар – Отанға!» лагері барысында облысымыздың әр ауданынан жиналған жастар жеке және кәсіби біліктіліктерін дамытуға және жобалық қызметті үйренуге бағытталған тренингтерге қатысты. Бұл лагерь – жиналған
жас көшбасшыларға жаңа идеялар мен жобалар ұсынды. Жұмыс қорытындысы бойынша жасотандықтар облысымыздың кәсіподақтарының «Келешек» жастар қанатымен бірлесіп, студенттерді жазғы демалыс кезінде жұмысқа орналастыру тұжырымда-
масын әзірледі. Сонымен қатар үш бағыт бойынша құрылыс отрядтары ұйыдастырылатын болады. «Жас Отан» жастар қанаты Елбасының тапсырмасымен «Жастар Отанға!» партиялық жобасы аясында жастарға арналған жыл сайынғы
жазғы саяси лагерін 2009 жылдан бері өткізуде. Лагерьдің негізгі мақсаты жастар арасында жаңа Қазақстандық патриотизмді қалыптастыру мен ұлттық құндылықтарды насихаттау болып табылады. Бетті дайындаған О.ОТЫНБАЙҰЛЫ