DÜN, BUGÜN, YARIN İLBER ORTAYLI
ilberortayli1@mynet.com
Balkan Savaşı, Türkiye’nin imparatorluğunun değil anavatanının kaybolduğu bir savaş oldu. Çünkü Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Türk anavatanı, Anadolu, Batı Anadolu, Trakya, Makedonya, Bulgaristan, Kuzey Yunanistan ve Rumeli Türkiyesi, bu savaşta kaybolup gitti. Ve üstünden bir göçmen akını başladı.
Balkan Savaşı’nı anlamak 8 EKİM, Küçük Karadağ Prensliği’nin Osmanlı İmparatorluğu’na ilanı harb etmesi gibi tuhaf bir başlangıcın günü. Karadağ Prensliği, Osmanlı İmparatorluğu’na harp ilan ederken yanında Rusya ve ortanca ağabeyi Sırbistan vardı. Zaten ardından 18 Ekim‘de Sırbistan, Bulgaristan ve birkaç gün sonra da Yunanistan bu cepheye katıldılar. Tüm bunlar, doğrudan doğruya İtalyanlar’ın Trablusgarb’daki başarısızlıkları, bunu telafi etmek için 12 Adalar bölgesine saldırmaları ve orayı donanmalarının üstünlüğü sayesinde istila etmelerinden ileri gelir. 18 Ekim’de İsviçre’de Uşi Anlaşması’na giderek durumu kabul ettirirler. Dolayısıyla Balkan Savaşı, İtalya’nın başlattığı kaosun üzerine gelmiştir. Bunun üzerinde harp tarihi yapacak değiliz. Fakat çok önemli bir olayla karşı karşıyayız. Karadağ Prensliği yani Montenegro Prensliği; adı Franz Lehar tarafından Pontevedro’ya çevrilmiş ve “Şen Dul” operetinin ana platformu haline dönüştürülmüştür. Paris’teki Karadağ elçiliğindeki zengin Karadağlı kız, Fransız bir bankerle evlenmiştir ve onun dulu olmuştur. Bankerin serveti olan milyonları Karadağ’a aktarışını Paris’teki büyükelçiler “Elimizde bütçe olarak ne var, maliye nazırının parlak putçuklarından başka” diyerek özetlemişti. Burada bunun üzerinde durmak gerekiyor. Bu savaş Türkiye’nin imparatorluğunun değil anavatanının kaybolduğu bir savaş olmuştur. Çünkü Osmanlı İmparatorluğu’nun içindeki Türk anavatanı, buMilliyet SANAT Kasım 2012
Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı ordusu hızla modernleştirildi.
günkü Anadolu, Batı Anadolu, Trakya, Makedonya, Bulgaristan, Kuzey Yunanistan ve bilhassa imparatorluğu götüren ana unsur Rumeli Türkiyesi, bu savaşta kaybolmuş gitmiştir. Ve üstünden bir göçmen akını başlamıştır.
İRREDANTİST POLİTİKA Katiyen irredantist bir politika güdecek değiliz. Lakin bunu tarih öğrenimimizde ihmal ettiğimiz açık. Bu çok kısa geçiştirilen konu, bir iki paragraf halinde aktarılmıştır ileriki nesillere. Bu doğru değildir. Esas itibariyle bunun daha geniş olarak anlatılması gerekirdi.
84
Fakat tarihi de bilmek gerekir. Bu olayın 100. yılını anmak, bunun edebiyatımızda ve fikir hayatımızda yarattıklarına bakmak durumundayız. İlk olarak Balkan Savaşı açık bir biçimde bir Türkçülük cereyanı yaşattı. Bu Türkçülük, doğrudan doğruya ‘hakları yenen, mağdur edilen, hakkı teslim edilmeyen Türkler’ motifi üzerindedir. İkincisi, dışarıda kalan ve o güne kadar pek hatırlanmayan Rusya’daki Müslüman Türklerin imparatorlukla ve Anadolu’yla entegrasyonunun tartışılmasıdır. Nitekim Türk ocakları da hemen bundan sonra kurulmuş ve çok geniş bir biçimde, hızla ya-