Na pojavu kratkovidosti utiče faktor sredine Nasljedni faktor ima značajnu ulogu, ali ne i presudnu
Piše: Dr Tanja Ševaljević – Bojović, oftamolog
učestalost iste pojave u cjelokupnoj populaciji. Kada su oba roditelja kratkovida, šansa da njihovo dijete bude kratkovido iznosi 1 : 2. Pored genetskog uticaja, na pojavu kratkovidosti utiču i faktori sredine, tj. uslovi života i rada (držanje knjige preblizu pri čitanju, loša osvijetljenost pri radu na blizinu, položaj glave i tijela pri tome). Ovo je uslovilo veću učestalost kratkovidosti, od ranijih 1 : 1.000 do 10–20% cjelokupne populacije. Da li je moguća korekcija vida?
Kratkovidost je refrakciona anomalija kod koje se paralelni svjetlosni zraci koji dolaze iz daljine poslije prelamanja kroz rožnjaču i sočivo fokusiraju ispred mrežnjače stvarajući nejasnu sliku. Zbog toga kratkovide osobe ne vide jasno kada gledaju u daljinu. Veoma mali broj djece rađa se kao kratkovid (svega 1%). Novorođenčad su uglavnom dalekovida (sa +3 i +4 dioptrije), zbog malog prednje-zadnjeg dijametra oka, te se svjetlosni zraci nakon prelamanja fokusiraju iza mrežnjače oka. Pomenute »fiziološke« dioptrije smanjuju se tokom predškolskog rasta oka (na koji, između ostalog, utiče i sam proces akomodacije, koji djetetu omogućava fokusiranje posmatranih predmeta na različitim udaljenostima). Pri tome se vrši međusobno usklađivanje postojeće veličine oka i jačine prelomnog sistema. Kod značajnijeg rasta oka (u prednje-zadnjem dijametru) javlja se kratkovidost.
Korekcija kratkovidosti je neophodna, prvenstveno radi poboljšanja vidne oštrine. Radi pravilnog odnosa sa impulsom za konvergenciju (držanje međusobno primaknutih očiju pri radu na blizinu) i razvoja akomodacije kod djece preporučuje se stalna upotreba naočara ili kontaktnih sočiva, iako kratkovidi dobro vide na blizinu. U suprotnom, javlja se napor, nekad i skretanje oka u stranu, sa pojavom duplih slika. Prvo određivanje upotrebe naočara kod djece i mladih nije dozvoljeno bez prethodnog pregleda u cikloplegiji, tj. širenju zjenica. Samo tako će se doći do objektivne refrakcije, bez učešća akomodacije koja može da da sliku jače kratkovidosti nego što to ona zaista jeste. Prilikom korekcije kratkovidosti propisuje se najslabije minus staklo kojim se ostvaruje normalna vidna oštrina.
Šta je to školska kratkovidost?
Savjeti kratkovidoj djeci
Sa razvojem tehnike i povećanjem zahtjeva civilizovanog društva vezanih za obrazovanje djece, uočena je ranija pojava školske kratkovidosti (u petoj / šestoj, umjesto u dvanaestoj / trinaestoj godini života). Ona dostiže vrijednost dioprije od najviše -6 ili -7 i sa optimalnom optičkom korekcijom postiže se normalna vidna oštrina. Na očnom dnu nema patoloških promjena.
Ukoliko vaše dijete ima umanjenu dioptriju, evo nekoliko savjeta za njega: - Učenje uz korišćenje dnevnog svijetla (ukoliko je to moguće); - Ako se koristi vještačko svijetlo, trebalo bi da je dovoljne jačine, a ako se koristi lampa, svjetlost treba da pada sa lijeve strane, kako bi se izbjegla njena refleksija (jer se čita slijeva nadesno); - Ne držati knjigu isuviše blizu očiju; - Ne čitati ležeći potrbuške; - Praviti kratkotrajne odmore pri radu na blizinu (gledanje u daljinu); - Normalna i zdrava ishrana, ali i neograničavanje u bavljenju bilo kojom fizičkom aktivnošću.
Koji su uzroci dioptrije kod djece? Uzroci nastanka kratkovidosti ni do danas nijesu dovoljno razjašnjeni. Nasljedni faktor ima značajnu ulogu, ali ne i presudnu. Kod djece kratkovidih osoba trostruko je povećan rizik za pojavu kratkovidosti u odnosu na
21