Povrede maksilofacijalne regije Piše: dr Vladimir M. Popović, spec. maksilofacijalne hirurgije i spec. stomatološke protetike Izuzetno široka tema za priču koju ću probati da objasnim u ovom, razumljivo, limitiranom prostoru. Povrede lica, zbog njihove lokalizacije, nose sa sobom visok stepen, kako fizičke tako i psihičke traume po pacijenta. Priroda povreda maksilofacijalne regije Postoji čitav niz mogućnosti i načina na koji mogu nastati povrede ove regije. Saobraćajne nesreće, posebno aktuelne posljednjih decenija, slučajni padovi, sportske povrede, tuče, povrede na radu, samo su neke od mnogobrojnih načina nastanka povreda. Tipovi povreda mogu ići od prostih povreda, npr. polomljenih ili izbijenih zuba, koje bi se tretirale u lokalnoj anesteziji, sve do kompleksnih i sveobuhvatnih povreda mekih i koštanih tkiva lica i vilica, za čije liječenje je potrebno pacijenta uvesti u opštu anesteziju. Prema tipu tkiva koje je povrijeđeno klasifikovane su: povrede mekih tkiva (koža, desni itd.) i povrede tvrdih tkiva odnosno povrede kostiju i zuba sa njihovim potpornim aparatom. Dijagnostika povreda vrši se na osnovu kliničkog pregleda i učinjenih adekvatnih grafija i CT snimaka. Povrede maksilofacijalne regije obuhvataju: t1PWSFEF NFLJI ULJWB MJDB J QPHMBWJOF t1PWSFEF NFLJI ULJWB VTOF ÝVQMKJOF t1SFMPNF LPTUJKV MJDB J MPCBOKF t1SFMPNF WJMJDB t1PWSFEF [VCB J OKJIPWPH QPUQPSOPH BQBSBUB Mekotkivne povrede maksilofacijalne regije Postoji više vrsta povreda mekih tkiva, počev od nagnječenja, posjekotina, razderotina, ubodnih rana, ugriza itd. Za saniranje povreda mekih tkiva lica karakteristično je da se one moraju sanirati odmah, odnosno u što kraćem roku od nastanka povrede, uz maksimalno čuvanje mekih tkiva i anatomskih struktura. Koštane povrede maksilofacijalne regije Prelomi kostiju lica tretiraju se po istom principu kao i prelomi kostiju ostalih djelova tijela. Osnovni princip jeste vratiti polomljene fragmente u anatomski i funkcionalni
20
položaj, a zatim ih imobilizirati. To se može uraditi adekvatnim osteosintetskim žicama, a u posljednje vrijeme i posebno razvijenim osteosintetskim mini pločicama i šarafima, koji su napravljeni od biološki inertnih materijala, najčešće titanijuma. Razvitak liječenja preloma na ovaj način izuzetno je skratio period funkcionalne i estetske rehabilitacije pacijenata. Tretman liječenja preloma kostiju lica trebalo bi da se odvija na jedan predvidljiv način. Frakturnim linijama kostiju lica i vilica možemo pristupiti kroz usta, tzv. intraoralnim pristupom, ili spolja, kada rezove činimo najčešće u borama na licu, zbog kasnije manje vidljivih ožiljaka. Fragmente prelomljenih kostiju, kao što je bilo pomenuto, reponujemo u anatomski položaj, a zatim učvrstimo adekvatnim osteosintetskim materijalom, npr. titanijumskim mini pločicama koje se poslije šest mjeseci nakon operacije mogu, ali ne moraju, ukloniti. Povrede zuba i okolnih potpornih struktura Povrede zuba mogu biti proste, kao na primjer infrakcije i zalomljenja gleđnih prizmi, ali to mogu biti i prelomi na nivou kliničke krunice zuba, odnosno korijena zuba. Povrede potpornog aparata mogu ići od prostih povreda, po tipu subluksacija, odnosno blago rasklimanih zuba, što ne zahtijeva posebni hirurški tretman, preko raznih nivoa luksacija po tipu ekstruzija i intruzija zuba, do kompletne traumatske ekstrakcije. Izolovane povrede zuba prilično su uobičajene i česte. Njihov tretman i uspješna prognoza liječenja zavise od nivoa frakturne linije odnosno dijela zuba ili korijena na kojem je zub frakturiran. Liječenje bi obuhvatalo niz mjera, počev od proste rekonstrukcije izgubljenog zubnog tkiva restaurativnim materijalom, odnosno plombom ili protetskom nadoknadom, pa preko endodontskog liječenja, transdentalne imobilizacije i interdentalne imobilizacije, na način što povrijeđeni zub uz pomoć žice ili ljepljive supstance bude vezan za susjedne nepovrijeđene zube. U slučaju gubitka zuba, odnosno traumatske ekstrakcije, ekstrahovani zub možemo replantirati, pod uslovom da zubna čašica nije destruisana i ukoliko se replantacija obavi u što kraćem roku, uz adekvatnu antibiotsku terapiju (AT zaštitu). U slučajevima kada povrijeđeni zub ne može biti spašen, zubni implant je najbolji zamjenik prirodnog zuba. Kod nas u Crnoj Gori, usluge iz oblasti maksilofacijalne hirurgije pružaju se na Klinici za MFH Kliničkog Centra CG.