Week van de Fair Trade 30 september - 10 oktober
Kies Fairtrade “Een banaan is voor mij nooit meer zomaar een banaan� Inhoud
Uitzending op 5 oktober om 22u40 in Leefwereld in beweging
Evy Gruyaert voor Vijftv op bezoek bij Fairtradeboeren
03 05 17 19 21
Evy Gruyaert als bananenboer Hoezo Fairtrade ? Hoe groen is Max Havelaar ? Tourwinnaar Contador is solidair De keuze van Nic en Axelle
ADVERTENTIE
nd a l t e h ë i lg e B n a v ! Maak e d a r T r i . a F e ber 2009 d o t k n o 0 a 1 v mber tot 30 septe ade, van r T r i a F de
HQV HHQ RRN QRJ H UDGH W Q H P R HOIGH P )DLU 7 LGHH YDQ Q RS KHW] QLHWHQ H GHH LV +HW LV KHW H J H IÀ R RSMH N OHQG L JHXULJ N HQSULNNH I YDQ HHQ DOV GDW JHHQ ]LQQ Noord en Zuid. R H G OD R F NMH FKR QGHUHQ el tussen HHUOLMN VWX O]LMQ YDQ D e en juiste hand 9DQ HHQ K YHUHQ DDQ KHW ZH ijk rl e e den. QQHQ H DQGHO NX in z’n da ELMGUDJH O RUP YDQ K HP PDDU RS root zijn Y g H ] n H a k G landje JHQ ]DO X GHJXVWDWLHV QR H )DLU 7UDGHʎ H WLHQ GD Een klein G YDQ G HGXUHQG EOLHNH LQIRVHVVLHV * H G KHW ʎ/DQ UD H )DLU 7 UGHQ YDQ UWHQ SX G R H F Q Z Q D R WH Y F N U H H V GH :H Q EXUJ SHQLQJ LQJ QVXPHUH PHW X LQ ODQG KDS QLHU WH FR HOLQJVVDPHQZHUN Q VDPHQ HQ RYHU KHHO KHW D H P LM] H Z N H OLM E H N LW H H LN UG LW Z R Y WZ Q R WL Q H F WZ LOO 2 'DW Z WDO YDQ D HQ YHUDQ HOJLVFKH HNNHQ YLD GRRU RS H LWLDWLHI YDQ GH % KHU RQWG XLWJHQRGLJG RP LQ Q H ( ZRUGW ,HGHUHHQ
De Week
van
www.befair.be
)$,575$'(B(GLWLRQV LQGG
03
“Wat wij kopen, verandert ginds echt wel levens” De uitzending van Leefwereld in Beweging met Evy Gruyaert is op maandag 5 oktober om 22u40 op Vijftv.
Voor Eén- en MNM-gezicht Evy Gruyaert (30) is een banaan nooit meer zomaar een banaan. “Vroeger greep ik in de winkel naar een tros zonder erbij stil te staan. Nu besef ik hoe hard boeren gewerkt hebben zodat ik ervan kan genieten.” Voor Leefwereld in Beweging op Vijftv, waarin vijf vrouwelijke BV’s naar het zuiden reizen om te leren over ontwikkelingssamenwerking, trok Gruyaert een week naar Ecuador, waar ze met eigen ogen zag dat Fairtrade werkt. “Ik kocht al wel eerlijke producten in de supermarkt of de wereldwinkel. Vooral omdat ik ze gezond en lekker vind. Ik ben bewust bezig met wat ik in mijn mond steek. Een mens is geen vuilnisbak.”
‘‘
Ik ben bewust bezig met wat ik in mijn mond steek. Een mens is geen vuilnisbak.” Dat ook boeren er beter van worden, daarvan was ze zich maar vaag bewust. Met Max Havelaar bezocht ze daarom de bananenplantages van de coöperatie El Guabo. “Het was niet mijn eerste bezoek aan een arm land,” vertelt Evy. “Maar het is toch elke keer schrikken. Het contrast tussen het leven daar en hier is zo groot.” Een week lang werkte ze op hun plantage, at van hun tafel en sliep in huisjes, waar het ’s nachts binnenregende en ze het gezelschap kreeg van de insecten waaraan ze zo’n hekel heeft. “Ik was soms gegeneerd. Ik stond daar, in mijn propere kleren, bij mensen die bijna aan de grond zitten. Waar halen zij de kracht vandaan om elke dag opnieuw te beginnen?” Het klikte meteen met de boerinnen met wie Evy Fairtrade ontdekte. “Menselijk contact is toch universeel?” Evy verbleef bij Hortencia Teostina Beltran Orellana (60) en Patricia Llivizupa Chavez (33). Evy draaide mee op hun plantage: bananen steken, ontbloemen, wassen, splitsen, behandelen tegen bacteriën en verpakken. “Het is loodzwaar werk, in tropische temperaturen. ’s Avonds ben je
E
vy Gruyaert vond Fairtrade vooral iets waar het westen graag mee uitpakt om zijn geweten te sussen. Tot ze zelf een week ging zwoegen op een Fairtradebananenplantage in Ecuador. “Voor wie daar dag in dag uit leeft en werkt en woont, betekent het heel veel.” afgepeigerd. En zij doen dat elke dag.” Om te voldoen aan het Fairtradekeurmerk Max Havelaar zijn er strenge normen voor de teelt. “Maar die strenge eisen zijn er ook omdat wij zo verwend zijn. Zelfs bij een banaan zijn we gefixeerd op het uiterlijk. Ik zag er veel afgekeurd worden omdat het vierkantje dat de tros bovenaan samenhoudt niet perfect geknipt was. Terwijl er verder niks mis mee was.” Maar strenge regels zijn er niet alleen om de westerse consument te plezieren. “De banaan moet het goed hebben, maar de arbeider ook. Hij krijgt beschermende kledij. Er is een ziekenboeg voor de eerste zorgen. Hij heeft een gegarandeerd loon.” “Dankzij Fairtrade krijgen Patricia en Hortencia per doos bananen een kostendekkende prijs. Ze moeten niet zomaar het aalmoes
‘‘
’s Avonds ben je
aanvaarden op de gewone markt. Hoe moet je een toekomst opbouwen als je nooit zekerheid hebt? Wel, dat is wat Fairtrade biedt.” “Helaas”, zegt Evy, “produceren hun plantages meer dan wat ze aan Fairtrade kunnen leveren. Veertig procent van hun oogst moeten ze aanbieden op de gewone markt.” Eerlijke handel betekent voor de boeren trouwens nog meer. “Met het geld dat de coöperatie krijgt als Fairtradepremie mogen haar werknemers gratis naar de dokter. Ze krijgen elke maand ook een pakket met suiker, zout, rijst, wc-papier, koekjes en wasmiddel.” Boeren konden dan weer een machine kopen of hun huis verbouwen met de extra inkomsten. Sinds haar terugkeer uit Ecuador is ze niet “heiliger dan de paus” geworden. “Maar ik probeer toch zoveel mogelijk eerlijk te kopen.”
afgepeigerd. En zij doen dat elke dag.”
WIL DE FAIRTRADE CONSUMENT NU OPSTAAN?
04
■ • Een kwart van de Belgen (26 procent) koopt eerlijk: 16 procent doet dat regelmatig, 5 procent is zelfs erg trouw. • De meest enthousiaste Fairtradeconsumenten ■ zijn gepensioneerden uit de middenklasse en jonge tweeverdieners met kinderen. ■•
Bij de Belg komt elk jaar gemiddeld voor 22 euro aan eerlijke producten op tafel.
• Eén per seconde of 87.000 per dag: dat is ■ het aantal Fairtradebananen dat de Belgen met zijn allen kopen.
Familie Craps uit Heverlee:
■ • Elke dag gaat 3.400 kilo Fairtradekoffie over de toonbank, dat is meer dan 2,3 kilo per minuut.
“Fairtrade is voor ons een evidentie” Het begon met af en toe een cadeautje in de Wereldwinkel. En dan ontdek je opeens de chocolade, graanrepen, fruitsappen… De kinderen protesteerden in het begin wel eens maar ze wennen snel aan nieuwe smaken. En zo werd het een evidentie in ons gezin. Onze Fairtrade-aankopen doen we tegenwoordig in het warenhuis. We kopen wat ons uitkomt of wat lekker lijkt. Ongemerkt stijgt daardoor ons budget voor Fairtrade. Het is zo makkelijk om tijdens het winkelen ook eens te denken aan hen die het materieel minder goed hebben.” Op de foto Geert Craps met echtgenote Siska en twee van hun kinderen, Eva en Katelijne.
• Met die koffie worden elke mi■ nuut 320 kopjes gedronken, 470.000 per dag, en meer dan 170 miljoen per jaar.
1
Fairtradebanaan per seconde
Cijfers: met dank aan GFK
ADVERTENTIE
:Zc ZZga^_`Z lZgZaY# -WWZ RMbMTN \M ^MZ_MVVMV Hmj] [`g[gdY\] )(( _&
-WWZ RM LIO \M ^MZbIKP\MV ?]cjaklYdak]]j\] jmo] ja]lkmac]j % fa]l _]jY^Ë f]]j\ -(( _&
-WWZ LM VI\]]Z \M ZM[XMK\MZMV @]jZjmacZYj] cYlg]f]f lYk
-WWZ OMbWVL \M M\MV -WWZ LM OMM[\ \M ^MZS_QSSMV ?]eYd]f egccY cg^Ë ] *-( _&
K#j#/ 8VggZ[djg 7Za\^jb " Danbe^VYZcaVVc '%! &&)% 7gjhhZa#
:YfYf]f
-WWZ bWZO \M LZIOMV ^WWZ RM TQKPIIU ?jg]f] L`]] )( p )$/- _&
05
Waarom is fair trade nodig? Bijna één miljard mensen lijden honger. Driekwart van hen werkt in de landbouw, maar zij kunnen daar niet van leven. Door de onstabiele markt zijn boeren nooit zeker van de prijs. Soms kost hun harde werk hun zelfs meer dan het opbrengt. Bovendien hebben ze weinig in de pap te brokkelen. Ze hebben geen controle over wat met hun producten gebeurt. Evenmin hebben ze vat op het bepalen van de prijzen. Omdat ze dat niet zelf georganiseerd krijgen, zijn ze overgeleverd aan de grillen van opkopers,. Vaak kunnen ze geen betere handelsvoorwaarden afdwingen uit gebrek aan de middelen om zich te verenigen. De gewone wereldhandel maakt hen tot verliezers.
Wat is
Max Havelaar?
Max Havelaar is een keurmerk voor Fairtrade. Pas als een product beantwoordt aan strenge criteria, krijgt het de stempel van goedkeuring van Max Havelaar. Wat een banaan tot een Fairtradebanaan maakt, ligt vast in de criteria van FLO, Fairtrade Labelling Organisations, waar Max Havelaar lid van is. Welke zijn de belangrijkste criteria? • ■
Een minimumprijs voor de producenten, zodat ze een product kunnen leveren dat sociaal en ecologisch verantwoord is zonder dat ze er geld aan verliezen.
• ■
Een vaste, extra Fairtradepremie voor producenten. Dat geld geven ze in hun gemeenschap uit aan wat zij belangrijk vinden: onderwijs, gezondheidszorg, landbouwmateriaal,...
• ■
Contracten voor een langere periode met de koper of invoerder, zodat ze zekerheid hebben.
• ■
Correcte arbeidsomstandigheden voor werknemers: minimumloon, geen kinder- of dwangarbeid, vakbonden.
• ■
Gemaakt met respect voor het milieu. Dus, bijvoorbeeld, geen genetisch gemanipuleerde organismen of agressieve pesticiden.
Hoe verloopt de controle? Een banaan krijgt niet zomaar het Fairtradekeurmerk. De criteria worden streng gecontroleerd. De engelbewaarders van de Fairtrade zijn de 92 inspecteurs van het onafhankelijke controleorgaan FLO-Cert. Zij controleren de meer dan 872 Fairtrade coöperaties in het Zuiden. Aan de hand van zo’n 800 criteria bekijken ze of de boerenorganisaties of plantages het keurmerk verdienen. De controle stopt niet in het Zuiden. Ook de schakels in de ketting – exporteurs, importeurs, verwerkende bedrijven – worden gecontroleerd, in België gebeurt dit door Max Havelaar. Wie niet voldoet, mag het Fairtradekeurmerk niet gebruiken op zijn producten.
Wat is
fair trade?
Met eerlijke handel zijn er alleen winnaars: Boerenorganisaties krijgen een rechtvaardige prijs en betere handelsvoorwaarden en arbeiders werken in correcte sociale omstandigheden. Omdat ze zekerder zijn van hun inkomen, kunnen ze plannen maken voor de toekomst in plaats van te leven van dag op dag. Ook het milieu wint erbij, want Fairtradeproducten moeten met zorg voor het milieu gemaakt worden. De consument kan met een gerust geweten genieten van een volwaardig, kwaliteitsvol product. Hij weet immers dat door zijn dagdagelijkse inkopen de armoede in het Zuiden vermindert. Dit maakt producenten en consumenten partners voor een betere wereld.
06
Vijf mythes over Max Havelaar “Max Havelaar? Dat is een merk, toch?”
1
Neen. Max Havelaar is als een stempel van goedkeuring. Het logo op de verpakking garandeert dat een product voldoet aan de strenge Fairtradecriteria. Max Havelaar controleert die van bij de boer tot in de winkel. Er zijn producten van wel 140 verschillende merken die het Max-Havelaarkeurmerk hebben. Het is dus geen merk, maar een keurmerk.
“Max Havelaar? Die hebben alleen maar koffie!”
2
Neen. De lijst van producten met het Max Havelaarkeurmerk groeit jaar na jaar. In België zijn er nu meer dan duizend producten, van koffie tot fruit en rijst, over wijn en katoen, tot en met chocolade en rozen en nog veel meer.
3
“Max Havelaar is altijd duurder” Neen. Soms is Fairtrade duurder, soms goedkoper. Wie de prijs van Fairtradetoppers als koffie en bananen met Max Havelaarlogo vergelijkt met die van gewone marktleiders, zal geen verschil zien. Het is niet Max Havelaar dat de prijs aan de kassa bepaalt, dat doen de merken en de winkels zelf. Max Havelaar waakt over de prijs voor de boeren in het Zuiden.
“Max Havelaar, moeilijk te vinden” Neen. Als je uitkijkt kan je Max Havelaar overal vinden. In de 220 Oxfam-Wereldwinkels uiteraard, en in bio- en Fairtradespeciaalzaken. Maar ook in elke supermarkt, op Aldi na. En nog verrassender: in apotheken en bioscopen. En kijk ook zeker eens rond op café en op het werk.
5
4
“Max Havelaar speelt sinterklaas voor de boer” Neen. Fairtrade is geen liefdadigheid. De boer krijgt niet meer of minder dan een correcte prijs voor een volwaardig product. Het is wat een product kost dat sociaal en ecologisch verantwoord gemaakt is en dat boeren in het Zuiden de kans geeft om verder te kijken dan de dag van morgen.
Voor zoetekauwen ● Ben & Jerry’s Chocolate Macadamia
DIT IS NIEUW
● Ingrediënten uit alle windstreken: Paraguay, Ivoorkust, India ● O.a. te koop bij GB, Carrefour en Colruyt.
Geen mojito zonder rietsuiker ● Candico losse ruwe rietsuiker ● Suiker uit o.a. Malawi of Zambia, ook voor in de keuken. ● Verkrijgbaar in de meeste supermarkten
Duurzaam en design ● Draagtassen van het merk Carrefour Solidaire ● Op basis van Indische Fairtradekatoen
What’s New? Voor zoetekauwen. Ben & Jerry’s vanille-chocoladeijs met noten. Ingrediënten uit alle windstreken: Paraguay, Ivoorkust, India. O.a. te koop bij GB, Carrefour en Colruyt. Always Bio Cola! Verfrissend met citroen, van Oxfam Fairtrade. Geheim ingrediënt: suiker uit Paraguay. Bij o.a. Oxfam-Wereldwinkel, Bio-planet, Match en Spar.
Een klassieker in een nieuw kleedje Aardbeienconfituur beu? Mondoh brengt Noord en Zuid samen in een originele mix, met rabarber van hier en banaan en suiker uit Peru en Paraguay. Bij Bio-planet
● Petit-beurrekoekjes met melkchocoladejasje
● Bij Carrefour en GB
● Met suiker uit Paraguay.
● Ontwerp zelf het nieuwe design voor de volgende tas: www.carrefour.eu
● Bij Delhaize Een klassieker in een nieuw kleedje: petit-beurrekoekjes met melkchocoladejasje. Met suiker uit Paraguay. Bij Delhaize. Geen mojito zonder losse ruwe rietsuiker, uit o.a. Malawi of Zambia. Ook voor in de keuken. Verkrijgbaar in de meeste supermarkten
Always bio cola!
Aardbeienconfituur beu? ● Mondoh brengt Noord en Zuid samen in een originele mix ● Met rabarber van hier en banaan en suiker uit Peru en Paraguay ● Bij Bio-planet
● Oxfam Fairtrade bio cola ● Met suiker uit Paraguay ● Bij o.a. Oxfam-Wereldwinkel, Bio-planet, Match en Spar
EĂŠn keurmerk, vele merken
07
Commerce ĂŠquitable
Pralibel your partner in chocolate
30 60 85 85
0 0 0 70
0 60 95 0
28 0 100 15
Ontdek ze allemaal op www.maxhavelaar.be
ADVERTENTIE
Wij ondersteunen de eerlijke handel. Onze wereld verandert sneller dan ooit. We gaan anders denken, bewuster leven, de wereld emancipeert zich. Als bank voelen we ons sterk betrokken bij deze veranderingen. Daarom verleent BNP Paribas Fortis actief steun aan verschillende partners, waaronder Max Havelaar, om duurzame oplossingen uit te werken voor sociale, economische en culturele kwesties. Het is onder meer daarom dat 35% van de koffie die we in onze kantoren verbruiken, uit de eerlijke handel komt. Want om evenwicht in de maatschappij te bereiken, dienen ook wij deel te nemen aan de verandering.
BNP Paribas Fortis, de bank die zich actief engageert. S33059018 NL 385x255.indd 1
14/09/09 17:05:08
09
2 1
3
In de heuvels rond het dorpje Mishquiyaquillo de sta ik met de speciale hakbijl in de aanslag om odi uitn die en oogst te en onot bruinrode, rijpe caca en. gend naar mij lonk
Taxi! Het is wachten op de ezel die met onze goedgevulde emmers naar het dorp zal sjokken om ze daar te laten wegen.
d ter wereld, Als waren ze het kostbaarste goe ‘baba’, natte, halen cacaoboer Pastor en ik de en voorzichnog in vruchtvlees gevangen bon tig uit de noten.
4
De cacaobonen doen nu even zel f het werk. Zes dagen gisten ze in houten kisten, bedekt met bananenblaren en jute. Daarna hel p ik ze drogen in de zon.
Onze man in Peru
7 6
De laatste loodjes: de bonen gaan met de vrac htwagen naar Lima, van waaruit ze in grote cont ainerschepen de oversteek maken naar de chocolad efabrieken in Europa”.
ADVERTENTIE
Onze man in Peru is Koen Van den Broeck, partner van EthiCom, een communicatiebureau voor maatschappelijke projecten.
Brut de Noir Feuillantine Ecuador Santo Domingo
-10%
Afdeling Bakkerij
van 30 september tot 10 oktober in alle Delhaize en deelnemende Bio Speciaalzaken informatie op www.belvas.be
e bonen s gaan onz eratie u D . g e o n e oö p dg de boerenc beste is goe Alleen het strenge handen van r en smaak. u de eerst door op grootte, vorm, kle t r e e die select
Hoe deze bonen uw praline worden
ntje. Ons harde werk Boontje krijgt het juiste loo nkzij Fairtrade, merk wordt correct betaald da tel die we voor onze ik opgelucht, als ik de soles bonen krijgen.
Fair trade & Bio
5
Zodra de cacaobonen de chocoladefabriek in Europa bereiken, worden ze nog eens extra gedroogd, zodat ze gemakkelijker te pletten en te pellen zijn. Daarna worden ze geroosterd om ze het juiste aroma te geven. Maalmachines verwerken de bonen dan tot een fijne cacaomassa. Die is vloeibaar omdat de hitte de cacaoboter heeft doen smelten. Met deze massa kunnen chocolatiers aan de slag om uw Fairtradechocolade en pralines te maken.
10 Als liefhebber van Bio én Fairtrade kan Philippe Renard niet gelukkiger zijn dan wanneer hij beiden op één bord samenbrengt. Elke middag trakteert de chef het personeel van Ethias op onnavolgbare, eerlijke smaken.
“Fairtrade keuken is niet duurder, wel smakelijker!” Bij jou op het werk? Kijk op
www.maxhavelaar.be/work voor tips, aangepaste producten en tal van leveranciers.
Meer info: www.maxhavelaar.be
Jarenlang moesten de 1.800 werknemers van Ethias in Luik zich een weg eten door de smakeloze, industriële brij van de gaarkeuken. Dit veranderde toen chef Philippe Renard, met zijn liefde voor eerlijke en biologische producten, verantwoordelijk werd voor de dagelijkse lunch. Plots kregen de smaakpapillen van het Ethiaspersoneel exotische producten als quinoa en fonio te verwerken. “Sommigen waren in het begin erg verrast,” zegt Philippe Renard. “Vaak hadden ze zelfs nog nooit gehoord van de ingrediënten op hun bord. Maar ze waren meteen weg van de smaak. De kantine is altijd volzet en aan het einde van de lunch zijn de borden ook echt leeg!” Renards keukenconcept is meer dan een manier van koken, het is een manier van zijn. Voedingswaren waarvoor pesticiden zijn gebruikt of die alleen geteeld of gekweekt zijn met het oog op snelle winst, komen zijn keuken niet in. Als overtuigd liefhebber van biologische voeding en Fairtrade kan hij niet gelukkiger zijn dan wanneer hij beide op één bord kan samenbrengen. “Helaas zijn producten uit de eerlijke handel niet altijd verkrijgbaar in de hoeveelheden die nodig zijn voor een keuken als deze.” Echt veel moeite kostte het de energieke Renard niet om de directie van Ethias ervan te overtuigen hem zijn gang te laten gaan. “Hun enige voorwaarde was dat ik het budget zou respecteren.” En dat lukt. In 2000 betaalden werknemers voor een soep, een hoofdgerecht, een dessert en een drankje 3,45 euro, nu is dat 3,72. “Opdracht geslaagd.”
“Men gaat er altijd zomaar vanuit dat producten met het keurmerk Max Havelaar duurder zijn. Maar dat is niet altijd zo. Goed, voor sommige ingrediënten moet je een meerprijs van 15 tot 25 procent rekenen. Maar dat kan je oplossen door een gerecht te her-
schikken: meer groenten of granen, bijvoorbeeld, en minder vlees. Zo krijg je zelfs een menu dat evenwichtiger en smakelijker is, zonder dat het duurder is.”
‘‘
Hoe groter de vraag, hoe overvloediger het aanbod zal worden. En dan moeten we niet meer buigen voor de almacht van de traditionele voedingsindustrie die alleen aan winst denkt.”
Renard heeft met zijn aanpak niet alleen de harten veroverd van het personeel en de directie van Ethias. Zijn keuken die bio en Fairtrade combineert, vindt ook elders medestanders. Hij geeft dan ook graag advies aan andere bedrijven, opdat die in zijn voetsporen zouden treden. “Biovoeding heeft geleidelijk haar plaats veroverd en Fairtrade zal hetzelfde doen. Het is zoveel meer dan de bananen en de rietsuiker die iedereen kent. Dat probeer ik elke keer weer duidelijk te maken in mijn workshops met chefs uit andere bedrijfskeukens.” Trouwens, zo vindt Renard, het is hoog tijd dat ook de gewone consument meer Fairtrade koopt. “Daarom is voor mij niet alleen de solidariteit tussen Noord en Zuid belangrijk. Ook in onze regionen hebben we dringend nood aan een gezonde en respectvolle voedselproductie.”
De grootste
11
Leveranciers van Fairtrade zien de Vlaamse overheid graag komen, want ze is de grootste Fairtrade-klant in Vlaanderen. Elk jaar koopt ze 30 ton eerlijke koffie voor personeel en bezoekers, 16.000 grote en 7.000 kleine flesjes Fairtradefruitsap en rode en witte wijn.
Fairtrade op TV Eén kennismaking kan volstaan om bedrijven op ideeën te brengen. De koffieproefsessie tijdens het Fairtrade@Workevenement in mei viel zo in de smaak bij tv-bedrijf SBS Belgium – van VT4 en VijfTV – dat het besliste om de koffie in de automaten definitief Fairtrade te maken.
Klein maar fijn Je hoeft geen groot bedrijf te zijn om Fairtrade te gebruiken. De ukjes van onthaalouder Geert Vercruyce in Oostkamp maken al heel jong kennis met Fairtrade. In de maaltijden die ze ’s middags krijgen, gebruikt Geert vaak eerlijke producten.
Fairtrade op het spoor
De keuze laten Het hele jaar door kunnen medewerkers van Sodexo Fairtrade kiezen in het restaurant, tijdens meetings en drinks. En als cateraar vermelden ze in hun catalogus een mooi gamma van een 150-tal Fairtradeproducten.
Een vergadering of een evenement van de NMBS is niet volledig zonder koffie en koekjes uit de eerlijke handel. De hoeveelheid Fairtradekopjes die er geschonken worden, komt overeen met wat 750 gezinnen jaarlijks aan koffie wegdrinken.
ADVERTENTIE
Bananen kopen houdt voor jou niets in. Maar voor haar is een correct loon van levensbelang.
Kies voor deze logo's en bouw mee aan een rechtvaardiger en meer leefbare wereld !
Eerlijk handel voeren betekent aanvaardbare voorwaarden bieden aan de producenten uit het zuiden. Met andere woorden: hen correct betalen, relaties met hen onderhouden die zicht bieden op ontwikkeling en een milieuvriendelijke productie in de hand werken. Daardoor kunnen sommigen van hen nu de wegen tussen de plantages onderhouden, stroomgeneratoren aanschaffen voor het irrigatiesysteem of een busdienst organiseren om de kinderen naar school te brengen. Delhaize ondersteunt al meer dan 20 jaar voluit alle acties die kaderen in het concept van duurzame ontwikkeling. Uiteraard door eerlijk handel te voeren. Door zoveel mogelijk bioproducten te ontwikkelen waarvan elk ingrediënt werd verbouwd met respect voor het milieu. Of door het productengamma Delhaize Eco aan te bieden, dat wordt vervaardigd uit gewassen die geteeld worden volgens de regels van de duurzame ontwikkeling. Dit is een levensnoodzakelijke plicht.
Meer info op www.delhaize.be
12
FAIRTRADEGEMEENTEN
N
u al zes op de tien Vlaamse gemeenten hebben zich enthousiast geworpen op de campagne van FairTradeGemeente. 1.138 winkels, 532 cafés, 300 scholen en 252 bedrijven in 181 gemeenten, zoals blijkt uit de kaart, promoten fair trade met hart en ziel. 75 gemeenten pronken intussen al met de titel van FairTradeGemeente. “Fair trade is geen ver-van-mijn-bedshow meer” Op 4 oktober ziet de stad Waregem drie jaar hard werken eindelijk beloond met de titel van FairTradeGemeente. Het is het orgelpunt van een campagne waar burgemeester Kurt Vanryckeghem zich in 2006 achter had geschaard. Daarvoor had Waregem zich laten inspireren door andere gemeenten, zoals buur Deerlijk, die al in de bres waren gesprongen voor eerlijke handel.
‘‘
Zelfs de beau monde op Waregem Koerse kreeg een eerlijk wijntje op de receptie
met Fairtradeproducten dat ook wil informeren. Een biomaaltijd voor de stadsambtenaren. In het najaar zet een boerenmarkt de lokale productie in de kijker. Want FairTradeGemeente vraagt naast Fairtrade-initiatieven ook inspanningen op vlak van lokale duurzame producten. Bovendien krijgen bedrijven die meedoen een erkenning van de stad om uit te hangen. De kroon op het werk, de titel van FairTradeGemeente, is geen eindpunt, zegt
Vanryckeghem. “Het is de bedoeling om dit vol te houden.” Ook na de volgende verkiezingen. “Alle partijen in de gemeenteraad hebben de resolutie goedgekeurd. Niemand zal terugkrabbelen.”
www.fairtradegemeenten.be
Provincies blijven niet achter
“We hebben toen beslist dat ook wij er alles zouden aan doen om de criteria voor FairTradeGemeente te halen.” De gemeenteraad keurde de resolutie die fair trade steunt goed en meteen begon de stad zelf het goede voorbeeld te geven. “Als we onze bevolking vragen om meer zonnepanelen te plaatsen, leggen we er ook op het dak van het stadhuis,” zegt Vanryckeghem. “Dus als we vinden dat onze inwoners fair trade moeten kopen, moeten we dat zelf ook doen.” Op recepties van de stad schenkt Waregem nu koffie, wijn en fruitsap met het Max Havelaarkeurmerk. In de koffieautomaten van de stadsdiensten, de bibliotheek en het cultureel centrum zit ook alleen Fairtrade. Trouwers krijgen van de stad een cadeaubon van 25 euro voor Fairtradeproducten. Zelfs op Waregem Koerse kon de beau monde kennismaken met een eerlijk wijntje op de receptie die de stad aanbood. Vroeger was eerlijke handel misschien een ver-van-hunbedshow. Door het in de stad zichtbaar te maken, is de interesse onder de inwoners gegroeid.” Weegt de aankoop van Fairtrade eigenlijk meer op het gemeentebudget? “Ik heb dat nog niet vergeleken. Maar ik vind dat ook niet belangrijk. Als je een voortrekkersrol wil spelen, moet je dat er voor over hebben.” Waregem doet nog meer. Een wereldfeest
Na de gemeenten nemen de vijf provincies de handschoen op. Sinds dit voorjaar dingen ook zij naar een titel: die van FairTradeProvincie. De uitdaging is niet mis. Een provincie krijgt de titel pas als 75 procent van haar gemeenten meedoet met de campagne van FairTradeGemeente. Bovendien moet 60 procent daarvan de titel van FairTradeGemeente in de wacht hebben gesleept. “Dat wordt een zware uitdaging,” zegt Eddy Couckuyt, Oost-Vlaams gedeputeerde voor ontwikkelingssamenwerking. “Zeker voor kleine gemeenten is het niet eenvoudig.” Daarom begint Oost-Vlaanderen dit najaar met een ronde van de provincie. “We gaan alle gemeenten per regio samenbrengen en begeleiden. Zo kunnen gemeenten die al verder staan andere op sleeptouw nemen.”
Wanneer verdien je de titel? 1. Het gemeentebestuur steunt fair trade met een resolutie, koopt eerlijk aan en communiceert dat engagement.
2. Winkels hebben Fairtradeproducten in de rekken, horecazaken op de kaart. 3. Scholen, bedrijven en organisaties kopen fair trade en spijkeren de kennis over eerlijke handel bij via informatiecampagnes.
4. Media-aandacht wekken. 5. Een lokale trekkersgroep leidt de campagne in goede banen. 6. Lokale productie en consumptie van duurzame voeding promoten.
Gemeentes met titel
Gemeentes Gemeentes actief met titel Gemeentes actief
Bornem
Bornem
Joris Van Elsen, leraar van het Atheneum Kapellen “Het waren de leerlingen zelf die met het initiatief voor fair trade op school kwamen. Er is nu een wereldwinkeltje dat ze in de voormiddag tijdens de speeltijd zelf openhouden. Vorig schooljaar hebben we ook een lesmarathon gedaan, waarvoor 25 laatstejaars een hele nacht dapper zijn opgebleven. Met gastsprekers, rollenspelen en kotkoken met eerlijke producten onder leiding van topchefs, hebben we toen 24 uur de school en de leerlingen gesensibiliseerd. Maar ook in de gewone lessen cultuurwetenschappen en economie is er aandacht voor eerlijke handel. Zo leren ze de impact van hun eigen keuzes. We willen doorgaan met gelijkaardige initiatieven. Ze zullen leerlingen bijblijven en later beïnvloeden op het moment dat zij zelf inkopen doen.”
13 Maarten Venken, trekker-vrijwilliger in Turnhout “Ik ben erg trots als ik zie hoe onze acties andere gemeenten inspireren. Zo werd onze Fairtradekroegentocht elders opgepikt. Als trekker denk ik samen met de vrijwilligers zulke originele acties uit en zoek er dan de mensen en middelen voor. Ik werk daarnaast mee aan inhoudelijke ondersteuning en sensibilisering. Het heeft me veel geleerd. Het politieke spel spelen om het stadsbestuur mee te krijgen, horeca en bedrijven zakelijk overtuigen van fair trade; zoiets vergt knowhow die ik voordien niet had. Om de titel te behouden willen we niet zomaar herhalen wat we al gedaan hebben. Ik wil de drive erin houden. Als die weg is omdat het saai wordt, kan Turnhout de titel snel weer kwijt zijn. We moeten altijd een tandje bijsteken.”
Hendrik Draye, gerant GB in Herent
Nic Verdonck, café Ranonkel in Turnhout
“Of ik wilde meewerken aan Herent-FairTradeGemeente, vroegen lokale vrijwilligers in april. Waarom niet? Mijn eerste bekommernis is natuurlijk mijn supermarkt doen draaien en elke extra klant is dus welkom. Maar ik was ook blij dat ik zo de eerlijke handel kon steunen. Op een zaterdag, de drukste winkeldag van de week, hebben wij vooraan in de winkel de Fairtradeproducten uitgestald, terwijl de trekker-vrijwilligers ze hebben gepromoot en shoppers hebben geïnformeerd. Er ligt het hele jaar door Fairtrade in onze rekken, met de Fairtradelijn van Carrefour waarvan wij een franchise zijn. Ik was daar aanvankelijk sceptisch over, het is een multinational die vooral winst wil maken. Maar het label van Max Havelaar garandeert me dat de boeren in het Zuiden een eerlijke prijs krijgen.”
“Toen mijn vrouw en ik een paar jaar bezig waren met Ranonkel, opende de wereldwinkel tegenover ons de deuren. Er was ook een vormingscentrum naast de winkel, waar veel progressieve lui kwamen die bij ons kwamen nakaarten en die Fairtrade genegen waren. Zelf hadden wij ook sympathie voor dat idee. Waarom dan geen eerlijke thee en eerlijk fruitsap op onze kaart zetten? We schenken nu al meer dan een kwarteeuw Fairtrade en de klanten hebben altijd positief gereageerd. De vaste klanten zijn van ons gewend dat we proberen een bredere kijk op de wereld mee te geven, maar ook toevallige passanten zijn positief. Ze kijken er wel niet meer van op. Toen wij begonnen, zat Fairtrade in het geitenwollensokkenhoekje, nu is het ingeburgerd bij de consument.”
5
14
Lily op de rooster 1. Werkt de boer in het Zuiden zich krom voor peanuts? “Voor alle voeding in de winkel is het aandeel van de verkoopprijs voor de boeren heel klein, zowel voor die uit het Zuiden als voor die uit het Noorden. Dat het anders moet, dat vinden wij ook. Toch maakt fair trade een verschil: de minimumprijs die Max Havelaar garandeert, dekt op zijn minst de kosten van de boer in het Zuiden. Dat geeft zekerheid op langere termijn en op momenten dat de markt het minder goed doet. Bovendien stimuleert het Fairtradesysteem boeren om hun bedrijf verder te ontwikkelen. Een boer die cacao teelt, kan met de hulp van de Fairtrade premie van zijn coöperatieve op termijn een chocoladefabriekje opzetten of de export zelf organiseren. Zo worden kleine boeren minder afhankelijk van grote spelers op de markt en halen ze meer uit hun eigen werk. Dat zijn geen peanuts.”
vragen
2. Verkoopt Max Havelaar zijn ziel aan multinationals? “Wat willen boeren? Hun producten verkopen. Fair trade zorgt ervoor dat meer en meer boeren in het Zuiden kunnen produceren aan een eerlijke prijs. Boeren die de moeite gedaan hebben om te telen onder Fairtrade voorwaarden, willen hun oogst natuurlijk ook onder die voorwaarden kunnen verkopen. Ze willen zo weinig mogelijk aan de reguliere markt slijten. De enige manier om ervoor te zorgen dat ze grotere volumes kunnen verkopen, is werken via de grote spelers op de markt. Dat wil niet zeggen dat wij die bedrijven zomaar vrij spel willen geven. We vragen dat ze Fairtradeproducten op een andere manier bekijken dan conventionele producten en iets meer begrip tonen voor de inspanningen die het vraagt om duurzaam te produceren.”
3. Steun ik niet beter de lokale boer? “Boeren uit het Noorden en die het Zuiden zitten in hetzelfde schuitje. Ook voor boeren hier is het moeilijk om hun bedrijf op een duurzame manier te runnen. Ook zij moeten opboksen tegen de prijzenslag en zijn een speelbal van grote bedrijven. Daarom is het zesde criterium voor een gemeente om FairTradeGemeente te worden, het ondersteunen van lokale productie en consumptie. Onze boodschap is duidelijk: koop zo lokaal-duurzaam mogelijk. Maar er zijn nu eenmaal producten die alleen in het Zuiden geteeld worden, zoals koffie, thee of cacao. Koop die onder voorwaarden die de boeren en het Zuiden ten goede komen. Fairtrade dus.”
4. Is eerlijk uit de supermarkt wel echt eerlijk? “Een product met het Max Havelaar-keurmerk biedt garanties aan de boeren in het Zuiden. Of dat nu verkocht wordt in de Wereldwinkel of in de supermarkt, maakt niets uit. De Oxfam Wereldwinkels zijn heel belangrijk voor Fairtrade. Maar om te groeien moeten we ook andere distributiekanalen aanboren. Supermarkten dus. Die hebben ook steeds vaker een eigen Fairtradelijn en dat is een goede zaak – hoe meer kanalen, hoe meer boeren hun producten fair trade kunnen verkopen. Als deze bedrijven zo maatschappelijk verantwoord ondernemen, kunnen we dat alleen maar toejuichen. Maar als die grote jongens te veel druk zetten op de Fairtradeketen om het onderste uit de kan te halen, krijg je een aanfluiting van het systeem. Daar moeten we alert voor zijn.”
Lily Deforce is directeur van Max Havelaar België
5. Komt het geld goed terecht? Tijdens de Week van de Fair Trade kiezen Lily en haar gezin enkel voor Fairtrade en lokale producten. Volg hun ervaringen op www.maxhavelaar.be en doe mee.
“Onze geloofwaardigheid staat of valt met de controle op de Fairtradecertificaten van producenten. Wie zo’n certificaat heeft, houdt zich aan de Fairtradecriteria. De boeren hebben een eerlijke prijs gekregen: daar kan de consument van op aan. Die controles hebben een keerzijde: wie zich niet aan die spelregels houdt, verliest de erkenning. Als we bij de jaarlijkse controle gebreken vaststellen, krijgt de producent een herkansing. Als het zes maanden later niet in orde is, ligt hij eruit. Tijdens die zes maanden wordt hij geholpen om het mankement recht te trekken. Want die controle dient niet alleen om aan de consument een kwaliteitsvol product af te leveren. De Fairtradespelregels willen in de eerste plaats boeren helpen zich te ontwikkelen.”
ADVERTENTIE
Fair Trade Original De groothandel in fairtrade-producten Kerstpakketten
(Test Aankoop, Arteel, Bosch, ...)
Relatiegeschenken en fondsenwerving (Stad Antwerpen, Vredeseilanden, Trias, ...)
Boodschappentassen (Carrefour)
100 levensmiddelen 1500 geschenkartikelen Koffie voor vending en catering Fair Trade Original. For a change. www.fairtrade.be Fair Trade DS_INP.indd 1
8/13/09 3:28:40 PM
“Ik kon het ziekenhuis betalen Onlangs moest mijn vrouw dringend worden geopereerd,” vertelt Concepcion Farias, een bananenboer van de coöperatie Appbosa in Peru. “Een dure, maar levensnoodzakelijke ingreep.” Vroeger was zo’n operatie voor deze vader van acht kinderen onbetaalbaar geweest. Hij durft niet te denken aan wat er dan met zijn vrouw gebeurd zou zijn. Gelukkig hoeft dat niet. Met de Fairtradepremie heeft Appbosa de ziekenhuiskosten vergoed. Als Fairtradeboer is Concepcion bovendien zekerder van zijn inkomen. “Vroeger kwam de opkoper langs met zijn vrachtwagen en zijn arbeiders die mijn bananen dan plukten, wasten en verpakten. De opkoper betaalde wat hij wilde. Als ik niet akkoord ging, reed hij gewoon door. Nu doe ik het werk zelf, maar ik krijg een betere prijs.”
ADVERTENTIE
Candico kiest als A-merk voor Eerlijke Handel onder het Max Havelaar keurmerk.
Voor de betrokken coöperaties van rietsuikerproducenten in Zambia en Malawi zal het verschil snel voelbaar zijn. “Sinds we waterputten in het dorp hebben, verliezen de vrouwen veel minder tijd met water halen. Een aantal dorpen heeft ook elektriciteit gekregen dankzij de Fairtrade-premie. Zonder dat geld hadden we de hoogspanningskabels nooit kunnen kopen. Ik ben onlangs getrouwd en mijn huisje heeft nu stroom. Dat is voor mij echt het gedroomde huwelijksgeschenk.” Elod Kafaukoma, voorzitter van het Fairtrade Comité van Kasinthula Cane Growers, Malawi.
Voortaan zal het klassieke rietsuikergamma van Candico enkel nog als Fairtrade-product gevoerd worden. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met Max Havelaar, het keurmerk voor Fairtrade. Zo zet het merk Candico zich in voor een verantwoorde consumptie en eerlijke wereldhandel.
708-35-010_Candico_FairTrade_NL.indd 1
8/21/09 2:23:39 PM
16
D
e boerenorganisatie Manduvirá had nooit gedacht dat ze dankzij Fairtrade zo’n vlucht zou nemen. Door de eigen teelt en export van biologisch suikerriet kunnen haar boeren dromen.
‘‘
Het einde van de ambitieuze plannen is nog niet in zicht
Zoete dromen Wie al eens van Ben & Jerry’s Chunky Monkey snoept of rietsuiker uit een Oxfam Wereldwinkel door de koffie roert, proeft van het werk van de boeren van de Paraguayaanse coöperatie Manduvirá. Ze leveren biologisch geteelde rietsuiker en krijgen daarvoor een eerlijke prijs, want Manduvirá verkoopt suiker met het Fairtradekeurmerk van Max Havelaar. Toen de boeren in 1975 hun rietsuikercoöperatie begonnen, hadden ze niet kunnen dromen dat die zo’n vlucht zou nemen. In de jaren negentig kelderde de vraag naar suikerriet echter, zodat boeren naar alternatieven moesten zoeken. Manduvirá stortte zich daarop op de biologische teelt van suikerriet. Vanaf 2000 ging het in steile vlucht omhoog. De coöperatie breidde uit van 200 naar 1.250 aangesloten families. De productie steeg van 234 in 2005 naar 7200 in 2009; 80 procent voor de export en 20 procent voor eigen gebruik. Manduvirá levert nu aan veertien landen, waaronder ook België. Biologische suiker brengt alsmaar meer op, en daarbovenop komt nog de Fairtradeprijs voor de boeren – soms tot het dubbele van de marktprijs. Met die extra inkomsten geeft Manduvirá commerciële, sociale en technische steun aan haar leden. Zo helpt ze met de administratieve rompslomp bij de certificaten voor het bio- en het Fairtradelabel. De boeren kunnen ook gebruik maken van het machinepark . Hun oogst wordt opgehaald door een vrachtwagen. Manduvirá helpt de boeren ook hun rendement
te verhogen door beter zaaigoed aan te kopen, hen te leren erosie tegen te gaan en te investeren in een tweede teelt, zoals sesam. Een mislukte oogst, een grillige afzetmarkt en boeren die van één gewas afhangen, krijgen het snel moeilijk. Nu hebben ze meer zekerheid. In 2005 begon Manduvirá bovendien zelf rietsuiker te verwerken. Ze was de eerste coöperatie in Paraguay die dit aandurfde. Nu hebben de boeren het hele proces, van oogst tot export, zelf in handen. Momenteel huren ze nog een gebouw, maar met wat geluk kunnen ze vanaf 2011 suiker maken in hun eigen fabriek. En daar hoeven de ambitieuze plannen niet te stoppen. Door de extra inkomsten en de Fairtradepremie verbeterde het leven van de boerenfamilies ook op andere vlakken. Er is nu drinkbaar water. Er is geld wanneer huizen hersteld moeten worden na een tropische storm. Kinderen krijgen uniformen, boekentassen en schrijfgerief voor op school. In het medisch centrum betalen ze lagere dokterstarieven, en het ziekenhuis heeft nu een labo dat zelf bloedanalyses doet, waarmee kostbare tijd gewonnen wordt. Fairtrade redt dus ook mensenlevens. Bron: Oxfam Wereldwinkels vzw
“Niet langer speelbal van grote concerns” “Door met eigen ogen te zien hoe Fairtrade werkt in Zuid-Afrika, de Dominicaanse Republiek, Paraguay, Ivoorkust en Sri Lanka, heb ik de impact ervan pas echt begrepen. Deze boeren verdienen hun eigen boterham in plaats van hun hand te moeten openhouden. Het verschil tussen niets en het iets van Fairtrade is voor deze mensen groot. Veel boeren zijn analfabeet en kennen hun rechten niet. Als deel van een grotere coöperatie zijn ze minder de speelbal van grote concerns. En dat allemaal voor dat beetje dat wij meer betalen. Onze macht als consument is zoveel groter dan we denken.” Een boek met foto’s van Lieve Blancquaert over de impact van Fairtrade in Zuid-Afrika, Sri Lanka, Paraguay en de Dominicaanse Republiek is te koop in de Oxfam-Wereldwinkels vanaf 20 november 2009. Het is een uitgave van Oxfam Fairtrade.
De katoenboeren van Dougourakoroba in Mali gebruiken geen ggo’s, deze zijn strikt verboden door de Fairtradecriteria.
17
B
oeren in het Zuiden moeten het beter krijgen, maar niet ten koste van het milieu. Max Havelaar is daarom niet alleen sociaal en economisch, maar ook ecologisch verantwoord.
Hoe groen is Max Havelaar? Het groene jasje van Max Havelaar Fairtrade wil niet alleen het inkomen, maar ook het welzijn en de gezondheid van boeren in het Zuiden verbeteren. Naast hun economische en sociale ontwikkeling is dus ook het milieu essentieel. Zeventig procent van de pesticiden in het Zuiden wordt gespoten voor producten bestemd voor de westerse consument. Deze schaden het milieu in het Zuiden, wat niet strookt met het duurzaamheidsprincipe. Het land gaat eraan kapot, de opbrengst daalt, het inkomen slinkt. Daarom stimuleert het Fairtradekeurmerk milieuvriendelijke teelt. Zo moet de boer, onder meer, erosie van de bodem tegengaan en mag het water niet worden vervuild. Hij mag de bodem niet uitputten met één gewas of door intensieve machines in te zetten. Genetisch gewijzigde organismen zijn uit den boze en tal van schadelijke pesticiden zijn verboden. Zo kunnen ook de komende generaties leven van de landbouw.
Is Max Havelaar ook bio? Van de Fairtradeproducten in de Belgische winkels is 42 procent biologisch geteeld. Zo zijn alle Fairtradebananen bio-gecertificeerd. Max Havelaar moedigt dit aan voor alle producten. Bio is namelijk de beste garantie voor een duurzame landbouw op kleine schaal met respect voor het milieu. Maar overschakelen op bioteelt vraagt tijd en geld. Arme boeren die nauwelijks rondkomen, kunnen het zich vaak niet veroorloven om tijdelijk minder te oogsten in de omschakeling naar bio. Een hogere minimumprijs voor biologische teelt kan hen over de streep trekken. Ook boerencoöperaties helpen een handje. Zij investeren de Fairtradepremie om hun boeren op weg te zetten naar biologische teelt.
Fairtraderozen, 5 keer minder CO2 Stel, je wil je moeder Fairtraderozen uit de supermarkt cadeau doen. Schaad je zo de natuur niet? Want die rozen moeten toch uit Kenia worden overgevlogen? Dat Fairtraderozen het milieu meer zou belasten dan rozen van hier is echter een misverstand. Uit vergelijkend onderzoek* is gebleken dat rozen uit Nederland vijf tot zes keer meer vervuilend zijn dan die uit Kenia. De CO2uitstoot van de vlucht weegt namelijk niet op tegen die door de verlichting en verwarming die de serres in Nederland bijna het hele jaar door nodig hebben. In Kenia is de zon gratis. Koop gerust die rozen. Trouwens, de meeste Fairtradeproducten in Europa zijn ingevoerd per schip.
Nu ook fairtrade chocolade en suiker bij uw fairtrade koffie!
Portion Pack Belgium NV - Toekomstlaan 49 - B-2200 Herentals info@portionpack.be - www.portionpack.be
ADVERTENTIE
* Cranfield studie 2007
De cacaoboeren van de coöperatie Oro Verde in Peru besloten om met de Fairtradepremie de kosten te betalen van de biocertificatie.
18
“Overleven, maar nog niet lĂŠvenâ€?
“Maak er geen modeverschijnsel vanâ€? Soloba Mady Keita is een van de drie miljoen Malinezen die werken in de katoenteelt. Zelf produceert hij Fairtradekatoen, maar hij trekt zich ook het lot van collega-boeren aan die een veel te lage prijs krijgen voor katoen die niet uit de eerlijke handel komt. “Fairtrade mag geen modeverschijnsel worden dat na enkele jaren weer wegdeemstert,â€? waarschuwt hij. Als algemeen secretaris van de coĂśperatie van katoenproducenten beseft hij dat veel boerenfamilies in Mali rekenen op zijn overtuigingskracht, in de hoop op een beter leven. “Als Fairtrade weer verdwijnt omdat jullie minder kopen, zou dat de hoop van veel katoenproducenten de bodem inslaan. Een kleine stap voor jullie is voor ons een grote stap vooruit.â€?
ADVERTENTIE
“Samen staan we sterker,� zegt Ovidia Rosario, cacaoboerin in de Dominicaanse Republiek. Dat ziet deze krasse zeventiger elke dag, in de boerenorganisatie waarmee ze vecht voor haar belangen en in de vrouwengroep waarmee ze geld inzamelt voor sociale projecten. Toch is het ook met vereende krachten niet simpel. Ondanks de zorg voor haar vijf kleinkinderen staat Ovidia elke dag met haar man op hun cacaovelden. “Voor de cacao die we verkopen aan Fairtradevoorwaarden, krijgen we een gegarandeerde prijs. Helaas is de vraag naar Fairtradecacao niet groot genoeg. Een deel van de oogst verkopen we dus op de gewone markt en met de opbrengsten daarvan kunnen we soms zelfs onze kosten niet dekken. Dankzij Fairtrade overleven we, maar sparen kunnen we nog niet.�
#JK #FZFST HFQBTTJPOFFSE LPGšFCSBOEFS TJOET IFCCFO XF BM MBOH FFO CPPOUKF WPPS 'BJSUSBEF LPGšF
› d\ejnXXi[`^ `ebfd\e mffi XZ_k\i^\jk\c[\ gif[lZ\ek\e › qf i\Z_kjki\\bj df^\c`ab\ XXebffg › [lliqXXd gXike\ijZ_Xg › i\jg\Zk mffi d\ej \e d`c`\l › feX]_Xeb\c`ab\ Zfekifc\ [ffi DXo ?Xm\cXXi
@T@MN¹$<DMOM<?@¹FJAAD@ ¹ C @@MGDEF¹B@ID@O@I¹ Q<I¹FR<GDO@DONFJAAD@ XXX CFZFSTLPGšF CF JOGP!CFZFSTLPGšF CF
0OUEFL EF XFSFME WBO #FZFST 'BJSUSBEF LPGšF BBO EF IBOE WBO POT VJUHFCSFJEF BTTPSUJNFOU Â&#x2026; 0Q LBOUPPS $ PGGFF # SFBL 4 ZTUFN En [PSHFMP[F FO HFCSVJLTWSJFOEFMJKLF PQMPTTJOHÂĽ Â&#x2026; 5IVJT (FNBMFO DPN DPSBmkP LPGšF HS #FZFST 'BJSUSBEF %JTDPWFSZ #PY UJKEFMJKL CFTDIJLCBBS UJKEFOT EF FJOEFKBBSTQFSJPEF
E`\ln
0G V OV UIVJT PG PQ IFU XFSL WBO VX LPGšF HFOJFU XJK WJOEFO EBU FFSMJKL FO IFFSMJKL POMPTNBLFMJKL NFU FMLBBS WFSCPOEFO [JKO
f]k%Y\ Fek[\b _\k Yi\[\ ^XddX ]X`ikiX[\gif[lZk\e `e [\ Fo]Xd$N\i\c[n`eb\c# jlg\idXibk f] eXkllimf\[`e^jn`eb\c `e a\ Yllik% <\e fm\iq`Z_k mXe Xcc\ m\ibffgX[i\jj\e \e gif[lZk\e m`e[ a\ fg fo]Xd]X`ikiX[\%Y\ ?Xe[\c# l`k i\jg\Zk% \[% f]k1 Xl0 $ ()-
19
C
ontador zet zijn tanden in een Fairtradebanaan.
De gele trui van jongste Tour weet duidelijk wat goed is. Die buit pakt niemand hem af. Zijn perswoordvoerder Jacinto Vidarte, vroegen we of Contador wel altijd kiest voor Faitrade. “Helaas, tijdens de Ronde bevoorraden we ons onderweg. Dan moet je tevreden zijn met wat je vindt. Maar als het even kan, proberen we toch solidair te zijn.” Met een Fairtradebanaan, bijvoorbeeld.
Duurzaam zonder doping Leefbaar inkomen voor de boeren
l Geen ggo’s l Een lange lijst van verboden pesticiden l Bodemerosie en -uitputting vermijden l Een hogere Fairtrademinimumprijs voor bio
Sociaal verantwoord l Geen kinderarbeid of dwangarbeid l Correcte en gezonde werkomstandigheden l Moederschapsverlof l Minimimloon voor arbeiders in dienst van de coöperatie l Vakbondsvrijheid
ADVERTENTIE
l Een minimumprijs voor de boerenorganisaties zodat ze een product kunnen leveren dat sociaal en ecologisch verantwoord is zonder dat ze er geld aan verliezen. l Een extra Fairtradepremie voor gemeenschapsprojecten. l Contracten voor een langere periode. l Mogelijkheid tot voorfinanciering
Goed voor het milieu
Grote kampioenen rijden de Tour echt fair. In de koers moeten renners met gelijke wapens strijden, zonder doping dus. In de wereld moeten alle mensen gelijke kansen krijgen. En dus verdienen ook de boeren in het Zuiden een eerlijk inkomen voor hun werk. Goedkoop, goedkoper, goedkoopst is niet fair. Fairtrade verhelpt dat. Gewoon door een faire prijs te bieden voor wat de boer in het Zuiden produceert.
Ontdek het gamma van de Maya® produkten op www.maya-ft.be
ADVERTENTIE
OPEN &WIN
je boodschappentas voor Fairtrade
SPEEL MEE OP WWW.MAXHAVELAAR.BE
Grace Mwa-nKgienya Ravine Roses
Eigenlijk is Fairtrade erg eenvoudig: wij produceren een kwaliteitsproduct met respect voor mens en milieu, en jullie betalen er een faire prijs voor. En met het extra inkomen investeren we zelf in onze eigen toekomst en deze van onze gemeenschap.
Doe mee & WIN 1 10 100
groots Fairtradefeest bij u thuis met een bekende kok (max. 20 personen) geschenkpakketten vol Fairtradeproducten en met heerlijke kookrecepten (t.w.v. â&#x201A;Ź 200) Fairtrade katoenen boodschappentassen
Max Havelaar, het keurmerk voor Fairtrade
21
“Fairtrade kopen moet vanzelfsprekend zijn” “Ik ben geen witte ridder”, zegt Axelle Red. “De wereld verbeteren is niet mijn doel. Maar met een paar simpele beslissingen kun je de leefomstandigheden van grote groepen mensen positief beïnvloeden.” Voor de zangeres met Limburgse roots is Fairtrade een kwestie van de juiste reflex. “Het heeft geen zin mensen te dwingen. Maar als we met z’n allen de spontane reflex aankweken om Fairtrade te kopen, veranderen de zaken vanzelf.” Fairtrade kopen moet vanzelfsprekend zijn. Red gelooft sterk in zo’n natuurlijke evolutie. “Gisteren vond men de ecologisten een stelletje dagdromers. Vandaag ligt het milieu zowat iedereen na aan het hart. Met Fairtrade zal het volgens mij dezelfde kant uitgaan.” Is ze zelf een gebruiker van Fairtradeproducten? “Bien sur! Ik ben verzot op de rijst uit Senegal, de quinoa uit Peru en de bananen van Costa Rica. De smaak van die producten is echt superieur! “ Haar klik maakte Axelle Red tijdens een reis naar Senegal. Ze was daar op uitnodiging van Oxfam International. “Ik zag hoe de vrouwen er de hele dag zwoegden op het rijstveld. Maar hun oogst kregen ze niet verkocht. Ze konden niet op tegen de dumpingprijzen van geïmporteerde Amerikaanse rijst.” Haar conclusie is ondubbelzinnig: “Eén reis zoals deze volstaat om je consumptiegedrag over een andere boeg te gooien.”
“Die gedroogde mango’s zijn heerlijk”
ADVERTENTIE
“Wat ik het mooiste vind aan Fairtrade? Dat de boeren in het Zuiden het geld van hun Fairtradepremie gebruiken voor zaken die de hele gemeenschap voordeel opleveren. Schoolmateriaal, de aankoop van een schoolbus… De laatste jaren vind je als consument ook veel meer Fairtrade in de warenhuizen. Je hoeft er niet meer per se voor langs de Wereldwinkel. Iets wat uiteindelijk toch vooral de hardliners doen. En ook het aanbod is erg verruimd. Je kunt tegenwoordig overal Fairtrade kopen.” Ten huize Balthazar krijgen de Fairtradeproducten intussen meer plaats in de provisiekast. “Vroeger lagen daar vooral chocola en koffie. Nu tref je er ook rijst, koekjes, honing. Mijn absolute lievelingsproduct zijn de gedroogde mango’s.” In zijn kleerkast hangt zelfs al Fairtrade textiel. “Al zal ik niet beweren dat ik al veel Fairtrade gelabelde T-shirts gekocht heb. Maar als je ze kunt kopen, waarom zou je het dan niet doen?”
Pri
me
ur i
nB
elg
Week van het Duurzaam
ië
en Maatschappelijk Verantwoord Investeren m 7 te 09 1 n Va r 20 e b o kt 23 O
Financiert u kinderarbeid, schendt u mee mensenrechten of werkt u mee aan de vernieling van ons milieu?
Voor alle activiteiten en info, surf naar www.BELSIF.BE OPU_advDeStandaard_127x192_conv 1
13/08/09 13:32
22
10 tips voor de Week van de Fair Trade Debat in Antwerpen
Boerenmarkt goes fair trade
De Week van de Fair Trade wordt ingezet met een debatavond op 29 september (19.00u - 22.30u) in de Foyer van de Bourlaschouwburg onder de titel: “Ondernemen & Fair Trade: wie wordt er beter van?”
Van 1 tot en met 3 oktober, telkens van 9 tot 12u, zet de Landelijke Gilde van deelgemeente Veltem-Beisem zijn traditionele boerenmarkt op het Kerkplein in Herent dit najaar wereldwijd open.
Klare wijn
BE FAIR: afspraak aan het Atomium Kom op 30 september naar het Atomium. Met winkelmandjes en fairtradeproducten maken we vanaf 9u de levensgrote slogan Be Fair in de Belgische driekleur. De eerste 100 mogen gratis het Atomium bezoeken. Zorg dat je er zeker tegen 13u bent, want dan nemen we de persfoto!
Small farmers, big solutions Op 1 oktober organiseert Max Havelaar in Brussel het colloquium “Small Farmers, Big Solutions”. Gastspreker Noreena Hertz spreekt er het publiek toe over Fair Trade in de context van de wereldcrisis. Andere sprekers zijn onder meer Merling Preza, Richard Anstead (Fairtrade Foundion) en Antwerps burgemeester Patrick Janssens. Vooraf registreren is absoluut verplicht. Meer info: www.maxhavelaar. be/conference
Bokes met choco in station Leuven! Op 2 oktober tussen 7u en 10u worden 5.000 Leuvense pendelaars aan het station een gratis Fairtrade-ontbijt (bioboterhammen met Fairtradechoco) aangeboden.
Voor
De stad Lier organiseert op 5 oktober in het Cultureel Centrum Colibrant (Deensestraat 6-7) van 18.30u tot 21.30u een wijndegustatie met deskundig advies van sommelier Vincent De Coninck (foto) en hapjes van chef-kok Joris Dhuys.
Getuigenis uit Nicaragua Blanca Rosa Molina (Cecocafen, Nicaragua) vertelt over het leven en werken als koffieboer in een coöperatie en getuigt over de betekenis van Fairtrade voor hen. “Stap mee in de wereld van een Fairtradeproducent” gaat door in de raadzaal van het gemeentehuis op het Koningin Astridplein in Rumst op 7 oktober, van 19.30u tot 22.30u.
Fairtrade-ontbijt op Universiteit Antwerpen De universitaire stichting voor ontwikkelingssamenwerking (USOS) en de Amnesty Jongeren Antwerpen (AJA!) bieden op 8 oktober tussen 8 en 10u een Fairtrade-ontbijt aan in het studentenrestaurant van de stadscampus van de UA. Tezelfdertijd speelt de documentaire “Straffe Koffie”. Inschrijven op: www.usos.be
Nacht van de Fair Trade 2009 Op vrijdag 9 oktober vindt om 20u in de Leuvense Schouwburg de Nacht van de Fair Trade plaats. Het wordt een wervelend podiumprogramma met chanson, Indische musical, eerlijke handel, dansmuziek, Tartil, Syrische melodieën, Oum Kalsoum en een afterparty.
Scherpenheuvel-Zichem gaat fair Op zaterdag 10 oktober worden de inwoners en de vele pelgrims op het Albertusplein van 11u tot 20u met wereldmuziek en hapjes cultureel en culinair in de watten gelegd.
het volledige programma : www . befair . be
C O L O F O N
Hoofdredactie: Dirk Steurs en Laurent Verheylesonne Redactie: Paul Van Damme, Isa Van Dorsselaer, Linda Thomson, Karel Deneckere, Dirk Steurs, Laurent Verheylesonne, Vincent Schmidt Foto’s: Dieter Telemans, Kris Pannecoucke, Philip Vanoutrive, Didier Bauweraerts, Eric de Mildt, Els Claeys, Frederic Raevens, Lieve Blanquaert, Laurent Verheylesonne, Getty Images, Nellle (Oxfam Fairtrade), Kim Neuskens, Oxfam France, Fairtrademedia Verantwoordelijk uitgever: Lily Deforce, Max Havelaar, Edinburgstraat 26, 1050 Brussel, info@maxhavelaar.be, www.maxhavelaar.be
ADVERTENTIE
Eerlijke handel en beste kwaliteit
Lidl staat voor kwaliteitsproducten. Met het gevarieerde assortiment van het Lidl-merk Fairglobe ondersteunen we de eerl캐ke handel in ontwikkelingslanden. Door de aankoop van fairtradeproducten helpt u dus de lokale producenten om hun levens- en arbeidsomstandigheden te verbeteren. Zo werken we met z캐n allen mee aan de algemene bewustwording van de kwaliteit en de duurzaamheid van producten uit ontwikkelingslanden. Het hele assortiment vindt u terug in onze folder. Voor meer informatie, k캐k op onze site www.lidl.be
Fg\e[\li;X^ Q8% (' FBKF9<I
fnn%Y\
> Qf\ka\jXXe 9\i\e fg [\ cf\i
\[%fnn1 Xl^$'0 $ (**
('$(.l `e Xcc\ n\i\c[n`eb\cj
N\\b mXe [\ =X`i KiX[\ *'&0 5 (' fbkfY\i )''0 5 Cfj [\ i\Ylj fg \e Yi\e^ [\q\ Yfe fg (' fbkfY\i eXXi a\ Fo]Xd$N\i\c[n`eb\c% A\ fekmXe^k \\e ^iXk`j qXba\ jef\g% 5 ;f\ d\\ XXe feq\ n\[jki`a[ \e n`e _\k e`\ln\ bffbYf\b mXe Fo]Xd =X`ikiX[\ nXXi[\ ? (0#0, EXXd1 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <$dX`cX[i\j1 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% GfjkZf[\1 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% o ÈAX# `b n`c [\ \c\bkife`jZ_\ e`\lnjYi`\] mXe Fo]Xd$N\i\c[n`eb\cj fekmXe^\eÉ Fo]Xd$N\i\c[n`eb\cj mqn m\iqXd\ck [\q\ g\ijffej^\^\m\ej mffi _\k m\ijkli\e mXe [\ \c\bkife`jZ_\ e`\lnjYi`\]% @e ^\\e ^\mXc qlcc\e [\q\ ^\^\m\ej nfi[\e [ffi^\^\m\e XXe [\i[\e% D\\i `e]f fm\i fej gi`mXZpY\c\`[1 nnn%fnn%Y\&gi`mXZpY\c\`[
foto: Yel (Oxfam Fairtrade)
ADVERTENTIE