govare kakon ( 9 )

Page 1

‫هةشتا مليار دينار‬ ‫لةسالَى ‪ 2010‬دابودجةى قةزاى كؤيةية‬ ‫ذمارة ( ‪) 9‬‬ ‫ئةيلولي ‪2010‬‬ ‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫رةهبةر سةيد برايم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫َثيش ِرةوي سةيد برايمي‬ ‫جيطري سةرنووسةر‬ ‫َ‬ ‫َليوذة جةالل عةبدولكةريم‬ ‫دةستةي نووسةران‬ ‫قاسم محةمةد مستةفا‬ ‫هاوذين صليوة عيسا‬ ‫ثةيوةست خؤشناو‬ ‫هيمن ئيلنجاغي‬ ‫َ‬

‫‪Mobile: 07501145013‬‬ ‫‪kakon.koya@yahoo.co.uk‬‬ ‫‪www.koye.eu‬‬

‫ئةم ثرؤذانةى لةسنورى قةزاى‬ ‫كؤية لةبودجةى ثةرةث َيدانى‬ ‫هةريَمةكان و وة بةره َينانى‬ ‫وةزارةتةكان بؤ سالَى‪2010‬‬ ‫ِرةزامةنديان لةسةر وةرطيراوة‬ ‫بايى هةشتا مليارو نؤسةدو‬ ‫دةمليؤن دينارة‪ .‬باسكردنى‬ ‫ث��رؤذةك��ان و تةرخانكردنى‬ ‫بوودجةى ثرؤذةكان لةوكؤنطرة‬ ‫ِرؤذنامةنووسيةدا هات كة ِرؤذى‬ ‫‪ 8/12‬ضاثوك سةيد عومةر‬ ‫قايمقامى كؤية بؤ كةنالَةكانى‬ ‫ِراط��ةي��ان��دن خستية ِروو‪.‬‬ ‫قايمقامى كؤية ِرايطةياند‬ ‫ث��رؤذةك��ان كة لةبوودجةى‬ ‫ضاثوك عومةر مستةفا ‪ -‬قائمقامي كؤية‬ ‫وةبةره َينان و ثةرةث َيدان هةشتا‬ ‫مليارونؤسةدودةمليؤن ديناريان بؤ تةرخانكراوةو ث ِرؤذةكانيش بةسةر ضةند بواريَكدا دابةشكراون‬ ‫سي ِريطاى قيرتاو لةسماقولَى وشيواشؤك‬ ‫لةوانة ِراك َيشانى كارةبا بؤ ‪23‬طوندو دروستكردنى َ‬ ‫وثردى كانيبى و دروستكردنى شةش قوتابخانةو خويَندنطاى شةش ثؤلى و هةذدة ثؤلى و‪27‬ثؤلى‬ ‫لةكؤيةو تةقتةق و دروستكردنى دووبةشى ناخؤيى بؤخويَندكارانى زانكؤى كؤيةو تةالرى كؤل َيذى‬ ‫ثةروةردةى وةرزشى و دووبةنداوى ئاو لةديَطةلَةو بانى تالَةبان و دامةزارندنى ويَستطةى كةشناسى‬ ‫و ج َيبةج َيكردنى ث ِرؤذةى ئاوى خواردنةوةى(‪)10‬طوندو ِرووث َيوى ضةندبةنداويَكى بضووك و‬ ‫خزمةتطوزارى و ذمارةيةكى زؤر لةث ِرؤذة خزمةتطوزارةكانى شارةوانيةكان لةقيرتاوى شةقامةكان‬ ‫و كؤنكريَتى كؤآلنةكان و ئاوة ِر َو و ياريطاو ثارك َيكى طةشتيارى لةتةقتةق‪ .‬سةبارةت بةث ِرؤذةى‬ ‫جادةى دووسايدى هةول َير‪-‬كؤية قايمقامى كؤية طوتى ديزانى ثرؤذةكة ثارةى بؤتةرخانكراوةو‬ ‫لةم ماوةيةدا دةض َيتة بوارى تةندةريةوة‪ .‬لةدريَذةى كؤنطرة ِرؤذنامة نووسيةكةدا قايمقامى كؤية‬ ‫ئةوةى ِرةتكردةوة كةثاريَزطاى هةول َير كةمتةرخةمى كردب َيت بةرانبةر بةقةزاى كؤية‪ ،‬لةوبارةوة‬ ‫ضاثوك سةيدعومةر ِروونيكردةوة كة بة ِريَز نةوزاد هادى ثاريَزطارى هةول َيرو تةواوى ثاريَزطا‬ ‫زؤر بةثةرؤشةوةن بؤئةوةى بوودجةيةكى ث َيويست بؤكارو ثرؤذةكانى قةزاى كؤية دابينبكريَت‪.‬‬ ‫قايمقامى كؤية ئةوةشى خستة ِروو كةضيتر ِريَطا نادةن ثرؤذةخزمةتطوزاريةكانى سنوورى قةزاى‬ ‫كؤية بةكةمو كوريةوة ج َيبةج َيبكريَن و بؤ ئةو مةبةستةش ل َيذنةى ضاو ديَرى دانراون بؤئةو‬ ‫ث ِرؤذانةى ل َيرة بةدوا دروستدةكريَن‪ .‬دواتريش نويَنةرانى كةنالَةكانى ِراطةياندن بةثرسيارو‬ ‫سةرنجةكانيان دريَذةيان بة كؤنطرة ِرؤذنامةنووسيةكةدا‪.‬‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪1‬‬


‫رةهبةر سةيد برايم‬

‫ساتمةو سةفةري مةرط‬ ‫كاتى لة داي��ك دةب َيت‪،‬‬ ‫م��رؤظ‬ ‫َ‬ ‫ه��ةرخ��ؤى دةط��ري��ا‪ ،‬ئ��ةوان��ةى لة‬ ‫ثى دةكةنن و‬ ‫دةوروب��ةرن هةموو َ‬ ‫َ‬ ‫دةمرى‬ ‫خةنى دةبن‪ ،‬هةر مرؤظ كة‬ ‫بى دةنطة‪ ،‬خؤشةويستان و‬ ‫خؤى َ‬ ‫ئازيزانى نزيك بؤى دةطريةن و‬ ‫شيوةن دةط َي ِرن‪ ،‬بةس خؤى ناطريا‪،‬‬ ‫م��رؤظ س��ةرةت��اى ب��وون و ذيانى‬ ‫طريانة‪ ،‬ناوة ِراستةكةى ئاويَتةى‬ ‫خؤشى و خ��ةم و ذان��ة‪ ،‬كؤتايى‬ ‫يةكةى مةرط و نةمانة !!طةورةترين‬ ‫نه َينى ذيان و مةرطة !!مرؤظ ئاطاى‬ ‫لى نية كة لةدايك دةب َيت ناشزان َيت‬ ‫َ‬ ‫كةى كؤضى دوايى دةكات !مردن‬ ‫سةفةرة‪ ،‬هةرلةبةرة‪،‬ضارةى مردن‬ ‫ضاكى و ثاكى و شاكارو ِرةفتاريةتى‬ ‫بى و ناوى بم َين َيتةوة‪،‬‬ ‫بؤئةوةى نةمر َ‬ ‫لة الث��ة ِرةى م َيذوو نةس ِريَتةوة‪،‬‬ ‫طرينط نية ضةند دةذى‪ ،‬طرينط‬ ‫ئةوةية ضؤن دةذى !خوا طةورةية‬ ‫طةورة كوذيشة‪ ،‬بؤ هاتنة ناو ذيان‬ ‫ِريَ��ط��ا‬ ‫و جيهان يةك‬ ‫هةية بةالَم بؤ‬ ‫مةرط و نةمان‬ ‫ه��ةزاران ِريَطا‬ ‫هةية‪ ،‬ئةوةى‬ ‫دةبى‬ ‫ببى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫فريزةلة‬ ‫ئؤتؤمبيلة وةرطة ِراوةكة لة ِروباري‬

‫َ‬ ‫بمرى‪ ،‬مةرط كاتى ديارى كراوى‬ ‫نية !طوتراوة مردن برا طةورةية‪ ،‬بؤية‬ ‫هةرطيز لةخؤت بايى مةبة وبذى‬ ‫بةمةردى و ثاكى و ضاكى‪،‬ضونكة‬ ‫هةرضيةك بى لةهةر ثلةيةك بى‪،‬‬ ‫سةرةنجام خؤراكى خاكى !!مردن‬ ‫بى‬ ‫ثشوودانى هةميشةيى جةستةية َ‬ ‫بى جولةية لةذيَر‬ ‫بى خةون و َ‬ ‫ئازارو َ‬ ‫َ‬ ‫خاك !ذيان جوولة و هةلثةو ماندوو‬ ‫بوونة لةسةر زةوى !ذيان خةويَكة‪،‬‬ ‫خؤشةويستى خةونةكةيةتى !‬ ‫سةختة ت َيطةيشتن لة مةرط و‬ ‫ذيان‪ ،‬مرؤظ لة ذياندا قوتابى يةو‬ ‫ئةزموون و زةمانة مامؤستايةتى‪،‬‬ ‫�ى بدريَتةوة‪،‬‬ ‫ذي��ان ئةمانةتة دةب� َ‬ ‫بى‬ ‫زار‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ذيان‬ ‫نابى ه َيندة لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مرؤظ َ‬ ‫بى داوا لةمردن بكاتن و‬ ‫لى َ‬ ‫!واى َ‬ ‫بلَ َيت وةرة مردن ذيان كوشتمى‬ ‫!كارةساتى كتوث ِرى جةرطب ِرى‬ ‫مامة ش َيخ سةالح و مامؤذنة‬ ‫َ‬ ‫سةرطول‪ ،‬ض��اوة ِروان نةكراو‬ ‫ب��وو‪، ،‬مةرطيان ئاطريان‬ ‫ك��ردةوة لة ن��او ك��وورةى‬ ‫َ‬ ‫دل‪ ،‬ئ��ةو س��ةف��ةرة لة‬ ‫هةول َير بةرةو سل َيمانى‬ ‫مامؤستا شيَخ سةآلح بةرزجني ‪2010/7/19 - 1944‬‬ ‫سةفةرى م��ةرط بوو‬ ‫‪2‬‬

‫بةثةلة‪ ،‬وةرطة ِرانيان بةو كارةساتة‬ ‫لةن َيوان ئاريشةو فريزةلَة‪.‬‬ ‫لةدؤ َلى خةلةكان‪،‬‬ ‫بةث َيي خؤيان رؤين بةرةو مردن !!‬ ‫خةبةر بةرن بؤ خزمانم‬ ‫ئاطر بةربؤتة خةرمانم‬ ‫هةى هاوار ما َلى و َيرانم‬ ‫ئةجةل قوالبى طير كرد لةد َلمان‪،‬‬ ‫ثض ِراندى لة ِرةط مام و سةرطو َلمان!!‬ ‫براى بابم مامة ش َيخ سةالح‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةرطول ؟‬ ‫هاوطيانى دايكم مامؤذنة‬ ‫مابوو تةمةنتان‪ ،‬كةى وةختى ئةوة بوو‬ ‫سةفةرى مةرط بكةن ب ِرؤنة ذ َير َ‬ ‫طل!!‬ ‫جى ى ضاالكى‬ ‫دؤلَى خةلةكان‪َ ،‬‬ ‫جى ى يادطارى‬ ‫ث َيشمةرطايةتيم‪َ ،‬‬ ‫ِرؤذان���ى سةختى كوردايةتيم‪،‬‬ ‫نى‬ ‫ديَتو دة ِروا ِرؤذط��ار‪ ،‬هةردةم َي َ‬ ‫ي��ادط��ار‪ ،‬هةركاتى بة ِريَ��ب��وارى‪،‬‬ ‫بة ِراط��وزارى‪ ،‬بة دؤلَى خةلةكان‬ ‫(دؤلَى شالَبةطيان) لة ن َيوان ضياى‬ ‫تى‬ ‫كؤسرةت و هةيبةسولَتان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةثة ِرم‪ ،‬شريتى يادطارى ِرؤذطارى‬ ‫ث َيشمةرطايةتيم ديَ��ت��ةوة ث َيش‬ ‫بةجى‪َ ،‬‬ ‫دى ب� َ‬ ‫ضاو‪َ ،‬‬ ‫رى‬ ‫جى‬ ‫َ‬ ‫�ةدى‪َ ،‬‬ ‫بة ِر َ‬ ‫ى‪ ،‬هاوسةنطةرة شةهيدةكانم‪،‬‬ ‫شة ِرو ضاالكى داستانةكانم‪ ،‬ديَنةوة‬


‫َ‬ ‫جؤرى‪ ،‬تنؤك‬ ‫بةرياد‪ ،‬بيرةوةرى بة‬ ‫لى دةضؤ ِر َ‬ ‫ى‪ ،‬هةر لة‬ ‫تنؤك خويَنى َ‬ ‫َ‬ ‫باداوان‪،‬شةهيد ش َيخ شةمالى باخ و‬ ‫شةهيد سةربازو شةهيد سةعدى‬ ‫طةرمكى شةهيد كامةران و شةهيد‬ ‫هادى عبدول و شةهيد عزيز و شةهيد‬ ‫هةمزة و شةهيد ئوم َيد‪ ،‬لةكانى‬ ‫وةتمان‪ ،‬شةهيد د‪.‬ك��اوةو شةهيد‬ ‫شةهريار‪ ،‬لة كانى م��ازوو شةهيد‬ ‫حاجى شةفيق و لةطوندي ش َيخ‬ ‫عوب َيد شةهيد عةبدولَآل ضاوشين و‬ ‫لة ش َيخ مةنسوريان شةهيد ئةميرى‬ ‫عةبد اغ��ا‪ ،‬ي��ادى ئةو شةهيدانة‪،‬‬ ‫بيرةوةرى ئاطرينى شاخة‪ ،‬خةم و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاخة‪،‬هةرلةوى لة ئاست‬ ‫خةيال و‬ ‫ئاريشةو ف��ري��زةلَ��ة‪ِ ،‬رووداوى مام و‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يادطارى شةهيدانم‬ ‫مامؤذنم‬ ‫ت َيكةلَة‪ ،‬برينم زياتر دةكول َينةوة‪،‬‬ ‫نابى‪ ،‬هةزار‬ ‫هةزار وتن بة كردن َيك َ‬ ‫نابى‪ ،‬هةزار بيستن‬ ‫وشة بة ويَنةيةك َ‬ ‫نابى‪ ،‬بؤية بةهةردوو‬ ‫بةيةك بينين َ‬ ‫ضاوى خؤم ئؤتؤمبيلة وةرطة ِراوةكةو‬ ‫الشةى خويَناوى هةردوكيانم بينى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل وةرط��ة ِران و تةقلة ل َيدانى‬ ‫َ‬ ‫سةرطول‪،‬‬ ‫ئؤتؤمب َيلةكة‪ ،‬مامؤذنة‬ ‫َ‬ ‫ثة ِرى بوو‪ ،‬طيانى نةمابوو‪،‬بةالم مامة‬ ‫ش َيخ سةالح تا خةستةخانةى ناو‬ ‫شارى سل َيمانى‪،‬هةناسةو نوزةى ت َيدا‬ ‫مابوو‪ ،‬هةرضةند ثزيشك و فريشتة‬ ‫سثى يةكان‪ ،‬هيمةتيان كرد‪ ،‬بةالَم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ناكرى‬ ‫سوود‪،‬لةطةل مةرط ض‬ ‫ض‬ ‫َ‬ ‫!!وةضاخ و ش َيخ و مةشايةخى دؤلى‬ ‫خةلةكان ل��ةو ِرووداوة نةهاتنة‬ ‫راية!!خواية لةو كاتة (طةردوون من‬ ‫ضيبكةم ضيم دةسةالَتة) هةقم بوو‬ ‫عةرش بلةرزيَنم بةشيعرى ئاطرينى‬ ‫نالى‪:‬‬ ‫طةرنةبى غةرقم ئةمن‬ ‫نارى سينةم‬ ‫َ‬ ‫نةبى سوتاوم ئةز‬ ‫طةر‬ ‫ئاوى ضاوم‬ ‫َ‬ ‫مامة ش َيخ س��ةالح و مامؤذنة‬ ‫َ‬ ‫سةرطول‪ ،‬دوو ثةثولةى ثاك و ب َيطةردو‬ ‫خؤشةويست و جوان ب��وون!دووى‬ ‫عاشق و ماشقى ه َيالنةى بةختةوةرى‬ ‫هاوسةرى باخى ذيان بوون!بةالَم‬ ‫مةرط تةماشاى تواناو تةمةن ناكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةسكةوى دةيبات!‬ ‫ضى‬ ‫مامة ش َيخ سةالح‪ ،‬دةروون ثاك‬ ‫بى‬ ‫بى طوناح‪ ،‬خزم دؤس��ت و َ‬ ‫و َ‬ ‫تةماح‪،‬شةكرى لةدةم دةبارى‪ ،‬جوان‬

‫َ‬ ‫سةرطول وةيسي ئيسماعيل ‪2010/7/19- 1951‬‬

‫مامؤستا شيَخ سةآلح بةرزجني ‪2010/7/19 - 1944‬‬

‫بوو طفتارو ِرةفتارى‪،‬كؤمةالَيةتى و‬ ‫طفت و لفتى خؤش‪،‬بؤ خزمايةتى بة‬ ‫جؤش و ثةرؤش‪ ،‬ئةو مامة نةبوو برازا‬ ‫بزركا‪ ،‬برازاى مةزن دةكردن‪،‬بةكاك‬ ‫و ِريَ��ز ناوى دةب��ردن‪ ،‬ثةروةردكار‬ ‫بوو‪،‬ذيرو هؤشيار بوو‪ ،‬مامؤستايةك‬ ‫بوو وةك مؤم دةسووتا‪ ،‬رووناكي بؤ‬ ‫ذيَر خؤي نةبوو‪ ،‬بة ئارام و لة دةرس‬

‫و كامةرانى‪ ،‬خ��ووى داب��ووة يارى‬ ‫تاولةو كؤنكانى‪،‬بةالَم ئاسودة بوو‬ ‫ثى‬ ‫ويذدانى!مندالَةكانى بة جوانى َ‬ ‫سى كضى لة ثاش‬ ‫سى كو ِرو َ‬ ‫طةياند‪َ ،‬‬ ‫بةجى مان (سةرهةد ‪ +‬طؤظةند ‪+‬‬ ‫َ‬ ‫ميديا‪ +‬رةنج ‪ +‬سةرنج ‪ +‬ب ِروا)‬ ‫بةختو نيو ضةوان و ضارةنووس‬ ‫وابوو‪ ،‬دوو مامى نازدارمان بة كارةسات‬ ‫ِرؤين بؤ جيهانى هةميشةيى‪ ،‬مامة‬ ‫سةيد ئةحمةد لة داي��ك ب��ووى(‬ ‫‪– 1938‬ك��ؤي��ة) دكتؤر ب��وو‪ ،‬لة‬ ‫ِرووسياى جاران زانكؤى ثزيشكى‬ ‫ت��ةواو ك��ردب��وو‪ ،‬ه��ةر لة ئةوروثاو‬ ‫دةولَةتة عةرةبيةكان بوو‪،‬سالَى ‪1969‬‬ ‫َ‬ ‫موسل‬ ‫طة ِرايةوة ع َي ِراق و لةشارى‬ ‫دكتؤرى دةكرد‪ ،‬سةرةنجام طة ِرايةوة‬ ‫هةندةران و لة لوبنان طيرسايةوة‬ ‫لة سالَى ‪ 1986‬لةبةر ساماندارى و‬ ‫ثارة زؤري كوشتيان! سةرو سامانى‬ ‫بى زانيارين‬ ‫ت َيضوو‪ ،‬طؤ ِر غةريب و َ‬ ‫ئ َيستاش نازانين ط ِؤرى لة كويَي ية‬ ‫ذن و مندالَى هةية يان نا !ئ َيستاش‬ ‫جى ى داخة !!‬ ‫برينى هةر تة ِرةو َ‬ ‫مامة ش َيخ سةآلح لة دايك بووى‬ ‫(‪-1944‬كؤية) مامؤستاى خانةنشين‬ ‫بوو‪ ،‬خؤى و خ َيزانى لة ‪2010/7/19‬‬ ‫لة دؤلَ��ى خةلةكان بة كارةساتى‬ ‫ئؤتؤمب َيل وةرط���ة ِران و ت َيضوون‬ ‫تراذيدياى مةرطيان بةو ش َيوةية بوو‪،‬‬ ‫نابى هةرضةند‬ ‫بؤية برينيان سا ِريَذ َ‬ ‫َ‬ ‫طل مةيل ب ِرة‪ ،‬سةرةنجامى ذيان هةر‬ ‫مردنة جا هيدى شاعير دةب َي َ‬ ‫ذى‪:‬‬ ‫عاقيبةت دةرزى لةشم هةرضةند‬ ‫بةنازى طةورةكةم‪.‬‬

‫د‪.‬سةيد ئةمحةد بةرزجني ‪1986-1938‬‬ ‫بة كةيف و شةوق و خرؤش‪ ،‬وانةى‬ ‫طووتؤتةوة لة طوندى شةوط َي ِرو‬ ‫خرابة و ناو هةول َيرو ئةرطؤش‪،‬‬ ‫طةشتيارو طةريدة بوو‪ ،‬دونيا ديتة‬ ‫بوو‪،‬تازة ئةوروثا طة ِرا بوو‪،‬لة ئوتوبان‬ ‫بوو‪،‬ثى ى وابوو ذيان بؤ‬ ‫وةرنةطة ِرا‬ ‫َ‬ ‫حةيفى ية!بؤية‬ ‫كةيفى ية‪،‬نةك بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةخةم ِرةويَنى و كات بةسةر بردن‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪3‬‬


‫‪È‬‬ ‫‪ƨȇƚǯ ňƢǯƨdzơȁƨǿ‬‬ ‫دواى ‪ 15‬هةو َ‬ ‫ل هيَشتا‬ ‫ئاميَرى بةردشكيَنى‬ ‫طورضيلة لةسةنتةرى‬ ‫تيشك كار ناكات‬

‫لةمانطى دوانزةى سالَى ‪ 2009‬وة (ئام َيرى ليسؤ‬ ‫ترثيسي) بؤشكاندنى بةردى طورضيلة لةسةنتةرى‬ ‫تيشكى شةهيد د‪.‬مةجيد لة كؤية ِراطيراوةو كارى‬ ‫ث َي َ‬ ‫ناكري ئةوة لةكات َيكداية تةنها ئام َيريَكى شكاندنى‬ ‫بةردى طورضيلة لةبة ِريَوةبةرايةتى طشتى تةندروستى‬ ‫كؤية ث َيش ِراطرتنى ضارةسةرى نزيكةى سةد نةخؤشى‬ ‫ث َيكراوة‪.‬‬ ‫د‪.‬ئارام رؤستةم بةريَوةبةرى طشتى تةندروستى‬ ‫كؤية هؤكارى ِراطرتنى ئام َيرةكةى بؤئةوة طة ِراندةوة‬ ‫كة لةرؤذى ‪2009/12/9‬ل َيذنةى خؤثاراستني وةزارةتي‬ ‫تةندروستي سةرداني سةنتةري تيشك وئام َيرةكةى‬ ‫كرد لة ِراثؤرت َيكدا ئةوةيان خستة ِروو كةئام َيرةكة تيشك‬ ‫دانةوةي زياد لةث َيويستى هةيةو مةترسي بؤسةركارمةندان‬ ‫ونةخؤشةكان هةية هةرلةهةمان ِرؤذدا ب ِرياري ِراطرتني‬ ‫ئام َيرةكة درا‪ ,‬ل��ةرؤذي ‪2009/12/15‬كؤمثانياي‬ ‫طةآللَةمان ئاطاداركردةوة كةئةوئام َيرةى دابينى كردبوو‬ ‫كةضارةسةري بكةن‪ ،‬بةآلم لةوساوة ‪15‬جار نوسراو‬ ‫وهةولَي ضارةسةري ك َيشةكة لةن َيوان بةريَوبةرايةتي‬ ‫طشتي تةندروستي كؤية وكؤمثانياي طةآللَةو‬ ‫كؤمثانياي ئؤلَف ي ئةلَماني كةئام َيرةكةى دروست‬ ‫كردووة ئا ِراستةكراوةو وةآلم دراوةتةوةو ضةندجاريَكيش‬ ‫ل َيذنةي تايبةتمةندي زانستي ئام َيرة ثزيشكيةكان‬ ‫سةرداني ئام َيرةكةيان كردووةو ِراثؤرتي تايبةتيان داوة‪,‬‬ ‫بةآلم طرفتةكة لةوةداية لةثشكنيني ئام َيرةكةدا دوو‬ ‫ِراي جياواز هةية‪,‬ضونكة ل َيذنةى وةزارةتي تةندروستي‬ ‫ث َيي وايةئام َيرةكة تيشكي زيادي هةية ولةبةكاره َيناني‬ ‫دازياني تةندروستي ل َيدةكةويَتةوة‪,‬بةث َيضةوانةشةوة‬ ‫ِراي ل َيذنةى كؤمثانياي بةرهةم ه َينةروج َيبةج َيكار‬ ‫ئةوةيةكةئام َيرةكةئاساييةو كارث َيكردني هيض زياني‬ ‫ل َيناكةويَتةوة‪ .‬بؤيةش لةن َيوان هةردوو ِرايةكةدا ئام َيرةكة‬ ‫ِراطيراوة لةدووهةولَيشدا ِرؤذي ‪ 7/24‬بةنوسراو وةزارةتي‬ ‫لي ئاطاداركراوةتةوة بؤيةكاليكردنةوةى‬ ‫تةندروستي َ‬ ‫ك َيشةكة‪ .‬ج َيي ئاماذةية سةنتةري تيشك لةاليةن‬ ‫وةزارةتي تةندروستي ب ِري(‪ )5‬مليؤن دؤالري بؤتةرخان‬ ‫ك��راوة شةش ئام َيري تةندروةستي ث َيشكةوتووى‬ ‫دروستكراوى ئةلمَانى و ئةمةريكى ل َيدامةزراوة‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫ئامادةكردني‪ :‬ديدةوان يةعقوب‬

‫داوا دةكةن بة ِريَوة بةرايةتيةكةيان‬ ‫بضوك بكريَتةوة‬ ‫ل��ةداواك��اريَ��ك��دا كةئا ِراستةى‬ ‫سةرؤكايةتى ئةنجومةنى وةزيران‬ ‫و وةزارةت��ى تةندروستيانكردووة‪،‬‬ ‫ب���ة ِريَ���وةب���ةراي���ةت���ى طشتى‬ ‫تةندروستى كؤية داواكارة كةثلةى‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتيةكة لةطشتي يةوة‬ ‫بؤبة ِريَوةبةرايةتى بضووك بكريَتةوة‪.‬‬ ‫د‪.‬ئارام ِرؤستةم بة ِريَوةبةرى طشتى‬ ‫تةندروستى كؤية ث َيى ِراطةياندين‬ ‫هؤكارى ئةو داواكاريية بؤئةوة‬ ‫دةطة ِريَتةوة كة بة ِريَوةبةرايةتية‬ ‫طشتيةكان ِراس��ت��ةوخ��ؤ سةر‬ ‫دةبي‬ ‫بةوةزارةتى تةندروستين و‬ ‫َ‬ ‫لة ِريَى وةزارةتةوة دكتؤرو ث َيويستيان‬ ‫ئ َيمة‬ ‫كةضى‬ ‫بؤدابينبكريَت‪،‬‬ ‫هةرضةندة بة ِريَوةبةرايةتى طشتين‪،‬‬ ‫م��اوةى ضةند سالَ​َيكة بةدةست‬ ‫طرفتى كةمى دكتؤرى ثسثؤرةوة‬ ‫دةنالَ​َينين و هةولَى زؤريشمانداوة‪،‬‬ ‫بةآلم سوودى نةبووة‪ ،‬ئةمةش زيان‬ ‫َني‬ ‫بة هاوآلتيانى سنوورةكة دةطةي َ‬ ‫�ي بؤ زؤرج��ؤر لةضارةسةرو‬ ‫و دةب� َ‬ ‫نةشتةرطةرى ثةنا بؤشارةكانى ترى‬ ‫كوردستان ببةين‪ ،‬ئةوة لة كات َيكداية‬ ‫لة ِرووى بيناو ئام َيرةوة طرفتمان نية‪،‬‬ ‫واتا تةنيا كةمى دكتؤر بؤمان بؤتة‬

‫طرفت‪ ،‬بؤيةش لةث َيناو باشتربوونى‬ ‫تةندروستى هاوآلتيان ئةوداوايةمان‬ ‫بةرزكردؤتةوة‪.‬‬ ‫بة ِريَوةبةرى طشتى تةندروستى‬ ‫كؤية ئةوةشى خستة ِروو ئةطةر‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتيةكةيان لة طشتييةوة‬ ‫بؤ بة ِريَوةبةرايةتيةكى ئاسايى‬ ‫بضووك بكريَتةوةو بخريَتة سةر‬ ‫فةرمانطةى تةندروستى هةول َير‬ ‫ئةوكات دةتوانريَت داوا لةفةرمانطةى‬ ‫تةندروستى هةول َير بكريَت كة‬ ‫دكتؤرى ثسثؤريان بؤ دابين بكات‪،‬‬ ‫طوتيشى هيض يةكةكى كارط َيرى‬ ‫ث َيى خؤش نيية ثلةكةى بضوك‬ ‫بكريَتةوة‪ ،‬بةتايبةتى بة ِريَوةبةرايةتى‬ ‫تةندروستى كؤية كة لة سالَى ‪1997‬‬ ‫ةوة بؤتة طشتى و جطة لةسنوورى‬ ‫ق��ةزاى كؤية دؤلَةكانى بالَةييان‬ ‫و مةلةكان و باليسان لةقةزاكانى‬ ‫ضؤمان و شةقآلوةو بنارى خالَخاالَنى‬ ‫لةبةرى كةركوك بةسةرةوةية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةمانةوي‬ ‫بةآلم ئ َيمة لةبةر ناضارى‬ ‫بضوك‬ ‫بةريَوةبةرايةتيةكةمان‬ ‫بكريَتةوةو بؤ ئةومةبةستةش‬ ‫ن��ووس��راوم��ان ئاراستةى اليةنة‬ ‫ثةيوةندارةكان كردووة‪.‬‬

‫بةشى تيشك لةثةيمانطاى‬ ‫تةكنيكى كؤية كرايةوة‬ ‫ثالَثشت بةفةرمانى دةستةى خويَندنى تةكنيكى سل َيمانى –‬ ‫نوسينطةى سةرؤكى دةستةبةنوسراوى ذمارة(‪ )4856‬لة ‪2010/8/12‬‬ ‫و بةفةرمانى ثةيمانطاى تةكنيكى كؤية‪ -‬نوسينطةى ِراطر ثةيمانطةى‬ ‫تةكنيكى كؤية هةلَسا بة طؤ ِرينى بةشى س ِركردن بؤ بةشى تيشك و‬ ‫هةروةها وةرطرتنى خويَندكاران لةقؤناغى يةكةم بؤ ئةم سالَى خويَندنى‬ ‫‪ 2011-2010‬لةبةشى تيشك‪.‬‬


‫خةلةلى شةقاميَك دةيان ِرووداوى هاتووضؤى ليَكةوتؤتةوة‬ ‫شةقامى هةنارى يةك َيكة لةثرؤذةكانى‬ ‫شارةوانى كؤيةو دريَذييةكةى زياتر لة‬ ‫دووكيلؤمةترة و نزيكةى ضوار مليار دينارى‬ ‫ت َيضووة‪ ،‬ئةو شةقامة سووديَكى هاتووضؤى‬ ‫زؤرى هةية‪ ،‬ضونكة جطة لةوةى شةقامى‬ ‫ِرةزان وشةقامى ئازادى ث َيكةوة دةبةست َيتةوة‬ ‫لةهةمان كاتيشدا شةقام َيكى نيوة دةرةكية‪،‬‬ ‫ضونكة تا ئ َيستاش لة كؤية هيض شةقام َيكى‬ ‫ترى دةرةك��ى نيية‪ .‬بةآلم ئ��ةوةى كة لة‬ ‫هاتووضؤى هاوآلتياندا وايكردووة مةترسى‬ ‫بةردةوامى هةب َيت‪ ،‬بوونى ث َيض َيكى نةديوة‬ ‫لةشةقامةكةدا كة لة سايدى ضوون بؤ‬ ‫شةقامى ئ��ازادى مةترسيةكةى زياترة‪،‬‬ ‫بةجؤريَك كةم رؤذ و شةو هةية ضةندان‬ ‫ئؤ تؤمب َيل بة هؤى ئةو ث َيضة خوارو نةديوة‬ ‫لة ِر َي الن��ةدةن و خؤيان بةكربستؤن و‬ ‫ستوونى ِرووكانى كارةبا دا نةدةن‪ ،‬تةنيا لة‬ ‫ماوةى شةش شةو رؤذدا ‪ 12‬ئؤ تؤمب َيل و‬

‫ماتؤرسكيل َيك لةو ث َيضة اليانداوة دووضارى‬ ‫وةرطة ِران و زيانى زؤر هاتوون و ذمارةيةكى‬ ‫زؤريش لةشوف َيران و هاووآلتيان بةو هؤييةوة‬ ‫برينداربوون ‪ ،‬بؤية هاوآلتيان داواك��ارن‬ ‫كة ضارةسةريَك بؤ طرفتةكة بدؤزريَتةوة‪.‬‬ ‫يةك َيكيتر لةمةترسيةكانى ئةو ث َيضة ناكاوة‬ ‫ئةوةية هة ِرةشةى بؤ خ َيزان َيك دروستكردووة‬ ‫كة خانووةكةيان كةوتؤتةسةر شةقامةكة‪،‬‬ ‫خاوةنى خانووةكة ث َيى ِراطةياندين هةرضةند‬ ‫دوو مةترو نيو خانووةكةيان كشاندؤتةوة‬ ‫دواوة‪ ،‬بةآلم ه َيشتا مةترسى زؤر هةية كة ئؤ‬ ‫تؤمب َيل َيكى طةورة بض َيتة ناو خانووةكةيان‪،‬‬ ‫ب��ؤي��ةش ئ���ةوان ل��ة دةرط���اى دواوةى‬ ‫خانووةكةيان هاتووضؤ دةكةن و بة تةماشن‬ ‫خانووةكةيان بفرؤشن‪ .‬نةبوونى ه َيماكانى‬ ‫هاتووضؤش لةو شةقامةدا هؤكاريَكي ترة بؤ‬ ‫زؤرى ِرووداوةكان و ِرةنطة بة دانانى ه َيمام و‬ ‫هؤكارةكانى ئةندازةى هاتووضؤ ِرووداوةكان‬

‫كةمتر ببنةوة‪ .‬مقدم شؤرش كاكة بة ِريَوةبةرى‬ ‫هاتووضؤى كؤية ث َيى ِراطةياندين سةرةتاى‬ ‫دروستكردنى شةقامةكة بةو ش َيوةية هةلَةبوو‬ ‫كة ئةو ث َيضةونةديوةيان ل َيدروستكردوةو‬ ‫لةهةمان كاتيشدا لةديزان و تةندةرةكةشدا‬ ‫هيض حيساب َيك بؤ ئةندازةى هاتووضؤ‬ ‫نةكرابوو و هيض ه َيمايةكى هاتووضؤشى‬ ‫بؤ دانةنرابوو‪ ،‬ئ َيمةش تةنيا توانيومانة يةك‬ ‫تاسةى ثالستيكى بؤ دابن َيين و بةتةماشين‬ ‫لةداهاتوودا ضةند ه َيمايةكى هاتووضؤشى‬ ‫بؤ دابن َيين‪ ،‬بةآلم بةمةش ضارةسةرناكريَت‪،‬‬ ‫تةنيا ضارةسةريَك بؤ نةه َيشتنى ئةو‬ ‫مةترسية فراوانكردنى ئةو ث َيضةية‪ .‬ئةوةى‬ ‫لةكةمو كو ِريةكانى ئةو ث َيضة شةقامةدا‬ ‫بةديدة كريَت‪ ،‬جطة لة ث َيضة نةديوةو‬ ‫ناكاوةكة ستوونى ه َيلى كارةباش كةوتؤتة‬ ‫ناو شةقامةكة ئةوةش مةترسيةكانى زياتر‬ ‫كردووة‪.‬‬

‫مزطةوتى مةالئةسعةدى جةليزادة نؤذةنكرايةوة‬ ‫دواى ئةوةى لةماوةى ِراب��ردوودا هةظال مام‬ ‫جةالل ث َيشنيارى بنيادنانةوةى مزطةوتى‬ ‫مةالئةسعةدى جةليزدةى كردو بوودجةى‬ ‫تايبةتيشى بؤ دابينكرد‪ ،‬ئ َيوارةى ِرؤذى‪10‬ى‬ ‫ِرةمةزان بةرانبةر بة‪ 8/20‬لةمةراسي َيكى تايبةتدا‬ ‫ث ِرؤذةكة كرايةوة‪ .‬ثرؤذةكة لةاليةن ش َيخ‬ ‫جةنطى تالَةبانى كرايةوةو مةراسيمى كردنةوةى‬ ‫ث ِرؤذةكةش بةئامادةبوونى ضاثوك سةيدعومةر‬ ‫قايمقامى كؤيةو بة ِريَوةبةرى ئةوقافى كؤيةو‬ ‫سةرؤكى لقى كؤيةى يةك َيتى زانايانى ئاينى‬ ‫و ل َيثرسراوانى حيزبى وحكومى بةريَوةضوو‪،‬‬ ‫لةضةند وةتةيةكى جياشدا كةلةاليةن سةالح‬ ‫ش َيخ ش��ةرةف سةرثةرشتيارى ث ِرؤذةكةو‬ ‫داناجةليزدة وةك بنةمالَةى جةليزدةكان و‬ ‫دكتؤرجةمال عومةر سةرؤكى بةشى خويَندنى‬ ‫ئاينى لةزانكؤى كؤية ث َيشكةشكران سوثاس و‬ ‫ث َيزانيان ئاراستةى سةرؤك مام جةالل كرد‬ ‫كةسةربارى ئةوهةموو ئةركةى لةسةرئةستؤى‬ ‫داية ئ��او ِرى لةو شويَنة ثيرؤزة م َيذوويية‬ ‫داوةت��ةوةو باسيش لةم َيذووى خزمةتةكانى‬ ‫مزطةوتةكةكرا‪ .‬دانيشتوانى شارى كؤيةو‬ ‫زانايانى ئاينى دةشستخؤشيان لةسةرؤك مام‬ ‫جةالل كردو ئةوةيان ِرونكردةوة كةئةطةر‬ ‫بةهيمةتى ئةونةبواية ئةوشويَنةوارة ديَرينةئاينية‬

‫يةكجارى لةناودةضوو‪ .‬مزطةوتةكةلة سالَى‬ ‫‪1210‬ى كؤضى بةرانبةر بة ‪1795‬ى زاينى‬ ‫و لةسةر فةرمانى عةبدولرةحمان ثاشاى بابان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مةدرةسةيةكى فةق َيان لةقةبةر مةال‬ ‫َ‬ ‫دةكري و لةماوةى(‪)189‬‬ ‫ئةسعةدى جةليزدة‬ ‫سالَدا واتا تا سالَى ‪ 1983‬لةومزطةوتة خزمةتى‬ ‫زؤرى ئاين و زانست و ئةدةب كراوة كةسانى‬ ‫وةكو حاجى قادرى كؤيى و كةيفى جوانرؤيى و‬ ‫ش َيخ ِرةزاى تالَةبانى ونالى و سالم وش َيخ عةلى‬ ‫تالَةبانى و مةوالناخاليدى نةخشبةندى ومةال‬ ‫بةعبدولَآلى جةليزداةو مةالى طةورةو مةال‬ ‫مةعسوم لةومزطةوتة خويَندويانةو لةسيةكانى‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫َ‬ ‫فةسةل دةيةويَت‬ ‫سةدةى ِرابردووشدا مةليك‬ ‫سي مانط لةو مزطةوتةو الى مةالى‬ ‫ماوةى َ‬ ‫َني‪ ،‬بؤئةو مةبةستة‪ 200‬هةزار‬ ‫ي‬ ‫بخو‬ ‫طةورة‬ ‫َ‬ ‫ِروثية بؤ نؤذةنكردنةوةى تةرخاندةكات‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةسالَى ‪1983‬وة بةرو ويَرانبوون ضووةو‬ ‫ِراطةياندنةكانيش ضى وةكو شويَنةواريَكى‬ ‫شارى كؤية يان وةكو ث َيطةيةكى ئاينى و‬ ‫ئةدةبى ِرابردوو ضةند جاريَك لة ِراثؤرتةكانياندا‬ ‫ئةوةى خستة ِروو كة مزطةوتةكة ث َيويستى‬ ‫بةبنيادنانةوة هةية‪.‬ث ِرؤذةكةش لةاليةن‬ ‫كؤمةلَةى ئاوةندانكردنةوةى كؤية سةرثةرشتى‬ ‫كراوة‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪5‬‬


‫يادى ‪ 16‬سالَةى‬ ‫يةكةمين قايمقامى شةهيد كرايةوة‬

‫ِرؤذى ‪ 8/ 21‬لة سالَرؤذى شةهيد بوونى‬ ‫مامؤستا(حةميدكةريمشانة)يةكةمينقايمقامى‬ ‫شةهيدى حكومةتى هةريَم‪ ،‬بةسةرثةرشتى‬ ‫قايمقاميةتى كؤية لةهؤلَى شةهيدحةميدى‬ ‫كةريم شانة بةئامادةبوونى قايمقامى كؤيةو‬ ‫بنةمالَةى شةهيدو هاوسةنطةرانى مةراسيم َيكى‬ ‫تايبةت بةريَوةضوو‪ .‬سةرةتا وتةى بةخ َيرهاتنى‬ ‫ئامادةبوون ث َيشكةشكراو دواتريش ئامادةبووان‬ ‫بؤ ِريَزل َينانى طيانى شةهيدان سات َيك ماتةم‬ ‫بةث َيوة وةستان‪ .‬ثاشان ضاثوك سةيد عومةر‬ ‫وتةيةكى ث َيشكةشكردو دواتريش سةالح ش َيخ‬ ‫شةرةف ضةند ويَستطةيةكى لةذيان و خةباتى‬ ‫شةهيد ط َي ِرايةوة‪ ،‬ثاشانيش وتةى بنةمالَة‬ ‫ث َيشكةشكراو دواتريش لةاليةن قايمقامى‬ ‫كؤيةوة تاجة طولَينة دانراية سةر ثةيكةرى‬ ‫شةهيد كة لةضةند ِرؤذى رابردوودا لةاليةن‬

‫قايمقاميةتى كؤيةوة نؤذةنكراوةتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫شةهيد حةميدكةريم شانة لةسالى ‪1945‬‬ ‫لةكؤية لةدايكبووةو سالَى ‪1974‬ثةيمانطاى‬ ‫ث َيطةياندنى مامؤستايانى لةهةول َير تةواوكردووةو‬ ‫سةرةتا لةيةك َيتى قوتابيانى كوردستانةوة ضؤتة‬ ‫ِريَزى كوردايةتى و بةشدارى شؤرشى ئةيلولى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دامةزراندنى كؤمةلَةى‬ ‫ك��ردووةو‬ ‫َ‬ ‫ِرةنجدةران بؤتة ئةندام و لةسالى ‪ 1976‬لةاليةن‬ ‫ه َيزةكانى بةعس دةستطير كراوةو موئةبةد‬ ‫حكومكراوةو دواى ئازاد بوونيشى بةثانزة ِرؤذ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضوار براى ترى بؤتة‬ ‫لةسالَى ‪1979‬‬ ‫ث َيشمةرطةو لةذيانى ث َيشمةرطايةتى ضةندان‬ ‫ثلةى ب ِريوةو ضةند جاريَك بريندار بووةو‬ ‫بي داب ِران تا دواى ِراثةرين ث َيشمةرطايةتى‬ ‫َ‬ ‫كردوةو دواى دامةزراندنى حكومةتى هةريَمى‬ ‫كوردستانيش بؤتة قايمقامى كؤيةو تا لة ِرؤذى‬

‫يةك مليار و دووسةدو بيست و‬ ‫ثيَنج مليؤن دينارى تيَضووة‬ ‫قةسابخانةى كؤية داخرا‬ ‫ك��وش��ت��ارط��اى ك��ؤي��ة يةك َيكة‬ ‫لةث ِرؤذةكانى سةرؤكايةتى شارةوانى‬ ‫وسي َ‬ ‫سال لةمةوبةر لةن َيوانى‬ ‫كؤية َ‬ ‫كؤيةوتةقتةق و لةنزيك ِرووبارى‬ ‫كؤية دروستكراوةوئةوةش بؤئةوةبوو‬ ‫تاوةكوقةزاى كؤيةو ناحيةى تةقتةق‬ ‫س��وودى ل َيوةربطرن‪ ،‬بوودجةى‬ ‫دروستكردنى قةسابخانةكة يةك‬ ‫مليار و س��ةد و شةست مليؤن‬ ‫ديناربووةو تةنيا سالَ​َيكيش دواى‬ ‫دروستكردنى ب ِرى شةست وث َينج‬ ‫مليؤن و حةفت سةدو نةوةدو هةشت‬ ‫هةزار دينارى لةنؤذةنكردنةوةكةى‬ ‫خةرجكراوة‪ ،‬بةآلم م��اوةى ضةند‬ ‫ِرؤذيَكة ئةوكوشتارطاية داخراوة‪.‬‬ ‫هةريةك لةسةرؤكى شارةوانى‬ ‫كؤيةو بة ِريَوةبةرى ظ َيتةرنةرى كؤية‬ ‫هؤكارى داخستنى كوشتارطاكةيان‬ ‫ب��ؤئ��ةوة ط � َي � ِراي��ةوة كةمةرجى‬ ‫تةندروستى و ذينطةيى ت َيدانيةو‬ ‫ذوورى ساردكةرةوةى نييةبؤئةوةى‬ ‫طؤشتى ئاذةلَى سةرب ِراوى ت َيدا‬ ‫‪6‬‬

‫هةلبطيريَت و كورةى سوت َينةرى‬ ‫نيية بؤ لةناوبردنى ثاشماوةكانى‬ ‫كوشتارطاكةو كارةباى نيشتمانيشى‬ ‫بؤنةضووة‪ .‬ئةوةشيان ِروونكردةوة‬ ‫دواى ضةند جاريَك بآلوكردنةوةى‬ ‫ئ��اط��اداري هيض بةلَ​َيندةريَك‬ ‫ئةوقةسابخانةية‬ ‫ئامادةنةبووة‬ ‫َ‬ ‫بةكري بطريَت‪ ،‬ضونكة بةو ش َيوة‬ ‫ث ِر كةم وكو ِرية ناتوانريَت مةرجة‬ ‫تةندروستى و ذينطةييةكان‬ ‫ج َيبةج َيبكريَن‪ .‬بؤية قةسابخانةكة‬ ‫داخراوة‪ .‬بةريَوةبةرى ظ َيتةرنةرى‬ ‫كؤية طوتيشى داواكاريمان بؤاليةنة‬ ‫بةرزكردؤتةوة‬ ‫ثةيوةندارةكان‬ ‫كةهةولَى ئةوة بدريَت جاريَكيتر‬ ‫ئ��ةوق��ةس��اب��خ��ان��ةي��ة ب��ودج��ةى‬ ‫بؤتةرخانبكريَت و كاري ت َيدا بكريَت‬ ‫بؤئةوةى مةرجة تةندروستيةكانى‬ ‫لي ج َيبةج َيبكريَت‪ .‬طوتيشى دةب َيت‬ ‫َ‬ ‫طؤشت فرؤشةكانى كؤية بؤه َينانى‬ ‫طؤشت ِرؤذانة بضنة كوشتارطاى‬ ‫هاوضةرخى هةول َير‪.‬‬

‫‪ 1994/ 8/21‬لةكاتى بةج َيه َينانى ئةرك َيكى‬ ‫حكومةتى هةريَم شةهيدكراو بوو بةيةكةمين‬ ‫قايمقامى شةهيد لةحكومةتى هةريَم‪ .‬شايةنى‬ ‫باسةث َيشتريش بؤ ِريَزل َينانى ئةو شةهيدة‬ ‫هؤلَ​َيكى بةناو ك��راوةو ثةيكةريَكيشى بؤ‬ ‫دروستكراوة‪.‬‬

‫سةداى طؤرانى و مؤسيقاى‬ ‫ِرةسةنى كؤية دةطةيَنريَتة‬ ‫ئةل َمانيا‬

‫لةسةر بانطه َيشتى يانةى ِرافيدةينى ِرؤشنبيرى ع َيراقى بةش َيك‬ ‫لةهونةرمةندانى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية بةرةو وآلتى ئةلَمانيا‬ ‫بةريَكةوتن‪ .‬ئةحمةدهاشم سةرؤكى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية‬ ‫طووتى لةن َيو ذمارةيةك تيثى هونةرى مؤسيقاو طؤرانى كوردى‬ ‫كةبؤبةشداريكردن لةف َيستظالَى هةفتةى ِرؤشنبيرى ع َيراق‬ ‫دةست نيشانكرابوون كةيانةى ِرافيدةينى ِرؤشنبيرى ع َيراقى‬ ‫سةرثةرشتى دةكات‪،‬دواجار تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية بؤئةو‬ ‫بةشدارية هةلَبذيَردرا و وةزارةتى ِرؤشنبيرى حكومةتى هةريَمى‬ ‫كوردستانيش خةرجى سةفةرةكةى طرتةئةستؤ ف َيستظالةكة‬ ‫لةشارى بةرلينى ئةلمَانيا بة ِريَوةدةض َيت و ذمارةيةك تيثى‬ ‫هونةرى ناودارى ع َيراقى بةشدارى ت َيدا دةكةن‪ .‬رؤذى ‪8/17‬‬ ‫يش لة ِريَو ِرةسم َيكى تايبةتدا بةئامادةبوونى ضاثوك سةيدعومةر‬ ‫قايمقامى كؤية لةبارةطاى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية‬ ‫ئةودةستة هونةرمةندة بة ِريَكران‪ .‬قايقامى كؤية لةوتةيةكدا‬ ‫بةهونةرمةندةكانى ِراطةياند ث َيويستة هونةرى ِرةسةنى طؤرانى‬ ‫و مؤسيقاى كوردى و شارى كؤية نيشانى دانيشتوانى ئةو وآلتةو‬ ‫بةشداربووانى ف َيستظالَةكة بدةن‪ ،‬بؤ ئةوةى هةمووان بزانن‪،‬طةلى‬ ‫كورد بةطشتى و شارى كؤية بةتايبةتى خاوةنى ض هونةريَكى‬ ‫دةولَةمةندى ِرةسةنة‪.‬ئةوهونةرمةندانةش كةبةشدارى لةو‬ ‫ف َيستظالَةكة دةكةن‪ ،‬بريتين لةئةحمةدهاشم‪،‬ل َيوذةجةالل وةك‬ ‫طؤرانى ب َيذو سةفين عةبدالرزاق‪ ،‬ئارةزوو ئيسماعيل‪ ،‬سةنطار‬ ‫عبدالخالق‪ ،‬ه َيمن حةميد وةك مؤسيقا ذةن‪.‬‬


‫قائيمقامى كؤية سةروةت و‬ ‫سامانى خؤى ئاشكرا دةكات‬ ‫ش�يَخ ضاثوك‪ :‬ئيم��زاى يةك ث��رِؤذةى‬ ‫سةقةتم نةكردوة‬ ‫هةتا بيست سالَى تر ئامادةى هةموو‬ ‫ليَكؤلَينةوةيةكم لةكارةكانم دا‬ ‫ضاثوك عمر مستةفا لةسالَى ‪ 1960‬لةكؤية‬ ‫لةدايك بووة‪ ،‬لةقوتابخانةى زانست قؤناغى‬ ‫سةرةتايى خويَندوةو لةناوةندى كؤية قؤناغى‬ ‫ناوةندى خويَندوة‪ ،‬لةسالَى ‪ 1979‬ئامادةيى‬ ‫ثيشةسازى لةهةول َيرخويَندوة‪ ،‬دواتر سالَ​َيك‬ ‫َنى لةبةسرا بةهؤى‬ ‫لة ثةيمانطاى نةوت دةخوي َ‬ ‫بوون بةث َيشمةرطة ثةيمانطا تةواوناكات‪،‬‬ ‫لةسالَى ‪ 1978‬ثةيوةندى بة ِريَكخستنةوة‬ ‫كردوةو لةبةروارى ‪ 1981/11/8‬دةب َيتة‬ ‫ث َيشمةرطة هةمووثلةكانى ث َيشمةرطايةتى‬ ‫و كاديرايةتى ب ِريوة هةتا طةيشتؤتة‬ ‫ثلةى ل َيثرسراوى ناوضة‪ ،‬لة ‪1988/9/15‬‬ ‫بؤخويَندن ضؤتة يةك َيتى سؤظيةت لة‬ ‫ئؤكرانيا ماستةرى لةم َيذووى ثةيوةندى‬ ‫ن َيودةولَةتى ه َيناوةتةةوة‪ ،‬دواتر دةض َيتة‬ ‫وآلتى سويدو ل� َ‬ ‫نيشتةجى دةب َيت‬ ‫�ةوى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خاتوو( ب َيخالَ‬ ‫َ‬ ‫لةسالَى ‪1996‬‬ ‫محمد عمر) ذيانى هاوسةرى ث َيك ه َيناوةو‬ ‫دووكو ِرى هةية بةناوةكانى (ئاران و الس)‬ ‫لةسالَى ‪ 2006‬طة ِراوةتةوة كوردستان و لة‬ ‫‪ 2010/1/7‬وةكو قائيمقام لةشارى كؤية‬ ‫دةست بةكاربووة‪.‬طؤظارى كةكؤن ئةم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةنجام داوة‪.‬‬ ‫ضاوث َيكةوتنةى‬ ‫ث‪/‬تؤبةمندالَى و دواتر لةكؤية ذياوى‬ ‫ِرؤذيَك بيرت لةوةكردؤتةوة لةشارةكةت‬ ‫ببية قائيمقام؟‬ ‫لى نةكردؤتةوة‪.‬‬ ‫و‪/‬نةخ َير قةت بيرم َ‬ ‫ث‪/‬ب��وون��ت بةقائيمقام ح��ةزب��وو‬ ‫بؤخزمةتكردن يا تةكليفيانكردى؟‬ ‫و‪/‬بةرلةضةند مانط َيك لةوانةية بيرؤكةشم‬ ‫نةبووبى ب��ةآلم كةهاتةسةر باسكردنى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى لةهاو ِريَكانم داوايانكردو بةقابيليان‬ ‫زانيم و تةكليفيان ك��ردم كةلةتوانام‬

‫داهةية ئةوخزمةتة بكةم بؤية خزمةتكردن‬ ‫لةث َيشةوةى هةموو شت َيكة‪.‬‬ ‫ث‪ /‬دةم َيكة كؤيةت بةج َيه َيشتووة‬ ‫كةطة ِرايتةوة هيض طؤ ِرانكاريةك دةبينيت؟‬ ‫و‪/‬بةلَ َى ديومة كةبةش َيكيان ثؤزةتيظةو‬ ‫باسةرةتا‬ ‫ن َيطةتيظة‪،‬‬ ‫بةش َيكيشيان‬ ‫لةن َيطةتيظةكان دةستث َيبكةم ‪-1 ،‬نةمانى‬ ‫دارو باخضة لةكؤية ئ َيمة تةعدامان لةم‬ ‫باخضانةى كؤية كرد بةتايبةتى شيوى‬ ‫ِرةزان كةلةجادةكة ثة ِرينةةوة ئةوبةرو‬ ‫كرا بةخانوو باخضةكان نةمان‪ ،‬ئةمة زؤر‬ ‫كاريطةرى لةسةر من كرد هةموو هةولَ​َيكم‬ ‫دةخةمةطة ِر بؤئةوةى ئةو ِرةزانة زيندوو‬ ‫بكريَنةوة‪-2 .‬كؤية جوانيةكةى جارانى نةماية‬ ‫ئةوطة ِرةكانةى كةدروستكراون هةندةسى‬ ‫نةبووة‪ ،‬هةروةها دةرضوونمان لةناو شارى‬ ‫كؤية سيماى شارةكةى طؤ ِريوة لةثالنم‬ ‫داية كةدةورى ئةوطة ِرةكة تةجاوزانة بطرين‬ ‫لى دروست‬ ‫و ث ِرؤذةى باشو طة ِرةكى جوانى َ‬ ‫بكةين بةخزمةنطوزارى باش‪ .‬هةروةها‬ ‫لةاليةنى ثؤزةتيظيش كؤية زؤر طةورةبووة‬ ‫(‪)36‬ط��ة ِرةك��ى ل َيية طةل َيك بينايةى‬ ‫طةورةى ل َيية زانكؤى ل َيكراوةتةوةو ضةند‬ ‫ثةيمانطايةكى ل َييةو زياتر لة(‪)50‬فةرمانطةو‬ ‫بة ِريَوةبةراتى ل َييةو فراوان بووةو جموجؤلَى‬ ‫ت َيداية كةئةمة ج َيطاى دلَخؤشية‪.‬‬ ‫ث‪/‬تاضةند فةرمانطةو بة ِريَوةبةرايةتيةكان‬ ‫هاوكارتن؟‬ ‫و‪/‬هةمووى هاوكارن‪ ،‬ئينجا هاوكاريةكة‬ ‫ئيلزامية بةتةئكيد ث َيش هةمووشت َيكة‬ ‫كةناضارن هاوكاربن بةآلم ئةوهاوكارية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِرةوتى ئيشكردنمدا‬ ‫تاض ِرادةيةك‬ ‫دةطونجى هةرقائيمقامةو ش َيوازى خؤى‬ ‫َ‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫هةية‪ ،‬ئةوةية ك َيشةى من كةضةند ئةوان‬ ‫دةتوانن هاوكاربن ياثابةند بن ئةمة يةكةم‬ ‫‪ ،‬دووةم ئةوةية ئايا ئةو بة ِريَوةبةرانة فيعلن‬ ‫لةوئاستةدان كةبة ِريَوةبةربن؟! يان كاركردن‬ ‫بةبةش َيك لةذيانيان دابن َين يا بةسةرضاوةى‬ ‫ذي��ان��ي��ان داب��ن� َي��ن ئ��ةم��ة كارمةندى‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتيةكانيش دةطريَتةوة‪ .‬ب َيطومان‬ ‫هةركةس َيك ئيش وةك سةرضاوةى ذيان‬ ‫نابى‪ ،‬بةآلم ئةطةر‬ ‫سةير بكات سةركةوتوو َ‬ ‫دابنى ئةوا سةركةوتوو‬ ‫بةبةش َيك لةذيانى‬ ‫َ‬ ‫دةبى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ث‪/‬لةثاريَزطاو ئةنجومةنى وةزيران و‬ ‫وةزارةتةكان تاضةند هاوكارن؟‬ ‫و‪/‬بة ِراستى هاوكارن من زؤر ئاسودةم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كاك ن��ةوزاد هادى‬ ‫بةتايبةتى‬ ‫كةئةو ثاريَزطارةو خ��اوةةن ئةزمون َيكى‬ ‫زؤرةو زؤرجار كارةكانمان بؤ ِراست دةكاو‬ ‫ثى دةلَ​َيت و ثشتطيريمان‬ ‫ريَ ِرةوةكةيمان َ‬ ‫دةكات وناوةرؤكى كارةكانمان بؤ ت َيرو‬ ‫ث ِردةكات و كورتى دةكاتةوة‪ ،‬هاوكارمان‬ ‫بووةو لةطةلَمان هاتؤتة ئةنجومةنى وةزيران‬ ‫و بةيةكةوة بة ِريَز سةرؤكى وةزيرانمان ديوة‪.‬‬ ‫وةحساب َيكى تايبةتيش بؤكؤية دةكةن‪.‬‬ ‫ث‪/‬زؤر وآلت��ى دونيات دي��وة هةست‬ ‫دةكةى ل َيرة لةكارى حوكميدا ِرؤتينات‬ ‫هةية؟‬ ‫و‪ِ /‬رؤتينات زؤرة ئةمة قازانج َيكيشة‬ ‫ضونكة بيرؤكراسيةت دؤكؤم َينت درؤست‬ ‫دةكات ئةطةر دؤكؤم َينت نةب َيت ناتوانين‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضاوديَرى داراى‬ ‫بةبةلَطةوة قسة‬ ‫و ل َيثرسراوةكانى خؤمان بكةين‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوة ناطةيةن َيت كةبيرؤكراسيةت بكةين‬ ‫بؤئةوةى رؤتينات زياد بكةين‪ .‬رؤتين لةم‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪7‬‬


‫شيَخ ضاثوك‪ -‬كؤية ‪2010‬‬ ‫وآلتة دووبةشة‪ ،‬لةبةرنةبونى سيستةمى‬ ‫ئيداريى َ‬ ‫نوى كةئ َيستا لةدونيادا سيستةمى‬ ‫ئيدارى بةطويَرةى كؤمثيوتةرو ئةنتةرن َيت‬ ‫و ت��ؤ ِرى تايبةتى دائيرةكانة‪ ،‬بؤنمونة‬ ‫بى من ض لةفاو بضمة‬ ‫ئةطةر ع َيراق سويد َ‬ ‫دائيرةى تاثؤ ض لةكؤية بضمة دائيرةى تاثؤ‬ ‫بؤ ج َيبةج َيكردنى معامةالتةكةم لةكؤية‪،‬‬ ‫ئةم سيستةمة ِرؤتينات كةمدةكاتةوة‪،‬‬ ‫ب��ةآلم ئةمة دورة لةواقيع ب��ةآلم كارى‬ ‫َ‬ ‫بؤدةكرى بؤداهاتوو‪ ،‬كةواتة ِرؤتيناتة كة‬ ‫بةدةست ئ َيمة نيية هةروةها بةهؤى‬ ‫ويَرانى نةمانتوانى سود لةذيَرخانى ئابوورى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل جيهان ب ِرؤين‪.‬‬ ‫وةربطرين بؤئةوةى‬ ‫شت َيكى تركةلةدةست خؤمان داية بؤنمونة‬ ‫هةيكةلى قائيمقاميةت هةتا ئ َيستا وةك‬ ‫َ‬ ‫(‪)70‬س��ال لةمةوبةرة كةلة كارطوزارو‬ ‫ذم َيريار ث َيكهاتووة كةئةمة دروستبووة‬ ‫بووبى‪،‬‬ ‫قةزايةك لةوانةية (‪)15‬هةزاركةس‬ ‫َ‬ ‫بةآلم ئ َيستا قةزا هةية(‪)100‬هةزار بطرة‬ ‫(‪)200‬هةزار كةسة‪ ،‬بؤية ث َيويستة هةيكةلى‬ ‫قائيمقاميةت بطؤ ِر َ‬ ‫درى بؤنمونة ذوورى‬ ‫هونةرو ياسايى و ثةيوةندى و ِراطةياندنى‬ ‫َ‬ ‫بؤدابنرى بؤئةوةى قائيمقام لةدةسةآلتى‬

‫خؤى كةم بكاتةوة بؤ خوارةوة‪.‬‬ ‫ث‪/‬داوادةكةى كة حكومةت سيستةمى‬ ‫قائيمقاميةت بطؤ ِر َى؟‬ ‫و‪/‬ئةمة داواكارية‪ ،‬دةس��ةآلت طؤ ِراية‬ ‫دةسةآلت بةرةو خوار ديَت بؤية سيستةمى‬ ‫َ‬ ‫دابكرى‬ ‫قائيمقاميةت ث َيويستة طؤ ِرانكارى ت َي‬ ‫ضونكة ئةوسيستةمةو هيكةلى قائيمقاميةت‬ ‫َ‬ ‫(‪)70‬سال لةمةوبةرة جاران لةقةزايةك‬ ‫هى‬ ‫لةوانة (‪)6‬فةرمانطة هةبوب َيت كةضى ئ َيستا‬ ‫نزيكةى (‪ ،)50‬جاران ئةطةر ناحيةيةك‬ ‫هةبووبى ئ َيستا(‪)5‬ناحية هةية‪ ،‬بؤية ث َيويسة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زيادبكرى بؤئةوةى‬ ‫هؤبةكانى قائيمقاميةت‬ ‫نةبى بطاتة الى من و‬ ‫ِرؤتينةكة ئةوةندة َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى دةسةآلت بدريَتة خوارةوة‪.‬‬ ‫ث‪/‬ئةوةى لةكوردستان دةيبينى لةهيض‬ ‫وآلت َيكى دونيا بينيوتة؟‬ ‫و‪/‬ل��ةس��وري��او ل��ة ئ � َي��ران بةتايبةت‬ ‫لةسوريابينيومة‪.‬‬ ‫ث‪/‬خةلَك كةدةب َيتة بةرثرس دةولَةمةند‬ ‫دةبى خانو و سةيارة دةك ِر َى‪ ،‬تؤدةتوانى‬ ‫َ‬ ‫سةروةتو سامانى خ��ؤت ئاشكرابكةى‬ ‫ئ��ام��ادةش بى دوات��ر لةسةر سةروةتو‬ ‫سامانةكةت ل َيثرسينةوةت لةطةلَدا َ‬ ‫بكرى؟‬

‫و‪/‬دلَنيات دةكةمةوة هةرلةئ َيستاوة‬ ‫دواتريش ئامادةم فلس بةفلس كةهةمةو‬ ‫كةدةمبى نةك هةر ئةوة بةلَكو‬ ‫ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةو ئةوراقو فايلو بةلَطانةى كةبةج َيى‬ ‫دةه َيلَم ثاش بيست سالَى تر ل َيثرسينةوةم‬ ‫َ‬ ‫بكرى‪ .‬دةرب���ارةى سةروةتو‬ ‫لةطةلَدا‬ ‫سامانةكةشم ئ��ةوةى كة ئ َيستا هةمة‬ ‫ئةمةية كةبؤتى باس دةكةم‪ ،‬من بةهؤى‬ ‫ئةوةى كةهةرلةطةنجيمةوة ولةتةمنى(‪)20‬‬ ‫سالَى يةوة بؤمةتة ث َيشمةرطة هةتا سالَى‬ ‫‪ 1988‬دوات��ر ضومةتة سؤظيةت(‪)6-5‬‬ ‫َ‬ ‫سال َ‬ ‫لةوى خةريكى خويَندن بؤيمة دواتر‬ ‫ضومةتة سويد لةويَش(‪)4-3‬سالَى ويست‬ ‫تاكو طةيشتمة ذيانى خؤم و توانيم لةسةر‬ ‫سيستةمى َ‬ ‫ئةوى كاربكةم و زمان ف َيرببم تا‬ ‫َ‬ ‫تةمةنم طةيشتة(‪)41‬سال واتة دواى (‪)20‬‬ ‫َ‬ ‫سال لةث َيشمةرطايةتى و دةرةوة ئينجا‬ ‫باوكم ب ِريَك ثارةى بؤناردم وبةوثارةية توانيم‬ ‫ثى مسؤطةربكةم‪،‬‬ ‫كاربكةم و ذيانى خؤمى َ‬ ‫دواى ئةوةى كةهاتمةوة يةك ثارضةزةويمان‬ ‫ك ِريوة ئةويش ذنةكةم ك ِريويةتى بةثارةى‬ ‫لى كرد كةلةكؤية‬ ‫خؤى لةمةشدا من ف َيلَم َ‬ ‫ث َيم ك ِرى ضونكة من ضاوم لةكؤية بوو كةب َيم‬ ‫لي‬ ‫ل َيى بذيم هةرضةندة ذنةكةم طلةيم َ‬ ‫دةكاو دةلَ َى ئةطةر لةهةول َير بمك ِريباية زؤر‬ ‫باشتر بوو كةضى لةكؤية ك ِريم زؤر زةرةدم‬ ‫َ‬ ‫هةندى زةوى ترمان‬ ‫لى كردية‪ ،‬هةروةها‬ ‫َ‬ ‫بةجى‬ ‫لةطوندى هةية كةلةباثيرمةوة بؤمان َ‬ ‫ماوةو باوكم ث َيى داوم‪ ،‬جطةلةمةش باوكم‬ ‫دووخانوى كردية لةهةول َير لةسةرزةوى‬ ‫براكةم يةك بؤمن يةك بؤبراكةم كةئةويش‬ ‫ثى طوتوم بؤت هةية ت َيدا بذى بؤت نيية‬ ‫َ‬ ‫بيفرؤشى واتا بةناوى من نيية‪ .‬ئةوةى تر‬ ‫هةمووى هى باوكمة كةبينايةو كارطةو‬ ‫ئةو جؤرة شتانةى هةية هيضى مولَكى من‬ ‫نيية‪.‬‬ ‫ث‪/‬خةلَكى كؤية بةطشتى بةقسةو‬ ‫قسةلؤكن و طلةو طازندةيان زؤرة ضؤن‬ ‫وةآلميان دةدةيتةوة؟‬ ‫و‪/‬بةش َيكيان لةسةرحةقن منيش وةكو‬ ‫ئةوان شةو ِرؤذ بيرى ل َيدةكةمةوة! كؤية‬ ‫ج َيطاى سةيران بووة ئ َيستا ئةوسةيرانانةى‬ ‫نةماوة جاران خةلَكى كؤية بةمةنجةرةك‬

‫ى و هؤبةى‬ ‫ثيَويس��تة هةيكةلى ئي��دارى قائيمقاميةت بط��ؤرِدر َ‬ ‫فةن��ى و ياس��ايى و ثةيوةن��دى و رِاطةياندن��ى ب��ؤ بكريَت��ةوة‬ ‫‪8‬‬


‫ياثراغةوة دةضووة حةمامؤك و ئؤمةرغوضان‬ ‫و شيوى ِرةزان سةيرانى خؤى دةكرد‪،‬‬ ‫كة ِرةزةكانمان ضوو سةيرانيشمان ضوو ئ َيستا‬ ‫بى ئاوى‪ ،‬خةلَكى‬ ‫سةوزايمان نةماية لةبةر َ‬ ‫سةيردةكةن لةشارةكانى تر ثاركى طةورة‬ ‫هةية كةضى لةكؤية نيية‪ ،‬يا خةلَك باسى ئاو‬ ‫دةكات ئ َيمة لةكؤية ئةزمةى ئاومان هةية يا‬ ‫خةلَك داواى كارةبا دةكات بؤئةمانة حةقن‬ ‫هةرضةندة دةربارةى كارةبا مةركةزيةتة‬ ‫ثةيوةندى بة ئ َيمةوة نيية لةسةرةوة‬ ‫ث َيمان دةلَ​َين ئ َيوة كارةباتان زياترهةية‬ ‫لةشارةكانى تر‪ ،‬هةنديَك جار ك َيشةى‬ ‫مؤليدةمان هةية(‪)40-30‬مؤليدة هةية‬ ‫دةبى خةلَك تةحةمول‬ ‫شةويَك‬ ‫دةشكى َ‬ ‫َ‬ ‫بكا‪ ،‬ئةمانة كةثةيوةنديان بةذيانى ِرؤذانةى‬ ‫خةلَكةوة هةية حةقى خؤيانة طلةيى‬ ‫بكةن‪،‬البةآلم كةمافيان هةية ئةركيشيان‬ ‫لةسةرة‪ ،‬بةهةزاران كةس هةية دووئاوى‬ ‫ِراك َيشاوة بةناياسايى‪ ،‬ياكليليان هةية ف َير‬ ‫لةئاوبةردةرةوةكان دةك��ةن‪ ،‬لةم اليةنة‬ ‫سةرنجى هاوآلتيان ِرادةك َيشم كةضةند ف َي َل‬ ‫لةحكومةت دةكةن دة ه َيندة ف َي َل لةخؤيان‬ ‫دةكةن؟ لةدزينى ئاو و كارةبا بةناياسايى‬ ‫ك َيشة بؤخؤيان و هاوآلتيان دروست دةكةن‪،‬‬ ‫ئةوطلةيانةى حةقن ئ َيمةش دةلَ​َيين حةقن‬ ‫وكاريان بؤدةكةين بةآلم ئةوطلةيانةى لة‬ ‫ت َينةطةيشتنةوة دروست بووة ث َييان دةلَ​َين‬ ‫ناحةقن‪ ،‬لةديموكراسيدا تةنها ئةوة نية‬ ‫داواى مافى خؤت بكةى بةلَكو ئةركيشت‬ ‫جى بةج َيى بكةى‪ ،‬باسى‬ ‫دةبى َ‬ ‫لةسةرة َ‬ ‫بودجة دةكةن يةكةم جارة بودجة شةفافة‬ ‫دةبى ئاطاى ل َيب َيت‪ ،‬طلةييم لةخةلَك‬ ‫خةلَك َ‬ ‫َ‬ ‫طوى لةميدياكان ناطرن ِرؤذنامة‬ ‫ئةوةية‬ ‫ناخويَننةوة تةنها َ‬ ‫طوى لةقسةو قسةلؤك‬ ‫دةطرن‪ ،‬بؤنمونة من زياتر لة(‪)30‬جار باسى‬ ‫ِريَطاى هةرمؤتةم كردوة كةوةرنةطيرايةو‬ ‫درايتة تةحقيق و ل َيذنةى لةسةر ث َيكهاتووة‬ ‫بةآلم خةلَك هةر قسةى ئةمالوئةوال دةكةن‬ ‫و ئاطايان لةوةزعةكة نيية‪.‬‬ ‫ث‪/‬كؤمةلَ​َيك ث � ِرؤذةى سةقةت هةية‬ ‫لةكؤية ثالنت بؤئةم ث ِرؤذانة ضية؟‬ ‫و‪/‬هةموويانم دةست نيشان كردووة‬ ‫هةنديَكيان مقاولةكة كةمتةرخةم بووة‬

‫شيَخ ضاثوك‪ -‬نيَوزةنط ‪1982‬‬ ‫زةرةدمان ل َيداوة ئةمانة ِرؤيشتن‪ ،‬كاربؤئةوة‬ ‫دةكةين بيدةينة خةلَكانى تر بةباشتر‬ ‫كارى ت َيدابكةن وة ث َيويستمان بةكاتيشة‬ ‫ضاكببى‪ ،‬هةروةها‬ ‫بؤئةوةى وردةوردة‬ ‫َ‬ ‫مةرج نيية مزايةدة يان مناقةسة باشب َيت‪،‬‬ ‫لةمنافةسةى كؤمثانياكان بؤزؤرترين يان‬ ‫بؤكةمترين ب ِرةثارة ك َيشة دروستبووة كات َيك‬ ‫كؤمثانيايةك بةكةمترين ثارة كاريَك‬ ‫نابى بؤية‬ ‫دةكات دةبينين سةركةوتوو َ‬ ‫بدريَتةئةوكؤمثانياية باشترة كةبةزؤرترين‬ ‫َ‬ ‫سةركةوتوبى‪،‬‬ ‫دةيةوى بيكات بؤئةوةى‬ ‫ثارة‬ ‫َ‬ ‫من تاكو ئ َيستا ئيمزاى يةك ث � ِرؤذةى‬ ‫سةقةتم نةكردوة‪.‬‬ ‫ث‪/‬ح��ي��زب ت��اض ِرادةي����ةك دةس��ت‬ ‫لةكاروبارى حكومةت وةردةدات؟‬ ‫و‪/‬زؤر ئاسودةم لةم اليةنةوة بةتايبةتى‬ ‫ستافى مةلَبةند و بةرثرسى كؤميتةكانيش‬ ‫زؤرباشن بةآلم هةنديَك جار لةخوارةوةى‬ ‫ئ��ةوان لةوانةية خةلَك بةناوى حيزبى‬ ‫كردبى يابةناوى‬ ‫بوونةوة داواى شتى قورسى‬ ‫َ‬ ‫خةلَكةوة ئةمانة ك َيشةيان بؤ ئ َيمة دروست‬ ‫كردوة بةئةوانةم طوتووة ئ َيوة بةناوى خؤتان‬

‫دةبى بةناوى‬ ‫يابةناوى خةلَكةوةنايةن بةلَكو َ‬ ‫ئةو كةسانةوة ب َين كة ئيمزا دةكا‪.‬‬ ‫ث‪/‬بةرثرسةكان ناوةندى ب ِرياردانن َ‬ ‫طوى‬ ‫بةياسا نادةن تؤضؤن سةودايان لةطةلَدا‬ ‫دةكةى؟‬ ‫و‪/‬ئةمة كاريَكى ئاسان نيية‪ ،‬بةهؤى‬ ‫ئةوبارودؤخانةى كةهةبووة زؤركار هةبووة‬ ‫حكومةت‬ ‫ئ َيستاكة‬ ‫ِرؤيشتية‪،‬بةآلم‬ ‫حكومةتةو ل َيثرسينةوة لةهةمووشت َيكى‬ ‫خؤى دةكات‪ ،‬زؤرجار ك َيشةم بؤدروست‬ ‫بووة ضونكة خةلَكان َيك هةن خؤيان بةشت‬ ‫َ‬ ‫ياشتى‬ ‫دةيانةوى بةناياسايى كاربكةن‬ ‫زانيية‬ ‫َ‬ ‫فةرزبكا‪ ،‬بةطويَرةى قانوون كاريان لةطةلَ‬ ‫دةكةين ِريَطة ث َيدراوين بؤئةوةى دةسةآلتى‬ ‫خؤمان ثيادة بكةين‪.‬‬ ‫ث‪/‬دوا قسةت ضية؟‬ ‫و‪/‬ئ��ةو ِرؤذةى دةست بةكاربووم ضةثكة‬ ‫طولَ​َيكم لةسةر طؤ ِرى شةهيدان دانا هيوادارم‬ ‫ئةو ِرؤذةى كةتةواو دةبم هةمان كار دوبارة‬ ‫بكةمةوة‪ ،‬هةرلةويَدا كؤمةلَ​َيك بةلَ​َينم دا‬ ‫هيوادارم لةكؤتايى سةددةرسةد ج َيبةج َيم‬ ‫كردبن بةدةست ثاكى و ئةمانةتةوة‪.‬‬

‫* لةالى من خزمةت كردن لةثيَشةوةى هةموو شتيَكة‬ ‫* طلةيى خةلَكى شارى كؤية بةشيَكي حةقة و بةشيَكي ناحةقة‬ ‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪9‬‬


‫كةلَة ناسراواني شاري كؤية‬ ‫شاعيرو ضاالكواني مافي مرؤظ و ذنان‬ ‫نةزةند بةطى خانى‬ ‫بةشي دووةم و كؤتايى‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةزانكؤ ك َيى كؤييت لةطةلَدابوو؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬ن��ةورؤزى وةستا‬ ‫كةريمى و ثةرى وةستاعةبدوآلى دؤندرمة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دابوو‪.‬‬ ‫فرؤشم‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةزانكؤ هيض ضاالكيةك و‬ ‫كؤ ِريَكت كرد؟‬ ‫ن��ةزةن��د بةطيخاني‪ :‬ل� َ‬ ‫��ةوى زياتر‬ ‫دةمنوسى جةويَكى كةلتوريم بؤ ِرةخسا‬ ‫ضةند كةسان َيكم ناسى وةكو عزيزطةردى‬ ‫كةهانى دةداين بؤئةوةى شت وةربط َيرين‬ ‫طؤظاريَكيان هةبوو ناوى وةرط َي ِران بوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةندى‬ ‫هةروةها لةسةرئاستى كوردستان‬ ‫شاعيرم ناسى ئ َيستا ئةوان دةركةوتوون‬ ‫بةآلم ئةوكاتة خةريكى ئةوةبووين خؤمان‬ ‫ث َيبطةيةنين ‪ ،‬لةوانة (دالوةرقةرةداغي)‬ ‫م ناسى كةلةبةغدا دةى خويَند لة ِريَطةى‬ ‫رةفيق َيكى خؤم ناسم ئافرةت َيكى خةلَكى‬ ‫كؤيةية ناوى (فةزيلةجةمال)ة ئافرةت َيكى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل زانكؤى‬ ‫زؤر هؤشيار بوو‪ ،‬ثةيوةنديم‬ ‫بةغدا ثةيداكرد‪ ،‬ئةو كاتة موحسين احمد‬ ‫عمرم ناسى كةدواتر بوينة هاوسةرى‬ ‫يةكترى‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةنووسينةكانى خؤت يةكةم‬ ‫بآلو كراوةت ضى بوو؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬لةناوةوة هيضم بآلو‬ ‫نةكردةوة نوسينةكانى ئ َيرةشم هةموو فةوةتا‬ ‫‪ ،‬بآلوكراوةيةك هةبوو لةئةلَمانيا دؤسيةيةكى‬ ‫لةسةر هةلَةبجة ئامادةكرد لةسالَى ‪1988‬‬ ‫بؤيةكةم جار شتم ل� َ‬ ‫�ةوى بآلوكردةوة‪،‬‬ ‫دواتر بةض ِرى دةستم بةبآلوكردنةوةكرد‪،‬‬ ‫لةدانيمارك طؤظارى يةكطرتن هةبوو‬ ‫هةلَكةوت عبدوآل سةرثةرشتى دةكرد َ‬ ‫لةوى‬ ‫شتم بآلو كردةوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬جطة لةشيعر ضي ترت نووسى؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬لةسةرةتا بةشيعر‬ ‫دةستم ث َيكرد‪ ،‬كة دةستم بةخويَندنى‬ ‫باآل كرد دةستم بةتويَذينةوة كردو بآلوم‬ ‫دةكردةوة شتم زؤر تةرجومةكردوة‪ ،‬ضةند‬ ‫شيعريَكى ت‪.‬س‪.‬اليؤتم تةرجةمةكردوة‬ ‫ضوارشةمةى خؤلَةم َيشى و مرؤظة ثوكاوةكان‬ ‫‪،‬ضةند شيعريَكى بؤدل َيرم كرد بةكوردى‬ ‫لةكاروان بآلو بؤوة‪ .‬لةطؤظارةكانى هيوا‪،‬‬ ‫يةكطرتن‪ِ ،‬رابوون شتم بآلوكردؤتةوة‪.‬‬ ‫‪10‬‬

‫نةزةند بةطي خاني‬ ‫َ‬ ‫لةكوى‬ ‫كةكؤن‪ :‬كةطة ِرايةوةكوردستان‬ ‫بآلوت دةكردةوة؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬لةدواى ِراثة ِرين ضةند‬ ‫جاريَك طة ِراومةتةوة كوردستان لةكاروان‬ ‫و كوردستانى َ‬ ‫نوى شتم بآلو دةك��ردةوة‪،‬‬ ‫كة ِرةهةنديش دةرضوو ِريَبوار سيوةيلى‬ ‫ثةيوةندى ث َيوةكردم طوتى ئةوة طؤظارى‬ ‫َ‬ ‫دةمانةوى هاوكاريمان‬ ‫دةردةضى‬ ‫ِرةهةند‬ ‫َ‬ ‫بكةى بة ِراستى ئةوكاتة من سةرقالَى‬ ‫خويَندنى دكتؤرابووم وةئيشم دةكرد وةزعى‬ ‫كوردستان نالةباربوو دةبواية من ذيانى ضةند‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خ َيزانةكةم‪،‬‬ ‫كةس َيك دابين بكةم‬ ‫بؤية نةمتوانى ثةيوةنديان ث َيوةبكةم‪ ،‬دواتر‬ ‫طؤظارى شين دةرضوو دةزطاى ئاراس دةرى‬ ‫ضواند من واحمدى مةالو دالوةر قةرةداغى‬ ‫لةدةستةى نووسةران بووين ِريَكةوتين‬ ‫بؤئةوةى هاوكاريان بكةين لةدةرةوة طؤظارى‬ ‫طزنط دةردةضوو من و اميرثورو عباس وةلى‬ ‫و هاشم ئةحمةدزادة دةستةى نووسةران‬ ‫بووين‪ ،‬لةئةلَمانيا طؤظاريَكى تر دةردةضوو‬ ‫من لةدةستةى ِراويَذكاران بووم هةروةها‬ ‫َ‬ ‫ثيربال‬ ‫لةساآلنى ‪ 1994-1993‬فةرهاد‬ ‫بةرلةوةى بطة ِريَتةوة ثةيوةندى ث َيوةكردم و‬ ‫باسى ث ِرؤذةى ويَرانى كرد لةقاوةخانةيةك‬ ‫دانيشتين باسى ث ِرؤذةى ويَرانمان كردو‬ ‫ئةو ِراطةياندنةى بةناوى ويَران نوسيبوويةوة‬ ‫كةم َيك قسةمان لةسةر كرد‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةندام بووى لةطروثى ويَران؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬بةلَ َى ئةندام بووم ‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬تؤطة ِرايةوة كوردستان؟‬

‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬قةد بة ِرةسمى‬ ‫نةطة ِراومةتةوة كوردستان بةسةردان‬ ‫ه��ات��ووم��ةت��ةوة دوات���ر ط��ة ِراوم��ةت��ةوة‪،‬‬ ‫كةبةسةردانيش هاتومةتةوة ضاالكيم‬ ‫نواندوة بةآلم من هةردةم كةس َيكى ئازاد‬ ‫بووم خؤم لةناو طروث نةدؤزيوةتةوة داوام‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بكةم و ثالَثشتيان‬ ‫ل َيكراوة كاريان‬ ‫بكةم بؤنمونة طؤظارى طزنط طؤظارى‬ ‫شين بةهةمان ش َيوة هاوكارى طروثى لةو‬ ‫ش َيوةيةم زؤر كردوة بةآلم خؤم لةئازادى‬ ‫تاك دؤزيوةتةوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ضةند ديوانت هةية؟‬ ‫ن��ةزةن��د بةطيخاني‪ :‬ث َينج ديوانم‬ ‫هةيةلةسالَى ‪ 1995‬يةكةم ديوانم لةثاريس‬ ‫سبةينى) بوو‬ ‫َنى ى‬ ‫َ‬ ‫ضاثكرد ناوى(دوي َ‬ ‫كؤمةلَةى هونةرمةندانى كورد لةفةرةنسا‬ ‫بؤيان ضاثكردم كة تايبةتمةندى منى تيا‬ ‫دةردةكةويَت‪ ،‬ديوانى دووةمم ناوى(ستايش)‬ ‫ة دةزط��اى ئاراس لةسالَى ‪ 2004‬ضاثى‬ ‫كرد‪ ،‬ديوانى س َييةمم ناوى( ِرةنطى َ‬ ‫خؤل)ة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دالوةر‬ ‫كةديوانة شيعريَكى هاوبةشة‬ ‫قةرةداغى دةزطاى ئاراس ضاثى كرد‪ ،‬ديوانى‬ ‫ضوارةمم ناوى (زةنطولَى وتن)ة دةزطاى‬ ‫ِرةنج ضاثى كرد‪ ،‬ديوانى ث َينجةميشم ناوى‬ ‫(عيشقى غياب َيك‪ )...‬دةزطاى ِرةنج لةسالَى‬ ‫‪ 2008‬ضاثى كرد‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دالوةر‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةو ديوانةى‬ ‫بةيةكةوة نوسيتان تازةطةري بوو ؟لةكويَوة‬ ‫ئةوفكرةيةتان بؤهات؟‬ ‫دةبى ئ َيوة ناوى‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬ئةوة َ‬ ‫بن َين تازةطةرية يان نا!من ناتوانم وابلَ َيم ‪ ،‬من‬ ‫و دالوةر زؤر هاو ِريَين ئةطةرضى ئةو ل َيرةبوو‬ ‫َ‬ ‫لةوى ب��ةردةوام ثةيوةنديمان هةبوو‬ ‫من‬ ‫لةدواى ئةوةى كةهاتة سويد ثةيوةندى‬ ‫لة ِريَطةى نوسين و ئيم َيلَةوة ئاسانتربوو‪،‬‬ ‫لة ِراستى دا ئ��ةو ِروداوةى ب��ووة هؤى‬ ‫نوسينى ديوانى ( ِرةنطى َ‬ ‫خؤل) ئةم جووتة‬ ‫تةقينةوةيةبوو كةلةهةول َير لةيةكى شوباتدا‬ ‫ِرووى دا ئ َيمة هةردوكمان لةدةرةوة بووين ئةو‬ ‫لةسويد من لةفة ِرةنسا بووم بينينى ئةو ويَنة‬ ‫خويَناويانة بؤمن ئةنفال َيكى تربوو بةردةوام‬ ‫كؤمةلَكوذى ك��وردى بيردةخستمةوة‪،‬‬ ‫هةرضةندة ئةمة لةت َيكست َيكى ترة‪ ،‬بةآلم من‬ ‫بةو بوعدةوة بةفةلسةفةيةكى قول و ئةنفال‬ ‫و كؤمةلَكوذيةكى ترةوة دةم ِروانية ئةم‬ ‫ِروداوة وةك ئةنفال َيكى تر تةشبيهم دةكرد‪،‬‬


‫ئةونوسينة و ِروذاندن َيكي تر بوو ئةوويَنانة‬ ‫واى ل َيكردم شت َيكى تربنووسم‪ ،‬من شت َيكم‬ ‫نووسى ئةو شتةى نووسيم ب��ؤدالوةرم‬ ‫نارد(ئ َيمة ئةطةر شت بنووسين بؤيةكترى‬ ‫دةن َيرين) ئةويش بةهةمان ش َيوة شت َيكى‬ ‫نوسى و بؤمى نارد‪ ،‬سةيرم كرد زؤر لةيةك‬ ‫نزيكن ئةم نوسينانة‪ ،‬ئيم َيل َيكم بؤكرد طوتم‬ ‫ئةم شيعرة زؤر جوانة من ث َيشنيارى ئةوة‬ ‫دةكةم كة لةفةزايةكى زؤر سؤفيانةو جيهان‬ ‫بينى قولَةوة ت َيكةلَيان بكةين بؤئةوةى بب َيتة‬ ‫شيعريَكى طةورةتر‪ ،‬ئةويش زؤرى ث َيخؤش‬ ‫بوو ئيم َيلَى بؤكردمةوة (ئيم َيلَةكانم ماون)‬ ‫ئيدى دةستمان كرد بةنوسين و دروستكردنى‬ ‫ئةم ديوانة جارى واهةبوو ئةو ديَرةكى‬ ‫دةنووسى بؤمنى دةنار من وشةيةكم بؤزياد‬ ‫دةكر يان كؤثلةيةكم بؤزياد دةكرد كةبؤم‬ ‫دةناردةوة بةهةمان ش َيوة ئةويش شت َيكى‬ ‫بؤزياد دةكرد بةردةوام بووين هةتا هةمووى‬ ‫تةواوبوو‪ ،‬ئةطةر يةك َيك زؤر بةقولَى بض َيتة‬ ‫بتوانى‬ ‫ن َيو جيهانى شيعرى ئ َيمة ئينجا‬ ‫َ‬ ‫شيعرةكان ل َيك جيا بكاتةوة ضونكة زؤر زؤر‬ ‫ت َيكةلَة لةوانةية لةكؤثلةيةكا ديَريَك هى‬ ‫بى يان وشةيةك يان بةث َيضةوانةوة يان‬ ‫من َ‬ ‫كؤثلةيةك يان لةهةنديَك ج َيطا كؤثلةيةك‬ ‫هى منةكؤثلةيةك هى ئةوة؟‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةم جؤرة نووسينة يةك َيكة‬ ‫لةبنةماكانى سورياليزم؟ ئايا ئ َيوة ئاطادارى‬ ‫ئةوةبوون كةئةوة سورياليزمة؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬ديارة تةكنؤلؤذياى‬ ‫مؤديَرن ئاسنكارى بؤئةمة كردوة بةثلةى‬ ‫يةكةم لة ِريَطةى ئيم َيلَةوة بةآلم باوة ِرت‬ ‫بى ئاطادارى هيض قوتابخانةو‬ ‫هةبى ئ َيمة َ‬ ‫َ‬ ‫بةرنامةيةك ئةوةمان كردوة وةك ئةزمون َيكى‬ ‫َ‬ ‫بى‬ ‫نوى هةست و خةيالَى خؤمان نوسيوة َ‬ ‫ِرةضاوكردنى هيض قوتابخانةيةكى ئةدةبى‪.‬‬ ‫ك��ةك��ؤن‪ :‬ت��ؤل��ةدةرةوة نيشتةج َيى‬ ‫كةديَيتةوة كؤية ض هةست َيكت هةية؟‬ ‫ِراب��ردوو وةك مالَ​َيكة لةخةيالَم دا‪،‬‬ ‫بةتايبةتى ِرةزو باخى شاخى مشكة و دايكم‪،‬‬ ‫بةآلم كؤية وةك شويَن َيكى جوطرافى‬ ‫هةردةم دةمه َين َيتةوة الى خؤى‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬هةست َيكى زؤر‬ ‫ت َيكةلَم هةية ِرابردوو وةك مالَ​َيكة لةخةيالَم‬ ‫دا‪ ،‬ئةو مالَة زادةى مندالَيمة‪ ،‬كة ئ َيرةية‬ ‫بةتايبةتى ِرةزو باخى شاخى مشكة و دايكم‬ ‫‪،‬بةآلم كؤية وةك شويَن َيكى جوطرافى‬ ‫ه���ةردةم دةمه َين َيتةوة الى خؤى‪،‬‬ ‫دايكيشم هؤكاريَكة‪ ،‬من ئةوة يةكةم جارة‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةل دادةنيشم‬ ‫لةكؤبونةوةيةكى ئاوايى‬ ‫زؤر خؤشحالَيشم‪ ،‬لةدةرةوة دروست بووم‬ ‫خؤم خؤمم دروستكرد بةهيض اليةن َيكى‬ ‫حيزبى وسياسى و قوتابخانةيةكى ئةدةبى‬ ‫و طروث َيكةوة ثابةند نةبووم بؤية هةروةك‬ ‫خؤم طةشةم كردوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬سةردانى شاخى مشكة دةكةيت‬

‫بؤئةوةى مندالَيت بيرب َيتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬ب َيطومان‪ ،‬مندالى‬ ‫خؤم لةذيَر يةكةيةكةى دارةكانى ئةويَدا‬ ‫ناشتووة‪ ،‬بةآلم زؤرئاسان نةبووة بؤمن‬ ‫س��ةردان��ى ئ��ةو شويَنانة بكةم ضونكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هةرسى براكةم كةمندالَى خؤم‬ ‫َ‬ ‫ئةواندا لةذيَردارةكاندا ناشتووة ئ َيستا ئةوان‬ ‫نةماون‪!...‬من كة لة سالَى ‪ 1991‬هاتمةوة‬ ‫نةمزانى بوو كةنةوزادى برام لةئةنفالةكة‬ ‫طيراوةو ئيعدام ك��راوة‪ ،‬ئةو طة ِرانةوانة‬ ‫هةردةم مةرطى ئةو ئازيزانةم ديَن َيتةوة‬ ‫بير‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬كؤية لةنووسينةكانتدا بوونى‬ ‫هةية؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬ئةمة بؤئ َيوةى‬ ‫ل َيدةطة ِريَم ب ِرؤن كةشفى بكةن‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬هيضت كردوة بؤكؤية؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬من وةك هاوآلتيةكى‬ ‫جيهانى كاردةكةم خؤم نةبةستؤتةوة‬ ‫بةكؤية‪ ،‬خؤشحالَم ئ َيستابةوةى كةكؤيةكان‬ ‫لةئاست َيكى ب��ةرزدان لةم ضةند ِرؤذةى‬ ‫ث َيشو سميناريَكمان كرد ضةند كؤيةكى‬ ‫لةئاستى بةرز َ‬ ‫لةوى بوون كونسولَى فة ِرةنسا‬ ‫تةعليق َيكى ل َيدام طوتى ئ َيوة تايبةتمةندى‬ ‫خؤتان هةية‪،‬هةرضةندة ل َيشت ناشارمةوة‬ ‫كؤية نائوميدى كردوم‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬بؤضى؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬لةبةرئةوةى كؤية‪،‬‬ ‫كؤيةكى جاران هةبوو‪ ،‬كةضى كؤيةك‬ ‫هةية لةئ َيستادا بة ِراى من جياوازن كؤية‬ ‫بةث َيى ث َيويست نةضؤتة ث َيشةوة لةئاستى‬ ‫كؤمةآليةتى زياتر ضؤتة دواوة‪ ،‬هةستدةكةم‬ ‫ئةطةر من لةسنورى كؤيةو وآلتةكةم‬ ‫لى دةرنةدةضوو‪،‬‬ ‫دةرنةضووبام ئةم نةزةندةم َ‬ ‫واتا كؤية وةكو شويَن وةك فةزايةكى‬ ‫كةلتورى ئ��ازادى بةرتةسك كردؤتةوة‬ ‫بةتايبةتى بؤ ذن بة ِراستى هةردةم ئاماذة‬ ‫بةقسةيةكى حاجى قادر دةكةم كةحاجى‬ ‫كؤيةى بةج َيه َيشتووة دةزانى لةدةستى‬ ‫خةلَكى كؤية ِراى كردووةو لةمةنفا خؤى‬ ‫دؤزيوةتةوة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬باشت َيك بةتؤبلَم بةتايبةت‬ ‫كؤيةكان ئةوانةى لةكؤية ِرؤيشتوون‬ ‫ِرؤشنبيران و هونةرمةندان ئاماذة بةمة‬ ‫دةكةن و ئةوة خؤشت دان بةمةدادةن َيت!‬ ‫َ‬ ‫نةضيةدةرى دروس��ت‬ ‫ئةطةر لةكؤية‬ ‫نابى!ئةمة بؤضى دةطة ِريَنيتةوة؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬ئةمة ئاسايية بؤهةموو‬ ‫َ‬ ‫بيةوى بةئازاديةكى‬ ‫كةس َيك ئةطةر‬ ‫فراوانترةوة بيربكاتةوةو كاربكات و ضاالك‬ ‫ب َيت لةبةرئةوة ئةو شويَنة جوطرافية بضوكانة‬ ‫ئازادى بضوك دةكةنةوة بةتايبةتى ئازادى‬ ‫كؤمةآليةتى من وةك ذن َيك قسةدةكةم‬ ‫بؤمن لةكؤية نةبووة خؤشةويستى خؤم‬ ‫دةربب ِرم بةث َيى ث َيويست‪ ،‬بةآلم بؤدةتوانم‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫َ‬ ‫لةطةل خؤشةويستةكةم ئةوة بكةم‬ ‫لةثاريس‬ ‫َ‬ ‫دةتوانم ثياسةى لةطةل بكةم قاوةيةكى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بخؤمةوة‪ ،‬بةآلم ل َيرة ئةمةنية‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئامؤذطارى ئةوانةدةكةى‬ ‫كةلةكؤية دةربضن و خؤيان دروست‬ ‫بكةن؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬من ئامؤذطارى هيض‬ ‫ناكةم بةآلم ِروانينى من ئةوةية ئةطةربتةويَت‬ ‫دةبى ئازاد‬ ‫خؤت دروست بكةيت و ث َيبطةيت َ‬ ‫بيت ئازاديش بةخؤحةسلَكردن لةشويَن َيكى‬ ‫جوطرافى بضوك بةدةست نايةت‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئامؤذطارى ئةوانة دةكةيت‬ ‫كةبون بةشت َيك ب َين لةكؤية خزمةت‬ ‫بكةن؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬مرؤظ لةهةرج َيطةيةك‬ ‫دةتوانى خزمةت بكات‪.‬‬ ‫ب َيت‬ ‫َ‬ ‫كةكؤن‪ :‬تؤضيت كردوة بؤكؤية كةشانازى‬ ‫ث َيوةبكةيت؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬من ناتوانم ئةوة بلَم‬ ‫بى‬ ‫بةآلم ئةوةى ئاشناى كاروضاالكى من َ‬ ‫لةسةرئاستى شاعيرو وةكوضاالكوانةكى‬ ‫مافى مرؤظ بةتايبةتى مافى ذن و وةكو‬ ‫كورديَكيش ئةوانةى ئاشناى كارى من بن‬ ‫دةزانن من زؤرم كردوة بؤ وآلتةكةى خؤم‬ ‫بؤنةتةوةو كوردستانةكةم ‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬كةدةطة ِريَيتةوة كؤية ض‬ ‫ج َيطايةك حةزى ث َيدةكةيت سةردانى‬ ‫بكةى؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬ئةم شت َيكى تايبةت‬ ‫بةخؤمة ئةويش طؤ ِرستانة‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬حةز لةض خواردن َيكى كوردةوارى‬ ‫كؤيان دةكةى؟‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬حةزم لةداندؤكة كة‬ ‫هاتمة كؤية يةكةم ِرؤذ داندؤكم خوارد‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬باثرسيارى ناوةكةشت بكةين تؤ‬ ‫ثى دةلَين؟‬ ‫ناوت نةزةندة و طزنطيشت َ‬ ‫نةزةند بةطيخاني‪ :‬من بة ِراستى ناوم‬ ‫نةزةندة بةآلم هةربةطزنط بانط كراوم‪،‬‬ ‫كةضوومة مةكتةب ئينجا زانيم ناوم‬ ‫نةزةندة بةآلم لةمةكتةب توشى شؤك‬ ‫هاتم من ناوم نةزةندةو هةر بةطزنط بانك‬ ‫دةكريَم لةمة ثرسيارم كرد؟ كاتى خؤى‬ ‫باوكم كةضؤتة نفوس ناوى منى بة نةزةند‬ ‫تؤماركردوة كةهاتؤتةوةش مالَى رؤستةمة‬ ‫فةندى شاعير لةسةر ِريَى مالَى ئ َيمة بووة‬ ‫بةباوكمى طوتوة ناوى ضيت لةمنالَةكةت‬ ‫ناوة باوكيشم طوتويةتى ناوم ناوة نةزةند‬ ‫ِرؤستةمةفةنديش طوتبوو ناوت ل َينابا‬ ‫طزنط خؤشتربوو ئةو شاعيرانة بؤناوةكة‬ ‫ضووة بابيشم طوتويةتى دةبا ناوى طزنط‬ ‫بضى‬ ‫بى بةآلم باوكم نةطة ِراوةتةوة نفوس َ‬ ‫َ‬ ‫لةويَش ناوةكة بكاتة نةزةند كةهاتؤتةوة‬ ‫مالَ​َيش لةالى دايكم طوتويةتى منالَةكةم‬ ‫ناوناوة طزنط ئ َيستاش دايكم هةر طزنطم‬ ‫ث َيدةلَ َى‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪11‬‬


‫ميستةر ستي ثلتن‬ ‫َ‬ ‫حوسيني حاجي قادر‬ ‫سةرةتاي سالَي خويَندني‪ 1954-1953‬ثؤلي‬ ‫ث َينجةمي دواناوةندي كؤية بووم‪ .‬مامؤستاي‬ ‫ئينطليزي ناوي(تاريق)بوو خةلَكي بةغدابوو‪،‬‬ ‫زؤر لةخؤ ِرازي و بةفيزبوو خؤشي وةك كضان‬ ‫دة ِرازاندةوة‪ ،‬سةرة ِراي ئةوةش شارةزايةكي‬ ‫باشي نةبوو لةوانةطوتنةوة‪ .‬هةندآ جار‪ ،‬طةر‬ ‫قوتابيةك شت َيكي نةزانيبا‪ ،‬يان هةلَةيكي كردبا‬ ‫وشةيةكي ناشيريني بةقوتابيةكة دةطوت و‬ ‫كةسمان نةمان دةزاني ماناي ضيية! بةآلم بة‬ ‫ووشةيةكي سووك دةضوو بةرامبةر قوتابياني‬ ‫هةموو ثؤلةكانيش بةكاري دةه َينا‪ِ .‬رؤذيَكيان‬ ‫قوتابياني ثؤل َيكمان كةوتينة طفتوطؤ‬ ‫بةش َيوةيةك ئاطاداري بة ِريَوةبةرايةتيمان كرد‪،‬‬ ‫كةئةوة كردةوةي ئةو مامؤستايةيةو ث َيويستة‬ ‫تةركي بكات‪ ،‬بةآلم ب َيسوودبوو‪ .‬بؤية قوتابياني‬ ‫ثؤلةكة قسةمان كردة يةك و بريا ِريَكمان‬ ‫دا‪ ،‬طةر ئةو ووشةيةي لةطةأل هةركاممان‬ ‫بةكاره َينا‪ ،‬ئةوا دةبآ يةكسةر بة ِروويدا‬ ‫هةلَبدةينةوةو وةكو خؤي ثآي بلَ َيينةوةو‬ ‫هةمومان ثشتطيري يةكتر بكةين‪ .‬وا‬ ‫ِريَكةوت ك َيشةكة بةر من كةوت و ووشةكةي‬ ‫بةرامبةرم بةكاره َينا‪ ،‬منيش يةكسةر‬ ‫سةيريَكي قوتابيةكانم كرد لةجياتي جاريَك‬ ‫سآ جار ووشةكةم بة مامؤستا تاريق طوتةوةو‬ ‫ناوي دايك و باوكيشم ه َينا‪ ،‬ئةويش ل َيم‬ ‫نزيك بؤوةو دةستي هةلَب ِري‪ ،‬بةآلم نةمه َيشت‬ ‫ثةالمارم بداو ضوومة دةرةوة‪ .‬قوتابيةكانيش‬ ‫هةموويان لـ َيي هةستان‪ ،‬ئةويش خ َيرا ضووة‬ ‫دةرةوة بةرةو بة ِريَوةبةرايةتي‪ ،‬ئ َيمةي قوتابيش‬ ‫هاتينة ث َيش دةرطاي ذووري ثؤلةكةو بوو‬

‫طردي شيَخ مستةفاي‬ ‫‪12‬‬

‫بةهةرا‪ .‬بة ِريَوةبةرو مامؤستاكان هاتن و‬ ‫مةسةلةكةمان ت َيطةياندن و طوتمان‪ :‬ئةو‬ ‫مامؤستايةمان ناوآ و ئيدي ناضينة وانةكةي‬ ‫و قوتابخانةش بةجآ ناه َيلين‪ .‬بة ِريَوةبةر‬ ‫ئاطاداري كاربةدةستاني كردبوو‪ ،‬قايمقاميش‬ ‫طوتبووي ئةوة ك َيشةيةكي ناوخؤيية و خؤتان‬ ‫ضارةسةري بكةن‪ .‬ئ َيمة سووربووين لةسةر‬ ‫قسةي خؤمان و تةنيا نةدةضووينة وانةي‬ ‫ئةو مامؤستاية‪ ..‬مةسةلةكة طةيشتة دايةرةي‬ ‫مةعاريفي هةول َيرو دواييش طةيشتة وةزارةتي‬ ‫مةعاريف لةبةغدا‪ .‬ئ َيوارةي دووةم ِرؤذي‬ ‫ك َيشةكة بوو‪ ،‬مةال ئةسعةدي فة ِراش ب ِرياري‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتي قوتابخانةي بؤ ه َينامة مالَةوة‪،‬‬ ‫كة ب ِرياري دةركردن بوو بؤماوةي دووهةفتة‬ ‫بؤ(حةس َين حاجي قادرو و ئةكرةم عةبد جاسم)‬ ‫بؤماوةي يةك سالَيش بؤ(جةودةت محةمةد)‪.‬‬ ‫بؤ بةياني ك َيشةكة طةورةتر بوو‪ .‬قوتابيةكان‬ ‫داواي هةلَوةشاندنةوةي ئةو ب ِريارةيان دةكرد‪.‬‬ ‫ِرؤذي دوايي بة ِريَوةبةري مةعاريفي ئاطاداري‬ ‫كردينةوة‪ ،‬كة داوايةكة ج َيبةجآ دةكريَت‪،‬‬ ‫تةنيا ب ِرياري دوورخستنةوةي سآ قوتابيةكة‬ ‫نةب َيت‪ .‬طوتيشي نابآ مةسةلةكة طةورةتر‬ ‫بكةن و بةلَ​َيني تةواويشي دا لة ماوةيةكي كةم‬ ‫مامؤستا تاريق دةطويَزريَتةوةو مامؤستايةكي‬ ‫ديمان بؤ دآ‪ .‬ئ َيمةش بةلَ​َينمان ث َيدا‪ .‬تاريق‬ ‫لةكؤية نةماو وثاش دوو ِرؤذ لةبةغداوة‬ ‫مامؤستايةكمان بؤ هات خةلَكي ئوستراليا‬ ‫بوو ناوي ميستةر ستي ثلتن بوو‪ ،‬زةالم َيكي‬ ‫باآلبةرزي موو زةردي ضاوشين و دةم بةث َيكةنين‬ ‫بوو‪ .‬ث َيشوازييةكي طةرممان ل َيكرد خويَندن‬ ‫لة قوتابخانةكة ئاسايي بوو‪ .‬ميستةر دةستي‬ ‫بة وانة طوتنةوة كردو هةموو قوتابيةكان لـ َيي‬

‫ِرازي بوون‪ .‬ئةوةندة بة ِريَكوث َيكي وانةكةي‬ ‫دةطوتةوة سةرة ِراي ئةوةي‪ ،‬كة لةئينطليزي‬ ‫بةوالوة هيض وشةيةكي دي نةدةزاني‪ ،‬بةآلم‬ ‫هيض ك َيشةيةكمان لةطةلَي نةبوو‪ ،‬بةلَكو‬ ‫بةماوةيةكي كةم بةتةواوي لةطةلَي ِراهاتين‪،‬‬ ‫ضونكة ئةوةندة شارةزاو دلَفراوان بوو‪ ،‬ئامادة‬ ‫بوولة جياتي جاريَك ضةند جار وانةكةمان‬ ‫بؤ دووبارةكاتةوة‪ .‬زؤر جار بؤ ئ��ةوةي لة‬ ‫ماناي ِرستةكان و ووشةطرانةكان بطةين‪،‬‬ ‫وةك نواندن خؤي دةنواندو الساي دةنطي‬ ‫بالَندةو طيانلةبةراني دةكردةوة‪ .‬ثاشماوةيَيك‬ ‫ئامادةيي خؤي ثيشاندا‪ ،‬كة ئ َيواران لةدواي‬ ‫تةواوبووني دوو وانةكة سةعات َيك وانةي زياد‬ ‫بة ثؤلي ث َينجةم بدات‪.‬‬ ‫ميستةر ستي ثلتن دةيطوت زؤر كةيفم‬ ‫بةشاري كؤية ديَت‪ ،‬ضونكة شارةكةي منيش‬ ‫لة ئوستراليا بةكؤية دةض َيت‪ .‬بةهاري ئةو سالَة‬ ‫زؤر خؤشبوو ميستةر حةزي لة طة ِران بوو‬ ‫بةناو كووضةوكؤآلنةكان و دةوروبةري كؤية‪،‬‬ ‫بؤية داواي لة ضةند قوتابيةك كرد(يةك‬ ‫لةوانة من) بووم كة ِرؤذاني هةيني سةرداني‬ ‫ئةو شويَنانة بكةين‪ ،‬كة حةزي ل َييةو بةناو ِرةزو‬ ‫باخةكاني كؤيةي بط َي ِرين‪ .‬هةروةها داواي‬ ‫ل َيكردن‪ ،‬كة قاتة جل َيكي كوردي بدةينآ‪ .‬ئةوة‬ ‫بوو قوتابيةكان لةبةيني خؤمان قات َيك جلكي‬ ‫كوردي تةواومان بؤ ه َيناو لةبةري دةكردو‬ ‫لة هةموو شت زيَتر حةزي لة رانكوضؤغةو‬ ‫جةمةداني بوو‪ .‬ثاشان داواي خةنجةري‬ ‫ل َيكردين بة خةنجةري دةط��وت(‪.)Daga‬‬ ‫ئةويشمان الي وةستا عةبدةي خةنجةرضي‬ ‫بؤ ك � ِري‪ِ .‬رؤذان��ي هةيني لةسةروضاوةي‬ ‫دةستي‬ ‫طةشتةكةمان‬ ‫حةمامؤكةوة‬ ‫ث َيدةكرد(ئةوساكة ضةند ئاشي ئاو لةبةر ئاوي‬ ‫حةمامؤك ئيشيان دةكرد)‪ .‬تا دةطةيشتينة‬ ‫ئؤمةرخوضان‪ .‬لة هةموو شوين َيك زياتر حةزي‬ ‫لةسةر طردي ش َيخ مستةفا بوو‪ .‬لةو شويَنة‬ ‫خؤشةي ِرووباري كوورةي ك َيضان لةطةأل‬


‫ِرووب��اري حةمامؤك لة دام َيني طردةكة‬ ‫ت َيكةآلو دةب��وون و بةذيَر ثردة كؤنةكةدا‬ ‫ِرةت دةبوو‪ .‬هاذةو هؤذة ئةوناوةي ث ِر دةكردو‬ ‫جوانترين ديمةني شيوي ِرةزان لةويَوة دةستي‬ ‫ث َيدةكرد‪ .‬ميستةر كاميرةيةكي لة شاني بوو‬ ‫ديمةنة جوانةكاني ئةو ناوانةي وةردةطرت‪.‬‬ ‫جاريَكيان لةطةلَيدا ضووينة هةيبةسولَتان لة‬ ‫خؤشي ديمةني جوان و ئاوي زؤري كانيةكة‬ ‫ت َير نةدةبوو‪ .‬سةري سو ِرما بوو لة طونبةتي‬ ‫طؤ ِرةكةو دريَذيةكةي‪ ،‬زؤرمان هةولَدا نةمان‬ ‫تواني هؤي دريَذي طؤ ِرةكةي بؤ راظة بكةين‪.‬‬ ‫ِرؤذيَكيان لةطةلَي ضوومة قشلَةي كؤيةو‬ ‫كاميرةكةي دةره َيناو ضةند ويَنةيةكي دةرطا‬ ‫طةورةكةو ديواري دةرةوةو سةنطةرةكاني‬ ‫وةرط��رت‪ ،‬ثرسياري لة مةرقةدي سةيد‬ ‫جامي و باثير فةقآ ئةحمةد كرد و ويَنةي‬ ‫ك َيشان‪ .‬بةو جؤرة ميستةر ستيثلتن‪ ،‬نةك‬ ‫مامؤستامان بوو‪ ،‬بةلكو برادةرمان بوو ( زؤر‬ ‫جار لةكاتي قسةكردن ناضار دةبووم وشةي‬ ‫كورديم ت َيكةآلو بة ئينطليزي دةكرد‪ ،‬بةآلم‬ ‫طرنط ئةوة بوو لة يةكتر ت َيدةطةيشتين)‪.‬‬ ‫ميستةر بايةخ َيكي زؤري بة ثاك و‬ ‫خاويَني و تةندروستي خؤي دةدا‪ ،‬كةم خؤر‬ ‫بوو‪ .‬جاريَكيان ث َيي طوتم با بضينة يانةي‬ ‫فةرمانبةران‪ .‬ئةو كاتي كاك موحةمةدي‬ ‫عةبدولَآلي ئامؤزام (ناسراو بة حةمة طةمحان)‬ ‫بةلَ​َيندةري بوو‪ .‬كة ضووينة ئةوآ سةيري‬ ‫وةستا عةبدولَآلي كةبابضي دا‪ ،‬كة ضؤن‬ ‫كةباب ل َيدةداو ئامادةي دةكات‪ ،‬بؤية بة مني‬ ‫طوت بةوةستا عةبدولَآل بلَ َيم (يةك كةباب و‬ ‫ضارةك َيك نان و دوو ثشك تةماتةي باش بؤ‬ ‫ببرذيَنآ)‪ .‬ضووينة ذووريَك لةسةر م َيزيَك‬ ‫دانيشتين بةرامبةرمان (مةال زاهيري مةال‬ ‫عةبدولرةحمان) يادي بةخ َير لةطةأل تاقم َيك‬ ‫خةريكي كاغةزانآ بوون بة خ َيرهاتنيان‬ ‫كردين‪ .‬زؤري ث َينةضوو كةباب و ثارضة نانةكة‬ ‫بؤ ميستةر هات و دةستي كرد بة خواردن‪،‬‬ ‫هةر جارةي ثارضةيةكي زؤر طضكةي نان‬ ‫لةطةأل كةمآ كةباب و لةت َيكي طضكةي‬ ‫تةماتة بة ضةنطاأل دةكردة ثاروو‪ .‬ماوةي ضةند‬ ‫خولةك َيك زؤر بة ووردي دةيجووي‪ .‬نيو‬ ‫سعاتي خاياند ئ َيستا نيو كةبابي نة خواردبوو‪،‬‬ ‫بةرامبةريشي مةال زاهير سةري بادةدا‪ .‬لة‬ ‫ناكاو بانطي وةستا عةبدولَآلي كردو طوتي‪:‬‬ ‫كاكة عةبة ضةند كةبابت لةسةر ئاطرةكة‬ ‫هةية‪ ،‬ئةويش طوتي‪ :‬هةشت‪ ،‬ئينجا ث َيي‬ ‫طوت‪ :‬هةر ئ َيستا هةمووي دةبرذيَني لةطةأل‬ ‫دوو نان دوو شيش تةماتة بةخ َيرايي بؤم‬ ‫ديَني و لةسةر ئةو م َيزةي دادةن َيي (دةستي‬ ‫بؤ م َيزةكةي ئ َيمة دريَذكرد) سينية كةباب‬ ‫هات و لةسةر م َيزةكةي ئ َيمة داندرا‪ .‬مةال‬ ‫زاهير هات و بةرامبةر ميستةر دانيشت و‬ ‫يةكسةر نان َيكي كردة ثارضةو دوو كةبابي‬ ‫لةناو دانا و ضةند ثشك تةماتةو ضةنط َيك‬ ‫ثيازو سماقي لةسةر كردو زؤر بة خ َيرايي‬

‫كةوتة خواردني و ت��ةواوي كردو دةستي‬ ‫بة خواردني بةشةكاني دي و لةماوةيةكي‬ ‫ضةند خولةك َيك دا هةمووي تةواو كردو دوو‬ ‫ضاي بةسةردا خ��واردةوةو هةستا ِرؤيشت‪.‬‬ ‫ميستةريش دةستي لة خواردن هةلَطرت و‬ ‫نيو كةبابةكةشي هةر مابوو‪ ،‬بةسةر سو ِرمانةوة‬ ‫سةيريَكي مةال زاهيري كردو طوتي‪ :‬هةستة‬ ‫با ب ِرؤين‪ .‬لة ريَطا ث َيي طوتم‪ :‬ل َيم مةعلوومة‬ ‫ئةم شةو ئةو ثياوة دةمرآ‪ .‬بؤ بةياني‪ ،‬كة‬ ‫ضوومة قوتابخانة يةكسةر بانطي كردم و‬ ‫طوتي‪ :‬كابراكة مرد يان نا؟ منيش طوتم‪ :‬بة‬ ‫خوا ساغ و سةالمةتة!‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِرؤذيَكيان طوتي دةمةوآ تراش بم‪ ،‬لةطةلم‬ ‫وةرة هةموو بةربةرةكاني كؤيةم ثيشاند بدة(بة‬ ‫ئينطليزيش هةر دةلَ​َين بة ِربة ِر) سةرةتا ضووينة‬ ‫دوكاني وةستا باقي‪ ،‬كة بةرامبةر مزطةوتي‬ ‫طةورةبوو‪ ،‬سةيريَكي باشي دوكانةكةي كردو‬ ‫طوتي با ب ِرؤين‪ .‬ئينجا ضووينة دوكاني وةستا‬ ‫مةحمودي لة ط��وزةري كورتان دروان‪،‬‬ ‫دواي ضووين بؤ مةيداني خوارآ بؤ دوكاني‬ ‫حاجي عةبدولَآل خةريكي سةر تة ِركردني‬ ‫نةفةريَك بوو بةئاو و سابوون دوايي بة‬ ‫طويَزان كةوتة سةر تاشيني‪ .‬ميستةر‬ ‫كاميرةكةي دةره َينا و ضةند ويَنةيةكي‬ ‫طرتن و دواي ضووينة دوكاني كاكة ئةفةندي‬ ‫و وةستا حةمةعةلي‪ ،‬ثاشان ضووينة دوكاني‬ ‫وةستا مةعروف‪ ،‬كة زؤر ثاك و خاويَن بوو‪.‬‬ ‫ضةند ديكؤريَكي داري جواني ت َيدا بوو‪ .‬دوا‬ ‫جار ضووينة دوكاني وةستا حةمةدةمين‪.‬‬ ‫ئةوانةي بةتةواوي سةرنج دةدانآ‪ ،‬دوا جار‬ ‫طوتي با بضينة دوكاني وةستا باقي‪ ،‬ضووينة‬ ‫لآَ‬ ‫ئةوآ‪ .‬طوتي بة وةستا ب تةنيا(‪ )100‬فلسي‬ ‫دةدةمآ با تراشم بكات‪ .‬وةستا باقيش طوتي‬ ‫لةبةر خاتري تؤ طةر هيضيش نةدات تراشي‬ ‫دةكةم‪ .‬ميستةر دانيشتو وةستا بةروانكةيةكي‬ ‫سثي خاويَني ث َيوة كردو كةوتة تراشكردني‪،‬‬ ‫كة تةواوبوو‪ ،‬ضووة سةر دةستشؤرةكةو بة ئاوو‬ ‫سابوون ضةند جار سةري شوشت و دوايي‬ ‫وشكي كردةوةو سةيريَكي ئاويَنةكةي كردو‬ ‫ضةند جار طوتي‪ :‬طود طود‪.‬‬ ‫ميستةر ستي ثلتن خؤشةويستي قوتابيان‬ ‫بوو‪ ،‬سووديَكي زؤرمان ل َيوةرطرت‪ ،‬بةتايبةتي‬ ‫قوتابياني ثؤلي ث َينجةم‪ ،‬كة ئةوساكة زؤربةمان‬ ‫لة تاقيكردنةوةي وةزاري دةرضووين‪ .‬جاريَكيان‬ ‫داواي هةندآ ويَنةم ل َيكرد‪ ،‬كة بة كاميرةكةي‬ ‫وةردةطرتن‪ ،‬بةلَ​َيني دا طوتي‪ :‬سالَي ئايندة‪ ،‬كة‬ ‫هاتمةوة ويَنةكانت ثيشان دةدةم‪ ،‬بةآلم ساأل‬ ‫تةواوبوو ميستةر طة ِراوة هةول َير لةويَش ضووة‬ ‫بةغداو بؤ سالَي خويَندني تازةش نةهاتةوة‪،‬‬ ‫ضونكة وةزارةتي مةعاريف طريَبةستةكةيان‬ ‫تازة نةكردةوةو لة جياتي ئةو دوو مامؤستاي‬ ‫ميسري هاتنة كؤية‪ ،‬ئةوانيش مامؤستايان‬ ‫(ئةحمةدوةهبي و ويليان) بوون‪.‬قوتابيةكاني‬ ‫دواي ئ َيمة دةيانطوت ئةو دوو مامؤستايةش‬ ‫باش بوون‪.‬‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ديوانى سامى‬ ‫عةودا َل‬ ‫بآلوكرايةوة‬

‫لةكتاب َيكى(‪)630‬‬ ‫الث��ة ِرةي��ي��دا ك��ة ب��ة ِريَ��وةب��ةراي��ةت��ى‬ ‫ضاثوبآلوكردنةوةى سل َيمانى ضاثخانةى‬ ‫َ‬ ‫عةودال‬ ‫كارؤ ضاثى كردووة ديوانى سامى‬ ‫ب�لآوك��راي��ةوة‪ ،‬ئ��ةم ديوانة ل��ةالي��ةن(د‪.‬‬ ‫كمال معروف)كؤكراوةتةوةو ث َيشةكى‬ ‫بؤنوسراوةو ل َيكؤل َينةوةو ساغكردنةوةى‬ ‫بؤكراوة‪ ،‬كة ئةم كتابة جطة لةشيعرةكانى‬ ‫شاعير سامى ع� َ‬ ‫��ةدال ث َيك هاتووة‬ ‫َ‬ ‫لةث َيشةكيةك و ل َيكؤلينةوةيةك و‬ ‫هةروةها ضةند بةلَطةيةكى دةستنووسى‬ ‫شاعيرو ضةندويَنةيةكى شاعير‪ ،‬ئةم ديوانة‬ ‫بةسةدان ثارضة شيعرى بآلونةكراوةى‬ ‫سامى عةودالَى لةخؤطرتووةو بةرهةم َيكى‬ ‫طرينط و ث ِربايةخةو لةبينينى ماندوبوون و‬ ‫شةونخونى (د‪.‬كمال معروف)ى ث َيوةديارة‪،‬‬ ‫ضةثكى لةشيعرةكانى‬ ‫ث َيشتر لةكتابى‬ ‫َ‬ ‫سامى بةش َيكى زؤرك��ةم لةشيعرةكانى‬ ‫َ‬ ‫عةودال بآلوكراونةتةوة‪ ،‬بةآلم ئةم‬ ‫سامى‬ ‫َ‬ ‫ديوانة سةرجةم شيعرةكانى سامى عةودالى‬ ‫لةخؤطرتووة تةنها هةنديَك لةضوارينةكانى‬ ‫نةبى‪ ،‬وةك ئ��ةوةى لةث َيشةكيةكةيدا‬ ‫َ‬ ‫ئ��ام��اذةى ث َيكراوة كة ئ��ةم ضوارينانة‬ ‫هةزةلين و ضةند وشةيةكى نةطونجاويان‬ ‫ت َيداية بؤية بآلونةكراونةتةوة‪ ،‬بآلوبوونةوةى‬ ‫ئةم بةرهةمة ج َيطاى دلَخؤشية‪ ،‬كةكؤن‬ ‫دةستخؤشى لةبة ِريَز(د‪.‬كمال معرف)دةكات‬ ‫بةبؤنةى هاتنةكايةى ئةم بةرهةمة بةنرخة‬ ‫كة سامى عةودالَى شاعيرى طةلةكةمان‬ ‫هةميشة لةلوتكة دةه َيلَ​َيتةوة‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪13‬‬


‫دةرمانة سروشتيةكان لةشيعرةكانى‬ ‫سامى عةودالَى شاعيردا‬ ‫د‪.‬كةمال مةعروف‬

‫ث َيى هةية‪ .‬ئةزموونى ذيان دةرى خستووة‬ ‫كةطياو ِرووةك و ميوةو دةرمانةكانى ترى‬ ‫سروشتى بايةخ َيكى طةل َيك مةزنيان‬ ‫بؤضارةسةركردنى جؤرةها نةخؤشى‬ ‫هةيةو ل َيكؤلَينةوةى زانستى ثشت ِراستى‬ ‫كردؤتةوة كة دةرمانة سروشتيةكان زؤر‬ ‫بةكةلَكن بؤ مرؤظ‪ ،‬ث َيويستة كةمرؤظ‬

‫َ‬ ‫لةهةول و كؤشش‬ ‫هةر لةديَرزةمانةوة مرؤظ‬ ‫داب��ووة بؤضارةسةركردنى دةردةكانى‬ ‫بؤئةمةش ثةناى بردؤتة بةر بةكار ه َينانى‬ ‫طذوطياى سروشتى‪ ،‬بةكاربردنى طذوطياى‬ ‫سروشتى سةرةتا لةسؤمةريةكان دةستى‬ ‫ث َيكردو ثاشان لة ِريَطةى يؤنانيةكانةوة‬ ‫بةهةموو دونيادا بآلوبؤوة‪،‬‬ ‫لةسةردةمى مةليك (ئاشوور‬ ‫َ‬ ‫ثانيثال ‪ 626-668‬ث‪.‬ز)دةرمانى‬ ‫طيايى بةكارهاتووةو مةليك‬ ‫لةم ب��وارةدا ِرؤلَ��ى بةرضاوى‬ ‫بينيوة بؤبةكاره َينانى‪ ،‬تةنانةت‬ ‫فةرمانى بةجوتياران داوة كة‬ ‫لةكؤشكةكةى ئةم طذوطياية‬ ‫ب ِرويَنن‪ ،‬خودى خؤى كارى‬ ‫كردووة بؤئامادةكردنى دةرمانى‬ ‫طيايى وةهانى خةلَكيشى داوة‬ ‫كةبايةخ بةضاندنى طذوطيا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةركةوتنى‬ ‫ب��دةن‪،‬‬ ‫ئاينى ئيسالم ضةندةها‬ ‫زان��اى ئيسالمى داه َينانيان‬ ‫طذوطياى‬ ‫لةبةكاره َينانى‬ ‫سروشتى دا ك��ردووة‪ ،‬زاناى‬ ‫ثزيشكى بةتواناو ل َيهاتوو‬ ‫هةلَكةوتوون كة ِرؤلَى باشيان‬ ‫بينيوة لةبةكاره َينانى طذوطياى‬ ‫سروشتى و ضارةسةرى جؤرةها‬ ‫ثي كردووةو هانى‬ ‫نةخؤشيان َ‬ ‫موسولَمانانيان داوة كة ثةي ِرةوى‬ ‫َ‬ ‫عةودال‬ ‫ئةم دةرمانة سروشتيانة بكةن سامي‬ ‫و ب��ؤض��ارةس��ةرى نةخؤشى‬ ‫بةكارى به َينن‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫زانستى سةردةم بةكاره َينانى‬ ‫بةآلم‬ ‫دةكات‪،‬‬ ‫مذادى كيمياوى ثةي ِرةو‬ ‫نى‬ ‫ي‬ ‫بةكاربه‬ ‫ميوانة‬ ‫سةوزةو‬ ‫طياو‬ ‫ئةم‬ ‫ؤذانة‬ ‫ر‬ ‫َ َ‬ ‫ِ‬ ‫دةركةوتووة كة مذادى كيمياوى ماكى‬ ‫تاكو لةشى لةجؤرةها نةخؤشى بباري َ‬ ‫َزى و‬ ‫جى‬ ‫بى و دووربكةويَتةوة لةنةخؤشى‬ ‫ساغ‬ ‫لةش‬ ‫خ��راث لةسةر جةستةى م��رؤظ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةه َيلَ َى بؤية جاريَكى تر طة ِرانةوة سةر‬ ‫ترسناك و كوشندة‪ ،‬ل َيكؤلينةوةكانيش‬ ‫دةرمانة سروشتيةكان‪ ،‬ئيم ِرؤ لةوآلتة‬ ‫جةخت لةسةر بةكاره َينانى بةرووبومة‬ ‫َ‬ ‫ث َيشكةوتووةكانى جيهاندا دةرمانة‬ ‫سروشتيةكان دةكةنةوةو هانى خةلكى‬ ‫سروشتيةكان زؤر ِرةواجى هةيةو خةلَكى‬ ‫دةبى‬ ‫مرؤظ‬ ‫ويست‬ ‫ي‬ ‫لةث‬ ‫كةزياد‬ ‫دةدةن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةردانى دةرمانخانة سروشتيةكان دةكةن‬ ‫نى و ثشت طويَيان نةخات‪،‬‬ ‫بةكاريان به َي َ‬ ‫ديارة دةرمانة سروشتيةكان لة ِرادةبةدةر‬ ‫ديارة لةسةردةمان َيكى ديَرينةوة خةلَكى‬ ‫سودبةخشن و خةلَكان باوة ِرى زؤريان‬ ‫دةرمانة سروشتيةكانيان بةكاربردوون‪،‬‬ ‫‪14‬‬

‫ضى‬ ‫كةلةاليةن حةكيمانى خؤمالَيةوة َ‬ ‫كراون‪.‬‬ ‫بةيبوون و حاجيلةيان بؤضارةسةرى‬ ‫و سكضوون و ئازار شكاندن و نةه َيشتنى‬ ‫هةوكردنى سط و سوتانةوةى طةدة‪،‬‬ ‫ث َيض ث َيداهاتن‪ ،‬بةدهةرسى و ذانة سط‪،‬‬ ‫بة ِرووش بةكارهاتووة بؤ وةستانى خويَن‬ ‫بةربوون‪ ،‬بؤسكضوونى سووك‪،‬‬ ‫سامى عةودالَيش دةلَ َى‪:‬‬ ‫لةبؤ زط ه َيشان حاجيلةو بةيبوون‬ ‫بة ِرووش بخواتن بؤدةردى زط ضوون‬ ‫سى مانطى بخوا‬ ‫بؤخو َين كةمانيش َ‬ ‫بىخو َين‬ ‫بؤالشةى‬ ‫كوزة َلةوشينكيش‬ ‫َ‬ ‫تالَيشكيان‬ ‫ث� َي��ش��ي��ن��ان‬ ‫بةكاره َيناوة دذى ِرؤماتيزمة‬ ‫بؤحالَةتى هةوكردنى زراو و بةردى‬ ‫زراو وطيرانى ميز‪ ،‬قةنةفلَيشيان‬ ‫بؤئازارى ددان و خاوكةرةوةى‬ ‫ئازارى ماسولكةكان بةكاره َيناوة‪،‬‬ ‫تالَيشك و قةنةفلَيان ت َي َ‬ ‫كةل‬ ‫كردووة بؤ ط َي ِري و طو ِريةتييان‬ ‫َ‬ ‫عةودال دةلَ َى‪:‬‬ ‫بةكاربردووة‪ ،‬سامى‬ ‫ب َينة بكو َل َينة هةندةك تا َليشك‬ ‫يبنى بةشيو بةطؤشتى ذيشك‬ ‫ل َي َ‬ ‫َ‬ ‫قةنةفل ت َيكة َلى بكة‬ ‫كةم َيك‬ ‫بة م َيشكى ب��زن و د َل��ى مريشك‬ ‫ب��ك��و َل� َ�ى ت��ادةب��ت��ة ئ��او َي��ك��ى ثةتى‬ ‫حةوت جارى ل َيدةن لةبؤ طو ِريةتى‬ ‫س��اغ دةبيتةوة ه��ةروةك��و ج��اران‬ ‫بةقسةى جالينؤس لةكتابى مةتى‬ ‫ترشؤكة بؤ نةخؤشى ث َيستى‬ ‫دريَذخايةن بةسوودة شمرى‬ ‫بؤ خورك ونةخؤشى ث َيست و‬ ‫َ‬ ‫دومةل بةكارهاتووة‪ ،‬بؤية سامى‬ ‫ال ِرةشةو‬ ‫دةلَ َى‪:‬‬ ‫ئ�����اوى ت���رش���ؤك���ةو خ��و َي��ن��ى ق��ال��ؤض��ان‬ ‫ب��ة ِروون��ى ش��م��رى و م َيشكى ن��او قؤضان‬ ‫ه����ةن����دىَ ك���ةث���روك���ة ب����ةئ����اوى ت���اآلو‬ ‫ب���درىَ ه��ةش��ت س��ع��ات ج���وان و ث��اك ث��اآلو‬ ‫سؤتكة طيايةكة بؤثةش َيويةكانى طةدةو‬ ‫ِريخؤلَةكان بةسودة‪ ،‬هةروةها بؤسك‬ ‫ضوونيش بةكارديَت‪ ،‬تؤطندؤرةش بؤ‬ ‫هةوكردنى ِريَ ِرةوى ميز بةسوودة‪ ،‬شاعير‬


‫دةلَ َى‪:‬‬ ‫هةردوكيان جوان بكو َل َينة سؤتكةو تؤطندؤرة‬ ‫بيكة ثةرداخ َيك جوان كة سارد بؤوة بيخؤرة‬ ‫ئيسحاليةكةت ضاك دةكا زةريف ثنج دةبيتةوة‬ ‫ضاك دةبيتةوة وةك جاران زطت قنج دةبيتةوة‬ ‫بؤن خؤشكةرة بؤنةخؤشى شةكرة بة‬ ‫سودة‪ِ ،‬رازيانة ِرووةك َيكى ك َيويية بؤ ِرةبؤ‪،‬‬ ‫بؤهةرسكردن‪ ،‬بؤضارةسةرى شةلةل‬ ‫و ش َيرثةنجة بةكارهاتووة‪ ،‬هاريكارى‬ ‫نويَبوونةوةى خانةكانى جطةر دةدات‪َ ،‬‬ ‫دل‬ ‫و م َيشك ه َيور دةكاتةوة‪ ،‬لةسةردةمى‬ ‫فيرعةونةكانةوة بةكاريان ه َيناوة‪ ،‬شاعير‬ ‫دةلَ َى‪:‬‬ ‫ِروون���ى ب��ؤن خؤشكةو ِرازي��ان��ةو طةرضك‬ ‫ب��ؤش��ةل��ةل ب���وون و ن��ةخ��ؤش��ى ل���ةرزةك‬ ‫ح���ةوت ج���ارى ل�� َي��دةن ل��ةالش��ةى ت���ةواو‬ ‫دةب��ت��ة ط��و َي��زى س��اغ وةك ماينى ب��ةرزةك‬ ‫طولَةزةردة‪ ،‬طولَ​َيكى زةردى ك َيويةو‬ ‫د ِركى هةية‪ ،‬بؤسك ضوون و قةلَشتى الق‬ ‫َ‬ ‫بةكاردى‪ ،‬شاعيردةلَ َى‪:‬‬ ‫د ِرك�����ة زةردة خ���ؤى ِرةط و دةم����ارى‬ ‫دةك���ر َي���ت���ة دؤش������او ل���ة ك��������وردةوارى‬ ‫دةرم����ان����ى ي���ةك���ةم ب��ؤق��ةرش��ت��ى الق‬ ‫س����ى ج�����ارى ل���� َي����دةن ك������راوة ض���ارى‬ ‫َ‬ ‫كاردى طيايةكى طةآلثانة لةبةهاردا‬ ‫دةبى‪ ،‬لةناو سماق زةردى دةكةن‬ ‫شين‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤخواردن بةكاردى و لةهةمان كاتيشدا‬ ‫دةرمانى طةدةو ِريخؤلَةكانة‪ ،‬شاعير دةلَ َى‪:‬‬ ‫ن������اوزط ب���ري���ن���دار ت���ا ن�������ة ِروا ب���ةالق‬ ‫ك����اردى ب���ة ِرةش���ى ث�������ةروةردةى سماق‬ ‫ب��ك��رىَ دة ِرؤذان ل��ةس��ةري��ةك بيخوا‬ ‫ي���ةك���ةم دةرم����ان����ة دةرم���ان��� َي���ك���ى ت��اق‬ ‫جاترة طيايةكى تيذة جاران خةلَكى‬ ‫بؤثاراستنى طؤشت بةكارى دةه َينا‪ ،‬بؤثتةو‬ ‫دل و نةخؤشى َ‬ ‫كردنى ماسولكةكانى َ‬ ‫دل‬ ‫زؤر بةسودة‪ ،‬بؤه َيوركردنةوةى هةناسةو‬ ‫نةخؤشى ه��ةآلوس��ان��ى سيثةالك و‬ ‫كؤكة ِرةشة بةكارديَت‪ ،‬سامى دةلَ َى‪:‬‬ ‫ل���ةب���ؤ ك���رم���خ���ى َ‬ ‫دل ئ������اوى ج���ات���رة‬ ‫ل���ةس���ةت دةرم����ان����ى ح��ةك��ي��م ض��ات��رة‬ ‫وةك ط��ي��ا وةرد َي����ن����ة ب��ؤت��ان��ةى ل��ةض��او‬ ‫ل���ةب���ؤ وةرد َي�����ن�����ةى ب���ك���رىَ ب���ةدؤش���او‬ ‫لو ِرك طولَ​َيكى ِرةنطاو ِرةنطة بؤنى‬ ‫هةية زؤر تالَة بؤ ذانة سك بةكارديَت‪،‬‬ ‫تالَيشك طيايةكى ك َيوية ثة ِرةكانى نةرم‬ ‫و د ِركاوى ية خواردن َيكة دةدريَت بةكةو‪،‬‬ ‫تالَيشك بؤ سةرئ َيشةو ذانةسك بةكارديَت‪،‬‬ ‫جاشاعيردةلَ َى‪ :‬طوذالَك(كالَةكة مارانة)‬ ‫ول��و ِرك وبةندةكةو دارةب��ةن وخاويشى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل تالَيشك‬ ‫بكرى‬ ‫هةرث َينج ت َيكةآلو‬ ‫بؤنةخؤشى ط َي ِربوون زؤر بةسودة‪.‬‬

‫ط���وذا َل���ك و ل�����و ِرك ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ب��ةن��دةك��ة‬ ‫ث��ةل��ك��ى دارةب������ةن خ��اوي��ش ه��ةن��دةك��ة‬ ‫ه��ةرث � َي��ن��ج ث�� َي��ك��ةوة ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ت��اري��ش��ك‬ ‫ل��ي ب��ن��درىَ بةطؤشتى ذيشك‬ ‫وةك شيو َ‬ ‫سلق ضارةسةرى برين و هةوكردنى‬ ‫َ‬ ‫دةطرى‪،‬‬ ‫ث َيست دةكات‪ِ ،‬ريَطا لةكةم خويَنى‬ ‫ِر َي لةهةوكردنى كؤئةندامى ميزة ِرؤ و‬ ‫َ‬ ‫دةطرى‪ ،‬ضارةسةرى‬ ‫طورضيلةو ميزلَدان‬ ‫س��ةر ئ َيشةو شةقيقة دةك��ات‪ .‬ش َيلم‬ ‫ضارةسةرى نةخؤشيةكانى سى دةكات‪،‬‬ ‫سوو ِرى خويَن لةطورضيلة ضاالك دةكات‪،‬‬ ‫ِر َي لةنةخؤشيةكانى بةردى زراو دةطريَت‬ ‫بؤية دةلَ َى‪ :‬سلَق و ش َيلم بؤ هةوكردنى‬ ‫هةموو ئامرازةكانى ناو سك بةسوودة‪.‬‬ ‫ئ���اوى س� َل��ق��ى س���ؤر ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ثة َلث َينة‬ ‫َ‬ ‫ل���ةط���ةل ب��ك��و َل � َي��ن��ة‬ ‫ث��ةل��ك��ى ش � َي��ل��م��ى‬ ‫ه����ةرزن����ة خ���ؤش���ةى ب��ك��ة ب���ة ض���اوى‬ ‫س���ى ِرؤذى ب��خ��وا ه���ةر ب���ة ت����ةواوى‬ ‫َ‬ ‫طولَة وشترالوك طيايةكة بؤدلَة كوتةكة‬ ‫بةكاريان ه َيناوة‪ ،‬م َيكوك طيايةكى شيرينة‬ ‫بؤهةوكردنى بؤ ِريةكانى ه��ةواو برينى‬ ‫طةدةو دوانزة َ‬ ‫طري و ئازارى ِريخؤلَةكان‬ ‫َ‬ ‫بةكارديَت‪ ،‬خ ِرنووك تال و وورد و ِرةق‬ ‫و د ِركاويية‪ ،‬بؤطيرسانةوةى زةحيرى‬ ‫َ‬ ‫مندال بةكارديَت‪ ،‬هةروةها ِرةطةكةى‬ ‫بؤ حةساسية زؤر بةسودة‪ ،‬جا سامى لةم‬ ‫بارةيةوة دةلَ َى‪:‬ث َيكةوة م َيكوك و خرنووك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طوذالَك و طولَى وشترالوك بؤ‬ ‫سيل وسة ِرةتان يةكاويةكة‪.‬‬ ‫ث�������ةروةردة ب���ك���رىَ دؤش�����او ل��ةم � َي��ك��وك‬ ‫ب���ي���او َي���ن���ةن���اوى ق���ل ق���ل���ةى خ��رن��وك‬ ‫دةرم���ان���ى س��ي��ل��ة ه��ي��ض ش��ك��ت��ان ن��ةب� َ�ى‬ ‫دةن��ك��ى ط���وذا َل���ك و ط��و َل��ى وش��ت��رال��وك‬ ‫ب���ؤس���ةرةت���ان���ي���ش ه����ةرض����ار ث�� َي��ك��ةوة‬ ‫ط����ةر ث�� َي��ض��ان��ةب��وو دةس���ت���م ل�� َي��ك��ةوة‬ ‫ت��اق��ى ك���راي���ت���ةوة ه���ةر ث�����ارةى دةوىَ‬ ‫ب��ةت��اق��ى ك������راوةى ج����وان و ِر َي���ك���ةوة‬ ‫طيابةند طيايةكى زؤر بؤن خؤشة بؤ‬ ‫نةخؤشى شةكرة بةكةلَكة‪ ،‬هةنطوينى ِراو‬ ‫بؤ هةوكردنى طةدةو ِريخؤلَةو دوانزة َ‬ ‫طري‬ ‫و ترشة لؤكى طةدةو قةبزى بةكارديَت‪ .‬جا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثةلكى‬ ‫‪:‬هةندى طيابةند‬ ‫شاعير دةلَ َى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هةنطوينى ِراو‬ ‫بكرى‬ ‫خاو ت َيكةآلو‬ ‫بؤدلَة كوتةو زامدارى جةرط بةسودة‪.‬‬ ‫ه��ةن��دىَ ط��ي��اب��ةن��دو ه��ةن��دىَ ثةلكى خاو‬ ‫َ‬ ‫ت َي َ‬ ‫لةطةل ضةند هةنطوينى ِراو‬ ‫كةل كةن‬ ‫ب���ؤ د َل����ة ك��وت��ك��ة و زام�������دارى ج���ةرط‬ ‫دةب����ى ب��خ��وا ثياو‬ ‫م����اوةى ه��ةف��ت��ةي��ةك‬ ‫َ‬ ‫ئةسثون بنةطيايةكى بةكةفةو ث ِرو‬ ‫وردة بؤنى نيية‪ ،‬بؤجل شوشتن بةكارديَت‪،‬‬ ‫جاران بؤهاريش بةكاريان ه َيناوة‪:‬‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ه�����ارى ه���ات���ة س����ةر الش�����ةو دةم���اغ���ى‬ ‫ب���ةك���ةث���وى ب���خ���وا ئ��ةس��ث��ون��ى ش��اخ��ى‬ ‫��ى ش��ك ض��ادةب��ى‬ ‫ه��اري��ةك��ةى دة ِروا ب� َ‬ ‫ب��ةذي��ن��ى س��اغ��ي و خ��ؤش��ى ش���اد دةب��ى‬ ‫سركةى هةنارى ِر َي لة خ َيرال َيدانى‬ ‫َ‬ ‫كوتكى دةطرآ‪ ،‬نةخؤشيةكانى‬ ‫دل و دلَة‬ ‫َ‬ ‫طةدةو هةلَضوون ناه َيلَ َيت‪ ،‬ضارةسةرى‬ ‫برين و نةخؤشيةكانى ث َيست دةكات بؤية‬ ‫شاعير دةلَ َي‪:‬‬ ‫ث��ةل��ك��ى ل�����و ِرك و س���رك���ةى ه���ةن���ارى‬ ‫ث�� َي��ك��ةوة ب��ك��ؤ َل � َي��ن��ة دةرم�����ان و ض���ارى‬ ‫��ى ف���� ِريَ دة‬ ‫ب��ال��وك��ةى ي��ةك��ةم س���ةرى ل� َ‬ ‫ئ��ةوج��ا ئ���اوةك���ةى ت � َي��ه��ة َل��س��و ل � َي��ى دة‬ ‫طولَى وشترالوك طيايةكة لةسةحرا‬ ‫دةبى‪ ،‬ووشتر دةى خوا‪ ،‬بؤدلَة كوتةو‬ ‫شين َ‬ ‫بريندارى بةكارديَت‪ ،‬شاعير دةلَ َى‪:‬‬ ‫ط��و َل��ى وش��ت��رال��وك ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ض��اك��ى وى‬ ‫س���ى ج�����اران ل��ةث��اش��ى ش��ي��وى‬ ‫ِرؤذىَ‬ ‫َ‬ ‫ض����ل ِرؤذى ب���خ���وا ض����ا دةب���ي���ت���ةوة‬ ‫دووج��اري��ش ب��خ��وا ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ط��ؤش��ت ِر َي���وى‬ ‫دارا ناوى جؤريَكة لةدةرمانى تايبةتى‬ ‫َ‬ ‫بةكاردى بؤئةو كةسانةى كةتوشى‬ ‫ضاو‬ ‫َ‬ ‫شةو كويَرى دةبن‪ ،‬شاعير دةل َى‪:‬‬ ‫دارا ب��ك��و َل�� َي��ن��ن ل���ةن���او د َل�����ى م���ة ِر‬ ‫ت������ا ِروون دةردةك������ا ك��ل��ض��وك دةك����ا ت��ة ِر‬ ‫���ى ج����اران‬ ‫ل����ةض����اوان ب���ك���رىَ ه��ةت��ا س� َ‬ ‫���ى زة ِر‬ ‫دةرم����ان����ى ن�� َي��زي��ك ه��اس��ان��و ب� َ‬ ‫جاران بؤنةه َيشتنى خوريشتى لةش‬ ‫خوى َ‬ ‫َ‬ ‫تال و قو ِراويان ت َيكةآلو‬ ‫و ث َيست‪،‬‬ ‫كردووةو ئةنجامى باشيشى هةبووة‪ ،‬بؤية‬ ‫شاعيردةلَ َى‪:‬‬ ‫ه��ةن��د َي��ك خ � َي��ى ت��ا َل��و ق���و ِراو َي���ك���ى تير‬ ‫ت�����ةواو ب��ي��ش � َي��ل��ن ه����ةروةك����و ه��ةوي��ر‬ ‫ث����ى بشؤ‬ ‫ب���ةئ���او َي���ك���ى س���اردخ���ؤت���ى َ‬ ‫خ��وري��ش��ت��ى دةب�����ا ب���ةت���ةج���روب���ةو بير‬ ‫ِروونى د ِركة زى و ِروونى طولَة بة ِرؤنة‬ ‫ت َي َ‬ ‫كةل دةكريَن بؤ نةه َيشتنى بيرؤكة كة‬ ‫نةخؤشيةكى ث َيستة‪ ،‬هةروةها نةخؤشى‬ ‫ال ِرةش��ةو تةشةنا بوونى برينيشى ضارة‬ ‫دةكريَت‪ ،‬بؤية شاعير دةلَ َى‪:‬‬ ‫ت� َي��ك��ة َل��ي��ان بكة ب��ك��و َل� َ�ى ه��ةش��ت سعات‬ ‫بب َيت بةمةعجون ه���ةردووك ض��ا دةك��ات‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طولَة ِرؤن دووبارة‬ ‫ِروونى زيش‬ ‫دةبى قةثات‬ ‫زوو‬ ‫دةكـا‬ ‫بيرؤ ضـا‬ ‫َ‬ ‫جاران بؤخوريشت و سووربوونى لةش‬ ‫ِرؤنى وورضيان بةكاره َيناوة‪ ،‬شاعير دةلَ َى‪:‬‬ ‫ه��ةن��د َي��ك ب��س��وت� َ�ى ل��ةم��وى س���ةرو ث��رض‬ ‫ت � َي��ك��ة َل��ى ب��ك��ةن ل���ةط� َ‬ ‫��ةل ِرون����ى وورض‬ ‫���ى ض�����ةور ب��ك��ةن‬ ‫ب��ي��ش��ؤن و ئ���ةوج���ا ث� َ‬ ‫س���ى ج����ارى ل��� َي���دةن ض���ا دةب����ى ط���ورج‬ ‫َ‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪15‬‬


‫ديداري تايبةت لةطةأل‬ ‫خالَة شيَخ جةنطي تالَةباني‬ ‫بةشي َثينجةم‬ ‫كةكؤن‪ :‬بارودؤخي كؤية لةكؤتايي سييةكان‬ ‫و سةرةتاي ضلةكاندا ضؤن بوو؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬بارودؤخي ئةو ِرؤذانة زيَتر‬ ‫بابةتي نةورؤزي لةخؤ دةطرت‪ .‬خةلَكان َيك‬ ‫هةبوون زؤر حةزيان دةك��رد لةهةموو‬ ‫بةهاريَكدا بةبؤنةي نةورؤز ئاهةنط بكةن و‬ ‫نةورؤز ِريَكخةن‪ .‬ئةوانة خةلَكي خويَندةوار‬ ‫و ك��وردث��ةروةر ب��وون‪ ،‬كةضي خةلَكي‬ ‫ديكةش هةبوون ث َييان وابوون‪ ،‬ئةم جةذنة‬ ‫جةذني كافرانة‪ .‬يةكمجار بةبيرم دآ‬ ‫لةسالَي‪ 1939‬ث َيش هةلَطيرساني جةنطي‬ ‫دووةمي جيهاني‪ ،‬ئ َيمة ئةوكاتة قوتابي‬

‫ئةوشويَنة‪ ،‬ئ َيمةش هةموومان لةدواوةي‪.‬‬ ‫لةسةر طردةكة ئاطرمان كردةوةو شاييمان‬ ‫كرد و هةريةكةمان ضاي و خواردنمان‬ ‫لةطةأل خؤمان ه َينابوو‪ .‬بؤ ئ َيمة سةيران َيكي‬ ‫خؤشبوو‪ .‬لةو نةورؤزةدا دواي ئاطركردنةوة‬ ‫تاقم َيك شايي و هةلَثةرك َيي دةكرد‪،‬‬ ‫هةنديَكي دي‪ ،‬كة دةنطيان خؤش بوو‬ ‫طؤرانيان بةضةثلَة ِريَزان دةطووت‪ .‬هةنديَكي‬ ‫ديكةش شيعرو س��روودي نيشتمانيان‬ ‫دةخويَندةوة‪ .‬لةضلةكاندا بةتايبةتي‪-1945‬‬ ‫‪ 1946‬نةورؤز لةتاتوكان دةكرا‪ .‬بةبيرم دآ‪،‬‬ ‫كة كاتي نةورؤز هات‪ ،‬دةنطويةك بآلوبؤةو‪،‬‬ ‫لي ت َيك دةدةدن‪ ،‬بؤية‬ ‫طواية نةورؤزةكةمان َ‬ ‫ئاطاداريان كردينةوة‪ ،‬كة ئاطامان لةخؤ بآ‬

‫شيَخ جةنطى وفامتةخانى خيَزانى ‪ ،‬لةندةن‪1991-‬‬ ‫بووين‪ ،‬ئ َيمةيان ه َينا بؤالي ئةو طردةي‬ ‫مالَي ئ َيمة(مةبةستي شاخي مشكةية)‬ ‫مةال مةعسوم هات لةطةلَماندا‪ ،‬ئةو يةكةم‬ ‫مةالبوو بةشداري نةورؤز بكا‪ ،‬كةئاطري‬ ‫ت َييدا كرايةوةو ث َيي ناخؤش نةبآ‪ .‬بةشداري‬ ‫مةال مةعسوم هاندةريَك بوو بؤ زؤران‪ ،‬ئةو‬ ‫لةث َيشةوة دة ِرؤيشت و شاقةلي كةواكةي‬ ‫لةثشت َينةكةي بةستبوو بةطو ِر دة ِرؤيي بؤ‬ ‫‪16‬‬

‫و وريا بين‪ .‬من مةدحي خؤم ناكةم‪ ،‬بةآلم‬ ‫منيان ِراسثارد لةطةأل يةك َيكي دي تاولَ​َيك‬ ‫لة تاتوكان هةلَدةين تابةيانيش ثاسةواني‬ ‫بكةين‪ .‬منيش ب ِرنؤيةكم ثآ بوو قيت و قؤز‬ ‫فيشةكدانم لةخؤ بةستبوو ضووينة ج َيطاي‬ ‫مةبةست‪ ،‬دواي ئةوةي ل َيف وكةل وثةلي‬ ‫ث َيويستمان لةطةأل خؤمان برد تا بةياني‬ ‫ثاسةوانيمان ل َيطرت و هيضيش لةطؤ ِرآ‬

‫نةبوو‪ .‬بؤبةياني ووردةووردة قة ِرةبالَغي ثةيدا‬ ‫بوو‪ ،‬ثةيتا ثةيتا خةلَك ِرووي لة(تاتوكان)‬ ‫دةكرد‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ذنان بةشدارييان ت َيدا دةكرد؟‬ ‫لآَ‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬بة ذنان زؤر دةهاتن‪،‬‬ ‫بةآلم بةمش َيوةي ئ َيستا نةبوو‪ .‬ئةو ِرؤذطارة‬ ‫ذنان زؤربةيان خويَندةواريان نةبوو لةثشتي‬ ‫خةلَكةكةوة دادةنيشتن‪ .‬من ِريَزم هةية بؤ‬ ‫ذنان‪ ،‬بةآلم ئةو وةختة ذنى خويَندةوار كةم‬ ‫بوون‪ ،‬بةثةنجةي دةست دةذم َيردران‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ضيديش دةربارةي بارودؤخي‬ ‫ئةو ساكة؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬لة ‪ 1939‬بابةتي سياسةت‬ ‫هاتة طؤ ِرآ‪ .‬ئةوكاتة تازة بةزمي ئةوة لة‬ ‫طؤ ِرآ بوو‪ ،‬كة شيوعيةت سةرهةلَدةدا‪.‬‬ ‫دةيانطوت خيانةتة لةطةأل ئينطليز بيت‬ ‫و بةجاسوس لةقةلَةميان دةدا‪ .‬ث َيم واية‬ ‫ئةوة سةرةتاي بابةتي سياسي بوو لةكؤية‪.‬‬ ‫زؤر ضاك بةخةيالَم دادآ‪ ،‬كة عومةراغاي‬ ‫شةوط َي ِري و حةمةدي كةريمي و تاقم َيك‬ ‫هةبوون‪ ،‬دةيانطوت شيوعيةت ثةيدا بووة‪،‬‬ ‫ئةو كاتة ناويَكي ديكةي هةبوو‪*.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬تةحة ِرور؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬نا تةحة ِرور دوايي ثةيدا‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئةو ثياوانةي باسي شيوعيةتيان‬ ‫دةكرد كآ بوون؟‬ ‫ش� َي��خ جةنطي‪ :‬س��ةي��د ئ��ةن��وةري‬ ‫سةيدة ئةحمةدي بةرزنجي مةكتةبي‬ ‫تةحة ِرو ِري لة كؤية دانا‪ .‬لة هةمان كاتيشدا‬ ‫نووسينطةي ث َيوةندييةكاني بةريتاني‬ ‫هةبوو‪ ،‬كة بةبؤنةي ش��ة ِري دووةم��ةوة‬ ‫ثةيدابوو‪( .‬كةمالي مةال سادق) بةرثرسي‬ ‫نووسينطةكة بوو طؤظاريَكيان دةردةهينا‬ ‫وا بزانم بةناوي (كاروان)**بوو بة ِراستي‬ ‫بةتةواوي نازانم و لة بيرم نايآ ناوي‬ ‫طؤظارةكة ضي بوو ب َيطومان لة اليةن‬ ‫ئينطليزةكانةوة دةردةضوو ثرؤثاطندةيان بؤ‬ ‫خؤيان دةكرد‪ .‬كت َيبخانةيةكي بضوكيشيان‬ ‫َ‬ ‫هةندي كت َيبي لـآ بوو‪.‬‬ ‫هةبوو ئةو طؤظارةو‬ ‫من ناوبةناو دةضووم بؤئةوآ‪ ،‬بةآلم زؤر‬ ‫هةبوون ث َييان دةطوتم سةردانيان نةكةم‪،‬‬ ‫من بؤ خويَندنةوة دةض��ووم‪ ،‬هةروةها‬ ‫ِراديويةكي لـآ بوو بؤ بيستني دةنطوباس‪.‬‬


‫ِرؤذيَكيان دةنطؤ ثةيدا بوو‪ ،‬كة ِراديؤيةكةي‬ ‫نووسينطة نةماوة‪ .‬ئ َيمة زؤرمان ث َيناخؤش‬ ‫بوو‪ .‬دواي خةلَك زاني و ئاشكرا بوو‪ ،‬كة‬ ‫سادقي كةريمة طؤجي و عةبدول ِرةحمانة‬ ‫ِرووتة بردبوويان‪ ،‬ثاش شةو ه َينايانةوة‪ .‬لةو‬ ‫طؤظارةي نووسينطةي بةريتاني بابةت و‬ ‫شتي خؤشي ت َيدا بوو‪ ،‬يةك َيك لةو بابةتانة‬ ‫دةمةتةق َييةك بوو لةن َيوان سةرؤك وةزيراني‬ ‫ئةوساكةي توركيا سةعد ئؤغلؤ‪ ،‬نوري‬ ‫سةعيد سةرةك وةزيراني ع َيراق‪ ،‬هةرضةند‬ ‫هةموو دةمةتةق َييةكة‪ ،‬كة بةشيعربوو ضاك‬ ‫لةبيرم نةماوة‪ ،‬بةآلم دوو ديَرم لةبير ماوة‪.‬‬ ‫لآَ‬ ‫سةعد ئؤغلؤ بة نوري سةعيد دة ‪ ،‬دةبآ‬ ‫كوردةكان بةكارب َينآ‪ ،‬وةك ئ َيمة وةك‬ ‫كارتي قومار بةكارمان ه َيناون‪ ،‬كاتي خؤي‬ ‫سوارةي حةميديةمان بؤ دروستكردوون‬ ‫و هةلَمان خةلَةتاندوون‪ ،‬كةضي نوري‬ ‫سةعيد وةآلمي دةداتةوة‪ ،‬كة كوردي ئةو‬ ‫لآَ‬ ‫زةمانة وةك جاران نين و بة شيعر دة ‪:‬‬ ‫(كوردي ئةم دةورة هةندة شةيتانن ‪ -‬من و‬ ‫تؤ ضةرضل بةكةر دةزانن)‪،‬‬ ‫لآَ‬ ‫لة داخانيش ئؤغلؤ دة ‪( :‬كةواتة سآلو لة‬ ‫خؤمان ‪ -‬مانطامان مردووة ب ِراوة دؤمان)‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ئ َيستا با ب َيينة باري طوزةراني‬ ‫خؤت‪ ،‬ضؤن بوو ضؤن دةستت ث َيكرد؟‬ ‫ش َيخ جةنطي‪ :‬ث َيش ئةوةي بضم بؤ‬ ‫قزلَوو‪ ،‬ئةوكاتة سةلَت بووم لة تةكيةي‬ ‫تالَةبان لة كؤية ذووريَكم هةبوو‪ ،‬وةك‬ ‫مةنتيقةي موحرةمة وابوو‪ ,‬بةو واتاية كةس‬ ‫بؤي نةبوو ب َيتة ذوورةوة‪ ،‬يان دةرطاي‬ ‫بكاتةوة‪ .‬شةويَكيان لة بيرمة دةرطام لةسةر‬ ‫داخرابوو‪ ،‬بؤ بةياني جةماعةتي تةكية‪،‬‬ ‫دةيانطووت ئةوكابراية هةر نةهاتةدةر‬ ‫بؤي ئةوةي ناني بةياني بخوا‪ ،‬دواي كة‬ ‫درةنط داهات ناضار بوون ب َين و دةرطايان‬ ‫ل َيكردمةوة‪ .‬كةضووم بؤ( قزلَوو) ئةو كاتة‬ ‫عةزيزاغاي خراثةي دةستي دة ِرؤيي‪ ،‬بؤية‬ ‫ث َييان دةطوتم مةضوو دةتكوذن‪ .‬قايمقامي‬ ‫ئةوساي كؤية كابرايةكي عةرةب بوو ناوي‬ ‫حاجي فازيل بوو بانطي كردم و ث َيي طوتم‬ ‫تؤ ثياويَكي قاضاغ بووي لةحكومةت‪ ،‬بؤية‬ ‫ناه َيلَم بضييةوة قزلَوو‪ .‬ديار بوو لةطةأل‬ ‫عةزيزاغا لةسةر ئةوة ِريَك كةوتبوون‪ .‬زؤرم‬ ‫هةوأل دا بضمةوة قزلَوو بة تايبةتي ئةوآ‬ ‫بة سةنةدو تاثؤ هي ز ِر دايك َيكم بوو‪ ،‬كة‬ ‫ئامؤزاي بابيشم بوو‪ .‬ئةويش كةفالةتي بؤ‬ ‫كردبووم‪ .‬قايمقام هة ِرةشةي ل َيكردم‪ ،‬كة‬ ‫نابآ بة هيض ش َيوةيةك بضمةوة قزلَوو‪،‬‬ ‫منيش طوتم هةر دةضمةوة‪ .‬ثورزايةكم‬ ‫هةبوو ناوي ش َيخ عارف بوو سةرؤكي‬ ‫دادطاي عةشايةري بوو‪ ،‬تةلةفؤنم بؤ كردو‬

‫شيَخ جةنطى و ئاكؤى كو ِرى –ناوة ِراستى حةفتاكان‪ ،‬طوندى كانى توو‬ ‫حالَيم كرد‪ ،‬كة قايمقام غةدرم ل َيدةكاو‬ ‫لآَ‬ ‫ناه َي بضمةوة سةر زةويةكةمان لة قزلَوو‪،‬‬ ‫خةريكة لةناو خةلَك دةمشك َينآ‪ .‬شةو لة‬ ‫تةكية دانيشتبووم عةتااللةي ثؤست هات‬ ‫و طوتي دةركة ديناريَك‪ .‬منيش طوتم‬ ‫مةسةلة ضيية‪ ،‬طوتي تؤ دينارآ دةركة‬ ‫ئةوجا ث َيت دةلَ​َيم‪ .‬منيش ديناريَكم دايآ‪،‬‬ ‫جا ديناري ئةو زةمانة زؤر بوو‪ .‬ئةوجا طوتي‬ ‫ش َيخ عارف تةلةفؤني بؤ قايمقام كردووةو‬ ‫ث َيي طوتووة جةنطي كو ِري خالَمة شةريك‬ ‫و برادةريشين‪ ،‬هةر شت َيكي بةسةر بآ ل َيت‬ ‫قبووأل ناكةم‪ .‬بةياني زوو عةزرا***ي فةراشي‬ ‫قايمقام هات و ث َيى ِراطةياندم‪ ،‬كة قايمقام‬ ‫داوام دةكا‪ .‬كاتآ ضوومة الي ث َيشوازييةكي‬ ‫طةرمي ل َيكردم و طوتي‪ :‬هةلة بالشيخ‬ ‫و فةرمووي ل َيكردم‪ .‬ث َيشتر هة ِرةشةي‬ ‫ل َيدةكردم تةشقةلَةي ث َيدةكردم‪ ،‬ئ َيستاش‬ ‫لآَ‬ ‫دة انشااللة امورك ماشية‪ .‬هةلَسوكةوتي‬ ‫لةطةأل جاران زؤر جيابوو‪ .‬قايمقام طوتي‪:‬‬ ‫تؤ بةياني ب ِرؤ قزلَوو سةر زةوي خؤت‬ ‫‪ ،‬منيش ث َينج شةم ديَم لةطةأل ليذنة‪،‬‬ ‫ضيت هةية لةبةلَطةي قانووني ئامادةي‬ ‫لآَ‬ ‫بكة‪ .‬منيش طوتم‪ :‬وة بة قانووني لةطةلَم‬ ‫بكةن مةمنوون دةبم‪ .‬لة قزلَوو هةندآ مالَي‬ ‫لـآ بوو‪ ،‬نةضوومة ئةوآ لةسةر طرديَك‬ ‫هةندآ ذوورم دروست كردبوو لةوآ بووم‬ ‫ضاوة ِرواني قايمقامم دةكرد‪ .‬بؤ ِرؤذي ث َينج‬ ‫شةموو قايمقام لةطةأل حوس َيني حاجي‬ ‫بةط و حاجي عةوآل بةطي هاتن دوايي‬ ‫عةزيزاغاش هات‪ .‬قايمقام ِرووي ت َيكردم‬ ‫طوتي ‪ :‬ك َيشةكةتان ضى ية؟ منيش طوتم‪:‬‬ ‫ئةوة تاثؤ و ئةوة سةنةدي دادطا‪ ،‬ئةوةش ئةو‬ ‫كةفالةتةي ز ِر دايكم بؤي كردووم‪ ،‬كة ئةو‬ ‫زةويانة هى ئ َيمةية‪ .‬ئةوة دةسالَة عةزيزاغا‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫داطيري كردووة‪ ،‬نة كريَمان دةداتآ‪ ،‬نة‬ ‫زةويةكةشمان بؤ دةطة ِريَن َيتةوة‪ .‬بؤية‬ ‫داوا لة حكومةت دةكةم زةويةكةمان بؤ‬ ‫بطة ِريَن َيتةوة بة ِريَطاي قانووني‪ .‬عةزيزاغا‬ ‫طوتي‪ :‬ئةوة هي خؤمة و ئ َيرةش كةسنةزانة‪.‬‬ ‫منيش بة قايمقامم طوت‪ :‬جةنابي قايمقام‬ ‫با بؤت باس بكةم ئ َيرة ضوار كاني هةية‬ ‫يةكيان بةناوي كةسنةزان‪ ،‬ئةوي دي‬ ‫كاني حاجيانة‪ ،‬ئةوةكةي دي كاني د ِركةية‬ ‫ضوارةميش كاني قزلَووة‪ ،‬هةر ضواريان‬ ‫لة سنوري ئةو طوندةدان‪ ،‬قابيلة ديَيةك‬ ‫ئةوةندة كانييةي نةبآ؟ ئةوةش تاثؤ و‬ ‫سةندةدي مةحكةمة و وةكالةتي خؤم‪.‬‬ ‫عةزيزاغا هةر ك َيشةيةكي هةية با بضآ بؤ‬ ‫تةسوية ضارةسةري بكا‪.‬‬ ‫لة ئةلقةي داهاتوودا با بزانين زةويةكاني‬ ‫قزلَوو بؤ كآ دةب��آ؟ ض���اوة ِروان بن لة‬ ‫ذمارة(‪)10‬ى كةكؤن بآلوي دةكةينةوة‪.‬‬ ‫ضةند تنيَبينيةك لة كةكؤنةوة سةبارةت بة‬ ‫ناوة ِركي ئةم ئةلقةية‬ ‫* سةرةتا شيوعيةت بة ناوي بةلشةفيكةوة‬ ‫ن��اس��را ب���وون‪ ،‬بؤية ثيَمان واي��ة دةب��آ‬ ‫بةلشةفيكةكان بووبن‪.‬‬ ‫** ئةو طؤظارة بة طو َيرةي قسةكاني خالةَ‬ ‫شيَخ جةنطي دةبآ ناوي ( دةنطي طيَيت نوآ)‬ ‫بآ كة ئينطليزةكان لة كاتي شة ِر بؤ ثرؤثاطندة‬ ‫دةريان دةكرد‪.‬‬ ‫*** عةزرا كابرايةكي كؤيي جولةكة بوون‪.‬‬ ‫بؤ ماوةيةك فةراشي قاميقامي كؤية بووة‪ ،‬تا لة‬ ‫عياق دةريكردن بؤ ئيسرائيل‪.‬‬ ‫كؤية حكومةتي رَ‬ ‫ثيَش ضةند َ‬ ‫ساليَك عةزرا لة تةلةفزيؤني ث‪.‬ك‪.‬ك‬ ‫لة ئيسرائيلةوة قسةي كرد باسي كؤيةي دةكرد‪.‬‬ ‫هيوادارين هيَشتا لة ذياندا مابآ‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪17‬‬


‫طولَة شيعر لة طولَدانى كؤية‬ ‫كةيفى جوان ِرؤيى‬ ‫‪1883-1814‬‬

‫دةبى ناوى فةتحووالَ بووب َيت‬ ‫شاعيرى مةزن و غةدر ل َيكراو كةيفى َ‬ ‫باوك و باثيرةى نةزانراوة‪ ،‬بةالَم جاف بووة‪ ،‬بة طويَرةى كت َيبى (كؤية‬ ‫دةبى لة سالَى ‪ 1814‬لة طوندى‬ ‫و شاعيرانى)‪ ،‬مامؤستا كةريم شارةزا َ‬ ‫َ‬ ‫(كويَرة َ‬ ‫دى) ى جوان ِرؤ لة دايك بووب َيت! بةالم مامؤستاى نةمر (مةسعود‬ ‫محةمةد) طومانى هةية لة سالَى لةدايك بوون و طوندى (كويَرة َ‬ ‫دى)‬ ‫بةلَطةو ل َيكدانةوةى بؤ كردووة‪ ،‬مةرسية شيعريَكى حةزرةتى حاجى‬ ‫قادرى كؤيى بؤ كؤضى دوايى دوايى كةيفى ه َيناوةتةوة لة شيعرى‪:‬‬ ‫(فةلةك بة تيرو كةمانى لة ئ َيمة ضؤتة كةمين)‪:‬‬ ‫ك�����ة ض����وي����ت����ة ح���������ةدى ب�����اب�����ان و ع���� َي����ل����ةك����ةى ج����اف����ان‬ ‫ب����ط����ري����ة ه�������ةروةك�������و ب������اران������ى م����ان����ط����ى ف�������ةروةردي�������ن‬ ‫�����ى ق���������ةوم و ق���ي���ل���ة ه���������اوارة‬ ‫ل�����ة ق���������و ِر ب���ن���ي���ش���ة ب����� َل َ‬ ‫ئ���ةس���ي���رة (ك���ةي���ف���ى) ل����ة ِرؤم�������ا ل����ة ح���ةث���س���ى ذ َي������ر زةم���ي���ن‬ ‫��ى ف��ي��ر دةوس����ة‬ ‫ل���ة (ك����و َي����رة دىَ ) ى ك���ة (ك���ةي���ف���ى) ى ت���ي���اب� َ‬ ‫ج���ةه���ةن���ةم���ة ك���ةن���ةم���ا (ك����ةي����ف����ى) ش�������ارى ق��وس��ت��ةن��ت��ي��ن‬ ‫حةزرةتى حاجى قادرى كؤيى بؤ مةرطى كةيفى شينى ط َي ِراوة‪ ،‬ئ َيجطار‬ ‫بى ضونكة ضةندين جار‬ ‫ثى ى دةض َيت زؤرى خؤشويست َ‬ ‫نيطةران بووة‪َ ،‬‬ ‫لة شيعرةكانى ناوى ه َيناوة تةنانةت دةلَ َى‪:‬‬ ‫ك������ةي������ف������ى ح���������اج���������ةت ن������ي������ة ب��������ك��������ةم ب�����اس�����ى‬ ‫ئ������������ةم ك������ت������ َي������ب������ةى ب�������خ�������وون�������ى دةي������ن������اس������ى‬ ‫زاناى مةزن (مةسعود محةمةد) بؤ ساغ كردنةوةى طوندى (كويَرة َ‬ ‫دى)‬ ‫لةشارةزايةكى ناوضةى شارةزوورى ثرسيوة كة (حةسةن بةطى جاف‬ ‫َ‬ ‫لةطةل شيعرو م َيذوو خةريكة‬ ‫بووة) كة خةلَكى ناوضةى شارةزوورةو‬ ‫َ‬ ‫طووتويةتى (كويَرة َ‬ ‫دى) نة ئاوةدان نة ويَران لة شارةزووردا نية!! بةالم لة‬ ‫ِراستيدا طوندى َ‬ ‫(دى كويَر) هةية لة نزيك عةربةت رةنطة حاجىقادرى‬ ‫كؤيى مةبةستى َ‬ ‫ئةوى بووب َيت!!‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ش َيخ ِرةزاى تالَةبانى بةشة ِر‬ ‫فةقى يايةتى هاتؤتة كؤية‪،‬‬ ‫كةيفى بة َ‬ ‫هاتوون‪ ،‬بةالَم مةال عةبدوالَى جةليزادة اليةنطيرى ش َيخ ِرةزاى كردووة‪،‬‬ ‫ديارة بة كاريكات َير ويَنةيان لةسةر ديوار دروست كردووةو ل َييانداوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةفةرمووى ‪:‬‬ ‫ضونكة كةيفى‬ ‫ض�������ؤن ه����ةي����ب����ةت����ى ب��������ردم ل�����ة ح�����������زوورى ح������ةزارةت������ى‬ ‫ض������ؤن ه���ةي���ب���ةت���ى ك��������ردم ب������ةس������ةرو س������ورةت������ى دي������وار‬ ‫َ‬ ‫دةتؤرى و دةض َيتة هةول َير‬ ‫كةيفى بةهرةمةندو هةست ناسك لة كؤية‬ ‫و حةلةب دةب َيتة مامؤستاى كو ِرةكانى والى‪ ،‬كةيفى كةلةكؤية رؤيوة‬ ‫و تؤراوة‪ ،‬رةشيد ئاغاى حاجى بةكر ئاغاى حةويَزى نامةيةكى شيعرى‬ ‫دؤستانةى بؤ دةن َي َ‬ ‫لى دةكا بةالَم كةيفى ه َيند‬ ‫رى داواى طة ِرانةوى َ‬ ‫َ‬ ‫بريندارو ِرةنجاوة ناطة ِريَتةوة كؤية‪ ،‬دوايى دةض َيتة ئةستنبؤل ف َيرة‬ ‫زمانى فة ِرةنسى بووة لة بالَويَزخانةى فة ِرةنسا دامةزراوة وةكو وةرط َي ِر‬ ‫لةفة ِرةنسى بؤ توركى‪ ،‬كةيفى بة كوردى و عةرةبى و فارسى و توركى‬ ‫ثى داوة كة كةيفى ضوار‬ ‫شعرى داناوة‪ ،‬حاجى قادرى كؤيى ئاماذةى َ‬ ‫زمانى بة ِرةوانى زانيوة ‪:‬‬ ‫زوب������ان������ى ك���������وردى و ت�����ورك�����ى و ف�����ارس�����ى و ع����ةرةب����ى‬ ‫دةزان������������ى وةك��������و ب���ةي���ت���ى خ������وس������رةو ش��ي��ري��ن‬ ‫وةه���������اى‬ ‫َ‬ ‫‪18‬‬

‫كؤسار كؤيي‬

‫بةجى دةه َي َلى و ناطة ِر َيتةوة‪،‬‬ ‫كةيفى ج��وان� ِرؤي��ى بة ئ َيجطارى كؤية‬ ‫َ‬ ‫دةربارةى ئةو ديَ ِرة شيعرةى كةيفى‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ب��ى‬ ‫���ؤ‬ ‫ل‬ ‫ه���ة‬ ‫ض��ةن��ط��ى‬ ‫ك��������ةزةدةى‬ ‫���ى‬ ‫َ‬ ‫ئ�� َي��س��ت��ةش وةك�����و م����ورغ� َ‬ ‫������ى ه�����ؤش�����م و ئ����ي����ف����ت����ادة ث�����ةر َي�����ش�����ان و ن���ط���ون���س���ار‬ ‫ب� َ‬ ‫زان��اى م��ةزن (مةسعود محةمةد) دةرب��ارةى ئةو ديَ�� ِرة شيعرةى‬ ‫نوسيويةتى‪:‬‬ ‫(من بؤخؤم ئةوةندة ئةم بةيتة دةخويَنمةوة‪ ،‬مووض ِرك دةم طريَتةوة‪،‬‬ ‫لى َ‬ ‫دى‪ ،‬خاوةن هةست‬ ‫دةتوانم بلَ​َيم بؤن سؤى هةناويَكى هةلَقرضاوى َ‬ ‫دةبى ضى‬ ‫و هونةر وةريَكى وةك كةيفى خاوةن طيانى نازكى شاعيرى َ‬ ‫بى لةوةى كة لةطةلَيدا كراوة ضى ضةشنة ئينفيعاالت َيك سروشت‬ ‫ض َيشت َ‬ ‫كردبى باوة ِرم هةية ئةوةندة‬ ‫ئةنجن‬ ‫ئةنجن‬ ‫داطرتبى‬ ‫وجودى‬ ‫و هؤش و‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةخؤيدا شكاوةتةوة !هةستى خةجالةت و ستةمى كردووة‪ ،‬كة نةيتوانيوة‬ ‫تاكة يةك ِرؤذيش دواى كارةساتةكة لة كؤية بم َين َيتةوة)‪.‬‬ ‫خؤشةويستى و ِريَزى جةنابى كةيفى لة كؤية هةر ماوةتةوة نيشانة‬ ‫بةوةى خةلَك َيكى زؤر لة كؤية ناويان (كةيفى) ية بؤتة تايبةت مةند ئةو‬ ‫ناوة لة كؤية‪ ،‬دةقى شيعرةكةى كةيفى هؤى نةطة ِرانةوةى بؤ كؤية لة‬ ‫وةرامى نامة شيعرى رةشيد ئاغاى حاجى بةكر ئاغاى حةويَزى كةيفى‬ ‫بةو ش َيوةية وةرامى دةداتةوة‬ ‫ئ�����ةى ن����ووح����ى ن���ةج���ات���م ل���ةدةس���ت���ى ض����ةرخ����ى ج��ةف��ـ��ـ��ـ��اك��ار‬ ‫وةى ِرووح و س�����ةرو م��ا َل��ـ��ـ��ـ��ى م��ن��ت ج��وم��ل��ة ب���ة نيـــــثار‬ ‫���ى د َل��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ى زارو ن��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ةزارم‬ ‫ب���ا خ���اك���ى ب�����ةرى ث � َي��ـ��ت ب� َ‬ ‫���ى ط� َ‬ ‫����ول و ط���و َل���ش���ةن و ط��و َل��ـ��ـ��زار‬ ‫ب���اف���ةرش���ى س�����ةرى ِر َي������ت ب� َ‬ ‫ل����ةو س������اوةى ب���ةن���ةى خ���ام���ة غ������ةزةل ن���ووس���ى ض���ى ش��ي��ري��ن‬ ‫ش���ةك���ك���ةر ش��ك��ةن��ي��ت ك�������ردووة وةك ت���ووت���ى ب���ة م��ي��ن��ق��ـ��ـ��ـ��ـ��ار‬ ‫رةش����ح����ةى ق���ة َل���ةم���ت م��ش��ك��ى ل���ةس���ةر ن���ام���ة ف��ش��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ان ك��رد‬ ‫ه����ةم خ���ام���ةو ه����ةم خ���ام���ة‪ ،‬ه����ةم ئ���ةش���ع���ارو ه����ةم ئيشعــــار‬ ‫(ف����ى ال��ج��م��ل��ة) ك���ة ن��وس��ي��ـ��ـ��ـ��ـ��وت��ة ل���ةب���ؤ ن��ـ��ـ��ـ��اي��ـ��ـ��ةوة كـــؤية‬ ‫ض����ون ب��� َي���م���ةوة ئ�� َي��س��ت��ةش ك��ـ��ـ��ـ��ةل��ةس��ةرم��اي��ة ش��ـ��ـ��ـ��ة ِرى ث��ار‬ ‫ب��ى‬ ‫���ى ك���ة زةدةى ض��ةن��ط��ى ه���ة َل���ـ���ؤ َ‬ ‫ئ�� َي��س��ت��ةش وةك�����و م����ورغ� َ‬ ‫ب���ى ه��ؤش��م و ئيفتــــــــادة ث��ةر َي��ش��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ان و نــطونــــســار‬ ‫َ‬ ‫بــــى ع��ـ��ـ��ـ��ارم ئـــةطةر ب َيـــمةوة كـــؤيــة‬ ‫و‬ ‫غـــــيرةت‬ ‫��ى‬ ‫َ‬ ‫ب� َ‬ ‫ث���ى ِرووت و وةك����و س���ةر ِرةش��ـ��ـ��ى موخـــتــار‬ ‫وةك ث��ةي��ك��ةرى َ‬ ‫ئــيمــــان و د َلـــــم وا بــةدةســــتى دول��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ��ب��ةرى دابــــوو‬ ‫نــــةيــدا ب���وو وةه����ا حـــاجى ِرةش��ـ��ـ��ـ��ـ��ك ديـــنى ب��ة دينـــــار‬ ‫م��ن خ��ةس��ت��ة ت���ةن و ج��ةس��ت��ة شــكةســتةى غ��ـ��ـ��ةم��ى ئ���ةو ب��ووم‬ ‫ئــــةو بـــوو بــة دةواو مــــةرهـــةمى بيــــَطانة و ئةغيـــار‬ ‫خـــؤت واق��ي��ف��ى ئ��ةس��ـ��ـ��رارى ك��ة ضـــؤن ئـــاخرى كـــاريــــش‬ ‫بـــى حـــورمـــةتــى ك���ردم ب��ةق��ـ��س��ةى موفســيد و بةدكـــار‬ ‫َ‬ ‫ضـــؤن هةيــبــةتى ب��ـ��ـ��ردم ل��ة ح��ـ��ـ��ـ��زوورى حــةزارةتـــــــــى‬ ‫ضـــؤن هةيـــئةتى ك��ـ��ـ��ـ��ردم ب��ةس��ـ��ـ��ـ��ةرو س��ـ��ـ��وورةت��ـ��ـ��ى ديــــوار‬ ‫��ى ن���ةدى ئةمــــما‬ ‫هـــةرضــةنـــدة جـــةفاى دام و س��ـ��ـ��ةف��ام ل� َ‬ ‫شاهــانة دةك����ةم م��ـ��ـ��ةدح و ث��ه نـــاى ضـــاكى ب��ة ئـــةشـــعار‬ ‫دائــيــــم لــــة خـــةرابــاتـــى ح��ـ��ـ��ـ��وزوورى حـــةزةراتــــــم‬ ‫نــةمـمــاوة لـةبـــةر تـــاعــةتــى تـــةن تـــاقــةتى ديــدار‬ ‫ــةتــى (كـةيــفى) لــةمــةوال بــة فــريــبــت‬ ‫هــة َلــنــاغــة َل‬ ‫َ‬ ‫ب��ـ��اب��ةس ب��ـ��ـ� َ�ى وةف��ـ��ـ��اى ئ��ـ � َي��وة و بــا ب���ةس ب��ـ� َ�ى جـةفـــاى يــار‬


‫يادةوةرى‬

‫ضةند يادةوةريةك لةطة َ‬ ‫ل هونةرمةندى شارةكةمان‬ ‫مامؤستا (وريا ئةحمةد)‬

‫مولود ذاكاو‬ ‫مامؤستا وريا ئةحمةد هونةرمةنديَكى‬ ‫هةلَكةوتووى شارةكةمانة‪ ،‬مايةى شانازى‬ ‫ش��ارى كؤيةوكوردستانيشة‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫لةهةول و كؤشش داية‬ ‫ساالَن َيكى فرةزؤرة‬ ‫بؤخزمةتكردنى هونةرى كوردى‪ ،‬هةولَةكانى‬ ‫ض ِر كردؤتةوة بؤدةرخستنى ِرووى ِرةسةنى‬ ‫طؤرانى ومؤسيقاو ئاوازى كوردى بؤئةوةى‬ ‫بةشةكل و مؤركى نةتةوايةتيةوة بيانثاريَزى‬ ‫و جيايان بكاتةوة لةطؤرانى و ئاوازى دةرةكى‪.‬‬ ‫هةر لةبةربةتةنطةوة بوونى بؤهونةرو ويَذةو‬ ‫ئةوةتانى مانطانة ذمارةيةكى‬ ‫زمانى كوردى‬ ‫َ‬ ‫زؤر لةطؤظارى ضالواز و ِرامان بؤثؤل َيك‬ ‫نووسةرو هونةرمةندو ئةديبى كؤية دةن َي َ‬ ‫رى‬ ‫بةبى بةرامبةرو لةسةر كيسةى خؤي‪ ،‬ئةدى‬ ‫َ‬ ‫ئةوةش نواندنى وةفانية بؤهونةرو ئةدةبى‬ ‫كوردى؟ يا بلَين بؤهونةرمةندان و ئةديبانى‬ ‫شارةكةى‪ .‬مامؤستاوريا هةر لةمندالَيةوة‬ ‫كو ِريَكى َ‬ ‫ئاقل و زيت و ذير بوو‪ ،‬لةسالَى‬ ‫شةست يا شةست و يةك بوو بؤماوةيةك‬ ‫بةرثرسى ئةو بووم لة يةكيةتى قوتابيانى‬ ‫كوردستاندا كة ئةوكات مامؤستا(عةلى‬ ‫حةويَز) ل َيثرسراوى يةكيةتى كؤيةبوو‪.‬‬ ‫دي��ارة كة وري��ا زؤر شتى دةرب��ارةى‬ ‫كوردوكوردستان و كوردايةتى دةزانى‬ ‫ضونكة لةو كؤ ِروكؤبوونةوةو دانيشتنانةى‬ ‫كة ِرةحمةتى باوكى (ئةحمةدى حةمة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هاو ِر َي و برادةرانى لةكؤية‬ ‫مةال)‬ ‫دةيانط َي ِرا بؤخؤشى زؤر باسى كوردايةتى‬ ‫و نيشتمان ثةروةرى ت َيدا دةكرا‪ ،‬مامؤستا‬ ‫ورياش زؤر جاران ئامادةى ئةم دانيشتنانة‬ ‫بووة‪ ،‬بؤية لةضاو ئةوانةى لةتةمةنى خؤى‬ ‫م َيرد مندال َيكى ضاوكراوةتر بوو‪.‬‬ ‫�ى كةبةيانى ي����ازدةى ئ��ادار‬ ‫ك��ات� َ‬ ‫خويَندرايةوة لة سالَى(‪ )1970‬بةم بؤنةيةوة‬ ‫ئاطر بةست َيك لةن َيوان شؤ ِرشط َيرانى كورد‬ ‫بةسةرؤكايةتى بارزانى نةمرو ميرى ع َيراقى‬ ‫ئةوكات ِراطةيةندرا‪ ،‬مامؤستا وريا هاتة الم‬ ‫و طوتى هؤنراوةيةك بؤ ئةم نةورؤزة بنوسة‬

‫مامؤستا وريا ئةمحةد‬ ‫بى سانسؤر‬ ‫كةلة(‪ )21‬ئاداردا بةسةربةستى و َ‬ ‫يادى دةكةينةوة منيش ئاوازيَكى خؤشى‬ ‫َ‬ ‫هةندى مةرجى‬ ‫بؤدادةن َيم‪ ،‬هةرخؤشى‬ ‫بؤ دان��ام دةرب��ارةى ضؤنيةتى دا ِرشتنى‬ ‫هؤنراوةكة‪ ،‬منيش لةسةر مةرجةكانى‬ ‫خؤى ئةم هؤنراوةيةى خوارةوةم نووسى‬ ‫مذدةبى نةورؤزة‬ ‫بةناوى (نةورؤز )‪ :‬مذدة‬ ‫َ‬ ‫جةذنى كوردانة ثيرؤزة‬ ‫َ‬ ‫دةش��ت ودةر خةمليوة ديسان‬ ‫َ‬ ‫ط��ول ثشكوت بولبول بةسؤزة‬ ‫َ‬ ‫س�����ةرى س���ال���ى ئ��اري��ان��ة‬ ‫ي�����ادى ك�����اوةى ق��ارةم��ان��ة‬ ‫ب���ةه���ارة ج���ةذن���ى دلَ�����دارة‬ ‫ج��ةذن��ى الديَ���ي���ة ه��ى ش��ارة‬ ‫هةلَثةرك َيية ئ��اه��ةن��ط س��ازة‬ ‫زةم���ي���ن ث��� ِر س���از و ئ����اوازة‬ ‫س�����ةرى س���الَ���ى ئ��اري��ان��ة‬ ‫ث��ةي��م��ان��ى م����ةم و زي��ن��ان��ة‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫بةم جؤرة بؤم نارد‪ ،‬مامؤستا وريا ئاوازيَكى‬ ‫خؤشى بؤدانابوو لةيادى ئاهةنطى نةورؤز‬ ‫وةلى مخابن من ئةوكاتة‬ ‫ث َيشكةشكرا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطوندى طؤمةشنى ش َيخان مامؤستابووم‬ ‫َ‬ ‫هةندى كارى تايبةتى ماوةم نةبوو‬ ‫لةبةر‬ ‫وةلى‬ ‫ئامادةبم‪،‬‬ ‫�ةورؤزة‬ ‫�‬ ‫ن‬ ‫ئةم‬ ‫لةئاهةنطى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى ب��رادةر بؤيان ط َي ِرامةوة لةوانة‬ ‫مامؤستا(جةواد حةمةد ب��ةط) طوتى‬ ‫سرووديَك لةدانانى تؤو ئاوازى مامؤستا‬ ‫وريائةحمةد لةيادى نةورؤز ث َيشكةشكرا‬ ‫ئيتر هةر ه َيندةم دةربارةى بيستةوة جا‬ ‫نازانم مامؤستا وريا ض ئاوازيَكى بؤدانابوو‪،‬‬ ‫با ئةوةش بلَيم هؤنراوةكة دريَذبوو بةآلم‬ ‫من هةر ه َيندةم لةبير مابوو‪ .‬لةكؤتايدا‬ ‫داواى تةمةن دريَذى بؤ كاكةوريا دةكةم‬ ‫و سوثاسى دةكةم بؤ ئةوخزمةتة زؤرةى‬ ‫كةث َيشكةشى هونةرى طؤرانى و مؤسيكى‬ ‫كوردى دةكات‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪19‬‬


‫لة بيرةوةريةكانى خواليَخؤشبوو‬ ‫مامؤستا عبدولمةجيد شيَخ نورةدين جةلى زادة‬ ‫بةشى َثينجةم‬ ‫خؤثيشانداني نارِةزايي قوتابيان و‬ ‫مامؤستاياني كؤية‪ ،‬دذي َ‬ ‫لةسيدارةداني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شيخ سةعيدي ثيران و هاوةلةكاني‬ ‫هةروةها ِرووداويَكي ديكة‪ ،‬كة لةو ساآلنةي‬ ‫كؤيةدا دةنطي داي��ةوة شؤ ِرشي ‪1925‬ي‬ ‫كوردستاني باكور و هةلَواسيني سةركردةكاني‬ ‫بوو‪ :‬ش َيخ سةعيدي ثيران‪ ،‬دكتؤر فوئاد و‬ ‫هاوةلَةكانيان‪ .‬بة ِراستي خةلَك لة كوردستاندا‬ ‫هةموو مات و ثةش َيو بوون بؤ ئةو كارةساتةي‬ ‫لةكوردستاني توركيا ِرووي��دا‪ .‬مامؤستاياني‬ ‫قوتابخانةي كؤية‪ ،‬كة هةموويان كوردثةروةر‬ ‫بوون‪ ،‬بةم بؤنةيةوة قوتابيانيان ِريزكردن و‬ ‫ضوونة بةردةم مالَي مةالي طةورة‪ .‬مةالي‬ ‫طةورةش ضووة هةيواني كؤشكي سةرآ و‬ ‫لةويَوة دةستي بةقسة كردو لةوتارةكةيدا زؤر‬ ‫سوثاسي بة ِريَوةبةرو مامؤستاو قوتابياني كرد بؤ‬ ‫ثةرؤشيان بؤ ئةم كارةساتةو ثيشانداني نا ِرةزايي‬ ‫بةرامبةري‪ .‬ئةمجا شيعريَكي خؤي‪ ،‬كة بةم‬ ‫بؤنةوة داينابوو خويَندةوة‪.‬‬ ‫م���ن ي���ةق���ةي خ����ؤم ل���ةب���ؤي���ة دادةد ِرم‬ ‫ئ���� َي����وة ن���اب���ن ب����ة ه���ي���ض و م����ن دةم�����رم‬ ‫دةب�����آ م���ن ك��ةي��ف��ي ض��ي��م ب���ةدون���ي���ا ب� َي��ت‬ ‫ق���ةوم���ي م���ن وا ِرةزي������ل و ِري���س���وا ب� َي��ت‬ ‫ب�� َي��ك��ةس و ب���� َي����دةر و ف���ةق���ي���روو ه����ةذار‬ ‫ب���آ س�����ةرو س���ةرف���ي���راز و ب���آ س�����ةردار‬ ‫ئ������ةوةي ر َي����ط����اي ل���ة ك����وردةك����ان ط����ؤ ِري‬ ‫ل��ةع��ن��ةت��ي خ����وا ل���ة ئ���ةل���ح���ةدو ط����ؤ ِري‬ ‫ج�����ي ب����ط����رم����ةوة ب���ؤت���ان‬ ‫ق��������و ِري ك�����ام‬ ‫َ‬ ‫ب�����ؤ ب�����راي�����ان�����ي ج�������ةزي�������رةو ب����ؤت����ان‬ ‫خ���ةم���ي دون���ي���ا ب��ك��ةي��ن ب���ةس���ةر خ��ؤم��ان‬ ‫ب����ؤ ع����ةزي����زان����ي ئ�������ةرزة ِرؤم و وان‬ ‫ن������اوي ك�������وردي ن���ةم���ا ل���ةن��� َي���و ت���ورك���ان‬ ‫ث���ةت���ي ت����ورك����ان و ط����ةردةن����ي ك�����وردان‬ ‫ئ��� َي���وة ه���ةرض���ةن���دة ق���ةوم��� َي���ك���ي زؤرن‬ ‫ف����اي����دةي ض����ي‪ ،‬ك���ة ت��وخ��م��ي خ���ؤخ���ؤرن‬ ‫ث������اش س����و َل����ت����ان س����ةالح����ي ئ���ةي���وب���ي‬ ‫زؤر ن���ةض���وو ك��ةوت��ن��ة دةوري م��ةن��ك��وب��ي‬ ‫ض ع����ةش����رةت و ض ئ��ةه��ل��ي ش��ارس��ت��ان‬ ‫ل���ةه���ةم���وو ت����وأل و ع������ورزي ك���وردس���ت���ان‬ ‫ب������وون������ة ن�������ؤك�������ةري ئ��������ةم و ئ����ةو‬ ‫ب����اري خ��ة َل��ك��ي دةب�����ةن ب������ة ِرؤذو ب��ةش��ةو‬ ‫ل���ةس���ةر ئ���ةم ح��ا َل��ةت��ة ي��ةك��ت��ري دةك����وذن‬ ‫‪20‬‬

‫خ��و َي��ن��ي ي��ةك��ت��ر م��ي��س��ال��ي ش��ي��ر دةم����ذن‬ ‫‪...‬هتد‬ ‫ئاهةنطي دةرضوواني مةالكان لةكؤية‬ ‫هةروةها لةو ساآلنةدا دةرضووني مةالو بةخشيني‬ ‫ئيجازةي زانستي ئةوكاتة يةكآ بوو لةبؤنة‬ ‫طرنطةكاني ذياني كؤية لةش َيوةي ئاهةنطةكاني‬ ‫دةرضوواني زانكؤي ئةم ِرؤ دةط َي ِردرا‪ .‬كاتي‬ ‫موستةعيدةكان خويَندنيان تةواودةكردو‬ ‫تواناي زانستي ث َيويست و دةرس طوتنةوةيان‬ ‫كةسب دةك��رد‪ ،‬هةموو م��ةالو بازرطان و‬ ‫كاسبكاراني كؤية لةسةر سةكؤي مزطةوتي‬ ‫طةورة دادةنيشتن‪ .‬جةنابي مةالي طةورة‬ ‫ناوي دةرضوواني دةخويَندةوة‪ ،‬دةرضووةكةش‬ ‫هةلَدةستا دةستي مةالي طةورةي ماض دةكرد‬ ‫ئةو جا لة شويَني خؤي دادةنيشتةوة‪ .‬ئةوانةي‬ ‫وةزعيان باشبوو يارمةتيان ثآ دةدان‪ .‬لة شاردا‬ ‫شايي دةطة ِرا‪ ،‬بةآلم ِرةشبةلَةك نةبوو‪ ،‬فةقآ‬ ‫و خةلَك َيكي زؤر بةشدارييان ت َيدا دةكرد‪ .‬لة‬ ‫بيرمة باوكم و خالَوانم ش َيخ بابة عةلي و ش َيخ‬ ‫سةدةردين و ش َيخ سةيدئةحمةدو زؤر لة‬ ‫ثياوماقوالني ديكةي شار دةضوونة شاييةكةوة‪.‬‬ ‫شةوانيش دةنطخؤشةكاني كؤيةو فةقآ و‬ ‫مةالكان ث َيكةوة لة هةيواني مزطةوتي طةورة‬ ‫دادةنيشتن و غةزةل و طؤرانيان دةضري‪ .‬زؤر‬ ‫جار خالَة س َيوةي رةحمةتي لةو ئاهةنطانةدا‬ ‫بةشداري دةك��ردو بةدةنطة خؤشةكةي بة‬ ‫تايبةتي طؤراني» ئةوة ثايزة» دنياي دةه َيناية‬ ‫جؤش و خرؤش‪ .‬هةندآ جار لةكاتي طوتني‬ ‫غةزةل و طؤرانيدا دةبووة فرم َيسك ِرذان‪ ،‬جا‬

‫لة خؤشيان ب َيت‪ ،‬يان لةبةر سؤزي طؤرانييةكة‪.‬‬ ‫شاياني باسة ث َيش ث َيداني ئيجازة ش َيخ نورةديني‬ ‫براي مةالي ط��ةورة‪ ،‬م َيزةري دةناية سةر‬ ‫دةرضووان و جبةي لةبةر دةكردن‪ ،‬كة لةسةر‬ ‫حسابي مةالي طةورة بوو‪ .‬لة كؤتاييشدا شةكراو‬ ‫بةسةر ئامادةبووان دابةش دةكرا‪ .‬ئ َيمة قوتابياني‬ ‫قوتابخانةي كؤيةو مامؤستاكانمان بةشداري‬ ‫ئةو ئاهةنطةمان دةكردو بةكؤمةأل دةضووينة‬ ‫مزطةوتي طةورةو شيعرمان دةخويَندةوةو‬ ‫شيعري»عيلم و عيرفان»ي مامؤستا مةال سالَح‬ ‫قؤضة ئاغامان بة سروود دةطووت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫مةالي طةورة لة ليذنةي راثرسي كؤمةلةي‬ ‫طةالن‪ :‬ضما كورد ذنة بدرآ بة م َيرد؟!‬ ‫جةميالغاي قايمقام‪ :‬كورد وةكو نةتةوةكاني‬ ‫دي مامةلَةي لةطةلَدا نةكراوةو لةوآلتي خؤي‬ ‫لةمافي خؤي ب َيبةش كراوةو خراوةتةوة ذيَر‬ ‫دةسةآلتي داطيركةرانةوة‪.‬‬ ‫هةر لة بيستةكاندا‪ ،‬سالَي ‪ 1926‬كؤمةلَةي‬ ‫طةالن ب ِرياري دا ليذنةيةك بن َيردريَت‪ ،‬تاوةكو‬ ‫لة خةلَكي كوردستان بثرس َيت‪ :‬ئايا ناوضةكةيان‬ ‫بدرآ بة توركيا‪ ،‬يان بخريَتة سةر ع َيراق‪ .‬ليذنةكة‬ ‫«سوبيل نةشئةت» كة وةزيريَكي كوردي‬ ‫هةول َير بوو لةطةأل بوو‪ .‬لة كؤية مةالي طةورةو‬ ‫جةميل جةميالغاو مةال حةويَزاغاو ضةند‬ ‫ثياو ماقول َيكي دي بؤ بينيني ليذنةكة ضوونة‬ ‫هةول َير‪ .‬جةنابي مةالي طةورةو جةميالغاي‬ ‫حةويَزي ميواني مةال ئةفةندي هةول َير بوون‪.‬‬ ‫دةستةي غةفووريانيش ميواني عةتالَآلي ئاغاي‬ ‫هةول َير بوون‪ .‬ليذنةكة لة باداوان دابةزيبوون‪.‬‬ ‫كاتآ نؤرة دةطاتة سةر مةالي طةورة‪ ،‬ليذنةكة‬ ‫دةثرسآ‪ :‬ئ َيوةي كورد دةتانةوآ بدريَن بة‬ ‫لآَ‬ ‫تورك يان عةرةب؟ ئةويش لة وةآلمدا دة ‪:‬‬ ‫من وةآلمي ئةو ثرسيارة نادةمةوة‪ ،‬ئةطةر ل َيم‬ ‫دةثرسن بؤضي؟ دةلَ​َيم خؤ كورد ذن نيية بدرآ‬ ‫بة م َيرد( شوو) تا بيدةنة تورك يان عةرةب‪.‬‬ ‫كورد نةتةوةيةكة خاوةني زمان و خاك و ئاوو‬ ‫م َيذووي خؤيةتي و نيشتماني خؤي هةيةو‬ ‫هيضي لةفارس و تورك و ع��ةرةب كةمتر‬ ‫نيية‪ ،‬ئةطةر مافيشي ثآ ن��ادةن ث َيويست‬ ‫ناكات بةمجؤرة ثرسياري ل َيبكةن‪ ،‬بةلَكو دةبآ‬ ‫بثرسن‪ :‬ئايا كورد بة مافي تةواوي خؤيةوة‬ ‫حةز دةكات لةطةأل عةرةبي ع َيراق بذيَت‪ ،‬يان‬ ‫لةطةأل توركي توركيا؟ منيش دةلَ​َيم‪ :‬لةطةأل‬ ‫عةرةبي ع َيراق بة برايةتي و يةكطرتوويي‬


‫ث َيكةوة بذين‪ ،‬ضونكة م َيذوو‬ ‫و ِرؤشنبيريمان لةيةكتري‬ ‫نزيكترةو ث َيوةنديمان كؤنترو‬ ‫لآَ‬ ‫بة تينترة‪ .‬ئةوجا ليذنةكة دة ‪:‬‬ ‫ئةطةر ضي تؤ دكتؤرات نيية‬ ‫لة ياساي ن َيودةولَةتيدا‪ ،‬بةآلم‬ ‫بؤ ئةوة باشي ببية قازي لة‬ ‫دادطاي عةدلي ن َيودةولَةتي‪.‬‬ ‫قسةكاني م��ةالي ط��ةورة‬ ‫ط��ةورةي‬ ‫كاريطةريةكي‬ ‫هةبوو بؤ سةر هةمووان و‬ ‫لةكؤتايي قسةكانييدا هةموو‬ ‫ث َيكةوة دايان لة ضةثلَة ِريَزان‬ ‫و هاواريان ك��رد‪ :‬هةر بذي‬ ‫كوردستان‪ ،‬مةالي طةورة‪،‬‬ ‫زياتر بةث َيش بكةويَت و بةرةو‬ ‫ث َيشةوة ب� ِروات مافةكانمان‪.‬‬ ‫موفةتيشي كارط َيري‪ ،‬كة‬ ‫طويَي لةم دةنطةدةنطة بوو‬ ‫ِرووي لةقايمقام كرد(مةبةستي‬ ‫قايمقامي ئةوساي كؤيةية‬ ‫جةميالغا)و ثرسي ‪ :‬ئةم‬ ‫هةراو هؤرياية ضيية؟ ئةويش‬ ‫لة وةآلمدا طوتبووي‪ :‬مةالي‬ ‫ط��ةورة دةرب���ارةي ب ِرياري‬ ‫كؤمةلَةي طةالن بة دانث َيداناني‬ ‫مافي كورد لةع َيراقدا خوتبة‬ ‫دةدا‪ .‬موفةتيشي كارط َيري‬ ‫لآَ‬ ‫دة ‪ :‬بؤ مةال قازي ئةفةندي‬ ‫فةرمانبةر نيية؟ جةميالغاش‬ ‫لآَ‬ ‫دة ‪ :‬خؤ منيش فةرمانبةرم‪،‬‬ ‫منيش لةطةأل قسةكانيم‬ ‫و ب��ةو ب� ِري��ارة خؤشحالَم و‬ ‫هةرضي فةرمانبةري كورد‬ ‫هةية ئةو ب ِريارةي ث َيخؤشة‬ ‫و ث َيي شاطةشكة ب��ووة‪.‬‬ ‫كورد وةكو نةتةوةكاني دي‬ ‫مامةلَةي لةطةلَدا نةكراوةو لة‬ ‫وآلتي خؤي لة مافي خؤي‬ ‫ب َيبةش كراوةو خراوةتةوة ذيَر‬ ‫دةسةآلتي داطيركةرانةوة‪.‬‬ ‫موفوتيشي كارط َيري سوور‬ ‫ه��ةلَ��دةط��ة ِرآ‪ ،‬ب��ةآلم هيض‬ ‫نالَ​َيت‪ .‬لة كؤتاييدا قايمقام‬ ‫و قازي و مامؤستاو قوتابيان‬ ‫بروسكةيان بؤ كؤمةلَةي‬ ‫طةالن ناردو سوثاسي خؤيان‬ ‫ثآ ِراطةياندن و داواي مافي‬ ‫زياتريان ل َيكرد‪.‬‬

‫كردنةوةى هؤبةى تويَكارى مردوو‬ ‫ثيَويستيةكى طرنط و ياسايية‬ ‫كردنةوةى هؤبةى تويَكارى كةدةكاتة بةشى ( عدلى) و هةروةها‬ ‫هةبوونى سالجة بؤ ثارستنى الشةى مردووان لة ت َيكضوون لةشارى‬ ‫كؤية‪ ،‬كاريَكة لةوثة ِرى طرينطى داية بؤخزمةتى خةلَكى شارةكةمان‪،‬‬ ‫ضونكة لةكاتى ِروودانى تاوانى كوشتن و سوتان و تاوانةكانى ترى‬ ‫كوشتن‪ ،‬دادطا ث َيويستى بةتويَكارى الشةى كوذراوةكة هةية بؤزانين‬ ‫و هؤى ِراستى و ضؤنيةتى مردنى تاوان ل َيكراوةكة‪ .‬ث َيش ِراثة ِرين‬ ‫هؤبةى تويَكارى لةنةخؤشخانةى كؤية هةبووةو كارى دادطا لةم هؤبةية‬ ‫ئةنجام دةدرا‪ ،‬بةآلم بةهؤى هة ِرةشةكردن لة يةك َيك لةثزيشكةكان‬ ‫دةبى الشةى‬ ‫ئةم كارة ِراطيرا‪ ،‬بؤية لةو كاتةوة تاكو ئ َيستا بؤتويَكاريى َ‬ ‫مردوةكة ِرةوانةى سل َيمانى يان هةول َير بكريَت ئةمةش كؤسث َيكة‬ ‫اكرم عبدالواحيد مستةفا بؤخةلَكى شارى كؤية ضونكة هةنديَكيان ناتوانن خةرجى هاتوضؤ‬ ‫دابين بكةن و الشةى مردوةكةش ت َيك دةض َيت تادةطاتة شويَنى‬ ‫مةبةست ئةوكاتيش هةنديَك لة شويَنةوارى ِرووداوةكة ديار نام َين َيت و يان دةطؤ ِريَت بةتايبةتى‬ ‫لةكاتى هاوين كة تةرمةكة بةهؤى طةرمى ت َيك دةض َيت لة ِريَطةى ه َينان و بردن بؤئةو شارانةى‬ ‫كةتويَكارى ل َيدةكريَت‪ ،‬جطة لةمة ضةندين جار لةناو خةلَكى طوتراوة فآلن مردوةو لة كاتى شوشتن‬ ‫زيندو بؤتةوة يان ث َيش سثاردنى بةخاك بةضةند سات َيك زيندو بؤتةوة هةروةها كاتى ط َي ِرانةوةى ئةم‬ ‫بابةت و بةسةرهاتانة وةكو ضيرؤك َيك بة ساكارى وةردةطيريَت لة اليةن طويَطرةوة‪ ،‬بةآلم لة ِراستى دا‬ ‫ئةمة طرفت َيكى طةورةية بةطشتى و بةتايبةتى لةشارى كؤية‪ ،‬ضونكة واباوة كة يةك َيك دةمريَت كةس‬ ‫و كارى ث َيشانى ثزيشك َيكى دةدةن و بة زووترين كات دةيشؤن و ثاش نويَذكردن لةسةرى بةزووترين‬ ‫كات دةين َيذن كةضى بةاليةنى كةمةوة دةب َيت (‪ )12‬سعات لةناو سةالجة دابنريَت بؤ ئةوةى دلَنيابين‬ ‫لةمردنى يةكجارةكى‪ ،‬وةكو ثزيشكةكان دةلَ​َين مرؤظ كات َيك بةمردو دادةنريَت كة م َيشكى لةكاركردن‬ ‫دةوةست َيت‪ ،‬بةآلم ض ث َيوةريَك هةية بؤ زانينى تةواوةتى ئةم م َيشك وةستانة لةناو سندوق و دارة‬ ‫مةيتدا؟! لةوآلتانى دةرةوة سةالجة هةية بؤ ثاراستنى تةرمى مردو بؤماوةى ضةند ِرؤذيَك تاكو ناشتنى‬ ‫يا سوتاندنى لةبةر ئةم تايبةتمةنديانة و طرينطى و سودى سالجة بؤ ثاراستنى الشةى مردوو هةروةها‬ ‫هةبوونى بةشى تويَكارى الشةى مردوو‪ ،‬بؤية لةمانطى هةشتى سالَى ‪ 2005‬داواكاريةكم لةبة ِريَز‬ ‫دادوةرى يةكةمى دادطاى بةرايى كؤية بة ِريَز (شوان سابر اسعد) كرد كةبةنوسراويَك بةناوى دادطاى‬ ‫كؤية داوا لةوةزارةتى داد بكات بؤئةوةى نوسراويَك بكةن بؤ وةزارةتى تةندروستى بؤئةوةى هؤبةى‬ ‫تويَكارى بكةنةوة لة شارى كؤية‪ ،‬ثاش ضةند ِرؤذيَك وةزيرى داد بة ِريَز (رشدى عزيز سالح) ِرةزامةندى‬ ‫نيشانداو بةنوسراويَك ئا ِراستةى وةزارةتى تةندروستى كرد‪ ،‬بةآلم تاكو ئ َيستا ئةم هؤبةية لةكؤية‬ ‫ضةند ثزيشك َيك داوام‬ ‫نةكراوةتة هةرضةندة ئةو كاتةش لة‬ ‫كرد كةاليةنطيريم بكةن لةكردنةوةى‬ ‫ه��ؤب��ةى ت��ويَ��ك��ارى لةكؤية‪ ،‬ب��ةآلم‬ ‫بةداخةوة هيض هاوكاريةكيان نةكردم‬ ‫و تةنانةت هةنديَك ك��ةس بوونة‬ ‫بةربةست بةرامبةر كردنةوةى هؤبةى‬ ‫تويَكارى‪ ،‬بؤية لة ئ َيستادا جاريَكى تر‬ ‫ئةم بابةتة دةو ِروذيَنمةوةو جاريَكى‬ ‫تر دةه َينمةوة بةرباس بؤئةوةى‬ ‫بةرثرسان و اليةنة ثةيوةنديدارةكان‬ ‫ب��ةدواى ئةم شتةوة بن بؤئةوةى‬ ‫هؤبةى تويَكارى الشةى مردوو‬ ‫لةكؤية بكريَتةوة بؤ خزمةتى ياساو‬ ‫هاوآلتيان وشارى كؤية‪.‬‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪21‬‬


‫ويَنة ديَرينةكانى كؤية‬

‫لة ِراستةوة‪ :‬عةبدة قادر‪ ،‬حةسةن عةلي تةقتةق‪ ،‬عةزيزي ثؤليس‪ ،‬حاجي ثريؤتي شورتة‪،‬‬ ‫سةربازي تةجنيدي كؤية‪ ،‬سةربازي تةجنيدي كؤية‪،‬حاجي كةريم عةزيز‪ ،‬عةزيز كةريم بازيان‪،‬‬ ‫ناوةند مفةوةز هاشم ئةمحةد رةسول‪ ،‬مةئمور مةركةز عةريف حم َيدين‪.‬‬

‫عةبدولَآل ِرةشيد كؤيي لةطةأل حمةمةد ئةمني مةال جةمال خةلَكي تةو َيلَة ‪ ،‬فةلةستني ناوضةي‬ ‫هوارة ‪1942/3/25‬‬ ‫‪22‬‬


‫بةبؤنةى كردنةوةى ثردى تةقتةق‪ :1957-‬ئةم بة ِر َيزانة هةلَسان بةكردنةوةى ثردةكة‪.‬‬ ‫لة ِراستةوة ‪:‬‬ ‫دكتؤر فةخرى دةباغ‪ ،‬حممداغاى غةفورى‪ ،‬مفةوةز عبدالواحيد‪ ،‬هادى ضاوشلى‪-‬قائيمقام‪ ،‬شفيق‬ ‫سابر‪-‬مديرسانةويية‪ ،‬كاكة زياداغاى غةفورى‪ ،‬حاكم بايز دزةيى‪ ،‬وكيل متصرف ليوا ى كركوك‪،‬‬ ‫عباحلميد حاجى تؤفيق‪ ،‬مستةفا بةط مدير زراعة‪ ،‬مديرناحيةى تةقتةق‪ ،‬مهندس جميد‬ ‫عمرحسن‪.‬‬

‫نةورؤزى ‪1959‬‬ ‫لة ِراستةوة‪:‬حممدعمردباغ‪ ،‬وةستا تؤفيق بةنا‪ ،‬محة غةزايى‪ ،‬كةريم سةليم‪ ،‬وةستا سابريى‬ ‫خةيات(ياعةمسةى)‪ ،‬عومسانى عةباسى خةيات‪ ،‬تؤفيقى مةالكةرميى‪ ،‬مجال حاجى امني سكتانى‪،‬‬ ‫(مندالَةكة)كةيفى حاجى امني سكتانى‪.‬‬ ‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪23‬‬


‫ئةطةر لة ِرؤذى ِرؤذنامةنووسى كورديدا‬ ‫لةكؤية بؤم بلواباية‪....‬؟!‬ ‫جةواد حةمةد بةط َ‬ ‫سالح‬ ‫بةشي دووةم و كؤتايي‬ ‫لة بةشي يةكةمدا مامؤستا جةواد حةمة‬ ‫بةط سالَح ويَ�� ِراي رةخنةطرتني لة‬ ‫جؤري دابةشكردني خةآلتةكان بةسةر‬ ‫لآَ‬ ‫كؤمة رؤذنامةنووسي كؤية لة يادي‬ ‫رؤذنامةنووسيدا‪ ،‬ئةو ئاماذة بة ضةندين‬ ‫كاديري رؤذنامةنووسي ديَرين دةكا‪ ،‬كة‬ ‫خةلَكي كؤية بوون و فةرامؤش كراون‪.‬‬ ‫وا لة بةشي دووةم و كؤتاييدا بةردةوام‬ ‫دةبآ لة باسكردن و ناوه َيناني كؤمةلَ​َيكي‬ ‫دي‪ ،‬وةك‪:‬‬ ‫*مامؤستا مةجيد ئاسنطةر(كؤيى)‪:‬‬ ‫شاعيرونوسةرو وةرط َيرى ديارى كورد‪،‬‬ ‫لةساآلنى(‪ )1970-1969‬لةم كاتانةى‬ ‫بة ِريَوةبةرى خانةى مامؤستايان و‬ ‫ثةيمانطاى ث َيطةياندنى مامؤستايانى‬ ‫هةول َيربوو‪ ،‬بةسةرثةرشتى مامؤسامةجيد‬ ‫دووذمارةى طؤظارى تيشك دةرضوون ئةم‬ ‫دووذمارةية زادةى بيرى مامؤستامةجيدو‬ ‫هةروةها ئةندازيارى يةكةميشى بوو‪،‬‬ ‫تيشك دةنطدانةوةيةكى بةرزى طةياند‬ ‫لة ناوةندى ئةديب و ِرووناكبيران و‬ ‫ِرؤذنامةنووساندا‪.‬‬ ‫*جةمال كةريم حةمةمةال‪ -:‬ويَراى‬ ‫ئ��ةوةى هونةرمةنديَكى بةتوانابوو‬ ‫ل��ةه��ةردوو ب��وارى شانؤوطؤرانيدا‪،‬‬ ‫خزمةت َيكى طرينطيشى ب��ة ِرةوت��ى‬ ‫ِرؤذنامةنووسى طةياندةكؤية‪ ،‬لةدواى‬ ‫ناوةندى ضلةكان لةشويَنة ض ِرةكان(‬ ‫قةرة بالغةكان) طؤنيةى ِرادةخست و‬ ‫كت َيب و طؤظارى دادةن��او بةنرخ َيكى‬ ‫طونجاو دةيفرؤشتن‪ ،‬جةمال ماندوو‬ ‫نةناسبوو طويَى بةسةرماوطةرما نةدةدا‪،‬‬ ‫كت َيب و طؤظارةكانى بةزمانى كوردى‬ ‫و عةرةبى و ئينطليزى بوون لةبةغداو‬ ‫هةول َيروكةركوكةوة بؤى دةهاتن‪ ،‬هةرلةم‬ ‫كاتانةدا فؤتؤيةكى بضكؤالنةى لةبةغدا‬ ‫بؤك ِردرا‪ ،‬ضةندان ويَنةى ئةرشيفى بؤ‬ ‫ج َيه َيشتوين‪.‬‬ ‫*مامؤستاحاجى مح َيدين‪:‬لةهةشتاكان‬ ‫نووسةريَكى بليمةت وبةتواناى طؤظارى‬ ‫كاروان بوو ضةندان ِراثؤرت و نووسينى‬ ‫‪24‬‬

‫ ‬ ‫مةجيد ئاسنطةر‬

‫زاهري حةمة تةها‬

‫ ‬ ‫الوذة جةواد حةمةد بةط‬

‫رةهبةر جةالل‬

‫ ‬ ‫قاسم حمةمةد‬

‫وريا ئةمحةد‬


‫بةث َيزى لةهةمبةر شارةكةى( كؤية)ى‬ ‫تيايدا بآلوكردةوة‪.‬‬ ‫*شةهيد زاهير حةمةد تةها(‬ ‫ب َيباك)‪:‬سالَى( ‪) 1986‬دواى ئةوةى‬ ‫لةهؤلَةندا مافى ثةنابةرى بةخؤى‬ ‫و خ� َي��زان��ةك��ةى(ث��ةخ��ش��ان خ��ان و‬ ‫ضوارمندالَةكةى)دارا‪ ،‬بةآلم كاكة زاهير‬ ‫ئؤقرةى نةطرت و نةيتوانى لةشويَن َيك‬ ‫بذي َيت كةدوورب َيت لةئ َيش و ئازارى‬ ‫طةلةكةى‪ ،‬بؤية طة ِرايةوة بؤناوضةى(‬ ‫ئ��ازادك��راوى‬ ‫زةلَ َى)كةناوضةيةكى‬ ‫كوردستان بوو‪ ،‬بووة بةرثرسى ضاثخانةى‬ ‫شةهيد جةعفةرى ش��ؤرش‪ ،‬مخابن‬ ‫سونى‬ ‫لةئةيلولى سالَى(‪ )1988‬لةناوضةى َ‬ ‫بةخؤى وخ َيزانى وضواركؤرثةكةيةوة‬ ‫طيران و ئةنفال كران‪(،‬ئةي شةهيدان‪،‬ئةى‬ ‫شةهيدان‪،‬كوانى ناوونيشانتان؟)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫*ه��ون��ةرم��ةن��دو ِرؤذن��ام��ةن��ووس‬ ‫ِرةهبةرجةالل حةمةد مامش‪ :‬ئةطةرضى‬ ‫وةلى‬ ‫بةسادةو سةرزارةكى ناوى هات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ِريَزبةندى ِريَز ل َينراوان‬ ‫ناوى‬ ‫ل���ةالث���ةرة(‪)1‬ى ط��ؤظ��ارى كةكؤنى‬ ‫ئايارى‪2010‬نةهاتووة‪.‬‬ ‫ذم���ارة(‪)7‬ى‬ ‫ِرةه���ب���ةر ل��ةه��ةن��دةران ل��ةط� َ‬ ‫�ةل‬ ‫ِريَبازمح َيدينى هاو ِريَى طؤظارى(دلَمثار)‬ ‫يان دةرضوواندووة‪ ،‬مخابن لة‪1996/4/6‬‬ ‫لةهةندةران سةرينايةوةو مالَئاوايى‬ ‫يةكجارةكى ل َيكردين‪.‬‬ ‫*خ��ات��وو الوذة ج���ةواد‪ :‬لةكؤية‬ ‫يةكةم ثةيامن َيرى كض بووة لةئاستى‬ ‫كضة‬ ‫لةثةيامن َيرة‬ ‫كوردستانيش‬ ‫بةرايةكانى كوردستان ئةذمار دةكريَت‪،‬‬ ‫وةلى‬ ‫هةرضةندة كةم تةمةنيش بوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةركةسى سةيرى‬ ‫كاراوبةتوانابوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةفتةنامةى( ِريَطاى‬ ‫الث��ة ِرةك��ان��ى‬ ‫َ‬ ‫كوردستان)ى س��ال��ى‪1992‬و ساآلنى‬ ‫دوايى بكات سةرجةم ئةم ِراستيانةى‬ ‫ب��ؤدةردةك��ةويَ��ت‪ ،‬ويَ�� ِراى ئةمانةيش‬ ‫ضةندان ك��ؤ ِرى س��ازداوةو بةشدارى‬ ‫َ‬ ‫ظيستظال وسمينارى كردووة‪.‬‬ ‫ضةندان‬ ‫*مامؤستا ك��اروان عةبدولواح َيد‪:‬‬ ‫ويَ��راى ئةوةى وةرزشوان َيكى ثسثؤرو‬ ‫كارامةبوو‪ِ ،‬رؤذنامةنووس َيكى بةسةليقة‬ ‫وبةهرةداربوو‪ِ ،‬راثؤرتى بةث َيزو بةهادارى‬ ‫تايبةت بةئةرشيف وديكؤم َينتى عيراق‬ ‫وكوردستان بةزوبانى عةرةبى بؤ ِرؤذنامةى‬ ‫ئيتيحاد ئامادةدةكردو بآلودةكردةوة‪،‬‬ ‫مخابن لة‪2005/6/5‬بةهؤى نةخؤشيةوة‬ ‫طيانى لةدةستدا‪.‬‬

‫*دادوةر قاسم محمد مستةفا‪:‬‬ ‫ِرؤذنامةنووسى شاخ وهاموون و بةدرخان‬ ‫و ك��ةك��ؤن‪ ،‬مخابن ل��ةس��الَ��ى‪2009‬‬ ‫لةكؤض َيكى ناوةختةدا مالَئاواى ل َيكردين‪،‬‬ ‫خؤ ئ َيستا ناوى لة ِريَزبةندى دةستةى‬ ‫نووسةران لةالثة ِرةى يةكةمى طؤظارى‬ ‫كةكؤن هةرماوةو نةس ِراوةتةوة‪ ،‬خؤ‬ ‫كفنةكةى سثيية ضؤن سثى ِريشمان‪،‬‬ ‫ئةى ضؤن كرا لة بيربكريَت و لةم بؤنةية‬ ‫ناوى نةه َينريَت؟‬ ‫*ئ��ازاد عةبدولواحيد(كؤيى)‪ :‬زياتر‬ ‫َ‬ ‫سال سةرنووسةرى طؤظارة‬ ‫لةضواردة‬ ‫سةرتؤثةكةى كوردستان( ِرام��ان)ة‪،‬‬ ‫بة ِريَكوث َيكى مانطانة لةكات و ساتى‬

‫خؤيدا لةث َينجةمين‬ ‫ِرؤذى هةرمانط َيك دةكةويَتة بةرديدى‬ ‫خويَنةرانى هةرضوار ثارضةى كوردستان‬ ‫و كوردة ثةنابةرةكانى هاندةران‪ ،‬تائ َيستا(‬ ‫‪ )158‬دانةى ل َيدةرضوو‪.‬‬ ‫*مامؤستاى هونةرمةند وريا احمد‬ ‫محمد‪ :‬وةك هونةرمةنديَكى طةورةو‬ ‫ديارى كوردستا سةرنووسةرى طؤظارى‬ ‫هونةرى(ضل ئ��اوازى) لةئةستؤداية‪،‬‬ ‫مانطانة بة ِريَكوث َيكى دةردةض َيت‪ ،‬تائ َيستا‬ ‫زياتر ل��ة(‪ )50‬ذم��ارةى ل َيدةرضووة‪،‬‬ ‫تةكان َيكى بةرضاوى بة ِرةووتى هونةريى‬ ‫كوردستان داوة‪.‬‬ ‫* ِرةهبةرى سةيدبرايم وحاكم ث َيش ِرةو‪:‬‬ ‫ِرؤذنامةنووسانى شاخ و هاندةران و ع َيراق‬ ‫وكوردستان وكؤية‪.‬‬ ‫ل��� َي���رةدا داواى ل�� َي��ب��وردن‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫لةكةلَة ِرؤذنامةنووسة كؤييةكان دةكةم‪،‬‬ ‫لةبةربةرزى و ِرؤلَيان ث َينووسم لةئاستيان‬ ‫دةلةرزيَت‪ ،‬لةمانة‪ :‬مامؤستا عةلى عةبدوآل‪،‬‬ ‫ثاريَزةركةمال مح َيدين‪ ،‬مامؤستاى‬ ‫طةورةمان كةريم شارةزا‪ ،‬عةبدولرةزاق‬ ‫بيار‪ ،‬تاهيراحمد حةويَزى‪ِ ،‬رؤستةم‬ ‫حةويَزى‪ ،‬محمد تؤفيق وردى‪ ،‬عوسمان‬ ‫خؤشناو‪ ،‬فاتيح ِرةسوول‪ ،‬فةرهاد عةونى‪،‬‬ ‫خاليد دل َير‪ ،‬كةريم ئةحمةد‪ ،‬كةمال‬ ‫غةمبار‪ ،‬سةآلحى ش َيخ شةرةف‪ ،‬مامؤستا‬ ‫حوس َينى حاجى قادرو مامؤستا زرار قادر‪..‬‬ ‫هتد‪ .‬خوا يارب َيت لةهةل َيكى تردا زياتر‬ ‫كةاليان بؤدةكةم و ئاماذةيان ث َيدةدةم‪.‬‬ ‫داواى ل َيبوردنيش لةم ِرؤذنامةنووسانة‬ ‫دةكةم كةناويانم لةبيركردووة‪ .‬سالَو‬

‫ِريَزيشم ئا ِراستةى خاليدى مام حوس َين‬ ‫دةكةم خاوةنى مةكتةبةى حاجى قادرى‬ ‫حةفتاكان كة ِرؤلَ​َيكى جوام َيرانةى ط َي ِرا‬ ‫لةخزمةتى ِرؤذنامةطةرى كوردى بوارى‬ ‫ِرووناكبيريدا‪ ،‬سآلوو ِريَزم بؤسةرجةم‬ ‫كت َيبخانةو ثة ِراوطةكانى ئيم ِرؤمان‪،‬‬ ‫سآلو ِريَزم بؤسةرجةم ئةم بةساآلضوانةو‬ ‫كةبةشانازييةوة‬ ‫ِريشسثيانةى‬ ‫ِرؤذنامةيان دةخستة سةردةستيان و‬ ‫بةرامبةر بةهايةكى كةم دةيانفرؤشت‬ ‫ودابةشيان دةكرد‪ ،‬لةمانة‪ :‬ئةحمةد باثيرو‬ ‫حةمةنازةنينى و مام دنحا‪ ،‬لةكؤتايدا‬ ‫دةلَ​َيم‪ :‬ئةم كارةى منيش خالَى نية‬ ‫لةكةموكو ِرى‪ ،‬ديارة ئةم جؤرة كارانة‬ ‫ث َيويستى بةكؤمةلَ َى كةسان و سةرضاوةى‬ ‫زؤر بةدواداضوونى فرة هةية‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪25‬‬


‫ضةند سةرنجيَكي طشتي‬ ‫بؤ كيَشةكاني شاري كؤيةو ريَطاي ضارةسةري‬ ‫عةبدولموئمين دةشتي‬

‫*‬

‫بةشي دووةم‬ ‫زؤربةبي تامي وهيض‬ ‫*زؤرينةي ئوتؤمب َيلةكان‬ ‫َ‬ ‫حسيب َيك بؤئوتؤمب َيلي تريان بؤثيادة ناكةن‪،‬‬ ‫تةنانةت لةناوكوضةكانيش‪ ،‬بةخ َيراييةكي زؤر‬ ‫ل َيدةخو ِرن‪ ،‬ئةمة لةئؤتؤمب َيلةكاني حكومةتيش‬ ‫دةبينريَت‪ ،‬ديارة دةب َيت ئوتؤمب َيلةكاني‬ ‫دام��ودةزط��اي حكومةت نموونةي ضاكي‬ ‫خةلَك بن‪ ،‬بةآلم بةداخةوة نموونةي خراثن‪.‬‬ ‫بؤ ئةوخالَة من ث َيشنياري ئةوة دةكةم بةر‬ ‫لةهةموو كةس ضاوةديَري بخريَتة سةر‬ ‫هاذؤرةكاني حكومةتو ئامؤذطاري تايبةت‬ ‫بكريَن‪ ،‬ئةوجا ث َيشنياري ئةوة دةكةم خ َيرايي‬ ‫لةناو شةقامةكاني كؤية بكريَت بة‪15‬كم و‬ ‫لةناو كوضةكان‪5‬كم‪ ،‬كةس بؤي نةب َيت لةمة‬ ‫لي بخو ِريَت‪ .‬ناشب َيت ئةوةمان لةبير‬ ‫خ َيراتر َ‬ ‫َ‬ ‫بض َيت‪ ،‬ل َيخمو ِريني سةيارة وةك دةل َين‪:‬‬ ‫هونةرو ِرةوشتو زةوقة‪ ...‬خؤزطة ل َيخو ِرةكانمان‬ ‫دةبوون بةخاوةني هةرس َيكيان‪.‬‬ ‫*هةروةها بؤئةوةي ناوشار سيماي َيكي‬ ‫جوان ومؤديَرن وةربطريَت‪ ،‬ث َيشنياردةكةم‪،‬‬ ‫كةجادةي ناوشار‪ ،‬هةر لةكؤتةلَي شةهيدانةوة‬ ‫تاثةيكةري حاجي نةمر‪ ،‬بكريَت بةشويَني‬ ‫ثيادةو‪ ،‬بؤئةمةش ج��ادةو شؤستةكاني‬ ‫َ‬ ‫سةرلةنوي نةخشةيان بؤبك َيشريَت‬ ‫بةوردي‬ ‫و بةش َيوةيةكي مؤديَرن باربوو بكريَن‬ ‫بةجوانكاري‪ ،‬وة لةزؤرينةي شارة ديَرينةكاني‬ ‫وآلتاني ثَيشكةوتوو‪ ،‬ئةم جؤرة شويَنةي‬ ‫شارةكان تةرخان ك��راوة بؤثيادةو ب��ازا ِر‪.‬‬ ‫ضونكة شت َيكي سةيرة لةشاريَكي ئاوا جوان‬ ‫ج َيطةيةكي تايبةت نةب َيت بؤ ثيادةوثياسة‪.‬‬ ‫ئ��ةو ج��ادةي��ةي ك��ةن��اوم ب��رد‪ ،‬دةكريَت‬ ‫بكريَت بةسةنتةريَكي يةطجار جوان و‬ ‫سةرنجراك َيش‪ ،‬كة بةتةواوي شةقلي سيماي‬ ‫بي ئةمة ئيمكاني ئةوة‬ ‫شارةكة جوان بكات‪َ ،‬‬ ‫نية ئةو شارة لةو ناريَكي و جةنجالية ِرزطاري‬ ‫بب َيت‪ .‬جطة ل��ةوةش ج َيطةي خؤيةتي‬ ‫لةئ َيستاوة بير لةنةخشةي دروستكردني‬ ‫سيستةمي شةمةندنةفةريَكي ذيَرزةميني‬ ‫يان سةرزةميني بكريَتةوة‪ ،‬كةطؤشةكاني‬ ‫شارةكة بةيةكتر ببةست َيتةوة‪ ،‬ئ َيستا‬ ‫‪26‬‬

‫كوردستان لةبةردةستي خؤمانة‪ ،‬بةش َيكي‬ ‫باش ثارة بةر كوردستان و شارةوانييةكان‬ ‫دةكةويت‪ ،‬ث َيويستة بير لةهةنطاوي طونجاو‬ ‫بكةينةوة‪ .‬باشة نةخشةي ميترؤ بؤهةموو‬ ‫شارة طةورةكاني كوردستان دابنريَت‪ ،‬وة‬ ‫لةماستةرثالني شار حس َيبى بؤبكريَت‪ ،‬بؤشارة‬ ‫بضوكةكانيش شةمةندنةفةري ئاسايي‪،‬‬ ‫يان هي سةرجادة‪ ،‬باشاري حاجي قادرو‬ ‫شاري دلَدارومةالي طةورةوس َيوةو ضةندان‬ ‫هونةرمةند و زانا‪ ،‬دةستث َيشكةري بكةن‬ ‫لةمةوة بب َيت بةنموونة‪ .‬ضونكة تةنها بووني‬ ‫ميترؤ يان شةمةندنةفةري ئاسايي يان هي‬ ‫سةرجادة شارةكاني كوردستان لةشاآلوي‬ ‫ق َيزةوني ئوتؤمب َيل ِرزطاردةكات‪.‬‬ ‫*هةقة شؤ ِرش َيك لةناو دةرووني خؤمان‬ ‫بةرثابكةين‪ ،‬دروشمي ئةوشؤ ِرشة بريتي‬ ‫ب َيت(زؤر بؤنيشتمان و كةم بؤطيرفان‪ ،‬زؤر‬ ‫بؤطشت وكةم بؤمشت)‪ ،‬بابل َيسةي ئةو‬ ‫شؤ ِرشة لةكؤية ضةخماخة بدات‪.‬‬ ‫*ل���ةزؤر ط��ؤش��ةو ك��ةن��اري ش��ةق��ام و‬ ‫شؤستةكاني كؤية‪ ،‬كوني كةنالَةكاني ئاوة ِرؤك‬ ‫بةسةرواآليي ج َيه َيشتراوة‪ ،‬كة ئةطةر‬ ‫ثيادة ئاطاداري خؤي نةب َيت دةكةويَتة ناو‬ ‫ئةوكونانةو كارةسات َيكي بةسةر ديَت‪ ،‬بةالي‬ ‫كةم‪ ،‬من دةثرسم ئةطةر كارةسات َيك يان‬ ‫كي‬ ‫ِرووداويَكي خراث و مةترسيدار ِرووبدات َ‬ ‫بي طومان شارةواني‪ .‬بؤية‬ ‫ل َيى بةر ثرسيارة‪َ ،‬‬ ‫ئةوكونة ئاوةآليانة ث َيويستة بةتةكنيك َيكي‬ ‫باش سةربطيريَن‪ ،‬كة ئةمة هةم بؤسةالمةتي‬ ‫ِريَبواران و هةم جواني شارةكة طرنطة‪ .‬وة‬ ‫ث َيويستة بةياسايةك ل َيثرسراوي كارةسات َيك‬ ‫كة لةكةمتةرخةمي دةزطا حكومييةكان‬ ‫ِروودةدةن‪ ،‬طوناهةكةي بخريَتة ئةستؤي‬ ‫فرمانبةر و دةزطاي ل َيثرسراو‪.‬‬ ‫* ئةو بةنزينخانةي كة لةناوشار هةية‪،‬‬ ‫شويَن َيكي زؤر نةطونجاوي هةية‪ ،‬شارةكةي‬ ‫ناشيرن كردووة‪ ،‬بطوازريَتةوةو شويَنةكةي‬ ‫بكريَت بةبازارطةيةكي هاوضةرخ و ثارك َيكي‬ ‫ستووني سةيارة وةستاني تيا دروستبكريَت‪.‬‬ ‫تا ئةوحةلة جطةرة خواردن لةبةنزينخانةكان‬ ‫سزاي بخريَتة سةر نةك هةر قةدةغةبكريَت‪.‬‬ ‫*زانياريةكان باس لةوة دةكةن‪ ،‬كةيةك‬ ‫ليتر ِرؤني سةيارة دوومليؤن ليتري ئاوي‬ ‫خ��واردن��ةوةي ذيَر زةوي ثيس دةك��ات و‬

‫خاويَنكردنةوةي زؤر دذوارة‪ ،‬لةكوردستان‬ ‫بةبي باكي‪ ،‬بةردةوام‬ ‫بةطشتي و لةكؤيةش زؤر َ‬ ‫ِرؤني سةيارة لةفيتةرخانةكان دةرذيَتة ناو‬ ‫ئاوة ِرؤك و سةرجادةو طؤ ِرةثانةكان‪ ،‬ئةطةر‬ ‫باوة ِرمان بةقسةي زاناو ل َيكؤلةرةوان هةب َيت‪،‬‬ ‫ئةوا دواي ضةند نةوةيةكي تر دواي ئ َيمة‪،‬‬ ‫ناتوانن ئاوي سروشتي نؤش بكةن‪ ،‬كةئةوةش‬ ‫تاوان َيكي طةورةية دةرهةق كو ِروكضةكاني‬ ‫دوا ِرؤذمان‪ .‬بؤية باشة شارةواني كاريَك بكات‬ ‫كة ِرؤنة كؤنةكان لةفيتةرةكان وةربطريَتةوةو‬ ‫ضارةيةكي زانستي بؤ بدؤزيَتةوة‪ .‬شاياني‬ ‫باسة لةوآلتاني ثيشكةوتوو ِرشتني ِرؤني‬ ‫سةيارة وةك تاوان َيكي ط��ةورة تةماشا‬ ‫دةكريت و سزاكةي ضةند َ‬ ‫سال زينداني‬ ‫يان سزاكةي ثارةيةكي زؤرة‪ ،‬وة ئةطةر‬ ‫كةسةكة هاذؤرب َيت ئةوا مؤلَةتي هاذؤري‬ ‫لي دةسةنريَتةوة‪ .‬باشارةواني كؤية لةث َيناوي‬ ‫َ‬ ‫خةلَكي شارةكةو جواني شارةكة لةمةش‬ ‫دةستث َيشكةرب َيت‪ .‬ديارة داواي سيستةمي‬ ‫فيدرالي دةكةين‪ ،‬سيستةمي فيدرالي‬ ‫بؤع َيراق‪ ،‬بؤثاريَزطاكان‪ ،‬بؤشاروقةزاوطة ِرةك‬ ‫وطوندو بة ِريَوةبةرايةتيةكان‪ ،‬بؤية لةمةودوا‬ ‫ئةنجوومةني شارةوانييةكان دةتوانن بؤخؤيان‬ ‫زؤر هةنطاوي تايبةت لةخزمةتي وآلت دا‬ ‫بن َين‪ .‬وة دةب َيت بة ِراستي داواي فيد ِرالَي‬ ‫لةناوخؤشمان بكةين‪ ،‬باثاريَزطاري شارو‬ ‫شارةواني ب ِرياري تايبةت بؤ ناو كؤية دةربكةن‬ ‫و ج َيبةج َيى بكةن‪ ،‬با كؤية ب َبتة بوكي‬ ‫شاران‪.‬‬ ‫* هةر لةبارةي ئاوي ذيَر زةوي‪ ،‬ت َيبيني‬


‫ئةوة دةكريَت‪ ،‬كةشؤستةي جادةكان هةموو‬ ‫بةبنخاني ضيمةنتؤ ثالرستةر يان كاشي ِريَذ‬ ‫دةكريَت‪ ،‬ديارة ئةطةر ت َيك ِراي شؤستةكان‬ ‫ب َينينة ب��ةرض��اوي خؤمان ِرووبةريَكي‬ ‫زةبةالحة‪ ،‬ئةمة سةرة ِراى ِرووبةري جادةكان‬ ‫و حةوشةوباني خانووةكان‪ ،‬ئةو هةموو ِرووبةرة‬ ‫زؤرة ِريَطةي ئةوة بطريَت ئاوي باران بض َيتةوة‬ ‫ذيَر زةوي كاريطةري لةب ِرو ئاستي ئاوي ذيَر‬ ‫زةوي دةكات‪ ،‬بؤية ث َيويستة ئةو سيستةمة‬ ‫بةكار نةيةت و سيستةم َيك ثيادةبكريَت كة‬ ‫ِريَطا بدات ئاو بخزيَتةوة ذيَر زةوي‪.‬‬ ‫* ش��اروش��ارس��ازي دةب � َي��ت ِرؤلَ��ي��ان‬ ‫ل��ةث��ةروةردةي دانيشتوانةكةي هةب َيت‪،‬‬ ‫دةب َيت بير لةوة بكةينةوة كة ضةند ثارة‬ ‫لةبيناسازي وشةقامةكان خةرج دةكةين‬ ‫ئةوةندةش لةثةروةردةي م َيشكي مرؤظةكان‬ ‫خةرج بكةين‪ ،‬بؤيةشة دةب َيت ِرووي شاري‬ ‫كؤية بكةين بةضاوط َيكي ثةرووةردةكردن‪،‬‬ ‫ئةويش بة زؤركردني سكلوثتوري هونةري‪،‬‬ ‫تابلؤي م َيذوويي‪ ،‬هؤكارةكاني ئاسوودةكردني‬ ‫م َيشكي مرؤظ‪.‬‬ ‫* ه��ةر بةوبؤنةش ث َيشنياردةكةم‬ ‫ك��ةئ��ةن��ج��وم��ةن��ي ش���ارةوان���ي ك��ؤي��ة‪،‬‬ ‫دةزطايةك دابمةزريَن َيت بةناوي(دةزطاي‬ ‫بةختةوةركردن) كةساآلنة بةث ِرؤطرامي‬ ‫تايبةتي لةشارةكة‪ ،‬وةك بةرنامةي كةرنةظالَي‬ ‫كةلتووري‪ ،‬وةرزشي‪ ،‬دوكان و بازا ِري تايبةت‪،‬‬ ‫لة هةرسالَ​َيك ضةند جاريَك هةراو بةزمي‬

‫خؤشي نائاسايي لةشارةكة بةرثابكات و‬ ‫لةورؤذانةدا شار بب َيتة شويَنطةي ثياسةو‬ ‫ِرابواردن بةخؤشي‪ .‬ج َيطةي خؤيةتي بلَ َيم‬ ‫دةرب ِريني خؤشيمان وةك تائ َيستا باوة زؤر‬ ‫ناخؤشة‪ ،‬وة م َيشكي سةليم خؤشي لةو‬ ‫َ‬ ‫وةرناطري‪ ،‬ل َيخو ِريني‬ ‫تةرزة باوانةي هةية‬ ‫سةيارة بةهةمةجي‪ ،‬هؤ ِرن‪ ،‬تا تةقة‪ ...‬ث َيويستة‬ ‫ِرؤذةخؤشةكانمان شار ئاسوودةو خؤش ب َيت‪،‬‬ ‫نةك مةترسي مةرطي ت َيدا ب َيت‪ ...‬لة ِرؤذي‬ ‫هةلَبذاردني بةريَز مام جةالل بؤسةرؤكايةتي‪،‬‬ ‫ئةوةندةي نةمابوو ئوتؤمب َيل َيك ضةند مامؤستاو‬ ‫خويَندكار لةبةردةم كؤليجي ئةندازة بكاتة‬ ‫قورباني‪.‬‬ ‫كؤيي لةتاك سةنتةري‬ ‫شاري‬ ‫ويستة‬ ‫* ث َي‬ ‫َ‬ ‫بثاريَزريَت و لةنةخشةي ماستةري شارةكة‬ ‫هةولَي ئةوةبدريَت‪ ،‬كؤية بب َيت بة شاري‬ ‫فرةسةنتةر‪ ،‬كةئةوةش هاتوضؤي ناوشار‬ ‫دابةش دةكات و ض ِري هةراو قةرةبالغي‬ ‫لةتاكة سةنتةريَك كةم دةكاتةوة‪.‬‬ ‫* زؤر بايةخ بةه َيشتنةوةي ِرووب��ةري‬ ‫ضؤل و كةسك لةناوةوةي شار بدريَت‪،‬‬ ‫كة ئةم ِرووب��ةران��ة وةك زانايان دةلَ​َين‬ ‫بؤشارة طةرمةكان زؤر ث َيويستةو يارمةتي‬ ‫خاويَنبوونةوةي هةواي ناوشار و جولةي هةواو‬ ‫ف َينكي دةدةن‪ ،‬بةتايبةت ِرووبةرة كةسكةكان‬ ‫طةرما هةلَدةمذن و تةثوتؤز كةم دةكةنةوة‪.‬‬ ‫* طة ِرةكة ديَرينةكاني شاري كؤية‪،‬‬ ‫لةث َيكهاتةيان وةك شارة ديَرينةكاني دنياية‪،‬‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫بؤنمونة وةك طة ِرةكةكاني شاري ظنيسياي‬ ‫ئيتالياية‪ ،‬با خانووةكاني بكةويَتة ذيَر‬ ‫ضاوةديَري بةريَوةبةرايةتي ثاشماوة ديَرينةكان‬ ‫و هةركةس بةئارةزووي خؤي دةسكاريان‬ ‫نةكات‪ ،‬هةولَبدريَت تةرزي تةالرسازي كؤني‬ ‫لي بكريَت‪ ،‬بةتايبةت‬ ‫ئةوشارة ثاريَزطاري َ‬ ‫خانةكؤنةكةي ناو شارو دةوروب��ةري‪ ،‬زؤر‬ ‫لي‬ ‫بةوردي و بةئاطايي و زانستانة بيريان َ‬ ‫بكريَتةوة‪ ،‬وةك شت َيكي ناسك و نةرم و‬ ‫نيان و ثيرؤز رةفتاريان لةطةلَدا بكريَت‪،‬‬ ‫ئةمانة سامان َيكي بةنرخي طةلةكةمانن و‬ ‫هةر هي خاوةنةكانيان نين‪ .‬وة ديَرينترين‬ ‫و باشترين سةرمايةن بؤزانستي تةالرسازي‬ ‫كوردستاني‪ ،‬بؤم َيذوو و بةلَطةي م َيذوويي‪ ،‬بؤ‬ ‫ِراك َيشاني طةشتوطوزار بؤ شارةكة‪ ،‬ئةوةي‬ ‫لةو شارة بة وردي سةرنج بدات سةدان‬ ‫كةوانةي ستايلي طؤتيك دةبين َيت‪ ،‬كة هةر‬ ‫تةماشايان م َيشكي سروشتي و زةوقي سةليم‬ ‫و بيري تيذ زاخاو دةدةن‪ ،‬ئةمانة ساماني‬ ‫مرؤظايةتين و ثاراستنيان ثاراستني بةهرةي‬ ‫مرؤظي كوردستانة‪ .‬بةداخةوة بةش َيكي زؤريان‬ ‫هةناسةي مةرط هةلَدةك َيشن‪ ،‬ث َيويستيان‬ ‫بة رةنج َيكي دلَسؤزانةو مرؤظثةروةرانة هةية‬ ‫َ‬ ‫هةندي‬ ‫بؤ ثاراستن و وةكخؤئاوةدانكردنةوةي‬ ‫نموونة ل َييان‪.‬‬ ‫*ماستةر لة تةالرسازي سةرؤكي بةشي‬ ‫تةالرسازي كؤليجي ئةندازياري بوو لة‬ ‫زانكؤي كؤية‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪27‬‬


‫سةرتيث ئةحمةد‬ ‫ئةو هونةرمةندةى (فلوتةكةي و ضنارؤك)ى‬ ‫زؤر خؤش دةويَت‬ ‫رِةوةز مولود‬ ‫سةرتيث ئةحمةد فلوت ذةنى بةتواناى‬ ‫ساآلنى هةشتايةكانى تيثى مؤسيقاى‬ ‫باواجى كؤيةو لةساآلنى نةوةدةكانيش‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طؤرانى ب َيذى‬ ‫بةضةند كاريَكى جوان‬ ‫ماملى)و ثاشان‬ ‫(محةمةدى‬ ‫بةناوبانط‬ ‫َ‬ ‫لةكةنالَى ئاسمانى ميد تيظى و لةهةندةران‬ ‫خزمةتى بةرضاوى بة طؤرانى و مؤسيقاى‬ ‫ِرةسةنى ك��وردى ك��ردووة‪ .‬لةسةردانى‬ ‫ئةوجارةى بؤ كوردستان و طة ِرانةوةى بؤ‬ ‫شارى كؤية لةئ َيوارةيةكى ف َينكى ضنارؤك‬ ‫ب��ةدةم طفتوطؤ و قسةى خؤش ضةند‬ ‫ثسياريَكمان ئاراستة كرد‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةبةر ئةوةى ماوةيةكى دريَذة تؤ‬ ‫لةهةندةران دةذيت‪ ،‬بةباشى دةزانين بلَ َيين‬ ‫كى ية؟‬ ‫هونةرمةند سةرتيث ئةحمةد َ‬ ‫سةرتيث‪ :‬لةسالَى ‪ 1964‬لةكؤية‬ ‫لةدايك بووم دةرضووى ثةيمانطاى هونةرة‬ ‫جوانةكانى موصلم لةسالَى ‪1986 -1981‬‬ ‫دةستث َيكردنى مؤزيكم لةسالَى ‪ 1978‬بوو‬ ‫ئ َيستا لةئةوروثا دةذيم‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬باسى سةرةتايةكى كارى‬ ‫هونةرى خؤتمان بؤبكة؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬سةرةتاى دةست ث َيكردنم‬ ‫لةضاالكى قوتابخانةكان بوو لةذيَر دةستى‬ ‫مامؤستايان(سةردار ئةحمةد و زاهير‬ ‫محةمةدو ئةنوةر تاهير)‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬تؤ لة هةشتاكان ذةنياريَكى‬ ‫بةتواناى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية بوويت‬ ‫كؤمةلَ​َيك طؤ ِرانكاريت ه َيناية ناو ئاوازةكانى‬ ‫تيثى مؤسيقاى باواجى‪ ،‬طةر باس َيكى ئةو‬ ‫كارانةمان بؤبكةيت و ئةو ِريَطريانة ضي بوون‬ ‫كة دةهاتة ث َيش كارةكانت؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬من كات َيك بووم بةئةندام‬ ‫لةتيثى مؤسيقاى باواجى قوتابى هونةرة‬ ‫جوانةكان ب��ووم زؤر بةطةرمى حةزم‬ ‫لة ئيشكردن دةك���ردو ح��ةزم دةك��رد‬ ‫برادةرةكانيشم وةك من خةريكبن‪ ،‬نؤت و‬ ‫تةمرينى جوان و باشم بؤ دةه َينان بؤ ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫هةول بدةن بةش َيوازيَكى َ‬ ‫نوى كار بكةين‪،‬‬ ‫بةآلم بةداخةوة ئةوسةردةمة زؤر سةخت بوو‬ ‫بؤئ َيمة بةئازادى كار بكةين بةآلم بةهةر َ‬ ‫حال‬ ‫‪28‬‬

‫هونةرمةند سةرتيثي باب سةرداري‬ ‫ئةطةر كارى زؤريشمان نةكرد ئ َيمة توانيمان‬ ‫كةسان َيكى زؤر ف َيرى مؤسيقاو ش َيوازى ئيش‬ ‫كردن بكةين كةئ َيستاش ديارن لةسةر‬ ‫ئاستى كوردستان‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬بة ِراشكاوى ئاستى تيثى مؤسيقاى‬ ‫باواجى لةئ َيستاو بةراورد بةو كاتةى كة ئ َيوة‬ ‫ئيشتان دةكرد ضؤن هةلَدةسةنط َينى؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬ئةوكاتة تيثى مؤسيقاى باواجى‬ ‫َ‬ ‫لةوى‬ ‫مالَى خؤمان بوو زؤرب��ةى كاتمان‬ ‫بةسةر دةبرد ئ َيستا وانى ية‪ ،‬ئةوكاتة هةموو‬ ‫يةكترمان زؤر خؤش دةويست ئ َيستا وانية‪،‬‬ ‫ئ َيستا مةجالى كاركردن طةل َيك لةسةر‬ ‫دةمى ئ َيمة زياترةو ئازادى زياترةو ثشتطيرى‬ ‫كردن لة تيثةكان زؤر بةه َيزة دةبواية كاريَكى‬ ‫زؤر هةبا لةناو هةموو تيثةكانى كوردستان‬ ‫بةآلم زؤر كةمة ئةوبةرهةمانةى كة هةشن‬ ‫تاك كةسى ية نةك تيثةكان‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةو سةفةرةت دا هيض كاريَكت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل تيثى مؤسيقاى باواجى كرد؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬بةلَ َى‪ ،‬بةردةوام كاريان لةطةلَ‬ ‫دةكةم و ث َيشم خؤشة هةميشة بةرةو باشى‬ ‫ب ِرؤن بةرهةمى جوان ئامادةبكةن‪ CD ،‬ئةم‬ ‫سالَيان جوانيةكى ث َيوة ديارة لة ِرووى مؤسيقاو‬ ‫لة ِرووى تؤماركردن ئةويش دةطة ِريَتةوة بؤ‬ ‫ماندوو بون َيكى زؤرى كاكة(ل َيزان قادر)و برا‬ ‫دةرانى تر‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬باب ِرؤين بؤ ِروان��دز و باس َيكى‬ ‫تيثى ثاشاى طةورةو ضؤنيةتى كاركردنت‬

‫لةو تيثة بكةين؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬تيثى ِروان��دز يةكةم تيث‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كردن لةضاالكى‬ ‫بوو كةمن كارم‬ ‫قوتابخانةكان و ثةيمانطا و تةلةفزيؤن و هةر‬ ‫هةمووشمان هةتاكوو ئ َيستا هةر وةكو براين‬ ‫زؤر يةكترمان خؤش دةويست تيث َيكى زؤر‬ ‫سةركةوتووش بوون لةكاتى خؤى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو تيثة ضةند كاريَكى‬ ‫كةكؤن‪:‬‬ ‫جوانت بؤ ضةندين طؤرانى ب َيذكردووة‬ ‫لةوانة(نةجمةدين خوآلمى) طةر باس َيكى‬ ‫ئةوةشمان بؤ بكةيت؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬ئ َيمة ئةو كاتة كارمان بؤ زؤر‬ ‫لة هونةرمةندانى كوردستان كرد لةكات َيك‬ ‫دا كةخةتةرياتى زؤرى ت َيدا بوو بةآلم ضاو‬ ‫نةترسانة كارةكانمان ئةنجام دةدا لةوانةش‬ ‫(نجمةى غوالَمى و ئةبوبكرى لةكزى و‬ ‫فاتيمةو كاك ئةحمةدو وليد دؤسكى و‬ ‫خدرئاوارة) و ضةندانى تر‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬باطوزةريَك بةشارة جوانةكةى‬ ‫مهاباد بكةين‪ ،‬ش��ارى مهاباد ضى بةتؤ‬ ‫بةخشى؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬من مةهاباد بةشارى خؤم‬ ‫دادةن َيم ضونكة طةورةترين تةجروبةى‬ ‫هونةريم َ‬ ‫ثى كرد هةميشة‬ ‫لةوى دةستى َ‬ ‫بيرم هةر اليانة برادةرانى مؤسيقى و شاعير‬ ‫و خؤشنووس و هةموو خةلَكى مةهاباد‬ ‫ئةوانيش زؤر ِريَزيان لةئ َيمة دةطرت هيض‬ ‫كات َيك هةستمان بةغةريبى نةدةكرد‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كةكؤن‪ :‬تؤ لة نزيكةوة كارت‬ ‫هونةرمةندى دةن��ط خؤش(محةمةدى‬ ‫ماملى و‬ ‫ماملى) ك��ردوة طةر باس َيكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كاركردنى ئةو كاتةمان بؤ بكةيت؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬يةكةم هونةرمةند لةمهاباد‬ ‫كةسةردانيم كرد بؤ مالَةكةى كاك محمةدى‬ ‫كاملى بوو دواى ئةو طؤ ِرى مامؤستا ه َيمن و‬ ‫َ‬ ‫ماملى دةنط َيكى‬ ‫هةذار بوو كاك محةمةدى‬ ‫َ‬ ‫خؤش خاوةن بةرهةم َيكى زؤر شارةزايةكى‬ ‫باش لةهونةرى كوردى و فؤلكلؤرى كوردى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كاك محةمةد زؤر‬ ‫يةكةم كاريشم‬ ‫سةخت بوو ضونكة بةتةمةن بوو ئةو ه َيزةى‬ ‫جارانى نةما بوو تةمةنى (‪َ )72‬‬ ‫سال بوو‪ ،‬يادى‬ ‫بةخ َير كاك كريم تةآليى ث َيى ووتم ماندووى‬ ‫مةكةن منيش ووتم مادام واية طؤرانيةكانى‬


‫كى دةي��ان زان��ى ئةويش ووتى‬ ‫ضين و َ‬ ‫جعفرة خةثة عازف زةرب بوو يةك يةك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل برادةران‬ ‫طؤرانيةكانى بةمن ووت‬ ‫زؤر بةخ َيرايى ئامادةمان كرد بةماوةى‬ ‫كات َيكى كةم كةنةى كردة سةعات َيك‪ ،‬ئ َيمة‬ ‫ث َيمان وا بوو هةر بؤ يادطاريية كةضى خةلَك‬ ‫داوايان كرد ئةوة بوو كةوتة بةردةستى َ‬ ‫طوى‬ ‫ماملى من بةكاريَكى باش دةيبينم‬ ‫طرانى‬ ‫َ‬ ‫ضونكةلةستؤديؤيةكى(‪)2‬ميكرةفؤنى ئةوكارة‬ ‫كراوة ئةطةر ئةو كات تةكنيكى ئ َيستا هةبا‬ ‫كارةكةمان ‪ 1000‬جار لة ئ َيستا باشتر‬ ‫دةبوو‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬ساردى ِروسيا ضى بة سةرتيث‬ ‫بةخشى و ضةند َ‬ ‫سال َ‬ ‫لةوى ذيايت؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬من تةمةن َيكى زؤر لة ِروسيا‬ ‫ذيام خؤشى و ناخؤشيم بينى بةآلم ديسان‬ ‫دةلَ​َيم ِروسيا جوانترين وآلت و خؤشترين‬ ‫ذيانم ئةو ساتانةى ِروسيا بوو زؤر شت‬ ‫ف َير بووم زؤر شتم بينى كةلتوريَكى جوان‬ ‫هونةريَكى زؤر بةرزم بينى و ئةو خةونانةى‬ ‫هةمبوو هةر هةموويانم بينى‪ ،‬ضوومة سةر‬ ‫ط��ؤ ِرى(ئ��ارام خاضا توريان) لةئيريظان‪،‬‬ ‫كؤنسرناتورةكةى(ضايكؤفسكى)‬ ‫ضوومة‬ ‫و(رةحمان نينوظ) هةروةها ضوومة تياترة‬ ‫بةناوبانطةكانى ِروسياو ئةرمينياو جؤرجيا‪،‬‬ ‫كوردةكانى ئةم وآلتةم ناسين و زمانيان‬ ‫ف َيربووم‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬كارةى هونةرى لةهةندةران‬ ‫ئاسانترة يا لةكوردستان؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬لةهةندةران كاركردن زؤر‬ ‫زةحمةتة بةآلم ل َيرةش ئاسان نيية‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬هةندةران ضى بة سةرتيث‬ ‫لى سةند؟‬ ‫بةخشى و ضى َ‬ ‫سةرتيث‪ :‬هةندةران لةئ َيرانةوة بةرةو‬

‫ئةرمينيا ئينجا بةرةو جؤرجيا ئينجا بةرةو‬ ‫ِروسيا و شارى مؤسكؤ ئينجا روسياى سثى‬ ‫و ليتظياو ئينجا بةرةو ئةوروثاو ئةسكندةناظيا‪،‬‬ ‫هةر ئينسان َيك بةناو ئةو هةموو وآلتانةدا‬ ‫ثى دةبةخشن‬ ‫بطة ِر َى حةتمةن زؤر شتى َ‬ ‫جا زمان كةلتور بينين ناسين و زؤر شتيتر‪...‬‬ ‫بةآلم ئةوةى ل َيشى سةندم تةمةن َيكى دوور و‬ ‫دريَذ‪،‬بةآلم ثةشيمان نيم‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬بةنيازنيت بةيةك جارى‬ ‫بطة ِريَيتةوة؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬هةموو كات َيك بةتةمام‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬بوارى هونةرى و ِرؤشنبيرى‬ ‫ضؤن دةبينيت لةئ َيستادا لةكؤية؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬كؤية هةميشة لةهةموو‬ ‫بوارةكان هةر لةث َيش بوو ئ َيستاش هةر‬ ‫شاريَكى زيندوة ‪ ،‬بةآلم ئةوةى من دةيبينم‬ ‫خةلَكى كؤيةو هةموو كوردستان لةهةموو‬ ‫بوارةكان ثشويان وةرطرتووة خةريكى‬ ‫كةم َيك ذيانى خؤشن و بؤخؤيان ئةمةش‬ ‫بةحةقى خؤيان دةزانم‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةطة ِرانةوةت بؤكؤية زؤربةى‬ ‫كات لةضنارؤك دةبينريَيت‪ ،‬ضنارؤك الى‬ ‫تؤ ضى دةطةيةن َيت؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬ضنارؤك الى من هةر لة‬ ‫مندالَيةوة زؤر خؤش بووة‪ ،‬زؤر جاريش‬ ‫بةثى ِرؤيشتووم بؤ ضنارؤك‪.‬‬ ‫بةمنالَى َ‬ ‫ك��ةك��ؤن‪ :‬هةست ن��اك��ةى ل���ة ِرووى‬ ‫طةشتوطوزارةوة زؤر دواكةوتووة؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬بةلَ َى‪ ،‬هيض طؤ ِران كارى نابينم‬ ‫لةضنارؤك بةلَكو ِرؤذب��ة ِرؤذ بةرةو خراثى‬ ‫دة ِروات ث َيم سةيرة!!! لةسالَى ‪ 1991‬وة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫سى كةثر راوة‬ ‫تاوةكو ئ َيستا دوو َ‬ ‫سى جؤالنة‪،‬‬ ‫سى ئاودةست و دوو َ‬ ‫دوو َ‬ ‫ئةوةى ث َيويستة بكرابا جادةو ِرووناكى واتة‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫كارةبا من زؤر شاران طة ِراوم هةموو شتيان‬ ‫هةية بةآلم كؤية لةاليةنى طةشتوطوزارو‬ ‫ِريَطاوبان زؤر لةثاشةوةين‪ ،‬هاوينة هةوارى‬ ‫َ‬ ‫بى‬ ‫حةمامؤك‬ ‫هةندى شتى بؤكراوة بةآلم َ‬ ‫خزمةتة‪ ،‬ضنارؤك (سفر)ة كارةبايةكى‬ ‫هةبوو ئةويشيان بةقابيلى نةزانى طؤ ِريان‬ ‫بةيةكى زؤر خراث كة تائ َيستا قاتعى نية‬ ‫لةحالةتى شؤرت َيك تؤ هيضت بؤناكريَت‪،‬‬ ‫جاداوا لةهةموو دامو دةزطاكان دةكةم بةسة!‬ ‫مراجةعةيكى خؤتان بكةنةوة زؤرسةيرة‬ ‫ضنارؤك هةميشة كؤيةبووة ئ َيستا ئ َيمةيان‬ ‫داوة بة ضوارقو ِرنة لةاليةن خزمةت طوزارى‬ ‫كارةباوة بةآلم لة ِرووى صحةو طةشتوطوزار بؤ‬ ‫وةرطرتنى ئابونةو ثارة سةر بةكؤيةين ئةلَمان‬ ‫دةلَ​َيت(نيشت نورمال)‪ ...‬بةث َيكةنينةوة!! داوا‬ ‫لةبرادةرانى ل َيثرسراو دةكةم لة ِرةخنةكانم‬ ‫َ‬ ‫دل طران نةبن ئةوة ِراستى ية‪.‬‬ ‫كةكؤن‪ :‬لةكؤتا ييدا دوا ث ِرؤذةى هونةريت‬ ‫ضى ية و ضى بةكةكؤن دةلَ​َييت؟‬ ‫سةرتيث‪ :‬من لةمةودوا زؤر بةطةرمى ث َيم‬ ‫خؤشة يارمةتى هةموو هونةرمةندانى كؤية‬ ‫بدةم ض بةئاوازب َيت يا هةر ث َيويستيةكى كة‬ ‫َ‬ ‫نةكةوى بؤيان ثةيدا دةكةم‪.‬‬ ‫ل َيرة دةستيان‬ ‫ه��ي��واش دةخ���وازم هونةرمةندانى‬ ‫شارةكةمان لة مةودوا يةكتريان خؤش َ‬ ‫بوى‬ ‫بى‬ ‫كار بؤ شارةكة بكةن‪ ،‬ئةوةى ِراستيش َ‬ ‫ث َيم خؤشبوو لةماوةى ئةو سةفةرةم كاريَك‬ ‫بكةم ئةويش هةموو طؤرانية بةناوبانطةكانى‬ ‫كؤية َ‬ ‫بةجي‬ ‫جى‬ ‫َ‬ ‫نوى بكةينةوة بةآلم بؤم َ‬ ‫َ‬ ‫نةكرا ئينشاللة برادةران بةم كارة هةلسن‬ ‫كاريَكى ث َيويستة ئةوان بيكةن‪ ،‬سوثاسى‬ ‫ئ َيوةش دةكةم و دةست خؤشيتان ل َيدةكةم‬ ‫و هيوادارم هةر بةردةوام بن بؤ خزمةتى‬ ‫كؤية‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪29‬‬


‫ثالر بةويَنةوة‬

‫لة كؤية دةر َين‪ :‬منداري بة دةرمانان ناضتة سةربانان‪.‬‬ ‫بةآلم بة خواي نة قري نة بة ضيمةنتؤ كردن‪ ،‬دوو سايدي‬ ‫هةرمؤتة ضا ناكرآ!!‬

‫ئةرآ قةول نةبوو حةمامؤك بكر َيتة سةرضناري‬ ‫سل َيماني؟!‬

‫ئاي لةو كارةساتةي طوفك لة نزيك زانكؤ و سةر ر َيطاي‬ ‫طةشتياري هةيبةسولَتان‪ ،‬بةرثرسان لة كو َين؟!!‬

‫بةخواي بابة جوانة جادة بؤ خؤي تةسك و تروسكة جا‬ ‫ئةو ئةذديهايةش ت َييدا ب ِروا‪.‬‬

‫ئةم ئاآليانة بؤ َ‬ ‫نوي ناكةنةوة؟‬ ‫‪30‬‬


‫ضاالكييةكاني مةلَبةندي الواني كؤية ‪1987‬‬ ‫كؤية لةم سالَةدا ضوار جار يةكةم بووة لة ثالَةوانيَتي هةوليَرو عيَراق‬ ‫لة ئةرشيفي دكتؤر هؤشيار عةبدولرةحمان‬ ‫ثلةي يةكةم لةثالةوان َيتي مةلَبةندةكاني هةول َير لةتةمةني‪18‬سالَيدا‪،‬‬‫كةلة‪ 1987/1/6‬لةهةول َير سازكرا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ث��ل��ةي دووةم لةثالَةوان َيتي مةلبةندةكاني الوان��ي‬‫هةول َيرلةتةمةنى‪16‬سالَي‪ ،‬لة‪ 1987/4/7‬لةعةنكاوة ئةنجام درا‪.‬‬ ‫ثلةي دووةم لةثالَةوان َيتي ث َيشكةوتووان بؤيانةو مةلَبةندةكاني‬‫ثاريَزطاي هةول َير لة‪.1987/4/28‬‬ ‫َ‬ ‫ثلةي يةكةم لةثالَةوان َيتي ثاريَزطاكاني باكور لةتةمةني‪12-9‬سالي‪،‬‬‫كةلة‪ 1987/4/26‬لةكةركوك ئةنجام درا‪ .‬شاياني طوتنة لةم ثالَةوان َيتيةدا‬ ‫كؤية نويَنةري طشت مةلَبةندةكاني ثاريَزطاي هةول َيربوو‪.‬‬

‫ثلةي دووةم لةثالَةوان َيتي بة ِريَوةبةرايةتي الواني ناوضةي باكور‪،‬‬‫كةلةنةينةوا لةنيساني‪1978‬سازكرا‪.‬‬ ‫ثلةي ض��وارةم لةثالَةوان َيتي بة ِريَوةبةرايةتي الواني ع َيراق‪،‬‬‫كةلةبةغدا لة‪ 1987/7/12‬ئةنجامدرا‪ .‬لةم ثالَةوان َيتيةدا كؤية نويَنةري‬ ‫طشت مةلَبةندةكاني ثاريَزطاي هةول َيربوو‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثلةي يةكةم لةثالَةوان َيتي بؤتةمةني‪ 18‬سالي مةلبةندةكاني‬‫ئؤتؤنؤمي‪ ،‬لة‪ 1987/8/2‬لةهةول َير‪.‬‬ ‫ثلةي يةكةم لةثالَةوان َيتي بة ِريَوةبةرايةتي مةلَبةندةكاني الواني‬‫ع َيراق بؤتةمةني‪15‬سالَي‪ ،‬لةموصل ل��ة‪ 1987/8/12‬سازكرا‪ ،‬دواي‬ ‫ئةوةي الواني كؤية سةركةوتن بةسةر الواني زيقار( الواني كؤية‬ ‫نويَنةرايةتي الواني هةول َيري كرد‪.‬‬

‫تيثى بالةى كو ِرانى كؤية‪،1987/4/4 -‬‬ ‫ئةرشيفي( د‪.‬هؤشيار)‬

‫خيةدين حميَدين‪-‬‬ ‫ياريزان رَ‬ ‫كؤية‪1962/6/8-‬‬

‫تيبى بالةى كضانى كؤية‪ ،1987-‬ئةرشيفي (د‪.‬هؤشيار)‬

‫ئةرشيفى(خيةدين حميَدين)‪.‬‬ ‫تيثى بالةى سانةوى كؤية ‪،1961/1/19‬‬ ‫رَ‬ ‫َ‬ ‫لةضةثةوة‪ :‬حازم امحد(مامؤستاى وةرزش)‪،‬سديق عبدالقادر(بةريوةبةر)‪ ،‬مغديدمحدكريم‪ ،‬مجال محدامني‪،‬‬ ‫خيةدين حميَدين‪ ،‬على مةالساحل‪ ،‬حو َيزمستةفا‪،‬‬ ‫وريا شيَخ فتاح‪ ،‬قوبادحسن‪ ،‬زاهريعلى‪ ،‬كمال محدامني‪ ،‬رَ‬ ‫حاجى عالئةدين‪.‬‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪31‬‬


‫كؤية بوو يةكةم خؤثيشانداني‬ ‫دوايى سالَى ‪ 1974‬ى كرد‬ ‫رِزطار فةقآ سةليم‬ ‫خويَندطا لةو ِرؤذةى لةكوردستان دةرطاي‬ ‫كراوةتةوة‪ ،‬قوتابى و خويَندكار‪ ،‬بنةماي شؤرش‬ ‫و ِراثةرين بوونة و بةدةنط هاواري باوانيان‬ ‫هاتوونةو ثالَثشت بوونة بؤبنياتنانى شؤ ِرشى‬ ‫طةلةكةيان‪ ،‬خةباتخوازبوون بةقةدطيانى‬ ‫خؤيان بؤذيان َيكى ئازادانة كةماناى ئةوانى‬ ‫ترى تيا ثاريَزراوب َيت طيانبةخش بوون‪،‬‬ ‫لةسالَى ‪ 1979‬لةكات َيكدا لةكوردستاندا‪ ،‬نةك‬ ‫هةرخؤثيشاندان‪ ،‬بةلَكو هةناسةدان و ئاخ‬ ‫هةركةسي‬ ‫هةلَك َيشانيش لةكورد بظةكرابوو‪,‬‬ ‫َ‬ ‫بيطووتيا لةل‪ ,‬ئةوا زيندان يا ثةتى س َيدارة‬ ‫خةآلتي بوو‪ ،‬يا شوون بزر دةكرا‪ .‬ئةوا كوَية‬ ‫بةدةر لةهةموو شارةكان‪ ،‬ث َيشةنط و جلَةوي‬ ‫خةباتي نةثساوةي خؤي هةر لةهؤ ِردا بوو‪.‬‬ ‫خويَندكاراني ثؤلى ث َينجةمى زانستي‬ ‫ئامادةيى كؤيةى كو ِران لةسالَى (‪-1978‬‬ ‫‪ ،)1979‬بةحةقةت‪ ،‬دةست ث َيشخةري‬ ‫خؤث َيشاندان َيكي م َيذوويي بوون‪ .‬لةو سالَة‬ ‫بةعسي د ِرندة‪ ،‬دةستيكرد بة ِرةش بطيريةكى‬ ‫بةربالَو لةكؤية‪ ،‬ثتر لة(‪)100‬كةس طيران‪.‬‬ ‫بةيانى بوو ضووينةوة قووتابخانة لةبةروارى‬ ‫‪ ,1979/4/14‬ثؤلى ث َينجةمى زانستى‬ ‫دووهؤبةبوو‪ ،‬خويَنكاران لةناوخويَندطاكة‪،‬‬ ‫زؤر ب َيدةنط دي��ارب��وون‪ ,‬هاتووضوون و‬ ‫ِراوةستانيان وةك تازية داران بوو‪ ,‬كةثرسيم؟‬ ‫طووتيان زؤرب��ةى مامؤستاكانمان شةو‬ ‫طيراون‪ ,‬خويَندكاران ب ِرياري خؤث َيشاندايان‬ ‫دا‪ .‬ئ َيمة ئةم كارةمان بةئةركي خؤمان‬ ‫زان��ي و لةهةموواليةكةوة بيرمان لةوة‬ ‫دةك��ردةوة طةر مامؤستاكانمان بةرنةبن‬ ‫ئةوا سالَي خويَندنمان لةكيس دةض َيت‪،‬‬ ‫دةمانطووت‪:‬ئةى مامؤستاكان باوك وبراى‬ ‫ئ َيمة نين ! نا ِرةحةتبووين لةم ِرةشبطيريية‪,‬‬ ‫بيرمانكردةوة هةر وا بادةستةوةستان خؤمان‬ ‫شةرمثؤش نةكةين خؤ مامؤستاكانمان و‬ ‫بةبى تاوان ِراث َيضى زيندان‬ ‫باوك وبراكانمان َ‬ ‫كراون‪.‬‬ ‫ئ َيستا بةخؤشيةوة دةيط َيرمةوة كةدةمان‬ ‫طووت‪ :‬با كاريَك بكةين ئةوان‪ ،‬لةزيندانى‬ ‫بةعس ِرزطار بكةين‪ ،‬خؤمان زؤر بةتوانا‬ ‫َكخستنى‬ ‫دةهاتة بةرضاو‪ ,‬لةوكاتيش هيض ِري‬ ‫َ‬ ‫يا ِريَكخراويَكي سياسي ئاطادارى‪ ,‬طرتنيان‬ ‫نةبوو‪ ،‬بؤ ئ َيمةش هةر سؤزو وةفاى كوردايةتى‬ ‫بوو‪ ،‬ضةكى دةستيشمان هةر كت َيبةكانمان‬ ‫بوو‪ ،‬ئةو خؤثيشاندانةي ثؤلى ث َينجةمى‬ ‫زانستى ِريَكيخست‪ ,‬دةتوانم بلَ َيم لةهيض‬ ‫‪32‬‬

‫شاريَكى كوردستان ئةم جؤرة بةرةنطارية‬ ‫بةرامبةر بة بةعس مةحالَة كراب َيت‪ ,‬بةكؤى‬ ‫دةنط لةن َيو قوتابيان ب ِريارماندا بةطشتى‬ ‫ِريَثيوان َيك ئةنجام بدةين‪ ،‬هةرئةو ِرؤذةى‬ ‫بؤبةردةمى دام ودةزط��اى سيخو ِرةكانى‬ ‫بةعس لةكؤيةدةستمان بةخؤث َيشاندان كرد‪.‬‬ ‫مامؤستاكانى دواناوةندي كؤية كةطيرابوون‬ ‫ئةمانةبوون‪ :‬جةمال ِرةشيد مامؤستاى‬ ‫كيمياوفيزيامان بوو‪ ،‬مامؤستاهؤشمةندي‬ ‫براى شةهيد ئ��ازاد هةورامى مامؤستاي‬ ‫ئةندازاياريمان ب��وو‪ ،‬مامؤستا ِرؤستةم‬ ‫مامؤستاى بيركاريمان بوو‪ ،‬ذمارةيَكي زؤر‬ ‫مامؤستاى سةرةتاى و خةلَكى ِرةش و‬ ‫ِرووتي تريش طيرابوون‪ .‬تةنانةت مامؤستاى‬ ‫طوندةكانيشى طرتبؤوة‪ ,‬وةك مامؤستا عزيز‬ ‫ِر َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى‬ ‫ةسول كةلةئيلنجاغ مامؤستابوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةقوتابيان خؤيان دزيةوةو نةهاتن لةطةلمان‬ ‫ضونة قاعةى مةرسةمى ناوسانةوي‪ ,‬ذمارةى‬ ‫ئامادةبوونمان لةسةرةتادا نزيكةى(‪)35‬‬ ‫كةس بووين‪ ,‬دةفتةروكت َيبةكانمان دةست‬ ‫دايةو ب��ةدواي يةكتر كةوتين‪ ،‬بةثانتايى‬ ‫جادة هاتينة خوارةوة‪ ،‬جادةوجادة‪ ,‬بةه َيمني‬ ‫وبةبى هيض هوتاف ك َيشان َيك لةقوتابخانة‬ ‫َ‬ ‫بةدةفتةروكت َيبةوةهاتينة َ‬ ‫دةرى‪،‬ب ِرا ِرياريشمان‬ ‫دا بةيةك دةنط داواكاريمان ئةوةب َيت‬ ‫مامؤستاكانمان ئازادبكةن‪ ،‬بةآلم وادةشمان‬ ‫بةيةكتريدا خؤثيشاندانةكة نةش َيويَنين يةكتر‬ ‫بةجى نةه َيلَين بةطشتى وبةرةو((منةزةمة‬ ‫َ‬ ‫ياخود فةرمانطةى سيخو ِرى)) لةكؤية‬ ‫بة ِريَكةوتين‪ ،‬بةجادةى حاجي قادري كؤيي‬ ‫َ‬ ‫هاتينةخوارى‪ ،‬بؤئةوةى‬ ‫ِرؤيشتين و بةه َيمني‬ ‫خةلَكى ناوبازاريش بةطةلمَان بكةون‪ ,‬ه َيدى‬ ‫ه َيدى بة ِريَكةوتين‪ ،‬لةفولكةى تايةر تؤفيقى‬ ‫كؤن كةئ َيستا ثةيكةرى حاجى قادرى كؤيي‬ ‫ل َيية‪ ,‬لةيادمة سةرشةقاممان بةتةواوةتى‬ ‫طرتبوو‪ ،‬كةدوكاندارةكان ضاويان بةئ َيمة‬ ‫كةوت‪ ,‬زؤر بةيان دوكانةكانيان داخست و‬ ‫خؤيان طةياندةوة مالَةوة‪ ،‬نةوةك بقةوم َيت‪,‬‬ ‫بةآلم ئ َيمة هةر بةردةوام بووين‪ ,‬خةلَكان َيكش‬ ‫هةبوون بةحةماسةتةوة تةماشاى ئ َيمةيان‬ ‫دةكردو دةيان ثرسي ئةم ِريَثيوانة ضية؟‬ ‫دةمان ووت لةدذى ئةوةى مامؤستاكانمان‬ ‫طيراون‪ ,‬دةتوانم بلَ َيم هةنديَكيان بةتةواوى‬ ‫حةثةسابوون‪ .‬طةيشتينة بةردةم دةرطاى‬ ‫ِريَكخراوى سيخو ِرى(منةزةمةى حيزبى‬ ‫بةعس)كةئ َيستا مةلَبةندى ‪14‬ى ريَكخستنى‬ ‫يةكى لةقوتابيةكان‬ ‫كؤيةى (ى ن ك)ة‪,‬‬ ‫َ‬ ‫بةناوى (سةردارى ئةحمةد وةيسى ) ئ َيستا‬

‫دكتؤرة لةبةريَوةبةرايةتى ئاذةلَى كؤية‪,‬‬ ‫ووتى با هجومى ذوورةوةى منةزةمة بكةين‪,‬‬ ‫َ‬ ‫ذوورى بكةين‬ ‫يةك َيكمان ووتى بؤ هجومى‬ ‫خؤ ئ��ةوان لة ِريَكخراو نةطيراون‪ ,‬بةلَكو‬ ‫لةدةزطاى سيخو ِرى طيراون(دائرةى ئةمنى‬ ‫كؤية)‪ ،‬ئةطةرئةوكات هجومى منةزةمةى‬ ‫كؤيةمان كردبا هةموومان دةطيراين‪ ,‬بةآلم‬ ‫سةردار ئةوةندة بةجةرط بوو واى دةزانى‬ ‫دةستى ثرة لةطوللة ئارث َيضى بؤية هجومى‬ ‫ذووةرةوة دةك��ات‪ ,‬ئةوكات فةرمانطةى‬ ‫سيخورى كؤية ك��ةوت��ب��ووة تةنيشت‬ ‫نةخؤشخانةى شةهيد دكتؤر خاليدى‬ ‫ئ َيستا‪ ,‬بةرامبةر بارةطاى كؤمةلَةى ِرؤذ‪ ,‬تاكو‬ ‫سو ِراينةوة بةردةمى فولكةى سةراى كؤية‪,‬‬ ‫َ‬ ‫لةوى كةوتينة مشت و م ِر ئايا ضؤن خؤمان‬ ‫بطةيةنينة ناودةزطاى سيخو ِرى‪ ,‬هةنديَكمان‬ ‫ش َيوابووين ناحةقيشيان نةبوو‪ ،‬ضونكة‬ ‫خؤثيشاندانيان لةذياندا نةديبوو‪ ،‬وةك بلَ َيى‬ ‫ترس داى طرتبوون‪ ,‬ووردة ووردةش كةم‬ ‫دةبوينةوة‪ ,‬جةماوةريش بةهيض ش َيوةيةك‬ ‫خؤيان نةطةياندة ناو ِريَثيوانةكةمان‪ ,‬ئةمةش‬ ‫خؤى لةخؤيدا قوتابيان زؤر ثرسياريان‬ ‫الدروست بوو‪ .‬تادةهاتيش ذمارةمان بةرةو‬ ‫كةمى دةضوو‪ ,‬ئةوةى لةيادم ماب َيت ئةمانةى‬ ‫مابووينةوة لةخؤثيشاندانةكة ئةمانة بوون‪-1(:‬‬ ‫ئ��اراس قادر براى شةهيددلزارقادر‪ ,‬ئةو‬ ‫دةوريَكى كاريطةرى هةبوو لةوخؤثيشاندانة‪.‬‬ ‫‪-2‬ساالرى مةحمودي سةرتاش‪-3 .‬ث َيشرةو‬ ‫مةجيد صابير‪-4 .‬شةهيد قةنديل عةبدوآل‪.‬‬ ‫‪-5‬ئيبراهيمىقادرىحةمةشةلى‪-6.‬سةردارى‬ ‫ئةحمةد وةي��س��ى كةبابضى‪-7 .‬ك��اوة‬ ‫عةبدالرحمان ئةحمةد‪ ،‬خوال َيى خؤشب َيت‪.‬‬ ‫‪-8‬دلَدار عةبدالرحمان تةها‪-9 .‬عةبدالرحمانى‬ ‫ئةسعةدي نالَبةند‪-10 .‬نةبةزى مامة فةندى‪.‬‬ ‫‪-11‬كامةرانى مام ثيرؤتى شورتة‪-12 .‬ش َيخ‬ ‫كةريمى ش َيخةروانى‪-13 .‬بةرزانى توفيقى‬ ‫قادرياسينى‪-14 .‬رزطار عمرمحمود‪-15 .‬‬ ‫نةوزاد محى الدين‪-16 .‬ئ��ازاد حاجى عمر‬ ‫زيَرينطر‪-17 .‬ئازاد حويَز نجم الدين‪-18 .‬‬ ‫ب َيستون رفيق عبداللة‪-19 .‬سباح ِرةشيد‬ ‫عبداللة‪-20 .‬ه َيرش احمد امين‪-21 .‬نةوزاد‬ ‫عسمان فرج‪-22 .‬يوسف تاهير ابراهيم‪-23 .‬‬ ‫فرهاد ابراهيم ثالَةوان‪-24 .‬سةفيرى ئةحمةدى‬ ‫خارةى‪-25 .‬ش َيروانى كةريمة سورى‪-26 ،‬‬ ‫محمد سديق عمر‪(-27 ،‬بةندةش) ِرزطارى‬ ‫فةقى سةليمى‪ .)....‬زؤر طرينط بوو بةعس‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ثى كةشف نةكرا‪،‬‬ ‫ئةو خؤثيشاندانةى ئ َيمةيان َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثؤلةكانى‬ ‫ئةوةندة ل َيكؤلَينةوةيان‬


‫تريش كرد نةطةيشتنة هيض ئةنجام َيك‪.‬‬ ‫كةواتة توانيمان طيان ثاكى و زمان ثاكى‬ ‫خؤمان بثاريَزين‪ ،‬ئةمةش طرينطى زؤرى‬ ‫هةبوو‪ ،‬كةئ َيمةى قوتابى وةفادارى يةكترين‬ ‫و دوذمن بةئ َيمة ناويَريَت طةر يةكطرتوبين‪.‬‬ ‫لةكن فولكةى سةرا‪ ,‬تووشى(توفيق ئاغا)بووين‬ ‫لى ب َيت‪ ,‬ووتى ئةمة‬ ‫هةزار رةحمةتى خواى َ‬ ‫ضيية؟ضيدةكةن؟ توفيقاغا ئةوكات بةتةمةن‬ ‫بوو زانى ئ َيمة بةهةلَة هاتووين و دةكةوينة‬ ‫ناوكةمينى بةعسةوة‪ ,‬لةو باوة ِرة دابووم زؤرى‬ ‫بووبى‪ ,‬ضونكة دةيزانى د ِرندةيى‬ ‫ثى ناخؤش َ‬ ‫َ‬ ‫بةعس ضؤنةو ئ َيمةشى بةهةرزةكار لةقةلَم دا‪,‬‬ ‫لةو مشت وم ِرةية دابووين دووسيخو ِر ل َيمان‬ ‫ثةيدابوو كةلةبازار دةهاتنةوة‪َ ,‬‬ ‫طوى بيستى‬ ‫طفتوطؤى ئ َيمة بوون‪ ،‬هةرزوو هةستيان‬ ‫بةشت َيكى زةق كردوو طةرضى ئةوان عةرةب‬ ‫ئ َيمةش كوردبووين‪ ,‬ل َيمان هاتنة ث َيشو‬ ‫ها ئةمةضيية؟ توفيقاغا هاتة وةآلم ووتى‬ ‫ئةمانةالعيبن و ئةم ِرؤ ِرةشةباية‪ ...‬لةث َيك‬ ‫ه َينانى ئةم قسانة دابوو‪ ,‬كةضى ساالرمحمود‬ ‫و ب َيستون ِرةفيق ووتيان نا ئ َيمة دةمانةويَت‬ ‫مامؤستاكانمان بؤبةر بدريَت‪ ,‬ئةوانيش لةسةرة‬ ‫خؤو بةدلَث ِريةوة بةضاويَكى دوذمنانةوة‬ ‫كى دةيةويَت ب َيت مامؤستاكةى‬ ‫ووتيان‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫بؤ بةر بدةين باب َيت لةطةلمان تاكو بؤى‬ ‫بةربدةين! هةنديَك لةقوتابيان بةودلَةثاك‬ ‫وب َيطةردةيان‪ ,‬ضوونة ثالَيان وبةطةريان‬ ‫كةوتن وةك(س���االر محمود و ب َيستون‬ ‫ِرةفيق) تاماوةيةك ضاوة ِروانمان كردن‬ ‫وةك بلَ َيى زانيمان طيراون ئ َيمةش ئةوةى‬

‫ماينةوة بةرةو خويَندنطا بة ِر َى كةوتينةوة‪,‬‬ ‫ه َينديَكمان بةكؤآلنان بةرةو قوتابخانة بة ِر َى‬ ‫كةوتين وهةنديَكى تريشمان جادةوجادة‬ ‫دةهاتين‪ ,‬طةيشتينة فولكةى تايةرتوفيق‬ ‫هةر ئةوةندةمان زانى دوو سةيارةى سثى‬ ‫وةك الندطرؤزةرى ئ َيستا بةيةك ضركة‬ ‫لةسى الوة دةرطايان كردةوة سيخورةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى لةقوتابيان بةخ َيرايى‬ ‫ل َيى دابةزين‬ ‫دةرطاكردنةوة برينداربوون ئينجا كةوتنة‬ ‫ِراوةدونانى ئ َيمة‪ ,‬سةردار ئةحمةد وةيسى‬ ‫ئ َيستاش شويَن برينى ئةوكاتى ث َيوةماوة‬ ‫ئ َيمةش هةر يةكةمان بةرةو كؤآلنةكانى‬ ‫ناوشارى دةستمان بة ِراكردن كردو هةآلتين‬ ‫تةنها سةباح ِرةشيد نةب َيت خؤى كردة دوكانى‬ ‫وةستا ئةميرى حةداد لةوكاتى لةدوكان نةبوو‬ ‫ئ َيستا شويَنى دوكانةكة ثةيكةرى حاجى‬ ‫لى داندراوة‪ ,‬سيخوريَك ل َيى هاتبووة‬ ‫قادرى َ‬ ‫ووتبووى‪:‬كى خاوةنى ئةم دوكانةية‪.‬‬ ‫ث َيش و‬ ‫َ‬ ‫سةباحيش لةوةآلمدا ووتبووى من‪ .‬زؤر‬ ‫باشة مةترسة دانيشةوة‪ ,‬بةآلم سيخورةكان‬ ‫بةدواى قوتابيان كةوتن بة ِراكردن و دةمانضة‬ ‫بةدةستةوة لةئةنجامدا(رزطار عمرلةسةر‬ ‫قازيالن طيراو بةرزانى قادرياسين و نةوزاد‬ ‫مح َيدينيش لةبن تاقان طيران) لةطةرةكى‬ ‫ق��ةآلت‪ .‬هةر يةكةمان خؤمان ش��اردةوة‬ ‫لةمالَة خزمان ئةوانةى نةطيراين‪ ,‬كةسمان‬ ‫سى رؤذ‪,‬‬ ‫نةضووينةوة مالَ َى خؤمان بؤ ماوةى َ‬ ‫َ‬ ‫ماوةى مانط َيكيشبوو ل َيكؤلينةوةيان لةطةلدا‬ ‫دةكردين‪ ,‬بةطويَرةى بيروبؤضوونى ئةوان‬ ‫طومانيان لةوة دابوو‪ ,‬ئ َيمة هاندةريَكمان‬

‫لةثشت ب��ووة خؤشبةختانة كةس ناوى‬ ‫كةسى نةدا‪,,‬هةر بؤيان ئاشكرا نةبوو‪ ,‬بةآلم‬ ‫لى طيرا‪-1 :‬دلَ��دار‬ ‫ضةند قوتابيةكمان َ‬ ‫عبدالرحمن تةها‪ ,‬تةنكة ِريش َيكى هةبوو بةوة‬ ‫ثى دةداو ضل ِرؤذ طيرا‪-2 .‬سةفيرى‬ ‫ئازاريان َ‬ ‫ئةحمةدى خارةى ئةميش ضل ِرؤذ طيرا‪.‬‬ ‫‪-3‬ش َيخ كةريمى ش َيخةروان بةمووى‬ ‫سينطى ئازارايان دةدا‪-4 .‬ساالرمةحمود‬ ‫لةدووايشداحوكمى دادط��اي��ان بةسةر‬ ‫داضةسثاند لةدواى سالَ​َيك بةعةفو ئازادكرا‬ ‫لةبةنديخانة‪ِ -5 .‬رزطارعمرمحمود‪-6 .‬نةوزاد‬ ‫محى ال��دي��ن‪-7 .‬ب���ةرزان تؤفيق قادر‬ ‫ياسين‪-8 .‬ئازادى عمرى زيَرينطر‪-9 .‬كاوة‬ ‫عبدالرحمان‪-10 .‬ئيبراهيم قادر ِرشيد‪-11 ،‬‬ ‫امجةد حويَز احمد‪ .‬هةموويان بةربوون تةنها‬ ‫ساالر محمود حوكم درا‪ .‬ئةم خؤثيشاندانة‬ ‫طةرضى زؤر سادة بوو‪ ,‬بةآلم طةورةيى خؤى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ث َيوة ديار بوو‪ ,‬ئيسثاتيشمان كرد‪,‬‬ ‫ئةمشداشؤ ِرش َيكى بضووكى خؤندكارانمان‬ ‫سازدا لةساتةوةخت َيكى واناسك و دذوار‪,‬‬ ‫بةم ش َيوةيةش دلَى بةعسيةكانى كؤيةمان‬ ‫بةترس ه َيناو مةبةستةكةمان ث َيكاو‪ ,‬طةرضى‬ ‫سةركةوتوونةبووين بؤ ئاواتةكانمان‪ ,‬بةآلم‬ ‫جؤرة ئازادييةكمان ث ِرذاندة سةريان لةدوايى‬ ‫ئةم خؤثيشاندانةدا ئةم ديَرةم بؤ هات‪ ,‬هةر‬ ‫كات َيكيشباسىخؤثيشاندانكراباية‪,‬ئةوديَرةى‬ ‫منيان دةووتةوة ‪.‬ئةويش بريتى بوو‪(( :‬ثؤلى‬ ‫ث َينجةمى زانيارى‪....‬هةلَيان كرد ئاآلى‬ ‫ب َيزارى ))‪ .‬داواى ل َيبوردن لةوقوتابيانة دةكةم‬ ‫كةناوةكانيانم لةبيركردووة‪.‬‬

‫شيوان كةرمية‬ ‫لة ِراستةوة‪ :‬حممد خدر هةرمؤتة‪ ،‬عبداخلالق قادر‪ ،‬اجمد حو َيز امحد‪ ،‬نةوزاد امساعيل‪ ،‬سردار امحد ويسى‪ ،‬شؤ ِرش مستةفا‪ ،‬سالح قادر‪ ،‬رَ‬ ‫رزطارفقى سليم (بةتةنها لةثيَشةوة دانيشتوة)‬ ‫هيش سليم اغا‪،‬‬ ‫سوور‪ ،‬كامةران ثريؤت‪ ،‬عبدالرمحن اسعد‪ ،‬فرياد سابر‪ ،‬رَ‬ ‫َ‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪33‬‬


‫لةبة ِريَوةبةرايةتى هاتوضؤى كؤية لةماوةى ‪ 6‬مانطدا‬ ‫‪ 1660‬مؤلَةتى شؤفيَرى دراوة كة ‪ 217‬يان ذنن‬ ‫دةربارةى كرانةوةو ث َيدانى مؤلَةتى شؤف َيرى‬ ‫لةبة ِريَوةبةرايةتى هاتووضؤى كؤيةو‬ ‫كرانةوةى بةش َيوةيةكى طشتى‪ ،‬بؤشارى‬ ‫كؤيةو دةوروبةرى خزمةت َيكى طةورةية‬ ‫َ‬ ‫دةدري‪،‬‬ ‫كةلةقةزاي كؤية مؤلَةتى شؤف َيرى‬ ‫هةرضةندة ث َيشتر مؤلَةتى شؤف َيرى لةكؤية‬ ‫هةبووة بةآلم سةربةهةول َير يان سل َيمانى‬ ‫بووة واتامؤلَةتةكة بةناوى سل َيمانى يان‬ ‫هةول َير بوو‪ ،‬بةآلم ئ َيستا مؤلَةتةكة بةناوى‬ ‫كؤيةية جطة لةمةش ث َيشتر تةنها مؤلَةتى‬ ‫تايبةت هةبووة‪ ،‬كةضى لةئ َيستادا هةموو‬ ‫جؤرةكانى مؤلَةتى شؤف َيرى بةطشتى‬ ‫وتايبةتى و ماتؤ ِرسكيل وكشتوكالَى و‬ ‫َ‬ ‫دةردةك��ري‪ ،‬هةروةها‬ ‫ئينشائى لةكؤية‬ ‫ذمارةيةكى بةرضاو لةهةردوو ِرةطةز‬ ‫بةش َيوةيةكى طشتى و بةتايبةتى ذنان‬ ‫داواك��ارى وةرطتنى مؤلَةتى شؤف َيرين‪،‬‬ ‫لةبةر طرينطى و ث ِربايةخى ث َيدانى مؤلَةتى‬ ‫شؤف َيرى لةكؤية سةردانى بةريَوةبةرايةتى‬ ‫َ‬ ‫هةول و‬ ‫هاتوضؤى كؤيةمان كردو دةربارى‬ ‫ماندوبوونةكانى خؤيان بؤكردنةوةى هؤبةى‬ ‫مؤلَةتى شؤف َيرى و ِريَ��ذةى داواك��اران‬ ‫و ئامادةكارى و بة ِريَوةضوونى ث َيدانى‬ ‫مؤلَةتى شؤف َيرى لةكؤية‪ ،‬بة ِريَز(شؤ ِرش‬ ‫كاكة) بة ِريَوةبةرى هاتوضؤى كؤية وةآلمى‬ ‫ضةند ثرسياريَكى داينةوة‪.‬‬ ‫شؤف َيرى‬ ‫ث‪/‬لةسالَى‪2010‬مؤلَةتى‬ ‫لةكؤية كرايةوة ئةمة ضؤن بوو؟‬ ‫و‪/‬دواى ث َيك ه َينانى كابينةى شةشةم‬ ‫ئ َيمة وةكو بة ِريَوةبةرايةتى هاتوضؤى‬ ‫كؤية ئةم بيرؤكةيةمان بؤهات كةمؤلَةت‬ ‫به َينينةوة كؤية بؤية نوسراومان كردو‬ ‫داواكاريمان بةرزكردةوةو بؤخؤم بةدواى‬ ‫َ‬ ‫هةول و‬ ‫داب��ووم دواى ضةند مانط َيك‬ ‫هيمةت ِرةزامةنديمان وةرطرت لةهةموو‬ ‫برادةرانى سةروتر‪ ،‬كاك ئازاد بة ِريَوةبةرى‬ ‫هاتوضؤى هةول َير و ليوار ِرزطار بة ِريَوةبةرى‬ ‫طشتى و وةزي��رى ناوخؤ و هةموويان‬ ‫ِرةزامةنديان نيشاندا كة مؤلَةتى شؤف َيرى‬ ‫بةهةموو جؤرةكانيةوة لةكؤية بكريَتةوة‬ ‫بةهةمان ئةو ب ِريارو ياسايانةى كةدراوةتة‬ ‫ثاريَزطاكانى تر كة كارئاسانيةكى باش بوو‪،‬‬ ‫ث َيشتر مؤلَةت هةبووة بةآلم بةناوى كؤية‬ ‫نةبووة بةناوى هةول َير يان سل َيمانى بووة‪،‬‬ ‫بةآلم ئةو مؤلَةتةى ئ َيستا بةناوى كؤيةية‪.‬‬ ‫ث‪ /‬ضؤن ئامادةكاريتان بؤكرد؟‬ ‫و‬ ‫داواك�����������اري‬ ‫و‪/‬دواى‬ ‫بةدواداضونةكانمان وةزارةت��ى ناوخؤ‬ ‫ل��ة‪2010/2/9‬ب��ةذم��ارة(‪ )3806‬ب ِريارى‬ ‫كردنةوةى مؤلَةتى شؤف َيرى كؤيةى‬ ‫دةرك��رد‪ ،‬ئ َيمة كةئةو ب ِريارمان بؤهات‬ ‫يةكسةر دةستمانكرد بةدروستكردنى‬ ‫‪34‬‬

‫ِرةمثةو ساحةو هةروةها ئامادةكردن و‬ ‫ه َينانى كو ِراسةو نموزةج و سجلى تايبةت‬ ‫بةمؤلَةت و دابينكردنى كارمةندو ئةفسةرو‬ ‫هةروةها ذوورى تايبةتمان كردؤتةوة‬ ‫بؤمؤلَةت و هةلَطرتنى زانياريةكان‪ ،‬لةكؤية‬ ‫دوو نوسينطة هةبوو نوسينطةيةكى‬ ‫سى نووسينطة‬ ‫تريش ك��راوة‪ ،‬ئ َيستا َ‬ ‫هةية( ِرؤذ‪ ،‬هةرمان ‪ ،‬هةنار) ئةم نوسينطانة‬ ‫مامؤستاى تايبةت و ب ِروانامةيان هةيةو‬ ‫خول و مةشقةكان لةنوسينطةكاني‬ ‫ئةوان بة ِريَوةدةضن وتاقيكردنةوةكانيش‬ ‫بةسةيارةى ئةو نوسينطانة دةكريَت‪ ،‬دواى‬ ‫ئامادةكاريةكانمان ئ َيمة يةكةم خولمان لة‬ ‫‪ 2010/2/27‬ناردة نوسينطة‪.‬‬ ‫ث‪/‬كةواتة مؤلَةتى كؤية جياوازى نية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثاريَزطاكان؟‬ ‫َ‬ ‫ثى‬ ‫و‪/‬بةل َى‪ ،‬ئةو ياسايةى ئ َيمة كاري َ‬ ‫دةكةين هةمان ئةو ياسايةية كةلةهةموو‬ ‫كوردستان و ع َيراق كارى ث َيدةكريَت‬ ‫ئةويش ياساى هاتؤضؤية كةذمارة‬ ‫(‪)86‬ى ئةنجومةنى نيشتمانى ع َيراقةو‬ ‫لةسالَى‪2004‬دةرضووةو لةسالَى‪2007‬‬ ‫لةكوردستان ثةسندكراوةو مؤلَةتى‬ ‫كؤيةش هةمان شةرعيةت و دةسةآلتى‬ ‫ث َيدراوةوكارى ث َيكراوة‪.‬‬ ‫ث‪/‬خةلَك داواكاريان هةية؟‬ ‫و‪/‬بةلَ َى‪ ،‬خةلَك داواكاريان زؤرة بةتايبةت‬ ‫ذنان‪ ،‬تاكو ئ َيستا لةماوةى ئةو(‪ )6‬مانطةى‬ ‫كةمؤلَةت كراوةتةوة‪ )2900( ،‬كو ِراسةى‬ ‫مؤلَةتى طشتيمان دابةشكردووةو(‪)1100‬‬ ‫مؤلَةتى تةواوبووة كة(‪)7‬يان ذنن‪ ،‬هةروةها‬ ‫(‪ )1090‬كو ِراسةى مؤلَةتى تايبةتيمان‬ ‫تةواوبووة‬ ‫دابةشكراوةو(‪)530‬مؤلَةتى‬ ‫ك��ة(‪)210‬ي��ان ذن��ن كةئةمة ج َيطاى‬ ‫خؤشحالَية كةلةكؤية بةم ِريَذةية ذنان‬ ‫داواى مؤلَةت بكةن و(‪)6‬كةمئةنداميش‬ ‫مؤلَةتى تايبةتيان وةرطرتووة‪ ،‬دةربارةى‬ ‫ماتؤ ِرسكيليش(‪ )30‬مؤلَةت تةواوبووة‪.‬‬ ‫ث‪/‬ل��ةم ماوةية هةلَمةتى دةست‬ ‫بةسةرداطرتنى ماتؤ ِرسكيلةكانتان كرد‪،‬‬ ‫ئةمة ضؤن بوو؟‬ ‫و‪/‬ئ َيمة بةر لةدةره َينانى مؤلَةت‬ ‫لةكؤية ضاوثؤشيمان لةخةلَك كردية يا‬ ‫ئيجرائاتمان توندنةبووة بةتايبةتى دةربارةى‬ ‫ماتؤ ِرسكيل و ئام َيرة كشتوكالَيةكانو ئام َيرة‬ ‫قورسةكانى وةكو شؤفةرو طريَدةر‪ ،‬ئةمانة‬ ‫ث َيويستيان بةمؤلَةتى شؤف َيرية‪ ،‬دواى‬ ‫طة ِرانةوةى مؤلَةت بؤكؤية ئ َيمة ئاطادارى‬ ‫خةلَكمان كردةوة كةب َين مؤلَةت دةربكةن‬ ‫لةماوةى(‪)5‬مانطدا تةنها(‪)24‬كةس هات‬ ‫بؤدةركردنى مؤلَةتى ماتؤ ِرسكيلى كةضى‬ ‫دةمان بينى دةيان ماتؤ ِر هةية بؤية دواى‬

‫َ‬ ‫فةحتولآل‬ ‫شؤ ِرش كاكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل قايمقام و ئاسايش‬ ‫كؤبوونةوةمان‬ ‫ب ِريارى هةلَمةت َيكمان دا‪ ،‬لةماوةى دوو‬ ‫ِرؤذدا(‪ )40‬ماتؤ ِرسكيلمان دةستطيركرد‪،‬‬ ‫دواى ئةوهةلَمةتة ئ َيستا دةبينين بةدةيان‬ ‫كةس داواى مؤلَةتى ماتؤ ِرسكيلى دةكةن‪،‬‬ ‫واتانابى خةلَك‬ ‫ئ َيمة ئةوةمان بؤياساكرد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بي‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ث‬ ‫ماتؤرسكيلى‬ ‫بةبى مؤلَةت و ناياسايى‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫بؤية هةرلة ِريَطةى ئ َيوةوة داوا لةو شؤف َيرانة‬ ‫دةكةم كةشؤف َيرى ئام َيرة كشتوكالَيةكانن‬ ‫بةتايبةت تراكتؤرةكانى كؤية كةب َين‬ ‫مؤلَةتيان بؤدةربكةين بةهةمان ش َيوة‬ ‫بؤشؤف َيرى ئام َيرة قورسةكانى وةكو‬ ‫شؤفةرو حةفارةو ئةو جؤرة شتانة ضونكة‬ ‫دةبى ئةوانيش بةياسا شؤف َيرى بكةن و‬ ‫َ‬ ‫هةبى‪.‬‬ ‫مؤلَةتيان َ‬ ‫ث‪/‬ض��ةن��د ج���ؤرة م��ؤلَ��ةت الى‬ ‫َ‬ ‫وةدةردةكرى؟‬ ‫ئ َي‬ ‫و‪/‬هةموو جؤرةكان بةطويَرةى تةمن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫تةمةن(‪)16‬سال‪،‬‬ ‫مؤلَةتى ماتؤ ِرسكيل‬ ‫بؤهةرسى جؤرى كةمئةندام‬ ‫مؤلَةتى تايبةت‬ ‫َ‬ ‫و تؤماتيك و ط َي ِرعادى تةمةنى(‪)18‬‬ ‫َ‬ ‫بى‪ ،‬مؤلَةتى طشتى تةمةن(‪)20‬‬ ‫سال َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫س��ال‪ ،‬مؤلةتى كشتوكالى‪ ،‬مؤلةتى‬ ‫ئينشائى(ئام َيرة قورسةكان)‪ ،‬هةروةها‬ ‫بؤنةخويَندةوارانيش لةضوارض َيوةى ئةم‬ ‫مؤلَةتانة بةش َيوةيةكى تايبةتتر دةورةو‬ ‫دةبينى لةنوسينطة‪.‬‬ ‫مةشق‬ ‫َ‬ ‫ث‪/‬لةماوةى هةشت مانطى ِرابردوودا‬ ‫ضةند ِرووداوى هاتوضؤ ِرويداوة؟‬ ‫و‪/‬لةناوشارو دةرةوةى شار(‪ِ )140‬رووداو‬ ‫ِروويداوة كة(‪)10‬مردوو(‪ )122‬بريندارى‬ ‫ل َيكةوتؤتةوة‪ ،‬بؤية داواكارم لةشؤف َيران‬ ‫ثابةندى ياساكانى هاتووضؤببن بؤئةوةى‬ ‫ِرووداوةكان كةمببنةوةو طيانى خؤيان و‬ ‫هاوآلتيان بثاريَزن‪.‬‬


‫نةبوونى متمانةو هاوئاهةنطى لةنيَوان كؤمةلَطاو‬ ‫زانكؤوثةيمانطاكان دا!‬ ‫َ‬ ‫هيمن ئيلنجاغى‬ ‫نةبوونى هاوئاهةنطى لةن َيوان ووآلت َيك‬ ‫بؤ ووآلت َيكى تر ياخودلةن َيوان شاريَك‬ ‫بؤشاريَكى تر يا لةن َيوان دراوس َييةك يا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرامبةرةكةى‪...‬‬ ‫تاكة كةس َيك‬ ‫هتد‪ ،‬ئةوة دةب َيتة هؤكارى نةهامةتيةكى‬ ‫ط��ةورة بؤ ه��ةردووالي��ةن‪ ،‬لةدنياى‬ ‫ئةم ِرؤى كؤمةلَطاكةمان كة لةضةند‬ ‫سالَى ِرابردوو جطة لةهاوئاهةنطى بةلَكو‬ ‫متمانة لةن َيوان طشت ضين و تويَذة‬ ‫جياوازةكاندا هةبوو بةآلم ئ َيستا بةداخةوة!‬ ‫وةك دةزانين لةطشت ووآلت��ان دا‬ ‫ثةيوةنديةكى ل َيك دانةب ِراو لةن َيوان‬ ‫كؤمةلَطة و زانكؤوثةيمانطاكان دا هةية‪،‬‬ ‫بةبى بةشدارى بةرضاوى‬ ‫هيض ثرس َيك َ‬ ‫زانكؤوثةيمانطا ل َيكدانةوةو شرؤظةى ئةم‬ ‫ث َيطة ِرؤشنبيرية ناب َيت‪ ،‬ئةمةش بوونى‬ ‫متمانة لةن َيوانياندا دةردةخات كة بووةتة‬ ‫هؤى ئةوةى هاوتةريب بةيةكتر بن و‬ ‫هةردووال هةنطاوى بةرةوث َيش ضوون‬ ‫هةلَبطرن ئةم ث َيش كةوتنة طةورةية‬ ‫ِروودةدات كة لةئ َيستادا دةيبينين‪.‬‬ ‫بةآلم ئاخؤ لةووآلتى ئ َيمةدا لةم شارةى‬ ‫كؤية زانكؤو ثةيمانطاكانمان تا ضةند‬ ‫متمانةى كؤمةلَطةيان بةدةست ه َيناوة؟‬ ‫تاضةند هاوئاهةنطن لة ث َيشةوةضوونى‬ ‫ووآلتدا؟ دلَنياين كةدةب َيت كؤمةلَطة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هاوئاهةنطى و ِراويَذى هةب َيت‬ ‫زانكؤوثةيمانطادا بؤ ضارةسةركردنى‬ ‫ك َيشةكان و دروستبوونى بيرؤكة‬ ‫جياوازةكان‪ ،‬بةآلم ل َيرةدا ضةندين‬ ‫ك َيشةو جياوازى كةلتورى و كؤمةالَيةتى‬ ‫و زانستى و‪...‬هتد‪ .‬هةية لةن َيوانياندا‪،‬‬ ‫كةلتورى زانكؤوثةيمانطا جياوازى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كةلتورى ب��او لةكةلتورى‬ ‫كؤمةلَطا ِرةت دةكاتةوة‪ ،‬ل َيرةوة كؤمةلَطة‬ ‫هةولَدةدات بةخؤت َيهةلَقورتاندنةكانى‬ ‫خؤى خةست َيتى كةلتورى و زانكؤيى‬ ‫�ى ت��اب��ةردةوام خ��ؤى وةك‬ ‫داب��ةزيَ��ن� َ‬ ‫كةلتورى باآلدةست بم َين َيتةوة‪ ،‬نةبوونى‬ ‫هاوئاهةنطى لةن َيوان ئةم دووكةلتوورة‬ ‫ب��ؤت��ة ه��ؤى ئ���ةوةى لةثةيوةندى‬ ‫لةبى‬ ‫كؤمةآليةتيةكانيشدا جؤريَك‬ ‫َ‬

‫ب ِروايى لةن َيوانياندا ب َيتة ئاراوة‪ ،‬لةبزوتنةوة‬ ‫كؤمةالَيةتيةكانيشدا بيرو ِراى طشتى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل زانكؤدا ناكات‬ ‫كةمترين ِراويَذ‬ ‫َ‬ ‫و ئ َيستاش لةثةيوةندى لةطةل ِرووداوة‬ ‫طرنطة كؤمةآليةتيةكان بؤضوونى‬ ‫مامؤستايةكى ئاينى يان ِريش سثيةك‬ ‫لةسةرووى ل َيكدانةوةى مامؤستايةك يا‬ ‫َ‬ ‫دةكرى‪ ،‬زؤربةى‬ ‫خويَندكاريَك ضاو ل َي‬ ‫كاتةكان ئةطةر بؤضوونة زانكؤو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طوتارةكانى سةر‬ ‫ثةيمانطاكان‬ ‫نةبى‪ ،‬ئةوا دواهةميان‬ ‫شةقام ويَكضووى َ‬ ‫لةاليةن خةلَكةوة ثةسندترة‪ .‬لةضاالكية‬ ‫سياسيةكانيشدا كؤمةلَطة متمانة ناكات‬ ‫بةمامؤستاو خويَندكار تاوةكو ب ِريارى‬ ‫يةكاليى ك��ةرةوة ل َيكؤلَينةوةيةكى‬ ‫زانستى لةهةمبةر ك َيشة سياسيةكاندا‬ ‫بخةنة ِروو‪ ،‬وةك دةبينين بةشداريةكى‬ ‫ئةكتيظيان نية لةدةسةآلتى سياسى‬ ‫ووآلتدا‪ ،‬لةاليةن خودى حكومةتيشةوة‬ ‫كةمترين هاوكارى هةية بةوةى اليةنى‬ ‫ئابورى خويَندكار زؤر الوازة كةواى‬ ‫كردووة لة ِرووى سةرضاوةى مادديةوة‬ ‫خويَندكار بةتةواوى بطة ِريَتةوة بؤ‬ ‫بى طومان‬ ‫الى بنةمالَةوحاكميةت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةو هاوكارى مادديةى بنةمالةش‬ ‫�ى ض��اوة ِروان��ى نية ه َيدى ه َيدى‬ ‫ب� َ‬ ‫دةب َيتة هؤى ئةوةى كةويستة سياسى‬ ‫و كؤمةآليةتيةكانى خويَندكاران‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫َ‬ ‫لةطةل بةرذةوةندى‬ ‫(كةهاوتةريبة‬ ‫َ‬ ‫طشتى كؤمةلطة) ك��ورت بكريَتةوة‬ ‫بؤ ويستة سنفى و طوزةران َيكى نزم‬ ‫تةوةريانة‪ .‬بؤضارةسةركردنى ك َيشةكانى‬ ‫نابى‬ ‫ن َيوان كؤمةلَطة و زانكؤوثةيمانطاكان َ‬ ‫ضاوة ِروانى موعجيزة بين‪ ،‬ياخود ث َيمان‬ ‫�ى لةماوةيةكى كةمدا ك َيشةكان‬ ‫واب� َ‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةر دةكريَت نةكؤمةلطاى ئ َيمة‬ ‫دةتوانى زؤربةى خود ئاكارةكانى بةو‬ ‫َ‬ ‫ش َيوةية بطؤ ِر َى‪ ،‬نة زانكؤوثةيمانطاكان‬ ‫دةبى واز لةبنةماو ثرةنسيثةكانى خؤيان‬ ‫َ‬ ‫به َينن‪ ،‬ضونكة لةكؤتاييدا ئةو كؤمةلَطاية‬ ‫كة دةب َيت بطؤ ِريَت‪ ،‬زانكؤوثةيمانطا‬ ‫ِرؤلَ​َيكى بةرضاويان لةو طؤ ِرانةدا‬ ‫دةب َيت‪ .‬بةداخةوة الى ئ َيمة ئامادةبوونى‬ ‫خةلَك لة زان��ك��ؤو ثةيمانطاكاندا‬ ‫بةناضارى‬ ‫ذيانةكية‪،‬خويَندكاران‬ ‫َ‬ ‫دةبى‬ ‫دةطة ِريَنةوة ناوكؤمةلطة‪ ،‬ئ َيمة‬ ‫َ‬ ‫خةلَك بك َيشينة ناو زانكؤوثةيمانطاكان‪،‬‬ ‫نةك قةدةغةكردنى داب و نةريتة‬ ‫ثيرؤزو سةروةريةكان و ثؤشينى هةموو‬ ‫جؤرة جل و بةرط َيكى ب َيطانة ئاسايى ية‬ ‫بؤ زانكوَوثةيمانطاكان جطة لةثؤشاكى‬ ‫ئةبى ئةوب ِريارة تازة‬ ‫كوردى نةب َيت!‬ ‫َ‬ ‫دةركرابى لةاليةن ِراطرةكانةوة ياخود‬ ‫َ‬ ‫ب ِريارى سةردةمى ِرذيَمى بةعسة كةئ َيستا‬ ‫ثى دةكريَت؟ لةم نوسينةم دا‬ ‫كارى َ‬ ‫كةباسى متمانةم ك��ردووة لةن َيوان‬ ‫زانكؤوثةيمانطا و كؤمةلَطةدا بةلَكو‬ ‫لةن َيوان زانكؤوثةيمانطادا كةبة بةرزترين‬ ‫شويَنى ِرؤشنبيرى دادةنريَت هةر‬ ‫يةك بةجيا هاوئاهنطى لةن َيوانياندا نية‪.‬‬ ‫لة ِريَطةى كؤ ِروكؤبونةوةو سيمينارطةل و‬ ‫ث َيكه َينانى كؤمةلَ​َيك ميهرةجانى طشتى‬ ‫َ‬ ‫دةكرى ئةوكارة بكريَت ل َيرةوة دةب َيت‬ ‫خويَندكاران و مامؤستايان بابةتةسياسي‬ ‫و كلتورى و كؤمةالَيةتيةكانى ِرؤذ و‬ ‫سةردةم بةرنة ناوبازنة ثةروةردةييةكانى‬ ‫خؤيانةوة‪ ،‬ئةوبابةت و ك َيشةوباسانةى‬ ‫كة ِرؤذانة لةناو خةلَك ج َيطاى طرينطى‬ ‫و برةويان هةية لةزانكؤو ثةيمانطاكاندا‬ ‫شرؤظة بكريَت تاوةكو ئةو جياوازى ل َيك‬ ‫دابرانة طةورةيةى ئ َيستا هةية لةن َيوان‬ ‫نى‪.‬‬ ‫زانكؤ و ثةيمانطاو كؤمةلَطا نةم َي َ‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪35‬‬


‫الدانى واتايى لةشيعريَكى هاوذين صليوة دا‬ ‫رِؤذان نورى‬ ‫(زانكؤى كؤية‪-‬كؤليذى زمان)‬ ‫دووجؤر الدان هةية‪ ،‬الدانى زمانى و الدانى‬ ‫واتايى‪ ،‬لةشيعرى نويَدا الدانى واتايى‬ ‫َ‬ ‫دةكرى‪ ،‬وةك لةالدانى‬ ‫زياتر هةستى ث َي‬ ‫زمانى‪ ،‬ئةمةش بةمةبةستى داه َينانة‪،‬‬ ‫هةرشاعيرةو جؤرة ش َيوازيَك هةلَدةبذي َ‬ ‫َرى‪،‬‬ ‫دي��ارة شيعر لةزمانى قسةث َيكردنى‬ ‫ِرؤذانة هةلَدةطةريَتةوةو ياخى دةب َيت‬ ‫ب��ةو مانايةى ئ��ةو وش��ةو ِرستانةى‬ ‫كةبؤقسةكردن بةكاردةه َينريَن لةن َيو‬ ‫دةق َيكى شيعريدا مةدلوولى تر وةردةطرن‪,‬‬ ‫خويَنةر كات َيك الدانى واتايى لةشيعريَكدا‬ ‫دةيبيستى‪ِ ,‬رةنطة‬ ‫ديَتة بةرضاو ياخود‬ ‫َ‬ ‫دبي لةهةلَه َينانى واتاى هؤنراوةكةو‬ ‫نائوم َي َ‬ ‫بيخاتة الوة‪ ,‬بةآلم بنةماى هاريكارى‬ ‫بيري دةخاتةوة‪ ,‬كة لةهةموو طوتن َيكدا‪,‬‬ ‫قسةكةر بةنيازى ت َيطةياندن ديَتة ث َيشةوة‪,‬‬ ‫نى‬ ‫دةبي ئةم تةكنيكى تر بةكاربه َي َ‬ ‫كةوابي َ‬ ‫َ‬ ‫بزاني شاعير بؤبنةماكانى ثشت‬ ‫بؤئةوةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طوي خستووة‪ ,‬لةم الدانة ض ئةنجام َيك‬ ‫دةكةويَتةوة‪ ،‬ل َيرةدا باس لةالدانى واتايى‬ ‫شيعرى(بةيانييةكى خؤش)ى(هاوذين‬ ‫صليوة)دةكةين‪ ،‬شيعرةكة لةويَنةيةكى‬ ‫بازنةيى ث َيكهاتووة‪ ,‬كة بة(بةيانيةكى‬ ‫ثي دةكات و بة(بةيانيةكى‬ ‫خؤش) دةست َ‬ ‫خؤش) كؤتايى ديَت‪.‬‬ ‫بؤمةبةستى شيكردنةوةو ل َيكدانةوةى‬ ‫شيعرةكةش وابةث َيويستى دةزانين بيكةين‬ ‫بةسى كؤثلةو يةكةيةكة ل َيكدانةوةى‬ ‫َ‬ ‫بؤبكةين‪ ،‬ضونكة لةتةواوى شيعرةكةدا‬ ‫سى جؤر طؤ ِرانكارى الدانى واتايى بةدى‬ ‫َ‬ ‫دةكريَت‪ ،‬بؤخويَندنةوةى شيعرةكةش‬ ‫هةرسى‬ ‫خويَندنةوةى‬ ‫بةطريَدانو‬ ‫َ‬ ‫كؤثلةكة بةسةريةكةوة تةواوى شيعرةكة‬ ‫ث َيكديَن َيت‪.‬‬ ‫كؤثلةى يةكةم‪:‬‬ ‫( ب�����ةي�����ان�����ى ي������ةك������ى خ�������ؤش)‬ ‫�ى‬ ‫ب��ةي��ان��ي��ةو ك��ة َل��ةش�� َي��ر دةض��ري��ك � َي��ن� َ‬ ‫نى‬ ‫بولبول دةقوق َي َ‬ ‫‪36‬‬

‫نى‬ ‫ثشيلة دةحيل َي َ‬ ‫نى‬ ‫ئةسث دةمياو َي َ‬ ‫نى‬ ‫سةط دةلور َي َ‬ ‫طورط دةوة ِرىَ‬ ‫نى‬ ‫مانطا دةباع َي َ‬ ‫نى‬ ‫بةرخ دةبؤ ِر َي َ‬ ‫مامز طارةطاردةكاو‬ ‫نى‬ ‫ضؤلةكة دةطم َي َ‬ ‫نى‬ ‫كؤتر دةقاسث َي َ‬ ‫نى‬ ‫كةو دةجريك َي َ‬ ‫نى و‬ ‫ِر َيوى دةجريو َي َ‬ ‫مار فيتةى ل َيدةداو‬ ‫نى‪،‬‬ ‫شوان دةفيشك َي َ‬ ‫نى كةنارى‬ ‫بؤق لةن َيو قةفةس دةخو َي َ‬ ‫نى‪.‬‬ ‫لةكةنارئاو دةقي ِر َي َ‬ ‫لة كؤثلةى يةكةمدا جؤرة ث َيكدادان َيكى‬ ‫َ‬ ‫دةبينرى‪ ,‬شاعير كؤتي واتايى‬ ‫واتايى‬ ‫شكاندووة‪ ,‬بةتايبةتى بنةماى هاو ِريَيةتى‬ ‫بةزاندووة‪ ,‬لةوةدا كة وشةيةك هاو ِريَيةكةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل وشةيةكدا ديَت‪,‬‬ ‫دةطؤ ِريَتةوة‪ ,‬يان‬ ‫َ‬ ‫كةلةوةو ث َيش ئاشنايةتى لةطةليدا نةبووة‪,‬‬ ‫ل��ةوةدا ئةوتايبةتمةندييةى ئاذةلَ​َيك‬ ‫هةيةتى لةدةنطدا دةيداتة َ‬ ‫ثال ئاذةلَ​َيكى‬ ‫تر‪ ،‬باريَكى نائاسايى لة ِرووى زمانةوانييةوة‬ ‫نى‪ ،‬سةرةتا دةنطى بالَندةيةك‬ ‫دةخولَق َي َ‬ ‫ياخود ئاذةلَ​َيك بةدةنطى ئاذةلَ​َيكي تر‬ ‫نى‪،‬‬ ‫دةطؤ ِريَتةوة‪ ،‬كةدةلَ َى(ثشيلة دةحيل َي َ‬ ‫َنى) دي��ارة ئالَوطؤ ِرى‬ ‫ئةسث دةمياوي َ‬ ‫لةن َيوان دةنطةكان ك���ردووة‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةطوتةى(مامز طارةطار دةكات‪ ،‬ضؤلةكة‬ ‫نى) ديارة وةك نموونةكةى ث َيشتر‬ ‫دةطم َي َ‬ ‫َ‬ ‫نيية‪ ،‬ضونكة ئالوطؤ ِرى دةنطى لةن َيوان‬ ‫َ‬ ‫دووئ��اذةل يان دووث��ةل��ةوةر نةكردووة‬ ‫كةبةدواى يةك داهاتبن‪ ،‬بةلَكو بؤمامز‬ ‫دةنطى مريشكى وةرطرتووة‪ ،‬بؤضؤلةكةش‬ ‫دةنطى كؤترى وةرطرتووة‪.‬‬ ‫ب��ؤن��م��وون��ة (ح��ي�لان��دن) وات��ا‬ ‫فةرهةنطيةكةى‪ ,‬ئةودةنطةية كةتايبةتة‬ ‫بةئةسث واتا(حيالندن) لةئاخاوتنى‬ ‫ئاساييدا دةدريَ��ت��ة ث� َ‬ ‫��ال( ئةسث)و‬ ‫تايبةتمةندييةكى دةنطى ئةوئاذةلَةية‬

‫لةفةرهةنطى زمانى كورديدا‪ ,‬بةآلم ئةو‬ ‫داويةتية َ‬ ‫ثال(ثشيلة)‪.‬‬ ‫ني‪،‬‬ ‫قسةكردنى ئاسايى‪ :‬ئةسث دةحيل َي َ‬ ‫ني‪.‬‬ ‫بةكاره َينانى شيعر‪ :‬ثشيلة دةحيل َي َ‬ ‫(حيالندن)‪+‬سيماى ئةسث=قسةكردنى‬ ‫ئاسايى‪( ،‬حيالندن)‪-‬سيماى ئةسث=زمانى‬ ‫شيعر‪.‬‬ ‫لة سةرةتادا لةدوو نيوة ديَرى يةكةمدا‬ ‫دةنطةكان لةن َيوان( كةلَةش َيرو بولبول)‬ ‫ئالَوطؤ ِر دةكا‪ ,‬بةآلم دواتر دةنطةكان‬ ‫بةت َيكةلَى ئالَوطؤ ِر دةكات و دةيداتة َ‬ ‫ثال‬ ‫ئةوطياندارانةى كةهاو ِريَيةتيان لةطةلَيدا‬ ‫نيية‪-:‬‬ ‫(مامز)زياتر لةش َيوةزار بةكارديَت‪,‬‬ ‫(ئاسك)لةزمانى ستاندارد بةكارديَت‪,‬‬ ‫هةروةها (مارفيتةى ل َيدةدا)‪( ،‬فيتة)‬ ‫دةنط َيكة تايبةتة ب��ةم��روظ‪ .‬سيماى‬ ‫(فيتة)‪+‬دةنط‪+‬مروظ‪.‬‬ ‫ئةم سيمايةى بةزاندوو فيتة<‪+‬مرؤظ‬ ‫>‪ ،‬فيتة<‪-‬مرؤظ >‪.‬‬ ‫خشؤكى‬ ‫فيشكة‪+‬طيانداريَكى‬ ‫ترسناك‪.‬‬ ‫ف��������ي��������ش��������ك��������ة‬ ‫<‪+‬طياندار‪+‬خشؤك‪+‬ترسناك>‪-،‬مرؤظ‬ ‫فيشكةى شوان<‪+‬طياندار‪+‬مرؤظ–‬ ‫خشوَك–ترسناك>‬ ‫شوان<‪+‬مرؤظ‪+‬ثاريَزةر>‪.‬‬ ‫َني‪ ،‬خويَندن‬ ‫بؤق لةن َيو قةفةز دةخوي َ‬ ‫ئةوسيمايانةى هةية‪-:‬‬ ‫خو يَندن<‪+‬بالَدار‪+‬ئاواز‪+‬ف ِر ين‪+‬قةفة‬ ‫ز>‪.‬‬ ‫بؤق طيانداريَكى وشكاوةكي وئاوى ية‪,‬‬ ‫َ‬ ‫ناكري‪,‬‬ ‫َني‪ ,‬لةقةفةزدا‬ ‫َنى‪ ,‬دةقي ِري َ‬ ‫ناخوي َ‬ ‫ناف ِر َي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫طارةطار(‪+‬مريشك‪+‬مالي‪+‬ه َيلكةكةر‪+‬‬ ‫بالَندة)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫وى‪+‬ضوارثي)‪ .‬بةم‬ ‫مامز(‪+‬ئاذةل‪+‬ك َي‬ ‫َ‬ ‫جؤرة ت َيكةلَكردنةو طؤ ِرينةوةى دةنطى‬ ‫ئاذةآلن و طؤ ِرينى تايبةتمةندييةكانى‬ ‫مرؤظ‪ ،‬شيعر دروستبووة‪.‬‬ ‫كؤثلةى دووةم‪- :‬‬


‫مانط بةدةرةوةيةو‬ ‫هةتاو بزربووة‬ ‫مةل و با َلندةو تةيروتوار بةشةقامدا دة ِرؤن‬ ‫بةران دةف ِريَ و شاخ لةهةورةكان طيردةكا‪،‬‬ ‫كةشتيةكان بةشةقامدا دة ِرؤن و‬ ‫سةيارةكانيش بةسةر ز َيي دوكان‬ ‫دةخول َينةوة‪،‬‬ ‫قذم تاشراوةو‬ ‫ِريشم يةك طةز در َيذبووة‪.‬‬ ‫لةكؤثلةي دووةمدا‪ ,‬شاعير دياردةكانى‬ ‫سروشت ث َيضةوانة دةكاتةوة‪ ,‬بنةماى‬ ‫هةلَبذاردن و دروستى و ضؤنيةتى‬ ‫ني‪ ،‬ئةوتايبةتمةنديانةى سروشت‬ ‫دةبةزي َي َ‬ ‫هةيةتى و ِرؤذانةش هةستى ث َيدةكةين و‬ ‫دةيان بينين شاعير هةرهةمووى طؤ ِريوةو‬ ‫ت َيكى هةلَش َيالوة بةمةبةستى خولَقاندنى‬ ‫شيعر‪ ،‬ضونكة ئةطةر بةبارة ئاساييةكةى‬ ‫خؤى بةكارى به َينابواية ئةوةدةبووة‬ ‫طوتن نةدةبووة زمانى شيعر‪ ،‬بنةماى‬ ‫دروستى بةزاندووة‪ ,‬لةبةيانيدا(هةتاو)‬ ‫بةدةرةوةيةو(مانط)بزرة‪ ،‬كةضى شاعير‬ ‫ث َيضةوانةى كردؤتةوة‪ ،‬كة بةوبةيانية‬ ‫كارةكة ث َيضةوانةبووةتةوة‪ ،‬اليةنى ف ِرينى‬ ‫لةبالَندة ستاندووةو بةبةرانى بةخشيووة‪،‬‬ ‫وةك‪ :‬ش َيوةيةكى ئةفسانةيى بةرانى‬ ‫شاخدارى ب��الَ��دارى ه َيناوةتةكايةوة‬ ‫َ‬ ‫دةفرى و هةورةكان دةداتة‬ ‫كةبةئاسماندا‬ ‫َ‬ ‫ث َيش خؤى و كةضى بالدارةكانى هةموو‬ ‫لةثةلوثؤخستووةو لةكؤثلةى يةكةمى ئةم‬ ‫َ‬ ‫ئاذةل و‬ ‫شيعرة زياتر طؤ ِرينةوةى دةنطى‬ ‫بالَندة بةدى دةكرا كةضى لةم كؤثلةدا‬ ‫ئالَوطؤ ِريى بةخاسيةتى جةستةى بالَندةو‬ ‫ئاذةلَةكان كراوة‪.‬‬ ‫فرمانى(دة ِرؤن)و(ف ِرين)‬ ‫ه��ةردوو‬ ‫َ‬ ‫كةبكةريان لةطةل بةكارهاتووة‪( ،‬مةل‬ ‫و بالَندةو تةيروتوار) ئةو مةرجةيان‬ ‫َ‬ ‫دةي��ةوي‪ ،‬بةم‬ ‫ت َيدانيية كة( ِرؤيشتن)‬ ‫َ‬ ‫دةوي <‪+‬‬ ‫جؤرة كارى(دة ِروا) بكةريَكى‬ ‫َ‬ ‫ثي ‪ +‬تاية>ب َيت‪ ،‬واتة<‪+‬مرؤظ ‪+‬ئاذةلي‬ ‫َ‬ ‫ضوارثي ‪+‬ئؤتؤمبيل>‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لة نيوةديَري دووةمدا بكةرى(ف ِرين)‬ ‫ك��ة(ب��ةران)ة ئةومةرجةى ت َيدانيية‪,‬‬ ‫�ي ك��ة( ف ِرين) بك‬ ‫بةدلَي كارةكة ب� َ‬ ‫ة ر يَكى < ‪ +‬با لَند ة ‪ +‬با لَد ا ر ‪ +‬هة بو و نى‬ ‫ثي>‪.‬‬ ‫ثة ِر‪+‬دةنوك‪+‬دووقاض‪+‬نةبوونى‬ ‫َ‬

‫لةم ثارضةيةدا كؤتوبةندى هةلَبذاردن‬ ‫بةزيَنراوة شاعير ب��ةئ��ارةزووى خؤى‬ ‫ئالَوطؤ ِرى تايبةتمةندى فسيؤلؤذى‬ ‫كردووة لةن َيوان ثةلةوةرو ئاذةآلندا‪(( ،‬شاخ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل شت َيكى نويَدا‬ ‫لةهةور طيركردن))‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةكارهاتوون و لةطةل هاو ِري ئاساييةكانى‬ ‫خؤياندا نين‪ .‬ثلةى نةطونجانى واتاكان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةكتر ِريَك‬ ‫زياتر لةسيمايةكدا‬ ‫ناكةون‪.‬‬ ‫لةكؤثلةى كؤتايدا ش َيوازي هةست‬ ‫كي (‪,)Corres pondance‬‬ ‫طؤ ِر َ‬ ‫(تراسل الحواس)بةكارهاتووة‪ ،‬هةست‬ ‫كي بريتيية لةطؤ ِرينةوةى ِر َ‬ ‫ؤل‬ ‫طؤ ِر َ‬ ‫وئةركي هةست َيك بةهةست َيكى تر‪,‬‬ ‫بؤنموونة‪ :‬طؤ ِرينةوةى هستى بينين‬ ‫َ‬ ‫دةبينري تؤ‬ ‫بةبيستن‪ ,‬واتا شت َيك بةضاو‬ ‫ِرؤلَةكةى دةدةى بةطويَضكة‪ ,‬بةم ش َيوةية‬ ‫ئةم ئالَوطؤ ِرة دةكريَت لةن َيوان هةر ث َينج‬ ‫هةستةكانى مرؤظ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫شاعيرلةكؤثلةى س َييةمدا دةل َي‪:‬‬ ‫جطةرةيةك بةكونى طو َيمةوةيةو‬ ‫لووتم طؤرانى دة َل َي‬ ‫دةبيستى و‬ ‫دةمم طؤرانيةكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ث َي َلوى ضاوةكانم ضةثلة ل َيدةدةن و‬ ‫د َلم بؤنى َ‬ ‫طول دةكاو‬ ‫نى!‬ ‫دةبي و ئاطر خؤى دةسوت َي َ‬ ‫باران تة ِر َ‬ ‫ثةنجةكانم ِروومةتى س َيو َيكى ناسك ماض‬ ‫دةكةن‬ ‫شيش َيك ئاو لةسةر ئاطرةكة دةبرذىَ !‬ ‫ثةرداغةكةباب َيك لةسةر م َيزةكة دانراوة‬ ‫وةى لةو بةيانيية خؤشة‪.‬‬ ‫وةك دةبينين شاعير ئةمجارةيان‬ ‫ئالَوطؤ ِرى لةن َيوان ئةندامةكانى جةستةى‬ ‫خ��ؤى ك���ردووةو ثةناى نةبردؤتةبةر‬ ‫ئالَوطؤ ِرى تر‪ ،‬بةلَكو ويَنةكانى بةش َيوازى‬ ‫كى دروست كردووة‪ ،‬بؤنمونة‪:‬‬ ‫هةستطؤ ِر َ‬ ‫ئةركى لوت بؤنكردنة ئةركى زار دةرب ِرينى‬ ‫قسةوطؤرانى ووتنة شاعير ئالَوطؤ ِرى‬ ‫ث َيكردوون‪ ،‬ويَنةكانى تريش ئاشكرا ديارن‬ ‫كةضؤن ئةو ئالَوطؤ ِرييةى ث َيكردوون‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةندى بابةتيشى لةخودى شتةكانةوة‬ ‫هةلَ​َينجاوةو وةك لةطوتةى(باران‬ ‫نى) باران‬ ‫تة ِردةب َيو ئاطر خؤى دةسوت َي َ‬ ‫خؤى تة ِرة ئاطريش خؤى سوت َينةرة‪،‬‬ ‫لةن َيوان(ثةرداخةكةباب و شيش َيك‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئاودا) ئالَوطؤ ِرى بارى ث َيكهاتةى هةردوو‬ ‫مادةكان كراوة‪ ،‬كةواتة جطة لةمانةش‬ ‫لةطوتةى(ثةنجةكانم ِروومةتى س َيويَكى‬ ‫ناسك م��اض دةك��ةن) ميتافؤر هةية‬ ‫ل َيكضووني ِروومةتى كضى بةجوانى و‬ ‫سوورى س َيو‪ ،‬سيماى واتايى بةزاندووة‪،‬‬ ‫نوقورضةى هةردوو ثةنجةكانيشى بةدوو‬ ‫ل َيو ضواندووة بؤماض كردن‪.‬‬ ‫ِرووم����ةت<‪+‬م����رؤظ>‪ ،‬س� َي��و<‪-‬‬ ‫مرؤظ‪ِ +‬رووةك>‪.‬‬ ‫لةم ميتافؤرةدا ثةيوةندى ل َيكضوون‬ ‫هةية لةن َيوان(س َيو)‪(,‬كض) لةن َيوان واتاى‬ ‫فةرهةنطى و واتاى خواستراو‪ ,‬ئةويش‬ ‫ثةيوةندى جوانى و ئالَي ية‪ ،‬لةكؤتاييدا‬ ‫دةطةينة ئةوئةنجامةى‪ ,‬كةشاعير لةم‬ ‫ثارضة شيعرةدا‪ ,‬الدانى واتايى تا ِرادةيةكى‬ ‫بةرضاو ث��ةي� ِرةو ك���ردووة‪ ,‬كةئةمةش‬ ‫يةك َيكة لةسيماكانى شيعري َ‬ ‫نوي و تا ئةم‬ ‫الدانةش زياتر ب َيت داه َينان زؤرتردةب َيت‪,‬‬ ‫جطة لةمةش بةضةند جؤريَك ئةم الدانة‬ ‫واتاييةى ثةي ِرةوكردووة‪ :‬تايبةتمةندى‬ ‫دةنط َيكى داوةتة َ‬ ‫ثال ئاذةلَ​َيك كةخاوةنى‬ ‫ئةودةنطة نيية‪ ،‬بةمةش بنةماى هاو ِريَيةتى‬ ‫بةزاندووة دياردةكانى سروشتى ث َيضةوانة‬ ‫كردؤتةوة‪ ,‬بنةماى(دروستى)بةزاندووة‪,‬‬ ‫وةكو خؤي بةكارى نةه َيناون‪ .‬بنةماى‬ ‫هةلَبذاردنى ب��ةزان��دووة‪ ,‬بكةرةكان‬ ‫ئةومةرجةيان ت َيدا نيية كةكارى(دة ِرؤن)‬ ‫و(دةف ِرن)داواى دةكةن‪ .‬ش َيوازى هةست‬ ‫طؤ ِرك َيى بةكاره َيناوة‪( .‬جطةرة) بةدةمةوة‬ ‫دةط��ي� َ‬ ‫�ري‪ ,‬ئةم طويَي بةكاره َيناوة‪,‬‬ ‫لووت هةستي بؤنكردنى هةية‪ ,‬طؤرانى‬ ‫ووتنى داوةت��ة َ‬ ‫ثال‪...‬هتد‪ .‬ئ��ةوةى لةو‬ ‫شيعرةى(هاوذين صليوة)دا سةرنجى‬ ‫كةئالَوطؤ ِركردنى‬ ‫ئةوةية‬ ‫ِراك َيشام‬ ‫دركث َيكراو و طؤ ِرينى هةستةكان لةناو‬ ‫شيعرى نويَدا ب��اوة‪ ،‬ب��ةالَم طؤ ِرينى‬ ‫دياردةكانى سروشت بةمش َيوةية ئةمة‬ ‫ويَنةيةكى َ‬ ‫نوى ية‪ ،‬واتة زؤرجار دةبينين‬ ‫شيعريَك ويَنةيةكى ت َيداية كةبةش َيوازى‬ ‫كى بينيات نراب َيت‪ ،‬بةآلم لةم‬ ‫هةست طؤ ِر َ‬ ‫شيعرةدا لةسةرئاستى هةمووشيعرةكة‬ ‫الدانى واتايى خولَق َيندراوة شيعريَكى‬ ‫بةث َيزو سةرنج ِراك َيشى ل َيث َيكه َيناوةو‬ ‫ستاتيكايةكى بةرزى نواندووة‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪37‬‬


‫ي‬ ‫مةال حةسةن طؤراني بؤ مامة سيَوة دةلَ َ‬

‫مةال حةسةني مةال محةمةد ماوةيةكة‬ ‫خةريكي ئاواز دانانة بؤشيعريَكي خؤي‬ ‫بةناوي ( مامة س َيوة)‪ .‬بةنيازة لةماوةيةكي‬ ‫نزيكدا بةدةنط و ئاوازةكةي تؤماري بكاو‬ ‫لةيادي كؤضكردني هونةرمةندي طةورة‬ ‫مامة س َيوة بآلوي بكاتةوة‪( .‬كةكؤن)‬ ‫بة هةلي زاني داوا لةمةال حةسةن بكا‬ ‫شيعرةكة بآلو بكاتةوة‪ ،‬بة سوثاسةوة ل َيمان‬ ‫وةرطرت‪.‬‬ ‫مامة سيَوة‬ ‫لآَ‬ ‫ه�����ةم�����وو س���������ا ب����ةف����ران����ب����ارآ‬ ‫ل�����ة ي��������ادي ت�����ؤ خ���� َي����ر دةب��������ارآ‬ ‫ه����ةر ئ��اه��ةن��ط��آ ك���ة س����از دةك����رآ‬ ‫م����ةق����ام����ي ت������ؤي ل���ـ���آ دةوت��������رآ‬ ‫ض���ل و ث�� َي��ن��ج س����األ ب����ةر ل���ة ئ���ةم��� ِرؤ‬ ‫ل����ة ه����ةرم����ؤت����ةو ل����ة ش�������اري ك��ؤ‬ ‫ك���وش���ت���ن و ب���� ِري����ن ش���ي���ن و رؤ رؤ‬ ‫س�����ا َل�����ي ث����رس����ة ب�����ؤ ك����ؤض����ي ت��ؤ‬ ‫م����ام����ة س������ َي������وة‪ ،‬م����ام����ة س��� َي���وة‬

‫ئ����اه����ةن����ط����ي ت�����ؤي�����ة ب������ة ِر َي������وة‬ ‫ط��������ؤ ِرت ك����ةوت����ة الي ه���ةرم���ؤت���ة‬ ‫ئ�����ةو ش���و َي���ن���ة خ�����ؤش و ش��اي��س��ت��ة‬ ‫ه������ةر م���ةق���ام���آب���ة ب����آ ه��ةس��ت��ة‬ ‫د َي���ن��� َي���ت���ة ج������ؤش دأل و ج��ةس��ت��ة‬ ‫ئ�����اه�����ةن�����ط����� َي����� ِران�����ة س�����اآلن�����ة‬ ‫ي��������ادت دةك���������ةن ئ������ةو ك���ؤي���ي���ان���ة‬

‫ط�������وآي ل��� َي���ب���ط���رة ئ�����ةو داس���ت���ان���ة‬ ‫م���ةس���ت���ت دةك������ا س�����ةر س���و ِرم���ان���ة‬ ‫م����ام����ة س������ َي������وة‪ ،‬م����ام����ة س��� َي���وة‬ ‫ئ����اه����ةن����ط����ي ت�����ؤي�����ة ب������ة ِر َي������وة‬ ‫مةقام‪:‬‬ ‫دةن��ط��ة خ��ؤش��ةك��ةت م��ام��ة س � َي��وة طيان‬ ‫سةرقاف َلةي مةقام طشت ئاهةنطةكان‬ ‫م � َي��رول��ةي خ��ةي��األ ه��ون��ةر دؤس��ت��ةك��ان‬ ‫ك����وذدةب����آ س��ل�آو رؤي�����ي ب���ؤ ئاسمان‬ ‫***‬ ‫ض�����ي م�����ةق�����ام ب����� َي�����ذي دون���ي���اي���ة‬ ‫ر َي���ض���ك���ةي ت����ؤي����ان ق�����ةت ث � َي��ن��اي��آ‬ ‫دةن�����ط�����ت خ����ؤش����ة ب�����آ ه���اوت���اي���ة‬ ‫م���ةق���ام ب��� َي���ذ س����ةري����ان س���و ِرم���اي���ة‬ ‫ه����ةرض����ي دةي����ب���� َي����ذي ل���ـ���آي ن��اي��ة‬ ‫ه��������ات و ه���������������اوارةو ه����ةآلي����ة‬ ‫س���������ؤزي ت������ؤي������ان ل������ َي������وة ن���اي���ة‬ ‫زؤرب������ةي������ان دةن����ط����ي����ان ن���ووس���اي���ة‬ ‫م����ام����ة س������ َي������وة‪ ،‬م����ام����ة س��� َي���وة‬ ‫ئ����اه����ةن����ط����ي ت�����ؤي�����ة ب������ة ِر َي������وة‬

‫نيوسةدة لةكارة هونةرييةكانى مامؤستا سةردار‬ ‫بة ِريَوةبةرايةتى ِرؤشنبيرى و هونةرى كؤية‬ ‫ِرؤذى ث َينج شةممة ِريَكةوتى (‪)2010/7/29‬‬ ‫كاتذم َير (‪)10:30‬ى سةر لةبةيانى لةهؤلَى تيثى‬ ‫مؤسيقاى باواجى كؤية‪ ،‬هةلَسا بةكردنةوةى‬ ‫ث َيشةنطايةكى فؤتؤطرافى نيوسةدة زياتر‬ ‫لةكارة هونةريةكانى هونةرمةندى بةناوبانكى‬ ‫شارى كؤية مامؤستا(سةردار ئةحمةد) كة‬ ‫زياتر لة(‪ )40‬ويَنةى ئةرشيفى هونةرمةند‬ ‫لةث َيشةنطاكة نمايش كرابوو‪ .‬ث َيشةنطاكة‬ ‫لةاليةن بة ِريَز (ضاثوك عومةر) قائمقامى‬ ‫شارى كؤية بةياوةرى هونةرمةندان و هاو ِر َى‬ ‫و بةرثرسى دام ودةزطا حكومى و حيزبى و‬ ‫كةس و كارو جةماوةريَكى زؤر كرايةوة كة‬ ‫ويَنةكان دةطة ِرانةوة بؤ ساالَنى (‪ 1958‬تاكو‬ ‫‪. )1991‬‬ ‫َ‬ ‫هونةرمةند س��ةردار ئةحمةد لة سالى‬ ‫(‪ )1945‬لة شارى كؤية لةدايك بووة‪ ،‬هةر‬ ‫لةمندالَيةوة خولياى مؤسيقاو ذةنينى‬ ‫ئام َيرى (ناى) كردووة‪ ،‬لةساآلنى (‪)1958‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مامؤستا (باكورى) بةشدارى‬ ‫تةوة‬ ‫سةرجةم كارةكانى تيثى مؤسيقاى باواجى‬ ‫كؤيةى كردوة‪ ،‬لةسالَى (‪ )1962‬لةثةيمانطةى‬ ‫هونةرة جوانةكانى بةغدا وةردةطيريَت و‬ ‫لةسالَى(‪ )1967‬بة ثلةيةكى بةرز دةردةض َيت‬ ‫لةسةر هةردوو ئام َيرى (فلوت و ناى) وة‬ ‫‪38‬‬

‫يةكةم كةس بووة كة توانيويةتى ئام َيرى‬ ‫فلوت بةش َيوةى شةرقى بذةن َيت ئةمة وةك‬ ‫داه َينان َيك بووة بؤ هونةرمةند‪ ،‬لةبةغدا‬ ‫لة تيثى ثةيمانطة بةشدارى سةرجةم‬ ‫ضاالكيةكانى كردووة هةروةها ئةندامى تيثى‬ ‫مؤسيقاى جمهورى بةغدا بووة كة ئةوكات‬ ‫لة تةلةفزيؤنى بةغدا ِراستةوخؤ كارةكانيان‬ ‫ث َيشكةشكردوة‪ .‬لةسالَى (‪ )1968‬لة ضاالكى‬ ‫قوتابخانةكان لةهةول َير دادةمةزريَت و دةب َيت‬ ‫بةمامؤستا‪ ،‬دةستةى دامةزريَنةرى تيثى‬ ‫مؤسيقاى باواجى كؤيةو تيثى هونةرى‬ ‫هةول َير بووة وة ئةندامى دةستةى كارط َي ِرى‬

‫تيثى شؤرش بووة‪.‬‬ ‫مامؤستا سةردار ئ َيستا لةكؤية ذيان بةسةر‬ ‫دةبات و ئةندام َيكى ضاالك و كاراى تيثى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةى‬ ‫مؤسيقاى باواجى كؤيةية‪،‬‬ ‫خانةنشينكراوة بةآلم لةبةر بةتواناى و شارةزاى‬ ‫لة هونةرى مؤسيقا ساآلنة لةثةيمانطاى‬ ‫هونةرة جوانةكانى شةهيد جعفةر لة كؤية‬ ‫خزمةت بةخويَندكاران دةكات‪ ،‬تاوةك و‬ ‫ئ َيستا سةدان لة مؤزيك ذةنى بةتوانا لةسةر‬ ‫دةستى ئةو ثةروةردة بوون‪ ،‬ئ َيمةش بةناوى‬ ‫كةكؤنةوة هيواى تةمةن دريَ��ذى و لةش‬ ‫ساخى بؤ مامؤستا سةردار دةخوازين‪.‬‬


‫خانةى سيَوة‪ ،‬مالَيَك بؤ ثتةوكردنى بناغةى‬ ‫بةهرةى منداآلنى كؤية‬

‫َ‬ ‫ديدةوانى يةعقوب‬

‫وةزارةت����ى ِرؤش��ن��ب��ي��رى حكومةتى‬ ‫هةريَمى كوردستان لة ِريَى فةرمانطةو‬ ‫دام��ةزراوةك��ان��ي��دا هةميشة لةهةولَى‬ ‫ئةوةداية دةرطا لةبةردةم ِرؤشنبيران و‬ ‫بةهرة مةنداندا بكاتةوة ودةرفةتيان بؤ‬ ‫ني تا تواناكانيان طةشة ث َيبدةن‪.‬‬ ‫برةخس َي َ‬ ‫*دةالقةيةك بؤ ِرووناكى بةخشني بة منداآلنى‬ ‫بةهرةمةند‬ ‫خانةى س َيوة بؤ ِرؤشنبيرى منداآلن‬ ‫لةكؤية كة سةر بة بة ِريَوةبةرايةتى‬ ‫ِرؤشنبيرى منداآلنى كؤيةية ماوةى شةش‬ ‫سالَة لة وةرزى هاويندا خولى جؤراو جؤر‬ ‫بؤ منداآلن دةكاتةوة‪ .‬ئةمسالَيش لة دواى‬ ‫ثشووى هاوينى قوتابيان‪ ،‬خانةى س َيوة‬ ‫دةرطاى بة ِرووى منداالَندا‪ ،‬كردؤتةوة‪.‬‬ ‫وةك هونةر عةبدولَآل بةريَوةبةرى‬ ‫خانةكة ث َيى ِراطةياندين نزيكةى ‪210‬‬ ‫َ‬ ‫مندال لةم ثشووى هاوينةدا ِروويان لةو‬ ‫خانةية كردووة بةسةر ضةند طروث َيكدا‬ ‫دابةشبوون و هةر مندال َيك بةث َيى حةزوو‬ ‫خولياى خؤى بةشدارى خولةكان دةكات‪.‬‬ ‫طوتيشى مندالَةكان بةث َيى حةزى خؤيان‬ ‫دابةشبوون‪ :‬لة خولى كؤمثيؤتةر لةدووكاتى‬ ‫َ‬ ‫مندال بةشدار بوون و لة خولى‬ ‫جيادا ‪70‬‬ ‫ف َيربوونى مؤسيقاشدا بة هةمان ش َيوة لة‬ ‫َ‬ ‫مندال بةشدارن و‬ ‫دووكاتى جيادا ‪100‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مندال هةولى‬ ‫لةخولى دروومانيشدا ‪15‬‬ ‫ف َيربوون دةدةن و لة خولى شانؤش دا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةيانةوي ببن بة كارةكتةرى‬ ‫مندال‬ ‫‪30‬‬ ‫شانؤيى و لة ويَنة ك َيشانيشدا ‪ 30‬خوليادار‬ ‫هةيةو لة بازنةى دةهؤلةكانيشدا ‪30‬‬ ‫مندالي ترسوودمةند بوون‪ .‬خولةكانيش‬ ‫بةهؤى شةش مامؤستاى شارةزاوة بة ِريَوة‬ ‫دةضن و زؤريَك لةو منداآلنة تا ئاست َيكى‬ ‫باش تواناو بةهرةكانيان دةركةوتووة‪.‬‬ ‫*مامؤستاكانيش‬ ‫َ‬ ‫هةولةكانيان باسدةكةن‬ ‫مامؤستا محمد ِرةفيق سةر ثةرشتيارى‬ ‫بةشى ف َير ك��ردن��ى مؤسيقا طوتى‬ ‫هةولَةكانمان ض ِردةكةينةوة بؤ ئةوةى‬

‫لة ماوةى ثشووى هاويندا سوودى زؤر‬ ‫بة مندالَة بةشداربووةكان بطةيَنين و تا‬ ‫ئ َيستاش مندالَةكان سوودى زؤريان ديوةو‬ ‫هةنديَكيان تواناى ئةوةيان هةية ثارضة‬ ‫مؤسيقا بذةنن و شارةزاييان ثةيداكردووة‪.‬‬ ‫* ِر َيز َيك بؤ سيَوةى هونةرمةند و مةقام خو َين‬ ‫خانةى س َيوة كة بؤ ِريَزى مةقام خويَنى‬ ‫ن��اودار س َيوةى هونةرمةند ئةو ناوةى‬ ‫ل َينراوة‪ ،‬ئةوةش بؤ ئةوة دةطة ِريَتةوة كة‬ ‫نةوةى ئةمرؤو داهاتوو ِريَزى هونةرمةدانى‬ ‫ِرابردوو بطرن و لةياديان نةكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫مندالةكان هةية‬ ‫*ئوميَدى زؤر بة هةند َيك لة‬ ‫سنوور ب َيستوون مامؤستاى بةشى‬ ‫نيطارك َيشان لةخانةى س َيوة ث َيى وابوو‬ ‫كة لةماوةى ئةو ضةند مانطةدا بؤيان‬ ‫دةركةوتووة كة هةنديَك لة مندالَةكان‬ ‫تواناى باشيان هةيةو دةتوانن ببنة‬ ‫ش َيوةكارى بةتوانا ئةطةر بةردةوامبن و‬ ‫ةخسي‪.‬‬ ‫دةرفةتيان بؤ ب ِر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫*منالةكان دلخَ ؤشن‬ ‫لة خولةكاندا مندالَى شةش ساآلن‬ ‫تا سيانزة ساآلن دةوام دةكةن و ِرؤذانة‬ ‫بةث َيى ئةو كاتةى كة مامؤستاكانيان بؤيان‬ ‫دياريكردوون‪ ،‬لة خولةكاندا ئامادة دةبن‪.‬‬ ‫هةريةك لة(ئيالظ دلسؤز)لة بةشى نيطار‬ ‫ك َيشان و(داهات دالوةر) لةبةشى شانؤ و‬ ‫(ضنار دلزار) لة بةشى بازنةى دةهؤلةكان‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫و (شاكار نيزام ) لةبةشى مؤسيقا بؤمان‬ ‫دووان و ئةوةيان خستة ِروو كة بةخولةكان‬ ‫زؤر دلَخؤشن و تا ئ َيستا زؤر سووديان وةر‬ ‫طرتووةو هةريةك لة بوارةكةى خؤيدا‬ ‫ث َيشكةتووة‪.‬‬ ‫*كةم و كو ِريش هةية‬ ‫سةربارى ئةوةى خانةى س َيوة ئةو‬ ‫ذمارة زؤرةى مندالَةكان ِرووى ت َيدةكةن‬ ‫و مندالَيش بةهؤى ناسكى خؤييةوة‬ ‫ث َيويستى بة دابينكردنى ذينطةيةكى‬ ‫ش��ي��اوة‪ ،‬ب��ةآلم بة ه��ؤى كةمى ئاوى‬ ‫خواردنةوةو ب ِرانى تةزووى كارةبا بةردةوام‬ ‫طرفت بؤ مندالَةكان و بةريَوةضوونى‬ ‫خولةكان هةية‪ ،‬ضونكة نةبوونى ئاوو كارةبا‬ ‫وةك ث َيويست لةو طةرميةدا يةك َيكة لة‬ ‫طرفتةكان‪.‬‬ ‫*في َ‬ ‫َستظالةكانيش هةنطاوى باشن بؤ خزمةتى‬ ‫هونةرى منداآلن‬ ‫خانةى س َيوة بؤ ِرؤشنبيرى منداالَن لة‬ ‫كؤية جطة لةخولةكانى هاوينة بةش َيوةى‬ ‫بةردةواميش خول بؤ منداآلن دةكاتةوة‪،‬‬ ‫بةالَم لةثشووى هاوينى خويَندندا خولةكان‬ ‫زياتر ث ِر هةرم َين دةبن جطة لةخولةكانيش‬ ‫تا ئ َيستا شةش ف َيستظالَى بؤ هونةرى‬ ‫منداآلن ريَكخستووةو ضةند جاريَكيش‬ ‫منداآلنى ئةو خانةية لةسةر ئاستى‬ ‫ميهرجانةكاندا خةآلتى تايبةتيان لةسةر‬ ‫ئاستى خانةكانى ترى ِرؤشنبيرى منداآلن‬ ‫لة هةريَمى كوردستان بةدةسته َيناوة‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪39‬‬


‫بنةمالَةكانى كؤية‬

‫ئازاد مةال على‬ ‫بةشى يةكةم‬ ‫شارى كؤية شاريَكى ديَرينة و ث َيش زاينى‬ ‫هةبووة‪ ،‬ئةوشارة ضةندين جار ويَران و‬ ‫خاثوور بووةو خةلَكةكةى تووشى بةآلو‬ ‫كارةساتى شة ِروشؤ ِرو برس َيتى و بآلوبوونةوةى‬ ‫ثةتاو تاعوون بووة‪ ،‬ئةوشارة هةرجارةى‬ ‫لةشويَن َيك دروستكراوةتةوة خةلَكى تر‬ ‫هاتوون لةدةرةوةى شار دروستيان كردؤتةوة‪.‬‬ ‫كؤية لةسةر ِريَطاى بازرطانى بووة لةبةينى‬ ‫مهاباد و هةول َير و موصل((ئاوى باش بووةو‬ ‫ناوضةيةكى كشتوكالَى ب��ووةو ئاوةدانى‬ ‫ل َيثةيدا بووة)) دووكان و بازا ِرو خان و ئاش‬ ‫و مزطةوت و ثةرةستطا و حةمامى هةبووة‪.‬‬ ‫لةذمارة(‪)7‬ى طؤظارى كةكؤنى ئازيز لةسةر‬ ‫بنةمالَةكانى كؤيةو دةرو بةرى ديارم كردبوو‪،‬‬ ‫وة ئةو بنةماآلنةش هةن كةث َيشتر زانياريم‬ ‫نةبوو لةسةريان وةكو‪:‬سيان‪ ،‬داودة‪ ،‬كةتانة‪،‬‬ ‫باجورى‪...‬هتد‪ .‬ل َيكؤلَينةوة بؤ دياريكردنى‬ ‫بنةمالَةكان و كةسايةتيان لةج َيى خؤيةتى‬ ‫كةشانازييان ث َيوة َ‬ ‫بكري بؤ خؤيان و خةلَكى‬ ‫َ‬ ‫شارةكةو كوردايةتى‪ ،‬وةهةر بنةمالةى‬ ‫بةش َيوةيةك لةش َيوةكان دةب َيتة بةش َيك‬ ‫لةم َيذووى شارةكةو بؤية ث َيويستة باس‬ ‫بكريَن و بناسريَن و لةسةرييان نوسين و‬ ‫هةبى بةثشتبةستن بةخؤيان و‬ ‫ل َيكؤلَينةوة‬ ‫َ‬ ‫شارةزايانى شار لةم بوارانةدا‪ ،‬ل َيرةدا بةث َيى‬ ‫زانين و توانام ديَمة سةر باسى ئةو بنةماآلنةو‬ ‫هيوادارم شت َيكم كردب َيت كةسودى بووب َيت‪.‬‬ ‫غةفوورييةكان‪:‬‬ ‫وةرتى)ى بنارى ضياى كاروخ‬ ‫لةديَى(‬ ‫َ‬ ‫‪40‬‬

‫ثاشماوةى جةنطى‬ ‫هاتوونةتة كؤية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫قةآلى(دم دم)ن كةلةطةل خانى لث زيَ ِرين‬ ‫بووين و تاك تاكيان لةشة ِرةكة دةربازبووة‪.‬‬ ‫غةفوورييةكان دةضنةوة سةرعةشيرةتى‬ ‫جةاللى كة لةكوردستانى توركيا هةن‬ ‫َى(وةرتى)‬ ‫لةناوضةى(وان)‪ ،‬ئةو بنةمالَةية لةدي‬ ‫َ‬ ‫بنةمالَةيان ماوة بةناوى بنةمالَةى(حارساغا)‪،‬‬ ‫وة لةديَى(دؤندار)ى دةشتى كؤية هةن‬ ‫بةناوى مالَى(عةباساغاى صالحاغا) هةروةها‬ ‫لةديَى خراثة كةئ َيستاكة بؤتة ناحيةى‬ ‫ئاشتى هةن بةناوى مالَى( ئةرستؤعزيزاغا)‪،‬‬ ‫لةديَى(شةوط َيرى) دةشتى كؤية هةن‬ ‫بةناوى مالَى(عمراغا) ‪ ،‬لةديَى (نازةنين)ى‬ ‫سةربةناوضةى خؤشناوةتى مالَى كريم اغاى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مالَ َى ئاغاى عةلياغاى‬ ‫ئاورةحماناغاى‬ ‫َ‬ ‫و قادراغاى براى َ‬ ‫لةوى هةن ‪ ،‬بنةمالةيةكى‬ ‫غةفووريان لةديَى(ثيرةر)ى نزيك ناحيةى‬ ‫شؤرش هةن بةناوى مالَى(فارساغاى حسين‬ ‫اغاى) ‪ ،‬وة لةناوضةى خةلةكان مالَى مجيداغاو‬ ‫قةرةنى اغاى براى هةن‪ ،‬وة لةديَى(م َيوذة)‬ ‫ى بنارى ضياى كؤسرةت رةسول اغا هةن‪،‬‬ ‫وةلةناحيةى خدران سةروةخت َيك كاكةزياد‬ ‫مالَى َ‬ ‫لةوى بوو‪ ،‬خدران تةسويةى لةسةر‬ ‫مالَ َى حةماغاية‪ ،‬هةروةها بنةمالَةيةكى‬ ‫غةفوريان لةدةرةوةى كؤية هةن لةقةزاى‬ ‫َ‬ ‫ئاكرى لةناحيةى(ميربا) بةناوى بنةمالَةى‬ ‫َ‬ ‫عبداهلل اغ��اى شة ِرةفانى‪ ،‬لةبنةمالةى‬ ‫غةفووريان ضةند مالَ​َيكيان لةهةول َيرن‪.‬‬ ‫م َيذووى غةفووريان لةكؤيةدا لة مةحموداغا‬ ‫دةست ث َيدةكات كةدةكاتة باوكى حةماغاى‬ ‫ط��ةورةو حةسةناغا‪ .‬محموداغا ثيشةى‬ ‫دةباغى بووةو دوكانى لة دةباخانان هةبووةو‬ ‫بةث َيى ئةوكات و زةمانى طرينطترين ثيشة‬ ‫بووة‪ ،‬دوايى محموداغاى هةلَساوة بةدروست‬ ‫كردنى خانى طةورةى كؤية غةفوريةكان‬ ‫دووحةماميان لةكؤية هةبووة‪ ،‬بةناوى‬ ‫حةمامى حةسةناغا لةنزيك ضةذنةو ئ َيستا‬ ‫بؤتة طةراجى ترومب َيل‪ ،‬وة حةمامى ناوةند‬ ‫كة لةنزيك بازارة طضكة بووةو ئ َيستا بؤتة‬ ‫زةويةكى ِرووت‪ ،‬هةروةها غةفووريةكان‬ ‫ئاش و حةساريان زؤربووة يةكةم تراكتؤريان‬ ‫ه َيناوةتةوة وآلتى كؤية لةسالَى(‪1957‬ز)‬ ‫ثياوى ه��ةرة هةلَكةوتووى غةفووريان‬ ‫حةماغاى طةورةية كةباسوخواسى تةواو‬ ‫نابى‪ ،‬بةسةرهاتى دورو دريَذةو كتابى لةسةر‬ ‫َ‬ ‫نوسراوة بةناوى حماغاى طةورة لةاليةن‬

‫مامؤستا مةسعود محمد جةليزادة‪.‬‬ ‫ناودارانى غةفوورى‪:‬‬ ‫محموداغا‪ ،‬حةماغا‪ ،‬حةسةن اغا‪ ،‬فتح‬ ‫للةاغا‪ ،‬جةالل حةسةن اغا‪ ،‬مةالحةويَزاغا‪،‬‬ ‫ك��اك��ةزي��اد‪ ،‬م��ةال ئةحمةداغا‪ ،‬اغاى‬ ‫مالئةحمةداغا‪ ،‬كاكةحةمة مةالاحمةداغا‪،‬‬ ‫سمايل اغا‪ ،‬رسول اغا‪ِ ،‬رةشيداغا‪ ،‬عمراغا‪،‬‬ ‫مامةجاف‪ ،‬مةالموسا‪ ،‬حاجى سعيد‪،‬‬ ‫كريم اغاى ئاورةحمان اغا‪ ،‬ئاغاى عةلياغا‪،‬‬ ‫قادراغاى عةلياغا‪ ،‬حاجى حسين ثوشكة‪،‬‬ ‫لةتيف اغا‪ ،‬سةليم اغا‪ ،‬مةولوداغا‪ ،‬ثاشاى‬ ‫فةتحولَآلاغا‪ ،‬صالح اغا‪ ،‬عزيزاغا‪ ،‬ممنداغا‪،‬‬ ‫عباس اغا‪ ،‬مامةى مام جةالل‪ ،‬حاجى بايز‪،‬‬ ‫اسعداغا‪ِ ،‬رةفيق اغا‪ ،‬محيدين اغا‪ ،‬زرار‬ ‫وةرتى‪ ،‬ثورزا طروث‪ ،‬فارس اغا حسين‬ ‫اغ��ا‪ ،‬د‪.‬خاليدسعيد‪ ،‬مامؤستا مشيرو‬ ‫كةيفى و جةوهةر حاجى سعيد‪ ،‬قادرو‬ ‫قةرةنى ومجيداغاو وشيار فارس اغا‪ ،‬ورياو‬ ‫هيواو ضاثوك و ئاوات و نيشتمان خانى‬ ‫كاكةحةمةى‪ ،‬لوقمان اغاوحاجى ئاسؤو‬ ‫ئةرستؤى عةزيزاغا‪ ،‬ه َيدى اغاو سةردارو‬ ‫س��االرو دي��دارو ه َيرش اغ��اى ممنداغا‪،‬‬ ‫دل َيرحاجى بايزو جوهرى براى سةعدى‬ ‫اغ��ا‪ ،‬صالح وبكرو سيفةدين وزاهيرى‬ ‫سةعيدى اغا‪ ،‬مامؤستا لشكرجةالل اغا‪،‬‬ ‫كةمال وغةفورو حاجى و ِرؤستةم و ضوستى‬ ‫وخةيرى محيدين‪ ،‬عةزيز احمداغا‪ ،‬بكر‬ ‫عةزيز احمداغا‪ ،‬حمدمعروف اغا‪ ،‬ئارام‬ ‫صالَح‪ ،‬عمرمعروف اغا‪ ،‬نافع اغا‪ ،‬قبادكاكاغا‪،‬‬ ‫فةرهاداغا‪ ،‬مامؤستا سوارةو داراوكامران‬ ‫جةالل اغا‪ ،‬شازادةوبةطزادة ِرةفيق اغا‪،‬‬ ‫شةكرةوبةكرةى عمراغا‪ ،‬ضاالك و ضاثوك و‬ ‫ش َيرةى مام جةالل‪ ،‬دلشادمامة‪ ،‬مذدةجةالل‪،‬‬ ‫باقى اغا‪ ،‬اميروحاجى اغاى باقى اغا‪ ،‬د‪.‬ل َيزان‬ ‫خةيرى‪ ،‬د‪.‬فرياد مةجيد‪ ،‬د‪.‬احمدوشيار‪،‬‬ ‫د‪.‬بةلَ​َين تةحسين‪ ،‬سةرداراغاوساالراغاى‬ ‫م��ةالح��ةويَ��زاغ��ا‪ ،‬مةالفتاح مةالموسا‪،‬‬ ‫عمرمةالموسا‪ ،‬مجيدواكرةمى مةالفتاح‪،‬‬ ‫ئازادونةوزادى عمراغا‪ ،‬جةعفةروتحسين‬ ‫و صةالح وسةربازوسؤرانى ثاشاى فتح‬ ‫للةاغا‪ ،‬م��ةري��وان وك��ؤس��رةت وه َيمنى‬ ‫كريم اغا‪ ،‬محموداغاوقادراغاو مهندس‬ ‫وش��ي��ارودالوةروئ��اراس وهاوارومهندس‬ ‫ش َيروان وبارزان كاكةزياد‪ ،‬د‪.‬ثيرؤزوثةرذين‬ ‫خان و بةهارخان كاكةزياد‪ ،‬لتفيةخان‪،‬‬ ‫د‪.‬خ��ةب��ات خاليدسةعيد‪ ،‬بنارخان‬


‫خاليدسعيد‪ ،‬شؤ ِرش و ِرزطاروكاروَخ‬ ‫خاليدسةعيد‪ ،‬منيرة خ��ان و‬ ‫مامؤستاضوارباغ وطةالويَذو ديمةن‬ ‫حاجى سةعيد‪ ،‬حميدوقادروحس َين‬ ‫ثوشكة‪ِ ،‬رةزاشا‪ِ ،‬رةفيق مامةجاف‪،‬‬ ‫حاجى اغ��اى حمةخان‪ ،‬وةهاب‬ ‫بايزاغا‪ ،‬توفيق تاهيراغا‪ ،‬ونس‬ ‫خان‪ ،‬مامؤستاقادرعبدللة ونس‬ ‫خان‪ ،‬قاسم اغا‪ ،‬فارس اغا‪ ،‬سيف‬ ‫الدين حةمةخان‪ ،‬زاهيراغا‪ ،‬صابراغا‪،‬‬ ‫هةندريَن حميداغا‪ ،‬كاوة قادراغا‪،‬‬ ‫جةميل كاكاغا‪ ،‬حميدكاكةاغا‪....‬‬ ‫حةويَزييةكان‪:‬‬ ‫هاتونةتةكؤية‬ ‫لةئةردةالنةوة‬ ‫ش��ارى سنة ن��اوةن��دى ناوضةى‬ ‫ئةردةالنة‪ ،‬م َيذووى حةويَزيةكان‬ ‫ل��ةك��ؤي��ة ل��ةح��اج��ى ب��ك��راغ��ا‬ ‫باثيرةطةورةى حةويَزيان دةست‬ ‫ث � َي��دةك��او خوشك َيكى هةبووة‬ ‫بةناوى(سو ِراحى)‪ .‬حاجى بةكراغا‬ ‫لةزةمانى خؤى طةورةى شاربووة‪،‬‬ ‫توجارةتى زؤرط���ةورةى هةبووة‬ ‫لةكوردستان‪ ،‬كاتى خؤى ثشتطيرى‬ ‫ثاشاى ِرةواندز ميرمحمودى كردووةو‬ ‫قةالَتى(ذةنطال) لةشكرى كؤية‬ ‫طرتوويةتى بةقيادةى حاجى بكراغا‬ ‫َ‬ ‫كةلةطةل لةشكرى ميرمحمد ضونةتة‬ ‫َ‬ ‫سةر(ذةنطال) بةآلم دواى ئةوةى‬ ‫(عةلى بةطى)داسنى كةخةزوورى‬ ‫حاجى بكراغا بوو ميرمحمد كوشتى‬ ‫حاجى بكراغا مزطةوتى طةورةى‬ ‫كؤيةى دروس��ت ك��ردوةو وةستاو‬ ‫َ‬ ‫لةموسل بؤه َيناوة‪.‬‬ ‫بةردى مة ِرمة ِرى‬ ‫حاجى بكراغا بةباش وةستاكة‬ ‫�ى كة موسالَوى ب��وةوةو ث َيى‬ ‫دةلَ� َ‬ ‫َ‬ ‫دةمةوى دينطةكانى ناوةوةى‬ ‫دةلَ َى‬ ‫�ى كورترم‬ ‫مزطةوتةكة ي��ةك ث� َ‬ ‫بؤبكةى لةضاومزطةوتى(نةبى يونس)‬ ‫باش وةستاكة كةسةرؤكى هةموو‬ ‫وةستاكان بووة بةحاجى بكراغا دةلَ َى‬ ‫ئافةرين بةوةندة قسة وات كرد ئةو‬ ‫َ‬ ‫سةدسال‬ ‫مزطةوتة لةتةمةنى خؤى‬ ‫زياد بكات‪ .‬حاجى بكراغا قةيسةرى‬ ‫بضووكى كؤيةى دروست كردوة‪،‬‬ ‫بنةمالَةيةكى حةويَزيان لةبةغدا هةن‬ ‫يةكى لةو بنةمالَية لةوساآلنةى‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫ث َيشوو منارةى مزطةوتى طةورةى‬ ‫دروست كرد‪ ،‬حةويَزييةكان ضةند‬ ‫بنةمالَةيةكيان لةهةول َير هةن‪.‬‬

‫لةدواى حاجى بكراغا دةورى م َيذوو‬ ‫بؤ ئةمين اغاى(ئةختةر)ى كو ِرى‬ ‫كةشاعيربوو وةريطرت‪ ،‬هةروةها‬ ‫اسعداغاى براى وةجةميل اغاى‬ ‫كورى اسعداغا كةبووبةقايئمقام‬ ‫لةكؤية ل��ةدواى كؤضى حةماغا‬ ‫لة سا لَى ( ‪1 9 2 0‬ز ) حة و يَز ية كا ن‬ ‫هةربةخويَنةوارى هةتوونةتةكؤيةو‬ ‫خةلَكى ِرؤشنبيريان زؤر بووة‪.‬‬ ‫ناودارانى حةويَزى‪:‬‬ ‫حاجى بكراغا‪ ،‬ئةمين اغا‪،‬‬ ‫اسعداغا‪ ،‬مامؤستا جةالل حةويَز‪،‬‬ ‫حاكم نازم‪ ،‬حاكم امير‪ ،‬د‪.‬فرياد‬ ‫شفيق اغا‪ ،‬جواداغا‪ ،‬كمال مةالحسن‪،‬‬ ‫د‪.‬سةربةست ناميق اغ��ا‪ ،‬د‪.‬ئ��ازاد‬ ‫محسن اغا‪ ،‬عبدالرحمان ش َيتة‪،‬‬ ‫محسن اغ��ا‪ِ ،‬رؤستةم حةويَزى‪،‬‬ ‫رئيس بكراغا‪ ،‬نافز جةالل‪ ،‬نامق اغا‪،‬‬ ‫عةوالغا‪ ،‬جليل اغا‪ ،‬حمد جباراغا‪،‬‬ ‫حةويَز صادق اغا‪ ،‬مامؤستا رشاداغا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫شةمال حةويَزى‪،‬‬ ‫مامؤستاجمال اغا‪،‬‬ ‫ئاهةنط حةويَزى‪ ،‬كريم اغا‪ ،‬وةهاب‬ ‫اغا‪ ،‬محمد وةهاب اغا‪ ،‬مامؤستا تاهير‬ ‫احمدحةويزى‪ ،‬مامؤستا ساالرو‬ ‫دالوةرو كامران و لةيلةخان تاهير‬ ‫احمدحةويَزى‪ ،‬فةيزوللةاغا‪ ،‬اميرو‬ ‫مشيرو جةالل فةيزوللةاغا‪ ،‬عادل‬ ‫اغا‪ ،‬ممنداغاو سيامةنداغاومحمد اغا‪،‬‬ ‫مهندس ثؤآلدو ن��ةوزادى محسن‬ ‫اغا‪ ،‬بكر صديق‪ ،‬ئاوديرو مامؤستا‬ ‫ِرةنجدةروسةثان بكر صديق‪ ،‬مةال‬ ‫ِرةئ��وف سليم‪ ،‬ئ��ةردةالن بكراغا‪،‬‬ ‫مهندس جمال خورشيداغا‪ ،‬د‪.‬دل َير‬ ‫جةمال خورشيداغا‪ ،‬د‪.‬الس جمال‬ ‫خورشيداغا‪ ،‬مهندس عبدالخالق‬ ‫ح��ةوي��زى‪ ،‬ئ���اراس عبدالخالق‬ ‫حةويزى‪ ،‬الجان عبدالرحمن ش َيتة‪،‬‬ ‫مامؤستا طوليزار شفيق اغا‪ ،‬ش َي َ‬ ‫ردل‬ ‫حةويزى‪ ،‬مامؤستا ضةتؤحةويَزى‪،‬‬ ‫امير عبداغا‪ ،‬مهندس ئاراس حويَزاغا‪،‬‬ ‫جمال حويَزاغا‪ ،‬دةريا و د‪ .‬دةوةن و‬ ‫د‪.‬داه��ات و دانةر جمال حويزاغا‪،‬‬ ‫ش َيرةبرايم اغا‪ ،‬محمدحسن حةويَزى‪،‬‬ ‫مهندس كاوة ِرؤستةم‪ ،‬د‪.‬زانا كاوة‪،‬‬ ‫مامؤستا هيواصمدجباراغا‪ ،‬هؤشةنط‬ ‫و مذدةصمدجباراغا‪ ،‬نةوزاد نافز‪،‬‬ ‫جةالل اغا ‪ ،‬صادق اغا‪ِ ،‬رةعبةخان‬ ‫جباراغا‪ ،‬مامؤستا ضةتؤشفيق اغا‪،‬‬ ‫ضةلةنط ِرؤستةم‪...‬‬

‫سةيرة لةكؤية‬ ‫ِراطرة الدراوةكان خزمةتى زانكؤى كؤية‬ ‫ناكةن‬ ‫زانكؤى كؤية طرينطى و ئيمتيازاتى زؤرى دةدا‬ ‫بةجى‬ ‫بة ِراطرةكان بةآلم كات َيك ب ِريارى وةزارةت ج َي َ‬ ‫دةك� َ‬ ‫�رى دةرب��ارةى كةمكردنةوةى كؤليذو ئةوانةى‬ ‫َ‬ ‫لةضوارسال زياترة ِراطرن البدريَن‪ ،‬سةيرةكة ئةوةية‬ ‫دةبينين بةش َيك لةم ِراط��رة الدراوان��ة ئامادةنين‬ ‫بؤ ِرؤذيَكيش خزمةتى زانكؤى كؤية بكةن و خؤيان‬ ‫يةكى‬ ‫خانةنشين دةكةن يا دةطوازنةوة زانكؤيةكى تر‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةم ِراطرانة كةوةك ئيمثراتؤرى عوسمانى تةسةروفى‬ ‫دةكرد ئةو ِرؤذةى الدرا بؤبةيانى خؤى طوازتةوة هةول َير‬ ‫ئامادةنةبوو بةمامؤستايةتى يةك ِرؤذ لةكؤية خزمةت‬ ‫بكا ئةم ئيمثراتؤرة هةركةس َيك جلى كوردى لةبةر‬ ‫كردبا لةكؤل َيذ دةرى دةكرد‪.‬‬ ‫ريَكا بةناوى كيَلةخوارةية كةضى‬ ‫قيرناكرى‬ ‫كيَلةخوارة‬ ‫َ‬ ‫ريَ��ط��اى ك َيلة خ��وارة كةلة ق��ةس� َ‬ ‫�ري و كانى‬ ‫سؤركةوةبؤك َيلة خ��وارةو لةويَوة بؤحةمامؤكة وا‬ ‫لةتةواوبوون دايةو نةوتى ِرةش كراوة‪ ،‬سةيرةكة ئةوةية‬ ‫ئةم ِريَطاية بةناوى ك َيلة خوارةية كةضى ناو ك َيلةخوارة‬ ‫َ‬ ‫ناكرى‪ ،‬بةآلم مالَ​َيك هةية هةتابةر قاثيةكةيان‬ ‫قي ِرتاو‬ ‫َ‬ ‫بكرى‪،‬‬ ‫نةوتى ِرةش كراوةو لةداهاتوو لةوانةية قير‬ ‫هةرضةندة ك َيلةخوارة ضةطر ِريَذكراوة بةآلم لةوانةية‬ ‫قيرنةكرى بةلَكو بؤيان قو ِر َ‬ ‫َ‬ ‫بكرى‪.‬‬ ‫مدير ناحية تازةكان بةتةكسى‬ ‫هاتوضؤدةكةن‬ ‫ب��ةرث� ِرس��ةك��ان��ى ك��ؤي��ة كةخانةنشين دةب��ن‬ ‫يالةثؤستةكانيان الدةدريَ��ن سةيارةكان نادةنةوة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خؤيان دةيبةن بةتايبةتى‬ ‫بةفةرمانطةكانيان بةلَكو‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسةكانى وةزارةتى ناوخؤ‪ ،‬هةيانة ضةندين سالة‬ ‫خانةنشين كراوة هةروا سةيارةكةى لةالية‪ ،‬يان ئةوانةى‬ ‫كةطواستراونةتةوة لةطةل خؤيان سةيارةكانيان بردوةو‬ ‫بةج َييان نةه َيشتووة‪ ،‬سةيرةكة ئةوةية مدير ناحية‬ ‫تازةكان بةتاكسى هاتوضؤ دةكةن ضونكة سةيارةكان‬ ‫َ‬ ‫بةجى‬ ‫لةطةل خؤيان بردويانةو بؤيان‬ ‫ئةوانى ث َيشتر‬ ‫َ‬ ‫نةه َيشتوون‪.‬‬ ‫نةمامى بةردةم فةرمانطةكان وشك دةبن‬ ‫لةبةهاران ضةندين نةمام لةاليةن بةرثرسةكان‬ ‫َ‬ ‫دادى دةست‬ ‫خؤيان دة ِرويَنريَن كات َيك هاوين‬ ‫بةوشك بوون دةكةن‪ ،‬سةيرةكة ئةوةية نةمامى بةردةم‬ ‫بى ئاوى‪،‬‬ ‫بي لة َ‬ ‫فةرمانطةو بة ِريَوةبةرايةتيةكان وشك َ‬ ‫بؤنمونة نةمامةكانى بةردةم فةرمانطةى كارةباو تاثؤ‬ ‫و قائيمقاميةت‪ ،‬كات َيك ل َييان ثرسين بؤوشك بوون‬ ‫طوتبوويان ئاومان نيية كةضى لةهةمان ئةو فةرمانطانة‬ ‫ئاو بؤ دةيان موبةريدة هةية بؤئةوةى خؤيان ف َينك‬ ‫بكةنةوة كةضى ئاو بؤنةمامةكان نية‪ ،‬كؤمةلَةى سةوز‬ ‫خؤى كردبوو بةفةرمانطةيةك بة بة ِريَوةبةرةكةى‬ ‫بدةيى؟ بة ِريَوةبةر‬ ‫طوتبوو داوايةكم هةية؟ ستلَ َيكم‬ ‫َ‬ ‫طوتبووى بؤضيتة؟ ئةويش طوتبووى نةمامى بةردةم‬ ‫فةرمانطةكةت ئاودةدةم! بة ِريَوزةبةر دةلَ َى بةخوانةمان‬ ‫زانى ل َيمانطة ِر َى خؤم دوايى ئاوى دةدةم‪.‬‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪41‬‬


‫سةنتةرى ضاالكى طةنجانى كؤية و ضاالكييةكانى‬ ‫راثؤرتى‪:‬‬ ‫شاهؤ سوارة‪ ،‬دةريا محمد‬ ‫سةنتةرى ضاالكى طةنجانى كؤية لةم‬ ‫هاوينةدا ضةندين خولى بؤ طةنجان‬ ‫كردؤتةوةو زياتر لة (‪ )200‬طةنج بةشدارييان‬ ‫كردووة لةخولةكاني‪ :‬مؤسيقا‪ ،‬ش َيوةكارى‪،‬‬ ‫كؤمثيتةر‪ ،‬بةرطدورى‪ ،‬زمانى ئينطليزى‪،‬‬ ‫عربي‪ ،‬فارسى‪ ،‬رشاقة‪ ،‬كؤنفؤ‪ ،‬لةش جوانى‪،‬‬ ‫دالك��ى‪ ...‬ئ َيمةش بؤلةنزيكةوة ئاطادار‬ ‫بوون لةوخوالنةو ضؤنيةتى بةريَوةضوونيان‬ ‫سةردان َيكى سةنتةرى ضاالكى طةنجانمان‬ ‫ك��رد‪ .‬سةرةتا ب��ةرةو هؤلى ش َيوةكارى‬ ‫ِرؤيشتين مامؤستا(هاوكار فرياد) مامؤستاى‬ ‫بةشى ش َيوةكارى دةرب��ارةى بةشةكةى‬ ‫خؤى بؤمان دواو طوتى‪(:‬ش َيوةكارى جياوازة‬ ‫لةبوارةكانى تر ضونكة هةم نةزةريةو‬ ‫هةم عةملية هةروةها ئةوخويَندكارانةش‬ ‫ل َيرة ف َيردةبن بةش َيوةيةكى ئةكاديميةو‬ ‫ئةو ئيشانةش كةل َيرة دةيكةن لةش َيوةى‬ ‫سياليقة وات��ة ويَنةى شتة سادةكانى‬

‫ئاستيان بةرزتر بووة) لةكؤتايى وتةكانى‬ ‫مامؤستا طوتى‪(:‬هةركةس َيك ب��ةردةوام‬ ‫خةريكى ئيشكردن ب َيت و خؤى ماندو‬ ‫بكات ئةوا ش َيوةكاريَكى باشى ل َيدةردةض َيت‬ ‫وة سوديشى ل َيوةر دةطريَت بؤنمونة تؤ‬ ‫شت َيك لةناختدا هةية ناتوانى بةجةستة‬ ‫دةرى بب ِرى بةلَكو بةويَنة طوزارشتى‬ ‫ل َيدةكةيت لةاليةكى تريشةوة ل��ة ِرووى‬ ‫دةتوانى سودى ل َيوةر بطرين)‪.‬‬ ‫مادديشةوة‬ ‫َ‬ ‫ثاشان سةردانى بةشى كؤمثيتةرمان كرد‬ ‫مامؤستا(عباس)مامؤستاى بةشى كؤمثتةر‬ ‫بؤطؤظارةكةمان دواو طوتى‪(:‬هةولمَانداوة‬ ‫زؤرترين سوود بطةيةنين بةبةشداربوانى‬ ‫خولى كؤمثيتةر‪ ،‬وة ِريَذةيةكى زؤريش‬ ‫خويَندكارمان هةية لةكضان ولةكو ِران‪،‬‬ ‫خولى كؤمثيتةريش دوو ئاستة خول َيكى‬ ‫سةرةتايى و خول َيكى ئاست بةرز بؤئةوانةى‬ ‫هةنديَك شارةزايان لةكؤمثيتةرو ئةنتةرن َيت‬ ‫هةية هةروةها سودى باشيشيان وةرطرتووة‪،‬‬ ‫لةكؤتايى خولةكةش ب ِروانامةيان لةاليةن‬ ‫ئ َيمةوة ث َيدةدريَت بةطويَرةى زيرةكى‬

‫بةرثرسى سةنتةرى كةجنان لةطةل ئامادةكةرانى ِراثؤرتدا‬ ‫دةورو بةرو وةكو س َيويَك يان طؤزة يان‬ ‫نابى وةكو‬ ‫كورسى‪...‬هتد‪ .‬هةروةها من َ‬ ‫مامؤستا دةستيان بطرم بةلَكو ث َيويستة‬ ‫ئيشيان لةبةرضاو بكةم و ف َيريان بكةم‬ ‫كةئةمةش بةث َيى خويَندكارةكان دةطؤ ِرى و‬ ‫دةبيني‪ ،‬بةآلم جارى‬ ‫تا ِرادةيةك بةهرة دةور‬ ‫َ‬ ‫نازانى بةآلم بةهؤى‬ ‫وا هةية بةشداربوو هيض َ‬ ‫دةتوانى ف َيرى هونةرةكة‬ ‫ِراه َينانى زؤر‬ ‫َ‬ ‫بي زؤرجاريش بةهرة دةورى نةديوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةربارةى ئةوخويَندكارانةش كةل َيرة خوليان‬ ‫تةواوكردوة لةثةيمانطاى هونةرة جوانةكان‬ ‫‪42‬‬

‫قوتابى يان بةثلةى ناياب يان زؤرباش يان‬ ‫باشة) وة مامؤستاعباس لةكؤتايى قسةكانيدا‬ ‫داوادةكات كةطةنجان هةولَبدةن بةزووترين‬ ‫كات خؤيان ف َيرى ئةم ئامرازة جيهانية بكةن‬ ‫كةكؤمثيةرة‪ .‬بةشداربوويةكى خولى كؤمثيتةر‬ ‫كةناوى( ِرؤذين)بوو طوتى‪(:‬زؤر دةستخؤشى‬ ‫لةسةنتةرى طةنجان دةكةم بؤئةم خوالنةو‬ ‫هيواى سةركةوتنيان بؤدةخوازم و سوودى‬ ‫زؤرم وةرطرتووة لةبوارى ف َيربونى كؤمثيتةرو‬ ‫سوثاسى مامؤستاكةم دةكةم)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫(ه َيشوو)بةشداربوويةكى ترةو دةل َى‪:‬‬

‫«زؤرس��ودى باشم وةرطرتووة لةم خوالنة‬ ‫بةتايبةت كؤمثيتةر ئ َيستا دةتوانم كؤمثيتةر‬ ‫بةكاربه َينم زؤرسوثاسى سةنتةرومامؤستاكةم‬ ‫دةكةم)‪.‬‬ ‫ثاشان ِروومان كردة دةورةى مؤسيقا‬ ‫بةشى كةمان مامؤستا هةذار مامؤستاى‬ ‫بةشى كةمان بؤمان دواو طوتى‪(:‬قوتابيةكان‬ ‫لةم خوالنة تا ِرادةيةكى باش شارةزايى‬ ‫لةنؤتةى مؤسيقا ثةيدا دةك��ةن وة من‬ ‫ئامؤذطارى قوتابيةكان دةكةم كة ئةووانةى‬ ‫ل َيرة دةيخويَنين لةمالَةوة ِراه َينانى‬ ‫لةسةربكةن بؤئةوةى باشتر ف َيرى ذةنينى‬ ‫ئام َيرى كةمان و خويَندنةوةى نؤتةبن)‪.‬‬ ‫خولى‬ ‫(دانةر)كةبةشداربووةيةكى‬ ‫مؤسيقاية طوتى‪(:‬من كةدوومانطة بةشدارم‬ ‫ل��ةم خوالنةى مؤسيقا بةشى كةمان‬ ‫سوديَكى باشم بينيوةو لةمالَةوة ِراه َينان‬ ‫دةكةم بؤئةوةى باشتر ف َيرى ببم و سوثاسى‬ ‫مامؤستاكةم و سةنتةردةكةم)‪.‬‬ ‫(ب�� َي��ذةن)ب��ةش��دارب��وي��ةك��ى ت��رةو‬ ‫دةلَ َى‪(:‬دةستخؤشى لةطؤظارى كةكؤن دةكةم‬ ‫هةرسةركةوتوبن سوثاسى مامؤستاكةم‬ ‫دةكةم كةزؤر ماندووبووة لةطةلَمان و ئ َيمة‬ ‫سوودى باشمان بينيوة)‪ .‬ثاشان ِروومان‬ ‫كردة بةشى ئينطليزى‪ ،‬مامؤستا(هيمداد)‬ ‫مامؤستاى زمانى ئينطليزى دةلَ َى‪(:‬ناتوانم‬ ‫ئةوة ديارى بكةم كةتاضةند خويَندكارةكانى‬ ‫بةشى زمانى ئينطليزى سوودمةند بوونة‬ ‫بةلَكو ث َيويستة بةشداربووةكان خؤيان‬ ‫قسةبكةن كةتاضةند سوودمةندبوونة‬ ‫بةآلم من وةكو مامؤستاى زمان لةبةشى‬ ‫بةجى ه َيناوة و‬ ‫ئينطليزى ئةركى خؤم‬ ‫َ‬ ‫خويَندكارانى زمانى ئينطليزيمان كردؤتة‬ ‫دووقؤناغ ئةوانةى ئاستيان مام ناوةندوخراثة‬ ‫لةقؤناغى يةكةم دان‪ ،‬ئةوانةى ئاستيان‬ ‫بةرزةو باشن لةقؤناغى دووةم دان‪ ،‬قؤناغى‬ ‫يةكةم سيستةم َيكمان بؤداناوة بةناوى(‪Lets‬‬ ‫‪)go‬بؤقؤناغى دووةم سيستةم َيكمان داناوة‬ ‫بةناوى(‪)Headway‬وة لةكؤتايى خولةكة‬ ‫ب ِروانامة دةدريَتة سةركةوتوةكانى خولةكة)‪.‬‬ ‫لةكؤتاى قسةكانى مامؤستا داواركارة‬ ‫لةخويَندكاران لةثشوى هاويندا كاتةكانى‬ ‫خؤيان بةفيرؤنةدةن خؤيان ف َيرى زمانى‬ ‫جيهانى ئينطليزى بكةن‪( ،‬هاومةند)‬ ‫كةبةشداربوى زمانى ئينطليزية قسةكانى‬ ‫مامؤستا هيمداد ثشت ِراست دةكاتةوةو‬


‫�ي‪(:‬زؤرس��وث��اس��ى مامؤستا دةك��ةم‬ ‫دةلَ� َ‬ ‫كةزؤرماندوة لةطةلمَان وة توانيم تواناكانى‬ ‫خؤم ث��ةرة ث َيبدةم و زمانى ئينطليزى‬ ‫ف َيربم»‪.‬‬ ‫لةكؤتايى سةردانةكةمان بؤسةنتةرى‬ ‫ضاالكى طةنجانى كؤية سةردانى ذوورى‬ ‫ب��ة ِريَ��وةب��ةرم��ان ك��رد مامؤستا(ئةمير)‬ ‫بة ِريَوةبةرى سةنتةر بةخؤشحالَيةوة ث َيشوازى‬ ‫ل َيكردين بةم ش َيوةية وةآلمى ثرسيارةكانى‬ ‫داينةوة‪.‬‬ ‫ث‪/‬ئامانج لةكردنةوةى ئةم خوالنة‬ ‫ضين؟‬ ‫م‪.‬ئةمير‪:‬سةنتةرى ضاالكى طةنجانى كؤية‬ ‫وةك سةنتةرةكانى ترى كوردستان كةسةر‬ ‫بة ِريَكخراوى مندالَثاريَزى كوردستانة ئامانجى‬ ‫خزمةتكردنى طةنجانةو بؤئةوطةنجانةى‬ ‫كةحةز دةكةن ثةرة بةبوارةكانى خؤيان‬ ‫بى‪.‬‬ ‫بدةن جاهةر بواريَك َ‬ ‫ث‪/‬ئةم خوالنةى ئ َيوة تاضةند سوودمةند‬ ‫بوونة؟‬ ‫م‪.‬ئةمير‪:‬ئ َيمة سيستةم َيكى تايبةت‬ ‫بةخؤمان هةية كارى لةسةردةكةين جياواز‬ ‫لةسيستةمى قوتابخانة كةسوودى تايبةتى‬ ‫خؤى هةية كةتةنها بؤطةنجانة‪.‬‬ ‫ث‪/‬لةسةر ض بنةمايةك بةشداربووان‬ ‫وةردةطرن؟جياوازى هةية لةن َيوان كض و‬ ‫كو ِر؟ تةمةن دةورى بينيووة؟‬ ‫م‪ .‬ئةمير‪:‬وةرطرتنى كو ِر و كض جياوازي‬ ‫نةبى‬ ‫نيية تةنها هةنديَك لةبةشةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى بةش تايبةتة بةكضان وةكو خةياتى‬ ‫يا ِرةشاقةى كضان‪ ،‬هةنديَك تايبةتة بة‬ ‫ناركى‬ ‫كوران وةك لةش جوانى كوران كؤنفؤ َ‬ ‫بى بةآلم باقى‬ ‫لة بةشانة كورو كض ت َيكةأل َ‬ ‫بةشةكانى تر كو ِر وكض ت َيكةلَن‪ ،‬بؤتةمةنيش‬ ‫بى وةرى‬ ‫هةر كةس َيك لةسةرووى(‪)15‬ساأل َ‬ ‫دةطرين ‪.‬‬ ‫ث‪/‬خولةكان ب��ةردةوام دةبن يا تةنها‬ ‫لةثشووى هاويندا دةكريَنةوة؟‬ ‫م‪.‬ئةمير‪:‬دووجؤر خولمان هةية خولمان‬ ‫هةية مانطانةيةو خولمان هةية وةرزية‬ ‫سي‬ ‫خولة(مؤسيقا‪ ،‬ش َيوةكارى‪ ،‬كؤنفؤ) ئةم َ‬ ‫خولة خولى وةرزين بةآلم خولةكانى تر‬ ‫مانطانةن‪.‬‬ ‫بي‬ ‫ث‪/‬ئ��ةم خوالنة بؤبةشداربووان َ‬ ‫بةرامبةرة؟‬ ‫بى بةرامبةرة‬ ‫دةورةكان‬ ‫كى‬ ‫ي‬ ‫م‪.‬ئةمير‪:‬بةش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةندى بةش ثارةيةكى ِرةمزى‬ ‫بةآلم‬ ‫وةردةطرين كة تةنها ‪3000‬دينارة ئةمةش‬ ‫وةكو هؤكاريَك كةخويَندكاركة هةست بة‬

‫خوىل مؤسيقا‬

‫خوىل شيَوةكارى‬

‫خوىل كؤمثيوتةر‬ ‫بةرثرسيارى بكات بةآلم ئةوانةى لةدةرةوةى‬ ‫لى‬ ‫شارى كؤية ديَن هيض ثارةيةكيان َ‬ ‫َ‬ ‫وةرناطيرى ئةوانةى ناو شاريش ئةطةر‬ ‫لى‬ ‫بزانين بارى مادديان باش نية ثارةكةى َ‬ ‫وةرناطرين‪.‬‬ ‫ث‪/‬ئ��ةم سةنتةرةى ئ َيوة س��ةر بةض‬ ‫اليةن َيكة؟‬ ‫م‪.‬ئةمير‪:‬ئةم سةنتةرةى ئ َيمة سةر‬ ‫بةهيض ثارت و حيزب َيك نيية تةنها سةر‬ ‫بة ِريَكخراوى مندالَثاريَزى كوردستانة‬ ‫بةماناى كةليمة(‪)NGO‬يةو ريَكخراويَكى‬ ‫بةبى‬ ‫ب َياليةنة‪ .‬وةرطرتنى طةنجيش ئازادة َ‬

‫ذمارة ‪9‬‬

‫جياوازى ِرةطةز وئاين و بيروباوة ِر ‪..‬هتد ‪.‬‬ ‫ث‪/‬دواو ووتةت؟‬ ‫م‪.‬ئةمير‪:‬شت َيك م��اوة بيلَ​َيم ئةوةية‬

‫كةئ َيمة ضاالكى وةرزشيمان هةية وةكو‬ ‫طروثى تؤثى ث َيى وشةترةنج و ت َينسى‬ ‫سةرم َيز‪ ،‬جطة لةمانة ئ َيمة ئةمساأل هةموو‬ ‫ياريةكانى مؤنديالمان بةشةو و بة ِرؤذ لةناو‬ ‫باخضةى سةنتةر بةش َيوةى سينةماظةيذن‬ ‫بؤطةنجانى ش��ارةك��ةم��ان طواستةوة‪،‬‬ ‫لةكؤتايشدا زؤرسوثاس بؤطؤظارةكةتان بؤئةم‬ ‫بةسةركردنةوةية هةرسةركةوتووبن‪.‬‬

‫ئةيلولي ‪2010‬‬

‫‪43‬‬


‫بةزمي مام مؤتك‬ ‫مام مؤتك وةك دةزان��ن لة سةردةمي خؤي قسة زان‬ ‫و راويَذكارو بة تةطبير بوو‪ ،‬هيضي لـآ عاسآ نةدةبوو‪،‬‬ ‫دةب��ا بزانين مام مؤتكي (ك��اك) ضؤن وةآلم��ي خةم و‬ ‫نيطةرانيةكانمان دةدات���ةوة‪ .‬ئةم طؤشةية تايبةتة بة‬ ‫ثرسيارةكانتان بؤمان بنووسن‪ ،‬تا مام مؤتك بة قسة‬ ‫نةستةق و وةآلمة عةنتيكةكاني شةرعمان بؤ بكا‪.‬‬ ‫*مام مؤتك ئاطاداري‪ ،‬كةشةو دادآ شؤف َيراني كؤية‬ ‫ترافيك اليت ئيهمال دةكةن؟‬ ‫م��ام مؤتك‪:‬بةلَ َي ق��ورب��ان واي��ة‪ ،‬جا بؤ ئاطاداريت‬ ‫ش��ةوي‪ 2010/7/10‬كاتذم َيري هةشت ونيوي ئ َيوارآ‬ ‫ئؤتؤمبيلي ذمارة‪94356‬هةول َير ه َيشتا‪38‬ضركةي مابوو‬ ‫لةسؤري دا‪ ،‬بةآلم خوا هةلَناطرآ ئؤتؤمبيلي ذمارة ‪15196‬‬ ‫هةر دةضركةي مابوو سةوزبآ‪ ،‬ئةويش بةسؤري ت َيي تةقاند‪.‬‬ ‫كاكي برا بةثةلةبوون ناني ئ َيوارةيان لةكيس دةضوو!‬ ‫*ئةرآ مام مؤتك تؤ سةيارةت دي��وة لةسةر جادة‬ ‫سةمابكا؟‬ ‫َ‬ ‫مام مؤتك‪:‬بةل َي قوربان ِرؤذي ‪16‬ي ئاب ث َيش نيوة ِرؤ‬ ‫كؤستةري ذمارة ‪ 15852‬سل َيماني لةبةردةم قوتابخانةي‬ ‫زانست تائامادةيي كؤيةي كو ِران بةخ َيرايي و زطزاك‬ ‫دة ِرؤيي سةمايةكي جواني دةكرد‪ ،‬دواي بةخ َيرايي بةرةو‬ ‫حةمامؤك ِرؤيشت‪.‬‬ ‫*ئةرآ دةنطؤيةك هةية سةبارةت بة قةيسةرييةكان تؤ‬ ‫لـى دةزانآ؟‬ ‫ضي َ‬ ‫مام مؤتك‪ :‬بةخوا شت َيكم بيستووة‪ ،‬نازانم ب ِروا بكةم نةكةم!‬ ‫تةحةمولت هةبآ خةلَكان َيك سؤراغي ِراست ودروستي‬ ‫دةكةن‪.‬‬ ‫*ئةدى دةربارةى ثاركةكةى فاتيح ِرةسورى؟‬ ‫َ‬ ‫مام مؤتك‪ :‬ئةويش كةس و كارى خؤى هةية ضاوة ِرى بكة‬ ‫ئى بن بة ِرةى ديَتة سةر بة ِرةى‪.‬‬ ‫*ئةرآ مام مؤتك لةسةرةتاي ئيسكاني كؤن لةث َيضةكة‬ ‫هةر دوو ِرؤذ جاريَك طؤماويَكي عةجايب دروست دةبآ‪،‬‬ ‫ئةوئاوة زؤرة لةكويَوة دآ؟‬ ‫مام مؤتك‪ :‬ئةوة ئاوي ماآلني ئيسكانة لةتانكيةكانةوة دة ِرذآ‬ ‫ضونكة تةوافةيان نيية خؤت دةزاني تةوافةش طرانةو‬ ‫بةدةست ناكةوآ‪ .‬دواي ئةدي نابآ ئةو ماآلنة بةردةرطاي‬ ‫مالَةكانيان بشؤن‪ .‬دةشلَ َين ئاو كةمةو بةش ناكا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫*ئةرى مام مؤتك ث ِرؤذةيةك هةية لةكؤية خةلَك ناوى‬ ‫ل َيناية مادةى(‪)140‬؟‬ ‫مام مؤتك‪:‬ئةوة دووسايدةكةى دةشتى كؤيةية دةترسم‬ ‫بةدةردى ث ِرؤذةى مةلةوانطةكةى تايةر تؤفيقى بضى‪.‬‬ ‫*لة ض دائيرةيةكى كؤية ئةطةر ضووى دةبى ثارضة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خؤت ببةى؟‬ ‫مقةبايةكى‬ ‫مام مؤتك‪:‬ئةوة مةحكةمةى كؤيةية فةقيرانة مؤليدةكةيان‬ ‫ت َيكضووة ئةوهاوينة بةباوةش َين كردنةوة بة ِريَيانكرد‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫ئ‬ ‫ة‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫َرةي بةخت‬

‫ي شار‬

‫َ‬ ‫سةتل‬ ‫تووشي باريَكي زؤرئيحراج دةبي‪ ،‬بةش َيوةيةك ناتواني هيض‬ ‫‪1/21‬تا ‪ 2/19‬ب ِريا ِريَك بدةي‪ .‬سةرةتا باشتر واية ب َيدةنط بيت‪ ،‬لةطةأل‬ ‫ه َيوربوونةوةي دؤخةكة قؤلَي لـآ هةلَمالَةو قسةي خؤتي‬ ‫ت َيدابكة‪.‬‬ ‫بآ ئةوةي ضاوة ِروان بكةي هةست َيكي ناسك ودلَرف َين‪،‬‬ ‫نةهةنط‬ ‫‪2/20‬تا ‪ 3/20‬سةرتاثا بةبيروهؤشت دادآ‪ .‬ضؤن ئةوهةستة لةناكاو بوو‪،‬‬ ‫ئةوهاش ضاوة ِريَي هةوالَ​َيكي خؤش دةبي‪.‬‬ ‫لةمةسةلةيةكدا بةدةست خؤت نيية دةبي بةشاه َيد‪ ،‬تا‬ ‫ث َيت دةكرآ ِراستطؤيانة ئيفادةي خؤت بدة‪ ،‬هةوأل مةدة‬ ‫كاو ِر‬ ‫‪3/21‬تا ‪ 4/20‬لةبةرخاتري خاتران‪ ،‬قسةكانت بطؤ ِرآ‪ ,‬ئاسوودةيي ويذدان‬ ‫لة ِرازييكردن باشترة‪.‬‬ ‫دةم َيكة عةودالَي ِراستكردنةوةي هةوالَ​َيكي‪ ،‬بةمزووانة‬ ‫طاجووت‬ ‫هةل َيك دةرةخسآ‪ ،‬بت بينم ضؤن سةوداي لةطةأل دةكةي‪،‬‬ ‫َ‬ ‫تا‪5/21‬‬ ‫‪4/41‬‬ ‫بآ ئةوةي سةغلةت بيت‪.‬‬ ‫دواي ت َيثة ِربووني ضةندمانط َيك بةسةر ث َيوةندييةكةتان‪،‬‬ ‫جمك‬ ‫تؤه َيشتا طومانت لةئةو هةية‪ .‬ئةوين طوماني ت َيكةوت وازي‬ ‫‪6/21‬‬ ‫‪5/22‬تا‬ ‫لـآ به َيني زؤر لةبةرذةوةندي هةردووكتان داية‪.‬‬ ‫هةرضةند كضةكةت ثلةيةكي باشي ه َيناوة‪ ،‬كةضي‬ ‫قرذاأل‬ ‫هةرايةك لةمالَةوةتان ثةيدادةبآ‪ ،‬ضونكة هةر هةمووتان‬ ‫‪6/22‬تا ‪ 7/23‬دةتانةوآ بةكةيفي ئ َيوة كؤل َيذيَك‪ ،‬يان بةش َيك لةكؤل َيذيَك‬ ‫هةلَبذيَرآ‪ ،‬حةيفة ويست و ئارةزووي خاوةن حةق زةوت‬ ‫بكرآ‪.‬‬ ‫لآَ‬ ‫باشة بةطةرما ب طةرماو بةسةرما بلَ َيي سةرما‪ ،‬بةآلم هةموو‬ ‫ش َير‬ ‫سالَ​َيك لةهاويندا خؤزطة بةسةرماي زستان دةخوازآ‪،‬‬ ‫‪7/24‬تا ‪ 8/23‬هةروةها لةزستانيش بةطةرماي هاوين‪ .‬تؤ سةيري لةو ناوة‬ ‫نةئاطات لةف َينكي بةهارة‪ ،‬نةخؤشي ثايز‪.‬‬ ‫ث َيت واية طةر كضةكةت بةدلَي ئ َيوة شوو بكا‪ ،‬دنيا دةب َيتة‬ ‫كض‬ ‫شامي شةريف‪ ،‬بةآلم ئاطات لةكاردانةوةي ئةو طوشارة نيية‪،‬‬ ‫‪7/24‬تا ‪ 9/23‬كة بةزؤر بةشووي دةدةن‪ .‬لةئةنجامدا هةر شت َيك ِرووبدا‬ ‫ئ َيوة هؤكارن‪.‬‬ ‫هةميشة ه��ةوأل بدة ثارسةنطي ت��ةرازوو بيت‪ ،‬نةك‬ ‫تةرازوو‬ ‫تةرازوو السةنط بكةي‪ .‬لةدادثةروةري نيعمةت تر نيية‪،‬‬ ‫‪10/23‬‬ ‫تا‬ ‫‪9/24‬‬ ‫بةث َيضةوانةوةشةوة لةستةم نيطبةت تر نةبووة‪.‬‬ ‫هاو ِريَيةكت خؤي مةآلس داوةو هةوأل دةدا هةل َيك‬ ‫دووثشك‬ ‫‪1 0/24‬تا ‪ 11/22‬بدؤزيَتةوة‪ ،‬تا ث َيوةت بدا‪ .‬بة قسة لووسةكاني باوة ِر مةكة‪،‬‬ ‫هةر ئةوةندةي ل َيوةربطرة‪ ،‬كة قسةكاني ماقووليةتي ت َيداية‪.‬‬ ‫كةوان‬ ‫‪11/23‬‬ ‫‪12/21‬‬

‫سوود وةرطرتن لةكات زؤر طرنطة‪ ،‬هةرطيز وا بيرمةكةوة‪،‬‬ ‫تا كةتةمةن َيكي زؤرت لةث َيش ماوة‪ .‬ب ِروا بكة ساأل ث َيضي م َيزةرةو‬ ‫ئاطات لةخؤت نةبآ‪ ،‬هةست بة ت َيثةربووني ناكةي‪.‬‬

‫بى خةونةكى عةجايب دةبينى‪ ،‬بازيَك لةسةر‬ ‫ئاطات لةخؤت َ‬ ‫بةران‬ ‫‪ 12/ 22‬تا شانت دةنيشتةوة‪ ،‬تةكبير لةثؤستةكةت مةكة‪ ،‬ضونكة ئةوة‬ ‫خةونة ناب َيتة ِراستى وبازةكةش كويَرة‪.‬‬ ‫‪1/21‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.