KELAM
MATURİDÎLİK İLE EŞ’ARÎLİK ARASINDAKİ BAZI FARKLAR KONULAR
MATURİDÎLİK
EŞ’ARÎLİK
İRADE-KESB
İnsanda bağımsız bir cüz’î irade vardır. İnsan işleyeceği fiili belirler, Allah da o fiili yaratır.
İnsanda bağımsız bir irade yoktur.
AKIL
İnsan, aklıyla Allah’ın varlığı fikrine ulaşabilir. Bunun için de Allah’ı bilmek aklen vaciptir.
Allah’ı bilmek dinen vaciptir.
İYİ-KÖTÜ (Husun-Kubuh)
İyi veya kötü olan akılla bilinir. Din aklen kötü olanı yasaklar, iyi olanı da emreder.
Husun ve kubuh meselesi ancak Allah’ın bildirmesiyle bilinebilir.
İMAN
İman, dil ile ikrar kalp ile tasdik etmektir. İman artmaz ve eksilmez.
İman bilgi ve kalp ile tasdik olup artar ve eksilir.
PEYGAMBERLİK
Peygamberlerde aranan özelliklerden biri erkek olmaktır. Bu nedenle kadın peygamber gönderilmemiştir.
Erkek olmak peygamberliğin şartlarından değildir.
3. İslam Düşüncesinde Fıkhî Yorumlar İslam düşüncesindeki fıkhî yorumlar, İslam dininin ibadet ve muamelat alanıyla ilgili sorunlara çözüm üretmek amacıyla büyük fakihlerin yetiştiği hicri ikinci asrın başlarından itibaren ortaya çıkmaya başlamıştır. Fıkhî mezhepler genellikle kurucuları kabul edilen müctehid imamların isimleriyle anılmaktadır. İmam Ebu Hanife, İmam Malik, İmam Şafiî, İmam Ahmed b. Hanbel ve İmam Cafer Sadık gibi büyük fakihler bugün İslam dünyasında yaşamakta olan Hanefî, Malikî, Şafiî, Hanbelî ve Caferî mezheplerinin oluşmasına öncülük yapmışlardır. Hanefî mezhebi, Sünnî fıkıh ekollerinden biri olup İmam Azam Ebu Hanife’nin görüşlerine dayanır. Ebu Hanife, kendinden önceki fıkhî görüş ve rivayetleri, dönemindeki şartları ve ihtiyaçları dikkate alarak değerlendirmiştir. Dinin genel ilkelerini göz önünde bulunduran Ebu Hanife, nakil ile akıl ve hadis ile re’y arasında dengeli bir yol benimsemeye çalışmıştır. Dinî bilgi üretirken ve fıkhi ictihatlarda bulunurken akla ve akıl yürütmeye başvurması ve aklın nüfuz alanını genişletmesi sebebiyle Ebu Hanife ve taraftarlarına rey (akıl) taraftarları da denilmiştir. Dinin genel ilkelerini, toplumun geleneklerini ve insan için faydalı olanı dikkate ala-
İMAM EBU HANİFE KİMDİR? Asıl adı Numan b. Sabit olan Ebu Hanife 80/699 yılında Kufe’de doğmuş ve 150/767 yılında vefat etmiştir. Irak’ın ünlü âlimlerinden ders alarak bilgisini geliştirdi. Hocası Hammad b. Ebu Süleyman’ın vefatı üzerine onun yerine geçti ve ders vermeye başladı. Kısa sürede ünü tüm ilim çevrelerinde yayıldı ve öğrencileri arttı. Ticaretle de uğraşan Ebu Hanife, müctehid düzeyinde birçok talebe yetiştirdi. Fıkıh bilgisi ve birçok konudaki pratik çözümleri sayesinde İmamı Azam ismiyle anıldı. Ömrünün büyük bir kısmını ilim öğrenmek ve öğrenci yetiştirmekle geçiren Ebu Hanife, kendisine teklif edilen kadılık görevini tüm baskılara rağmen kabul etmemiştir.
48