Hitabet ve Dinî Hitabet
Bütün işlerinde Allah’tan yardım iste. Ondan başka yardımcı yoktur. Senin din ve dünyanı Allah’a ısmarladım.”1
BİLGİ KUTUSU KUSS BİN SAİDE’NİN HİTABESİ “Ey İnsanlar! Geliniz, dinleyiniz, belleyiniz, ibret alınız. Yaşayanlar ölür, ölenler fena bulur. Olacak olur. Yağmur yağar, otlar biter. Çocuklar doğar, analarının, babalarının yerini alır. Sonra hepsi ölüp gider. Olayların ardı arkası kesilmez, hepsi birbirini kovalar. Kulak veriniz, dikkat ediniz. Gökte haber, yerde ibret alacak şeyler var. Yeryüzü bir büyük divan. Gökyüzü yüksek bir tavan. Yıldızlar yürür, denizler durur. Gelen kalmaz, giden gelmez. Acaba vardıkları yerden hoşnut olup da mı kalıyorlar? Yoksa orada kalıp da uykuya mı dalıyorlar? Yemin ederim, Allah indinde bir din vardır ki şimdi içinde bulunduğunuz dinden daha sevgilidir. Ve Allah’ın gelecek bir peygamberi vardır ki gelmesi pek yakındır. Gölgesi başımızın üstüne geldi. Ne mutlu o kimseye ki ona inanır, o da ona doğru yolu gösterir. Vay o talihsize ki ona isyan eder, karşı çıkar. Yazıklar olsun ömürleri gaflet ile geçen ümmetlere. Ey insanlar! Hani, babalarınız, dedeleriniz, hani süslü köşkler, taştan evler yapan Âd ve Semut kavmi, hani dünya varlığına gururlanıp da kavmine, “Ben, sizin en büyük Rabb’inizim.” diyen firavun ile nemrut? Onlar size göre daha zengin, kuvvet ve kudretçe sizden daha üstün değil miydirler? Bu yer, onları değirmeninde öğüttü, toz etti, dağıttı. Kemikleri bile çürüyüp dağıldı. Evleri yıkılıp ıssız kaldı. Yerlerini, yurtlarını şimdi köpekler şenlendiriyor. Sakın onlar gibi gaflet etmeyin. Onların yoluna gitmeyin. Her şey fanidir. Baki olan ancak Allah’tır ki birdir, ortağı ve benzeri yoktur. Tapılacak ancak odur. Doğmamış doğurmamıştır. Bizden önce gelip geçenlerde bize ibret olacak şey çoktur. Ölüm ırmağının girecek yerleri var; ama çıkacak yeri yoktur. Büyük küçük hep göçüp gidiyor. Giden geri gelmiyor. Kesin olarak biliyorum ki herkese olan bana da olacaktır.” Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya ve Tarih-i Hulefa , s. 48. Alparslan’ın Malazgirt Savaşı’ndan önceki hitabesi: Bizans ile Selçuklu ordusu, 26 Ağustos 1071 Cuma günü karşı karşıya geldi. Selçuklu sultanı, cuma namazı vaktini bekleyerek taarruzu biraz geciktirdi. Topluca kılınan cuma namazından sonra, beyaz bir elbise giyinmiş olan sultan, atının kuyruğunu bağladı. Ön saflarda ordusunun bir askeri gibi savaşacağını belirtmek maksadı ile ok ve yayını bırakıp kılıç ve topuzunu eline aldı. Sonra ordusuna şu veciz hitabede bulundu: 1 Nejat Muallimoğlu, Bütün Yönleri ile Hitabet, s. 259-260. 43