DİNİN MAHİYETİ
Bu bağlamda İslam dışındaki inanç sistemlerine de “din” denildiği görülür. Yine Kur’an-ı Kerim’de İslam dışındaki inanç sistemlerine, hatta müşriklerin inandıklarına bile din adı verildiğine Kâfirûn suresinin 6. ayetinde de dikkat çekilir. Bunlar dikkate alındığında yukarıdaki tariflerin geniş anlamda dinin tarifi olmayıp özellikle hak din için düşünülmüş dar kapsamlı tarifler olduğu anlaşılır. Din bilimcileri ve İslam bilginlerinin yapmış oldukları din tanımları, kapsam açısından bütün dinleri içine alacak nitelikte gözükmemektedir. Bütün dinleri kapsamına alacak bir tanımı ancak dinin özünü dikkate alarak yapmak mümkündür. Dinin özünü oluşturan unsurlar bakımından bir din tanımı yapabilmek için onun yapısını KARŞILAŞTIRALIM ve tarihsel gelişimini göz önünde bulundurmak Batılı ve İslam bilgerekir. Bu durumda kutsal kitap ve kurumsalginlerinin din tanımlarını göz önünde laşma merhalelerini esas alma zarureti ortaya bulundurarak benzer ve farklı yönlerini çıkar. Kutsal kitap merhalesi esas alındığında karşılaştırınız. din, Tanrı’nın veya din kurucularının (Buda gibi) kutsal metinlerde yer alan sözlerinden ibarettir. Görüldüğü gibi bu tanımda dinin orijinal kaynağı olan naslar ve buyruklar söz konusudur. Bu, Yahudilik, Hristiyanlık, İslam, Budizm ve Hinduizmin özgün tanımıdır. Kurumsallaşma merhalesi esas alındığında ise din; bir inanç, davranış ve sosyal hayatın belirli şartlarına göre oluşturulmuş kurumlar sistemidir. Dikkat edilirse bu tanım, dinin kurulmasından sonraki gelişmeyi tanımlıyor. Din değişmeyen, durağan (statik) bir olgu değildir. O, kök değerlerden hareketle her tür probleme çözüm üreten dinamik bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla devamlı gelişme gösterir. Yukarıdaki “kutsal kitap ve kurumsallaşma merhaleleri” esas alınarak yapılan tanımlardan hareketle genel bir din tanımı yapılacak olursa şu şekilde yapılabilir: “Din; insanların mutlu bir hayat sürmesini amaçlayan Tanrı’nın veya din kurucularının kutsal kitaplarda yer alan sözlerinden, insanların bu amacın gerçekleşmesi için yaptıkları davranış ve oluşturdukları kurumlardan meydana gelen bir sistemdir.”16 LİSTELEYELİM Vahye dayalı dinler (Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyet) in özünü oluşturan unsurları listeleyiniz. • Allah inancı
•....................................
•....................................
2. Dinin Kaynağı Hakkındaki Görüşler Dinin ne zaman, nasıl ortaya çıktığı, kaynağının ne olduğu hususunda kutsal kitapların verdiği bilgilerin dışında herhangi tarihî bir belge yoktur. O bakımdan bilimsel metotlarla dinin başlangıcı ve kaynağı hakkında kesin bir yargıya varmak mümkün değildir.
Dinin KAYNAĞI HAKKINDAKİ görüşler Evrimci Görüş
16 Baki Adam-Mehmet Katar, Dinler Tarihi, s. 18, 19; Heyet, Yaşayan Dünya Dinleri, s. 21.
25
Vahiy Temelli Görüş