DİNLERDE İBADET VE İBADET YERLERİ
Bayramı’nda evlerinin bahçesine bir çadır kurarlar ve onu ağaç dallarıyla süslerler. Çadırlarda millî oyunlar oynarlar.61 Hinduizmde kutlanan pek çok bayram vardır. Bunların kutlanış şekli ve zamanı bölgeden bölgeye değişir. Günümüzde Hindistan hükümetince resmî tatil ilan edilen on altı bayram vardır.62Ay takvimi esas alındığından bayram günleri her yıl farklılık arz eder. Mesela Chaitra, mart-nisan aylarında kutlanan yılbaşı bayramıdır. Eğlence ve hediyeleşme ağırlıklı bir bayramdır. Budizmde de birçok bayram ve festival vardır. Bunların bir kısmı dinî bayramlardır.63 Mesela aralık ayında Buda’nın aydınlanmaya ulaşması, şubatta ise Buda’nın nirvanaya ulaşması bayram olarak kutlanmaktadır. Bu bayramda, bütün Budistler çocuklarıyla birlikte mabetlere ve kutsal yerlere doluşurlar ve yoğun bir şekilde ibadet ederler. Ayrıca caddeleri de süslerler. Sih dininde de Nanak’ın doğum ve ölüm günleri gibi bazı kutsal günler vardır. Hindistan’da kutlanan çeşitli bayramlar da Sihler tarafından kutlanır.64 Şintoizmde neyin ne zaman ve nasıl yapılacağı kurallara bağlanmıştır. Bağlayıcı olan bu kurallara “töre” denmektedir. Töreler, Japon kültürünün nesilden nesile aktarılmasını sağlamaktadır. En büyük bayram, tanrıyı çağırmak ve ona hizmette bulunmak anlamında “Matcuri”dir. Genellikle bu bayramdan önce üç gün oruç tutulur. 2. Dinlerde İbadet Yerleri İbadet yeri denilince ibadet etmeye mahsus yapı, bina ve tapınak akla gelir. Bu mekânlara “mabet” denir. Mabet, genelde bütün dinlerin ibadet mahallini ifade etmektedir. Özelde Müslüman mabedi için cami veya mescit kullanılmaktadır. Dinin temel unsurlarından biri olan ibadet, genelde bir mekânda yapıldığı için mabetlere ihtiyaç duyulmuştur. Bütün dinlerin mabedi ifade eden kelime veya kavramları ve kendilerine has mabet anlayışları vardır. Mabetler ilk dönemlerdeki açık alanlardan basit ve küçük yapılara, zamanla büyük ve geniş binalara kadar gelen bir gelişme ve değişiklik arz etmektedir.65 Kur’an-ı Kerim’e göre yeryüzündeki ilk ibadet yeri, Mekke’deki Kâbe’dir.66 Kâbe, aynı zamanda Müslümanların da kıblesidir. Kâbe’den sonra İslâm’da ibadet yerleri için kullanılan ilk kelime mescittir. Bunun dışında musalla, namazgâh ve cami kelimeleri de Müslümanların ibadet yerini ifade etmek için kullanılır. İslam’da ibadet yerleri için kullanılan kelimelerden biri de “musalla” veya “namazgâh”tır. Musalla, Resulullah Döneminde bayram ve cenaze namazı kılınan yerler için de kullanılmıştır. Farsçada yol boylarındaki üstü açık mescitlere namazgâh denilmiştir. Namazgâh bir kasabanın bütün halkını bir araya toplayan geniş sahadır. Pek çok namazgâhta hutbe okumak ve namaz kıldırmak için ya pılmış minber ve mihraplar vardır.67 Mescitlerin ve camilerin, belirli fonksiyonlarına göre isimlendirilmiş bazı bölümleri vardır. Bun lar; mihrap, minber ve vaaz kürsüsüdür. Namaz kıldırırken imamın durduğu yere mihrap, hutbe oku61 Heyet, Yaşayan Dünya Dinleri, s. 241. 62 Heyet, Yaşayan Dünya Dinleri, s. 301. 63 Heyet, Yaşayan Dünya Dinleri, s. 333. 64 Heyet, Yaşayan Dünya Dinleri, s. 380. 65 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 27, s. 276. 66 Âl-i İmrân suresi, 97. ayet. 67 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 27, s. 279.
143