14
Ε. Μανταδάκης και συν.
στους χορευτές, μουσικούς και αθλητές τσίρκου είναι σημαντικά υψηλότερο (9-11). Οι McCormack et al σε ομάδα σπουδαστριών και επαγγελματιών μπαλαρίνων διαπίστωσαν ιδιαίτερα υψηλή συχνότητα ΓΥΑ [αναλογία πιθανοτήτων (odds ratio, OR): 11] και ΚΣΥΑ, ιδιαίτερα στις σπουδάστριες (OR=3,9 έναντι OR=1,7 των επαγγελματιών, μία ελάττωση δηλαδή με την αύξηση της ηλικίας) (11). Οι Gedalia et al εκτιμούν το ποσοστό της ΓΥΑ σε παιδιά σχολικής ηλικίας με αρθραλγίες σε 66% (12). Η συχνότητα εμφάνισης του ΚΣΥΑ στον γενικό πληθυσμό εκτιμάται σε 5-38% (1,5,13-15). Σε πρωτοετείς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής στην Τουρκία, οι Eyigor et al εκτίμησαν το ποσοστό του ΚΣΥΑ στο 9,2% (16). Στο ρευματολογικό ιατρείο νοσοκομείου του Καναδά, οι Hudson et al εκτίμησαν το ΚΣΥΑ σε ποσοστό 13% σε 378 διαδοχικής προσέλευσης ασθενείς με πόνο από το μυοσκελετικό σύστημα (10), ενώ οι Grahame et al, σε ευρωπαϊκής καταγωγής πληθυσμό στη Ν. Ζηλανδία, σε 0,72% (7). Φαίνεται ότι σε πληθυσμιακές ομάδες από την Αφρική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή τα ποσοστά αυτά είναι αρκετά υψηλότερα (16,17). Τα θήλεα άτομα εμφανίζουν υψηλότερο ποσοστό ΓΥΑ και ΚΣΥA συγκριτικά με τα άρρενα (1,13,18-20). Τα παιδιά και οι έφηβοι επίσης εμφανίζουν υψηλότερο ποσοστό, που κυμαίνεται από 8,7-34% συγκριτικά με τους ενήλικες (1,18,21-26). Με την αύξηση όμως της ηλικίας, το ποσοστό αυτό μειώνεται. Έλληνες ερευνητές αναφέρουν ΚΣΥΑ σε ποσοστό 8,78% σε ομάδα παιδιών ηλικίας 4-12 ετών, με μεγαλύτερο ποσοστό στα κορίτσια (10,76% έναντι 7,1% στα αγόρια, p=0,0015) και σε παιδιά ηλικίας <8 ετών (11,4% έναντι 7,6% σε παιδιά ηλικίας ≥8 ετών, p=0,0018) (22). Οι van der Giessen et al, μελετώντας 773 υγιή παιδιά ηλικίας 4-12 ετών στη Γερμανία και εφαρμόζοντας ως διαγνωστικό προαπαιτούμενο τη συμπλήρωση 4 τουλάχιστον διαγνωστικών κριτηρίων, εκτίμησαν το ποσοστό του ΚΣΥΑ σε 26,5% στα παιδιά ηλικίας 4-9 ετών και σε 5,3% στα παιδιά 1012 ετών (21), ενώ οι Rikken-Bultman et al, χρησιμοποιώντας τα ίδια κριτήρια, εκτίμησαν τον επιπολασμό του ΚΣΥΑ σε 15,5% σε ομάδα 252 παιδιών σχολικής ηλικίας (27). Οι El-Garf et al, αφού μελέτησαν 997 παιδιά ηλικίας 6-15 ετών, και αφού απέκλεισαν παιδιά με υποψία καταστάσεων κληρονομικού νοσήματος του συνδετικού ιστού, φλεγμονωδών αρθροπαθειών, καθώς και χορευτές (-τριες) και αθλητές (-τριες), αποκάλυψαν ΓΥΑ σε ποσοστό 16,1%, (18% στα κορίτσια έναντι 14,4% στα αγόρια), ποσοστό όμως που ελαττώθηκε με την πάροδο των ετών (23). Σε μια μελέτη από την Αγγλία, το ποσοστό ΓΥΑ στην παιδική ηλικία εκτιμήθηκε στο 10,5% (26), ενώ Paediatriki 2010;73:13-18
σε δύο μελέτες από το Ισραήλ σε 12% και 13% (25,28) και σε δύο μελέτες από τις ΗΠΑ σε 12% και 34%, αντίστοιχα, με ίσα ποσοστά στα δύο φύλα (29,30). Ως προς την εντόπιση της ΥΛ, ανάλογα με τον ερευνητή, αναφέρθηκε άλλοτε άλλη συχνότερη εντόπιση: στα δάκτυλα των χεριών, ιδιαίτερα του μη επικρατούντος χεριού, στα γόνατα και στη σπονδυλική στήλη (5,23,31,32).
Αιτιοπαθογένεια Η κληρονομικότητα φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του ΚΣΥΑ. Οι Hakim et al, μελετώντας τους διδύμους αδελφούς ασθενών με ΚΣΥΑ, διαπίστωσαν σημαντικά υψηλότερο ποσοστό στους μονοζυγωτικούς (60%) συγκριτικά με τους διζυγωτικούς (36%) (33). Σημαντικός φαίνεται να είναι ο ρόλος μεταλλάξεων γονιδίων που κωδικοποιούν τη δημιουργία πρωτεϊνών αναγκαίων στην κατασκευή και σταθεροποίηση των ινιδίων του κολλαγόνου, όπως της φιμπριλίνης και της τενασκίνης-Χ (Τ-Χ) (34,35). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν μεταλλάξεις και απαλείψεις γονιδίων που κωδικοποιούν την Τ-Χ, μια εξωκυττάρια πρωτεΐνη η οποία εντοπίζεται σε μυς, τένοντες, έλυτρα τενόντων, αρθρικούς θυλάκους, αλλά και στον έσω ελαστικό χιτώνα των αγγείων, ενώ συμμετέχει σημαντικά στην αγκυροβόληση των ινών κολλαγόνου στα κύτταρα μέσα από τη σύνδεσή της με την ιντεγκρίνη ανβ3 της επιφάνειάς τους. Σε βιοψίες δέρματος ασθενών με ανεπάρκεια Τ-Χ αποκαλύφθηκαν διαταραχές στη δομή των ινών ελαστίνης και των μικροϊνιδίων του κολλαγόνου (24). Οι Schalkwijk et al, μελετώντας μέλη οικογενειών ασθενών με σύνδρομο Enhler-Danlos, διαπίστωσαν ότι το 45% αυτών ήταν ετεροζυγώτες για ελλείμματα στα γονίδια της Τ-Χ, χωρίς να εμφανίζουν άλλες εκδηλώσεις του συνδρόμου (34). Οι Zweers et al αναφέρουν παρόμοιο ποσοστό μειωμένων επιπέδων θραύσματος της Τ-Χ σε ασθενείς με ΚΣΥΑ (35). Στη διάγνωση της ΓΥΑ και του ΚΣΥΑ καθοριστική είναι η χρήση της κλίμακας Beighton και τα (αναθεωρηθέντα το 1998) διαγνωστικά κριτήρια Beighton (24,36,37) (Πίνακας 1). Κλινικές εκδηλώσεις Τα παιδιά με ΚΣΥΑ εμφανίζουν -συχνότερα σε σχέση με υγιή παιδιά- μια σειρά κλινικών σημείων από την αντικειμενική εκτίμηση, που θυμίζουν σύνδρομο Marfan (αραχνοδακτυλία, υψηλή-θολωτή υπερώα στόματος, πλατυποδία, ιδιαίτερα υψηλό ανάστημα με πηλίκο ανοίγματος χεριών προς ύψος σώματος >1,05 και πηλίκο απόστασης κορυφής κεφαλιού-ηβικής σύμφυσης προς απόσταση ηβικής