Rozdział I w II połowie XVII w. mieli swoje siedziby nast´pujàcy mo˝nowładcy: Andrzej Maksymilian Fredro w Kormanicach, Franciszek Karol Korniakt w Białobokach i SoÊnicy, Marcin Kazimierz Krasicki w Krasiczynie, Mikołaj Hieronim Sieniawski w Seniawie oraz Augustyn Lubomirski w Rzeszowie. W Tyczynie sporadycznie przebywali Braniccy, dla których głównà rezydencjà był Białystok36. Magnaci przewa˝nie nie wykazywali si´ du˝ym zaanga˝owaniem w funkcjonowanie samorzàdu terytorialnego. Ich skupienie na sprawach sejmikowych ograniczało si´ z reguły do wyboru posłów na sejmy i deputatów na trybunały, czasem równie˝ konfederacji. Ogólnie rzecz bioràc magnaci zainteresowani byli wyłàcznie działalnoÊcià sejmiku na szczeblu ogólnopaƒstwowym37.
Charakterystyka niektórych rodzin szlacheckich ziemi sanockiej
14
Trudno jest ustaliç liczb´ rodzin szlacheckich zamieszkujàcych ziemi´ sanockà. W ka˝dym razie na dziewi´ciu okazowaniach, które odbyły si´ na przestrzeni lat 1617–1629 stawiło si´ siedmiuset sanockich szlachciców z prawie trzystu siedemdziesi´ciu rodzin38. OczywiÊcie zdecydowana wi´kszoÊç z nich to rodziny szlachty ubogiej – czàstkowej oraz zaÊciankowej, które mentalnoÊcià, trybem ˝ycia czy wykształceniem nie ró˝niły si´ praktycznie od chłopów39. Poni˝ej przedstawiam pokrótce szeÊç rodzin, które na przestrzeni XVI–XVIII w. posiadały du˝e znaczenie w województwie ruskim, zwłaszcza wÊród szlachty sanockiej. Wybrano jedynie te familie, które zwiàzane były z ziemià sanockà przez przynajmniej kilka pokoleƒ, a zwiàzek ten nie ograniczał si´ jedynie do posiadania kilku wsi w jej obr´bie. Dlatego te˝ pozycja w paƒstwie nie była ani jedynym, ani podstawowym wyró˝nikiem przy wyborze poni˝szych rodzin.
36
K. PrzyboÊ, Wielka własnoÊç…, s. 100–101. Tam˝e, s. 101. O. Winnyczenko, Perepysy pospolytoho ruszennja szljachty sjanockoj zemli w 1617–1629 rokach, „Visnyk Lvivskoho Universytetu”, Ser. istor., 2002 nr 37/2, s. 13. 39 Szacuje si´, ˝e w Rzeczypospolitej szlachta biedna stanowiła ok. 60% całej populacji szlacheckiej (U. Augustyniak, Historia Polski 1572–1795, Warszawa 2008, s. 258). Mo˝na przyjàç, ˝e w ziemi sanockiej odsetek właÊcicieli czàstkowych – posiadajàcych cz´Êci wsi, czy zagrodowych wÊród szlachty był wy˝szy od Êredniej dla całego paƒstwa. 37 38