VÉRONIQUE GENS
Récital / Recital
Le musicologue Vladimir Jankélévitch évoque deux moments uniques dans l’histoire de la musique, où les vers des poètes semblent n’avoir été écrits que pour servir d’écrin au lyrisme des compositeurs : celui du romantisme allemand et celui de la mélodie française après 1870. Il souligne cependant que là s’arrête le parallélisme, et que les mélodies françaises ne pourraient être qualifiées de lieder. Là où le romantisme allemand s’est tourné vers le folklore, les légendes populaires, la musique française n’a nullement ressenti le besoin d’un retour vers le passé, mais a éprouvé l’attrait d’horizons inconnus et lointains. Cette quête d’ailleurs fabuleux s’accompagnait d’une liberté de recherches harmoniques audacieuses et d’un raffinement extrême. Un entretien avec la soprano Véronique Gens. De musicoloog Vladimir Jankélévitch vermeldt twee momenten die volgens hem uniek zijn in de geschiedenis van de muziek, waarin de poëtica ten dienste leek te staan van de muzikale lyriek: de Duitse romantiek en de Franse “mélodie” na 1870. Maar de gelijkenis hield daar op volgens hem, en kunnen de Franse mélodies niet als Lieder worden omschreven. Terwijl de Duitse romantiek zich entte op folklore en volkslegendes, had de Franse muziek geen enkele behoefte aan een terugkeer naar het verleden, maar werd integendeel aangetrokken door onbekende en verre horizonten. Een zoektocht die bovendien gepaard ging met een gewaagde harmonische vrijheid en een opmerkelijk raffinement. Een gesprek met Véronique Gens naar aanleiding van haar recital met uitsluitend Franse muziek.
INVITATION AU VOYAGE 21 Juin / Juni 2014 © Marc Ribes
58 VÉRONIQUE GENS
LA MONNAIE
Est-ce cette évocation de rivages lointains qui vous touche dans ce répertoire ? Non, ce n’est pas ce qui parle en premier lieu à mon imaginaire, ni ce qui m’a conduite à élaborer ce programme. Pour moi, la mélodie allemande a quelque chose de beaucoup plus âpre, avec des textes qui recèlent un dramatisme que je ne ressens et ne retrouve pas dans la mélodie française. Il s’y trouve des aspects beaucoup plus tragiques, une certaine violence, alors que ce qui me frappe dans les mélodies françaises, c’est une douce mélancolie qui vous caresse, vous enrobe avec douceur. Ce qualificatif de « raffiné » que l’on accole immédiatement à la mélodie française est avant tout pour moi une forme de délicatesse, de douceur qui vous fait du bien. Je crois que c’est ce qui me touche le plus, cette sensation d’enrobement et de caresse. Au premier abord, le programme que vous proposez semble très homogène : des compositeurs contemporains qui ont mis en musique les mêmes poètes, voire les mêmes vers. Pourtant, lorsque l’on se penche un peu plus sur votre programme, de grandes différences apparaissent, et l’on réalise que ces comDE MUNT
Wordt u in dit repertoire vooral geraakt door de verwijzing naar verre oorden? Nee, dat was niet het eerste waardoor mijn verbeelding werd aangesproken of waarom ik dit programma heb samengesteld. Voor mij heeft het Duitse lied iets veel wrangers, met teksten waarin een dramatiek schuilgaat die ik niet aanvoel of terugvind in de Franse melodie. Er gaat een sterkere tragiek en een zeker geweld in schuil, terwijl ik in de Franse muziek word geraakt door een zachte melancholie, een streling die je met zachtheid omhult. Het adjectief ‘geraffineerd’ dat onmiddellijk met de Franse melodie in verband wordt gebracht, is voor mij in de eerste plaats een vorm van behaaglijke verfijning en tederheid. Dat raakt me het sterkst, dat gevoel van streling en omhulling. Op het eerste gezicht lijkt het programma bijzonder homogeen: hedendaagse componisten die dezelfde dichters en zelfs dezelfde verzen op muziek hebben gezet. Bij nader inzien zijn er wel degelijk verschillen merkbaar en wordt het duidelijk dat de componisten op een verschillende manier te werk zijn gegaan. Hoe moeilijk is het om tijdens eenzelfde VÉRONIQUE GENS 59