2
Redactioneel De toekomst Cathe Notten Hoofdredacteur Volgens Bartjens
In Nederland hebben wij een eigenaardige scheiding tussen rekenen (basisschool) en wiskunde (voortgezet onderwijs en verder). Daarin zijn we vrij uniek. De meeste landen gebruiken een versie van het woord ‘mathematica’ en onder deze term vallen zowel de wiskunde als het rekenwerk. Rekenen is lange tijd een zeer nuttige activiteit geweest, maar je kunt je afvragen hoe noodzakelijk het is om nog steeds zoveel tijd (6 jaar!) aan bewerkingen te besteden als er overal apparaten zijn die dat veel sneller en beter kunnen dan wij. In de laatste decennia van de vorige eeuw werd in het basisonderwijs ‘rekenen-wiskunde’ geïntroduceerd. In dit vak zou niet langer alleen aandacht zijn voor het pure rekenen, maar ook voor de wiskunde die eraan ten grondslag ligt. Maar in de praktijk bleef de nadruk iggen op het pure rekenen en de laatste tijd zien we zelfs weer pleidooien om helemaal terug te gaan naar dat pure rekenen, het cijferen. Dat is een eigenaardige keuze. Leren op school moet altijd gericht zijn op wat de samenleving van mensen vraagt. Je leert voor het leven, niet voor de school. Je komt buiten namelijk nooit een staartdeling tegen. De wiskunde dringt zich aan ons op in grafieken, tabellen, krantenkoppen, vraagstukken en problematische situaties. Daar moeten we kinderen op voorbereiden.
Wat wij onder toekomstbestendig rekenen-wiskunde verstaan is niet zo nieuw. Professor Hans Freudenthal (1905-1990) omschreef wiskunde als een menselijke activiteit. En het leren van wiskunde wordt dan een activiteit waarbij je regelmaat en structuur leert herkennen, welke schema’s en modellen je dan kunt gebruiken, waarbij je leert redeneren en hoe je getalrelaties en formeel rekenwerk kunt inzetten. Freudenthal streefde naar onderwijs waarbij leraren hun leerlingen begeleiden bij het ‘heruitvinden’ van wiskundige regels en patronen, van schema’s en modellen. Hij noemde dit guided reinvention, vertaald als ‘geleid heruitvinden’. Frans van Galen en Annette Markusse houden een pleidooi voor dit geleide heruit-
vinden in hun openingsartikel Inzicht ontwikkelen. Het reken-wiskundeonderwijs van de toekomst is gebaat bij Conceptuele doelen betogen Geeke Bruin-Muurling & Ronald Keijzer. Getallen en grafieken hebben in de huidige wereld een status van gezag en daarom is het nuttig als je deze schijnbaar objectieve gegevens op waarde weet te schatten. Zoals Hans van Maanen in zijn zeer lezenswaardige boek Goochelen met getallen (Boom, 2009) betoogt gaat er achter elk getal een wereld van keuzes schuil. Het gereedschap dat je nodig hebt om die getallen te controleren en te lijf te gaan kunnen we kinderen al vroeg aanreiken laten Geeke BruinMuurling, Marike Verschoor & Marc van Zanten zien in hun artikel Klopt dit eigenlijk wel? over fact checking in het basisonderwijs. Daarnaast is er het artikel Het Go-lab van Joep van der Graaf, Casper de Jong en Ton de Jong, waarin het onderzoekend leren van wiskunde met online labs besproken wordt. En in Leren representeren laten Anneke Harmsen, Anne Vermijs en Marianne van den Hurk de resultaten van onderzoek zien naar de rekenrepresentaties bij probleemoplossen in de brugklas.
En dan is er in dit nummer voor het laatst een Ei van Columbus van de hand van Jos van den Bergh. Na 18 jaar en 1361 ‘eitjes’ geeft hij het stokje over. Wij, het bestuur van de NVORWO en de redactie van Volgens Bartjens, willen Jos ook op deze plaats heel erg hartelijk bedanken. Elke 2 maanden bedacht hij weer nieuwe mooie opgaven waar veel kinderen en hun leerkrachten plezier aan beleefd hebben. De toewijding en de creativiteit waarmee hij dat gedaan heeft waarderen we enorm en we zullen de samenwerking zeker missen. Maar de aandacht voor zelf puzzelen op reken-wiskundeproblemen blijft! Vanaf volgend schooljaar zal het Ei van Columbus gemaakt worden door een collectief en er wellicht iets anders uit gaan zien. Ik wens iedereen een hele fijne zomervakantie toe. www.volgens-bartjens.nl
Volgens Bartjens jaargang 37, 2017/2018, mei, nummer 5
© 2018 Koninklijke Van Gorcum