може да настане и во електричните празнења на грмотевиците и луѓето го чувствуваат неговиот мирис. Формирањето на озонот подразбира постоење на молекуларен кислород во атмосферата. Како што е истакнато во претходните поглавја, во составот на првобитната атмосфера на Земјата немало кислород. Но, со појавата на првосоздадените алги во океаните и со развојот на нивните метаболички процеси, во атмосферата започнале да се испуштаат и првите количества молекуларен кислород.
Тоа значи дека токму живите организми се одговорни за појавата на кислородот во атмосферата кој потоа искачувајќи се во повисоките слоеви под дејство на ултравиолетовото зрачење создава молекули на озон и конечно формира посебен слој на атмосферата. Гледано глобално, озонот нема некои значителни концентрации во атмосферата. На секои 10 милиони молекули од вообичаениот состав на атмосферата има само 3 молекули на озон. Но, неговото задржување и концентрирање во делот на стратосферата во форма на озонска обвивка ја игра улогата на заштитен штит за живата материја на Земјата. При својата вообичаена активност Сонцето во просторот зрачи енергија не само во видливиот туку и во останатите
16
делови на електромагнетниот спектар. За живите организми посебно е значајно што Сонцето интензивно зрачи енергија во ултравиолетовиот дел на спектарот која ако не е попречена на својот пат може да ги разори ќелиите на организмите. Озонот има способност да го апсорбира најголемиот дел од ултравиолетовите зраци, особено оние со повисоки енергии кои се најштетни за живите организми. Процесот на формирање и разлагање на озонот во стратосферата е познат под името Чепменов циклус. Во овој циклус ултравиолетовите зраци кои продираат во атмосферата се судираат со молекулите на кислородот при што се раскинува врската меѓу двата атоми кислород и тие продолжуваат слободно да се движат во средината. Овие слободни атоми на кислород брзо стапуваат во интеракција со другите молекули на кислород при што се градат молекули од три атоми на кислород што всушност е озонот. Во истиот циклус ултравиолетовите зраци можат да се судрат со молекула на озон, но тогаш се ослободува еден од трите атоми на кислород кој понатаму во судир со друга молекула озон може да формира две молекули на кислород. Овој процес во нормални услови е во рамнотежа и на тој начин озонот во озонската обвивка успева да го апсорбира најголемиот дел од ултравиолетовото зрачење на Сонцето и да го заштити животот на земјината површина. Количествата на озон во озонската обвивка не се постојани туку се подложни на одредени флуктуации. Пресудна улога во тоа има сончевата активност, особено појавата на силни ерупции на сончевата површина или појавата на експлозии во хромосферата и короната на Сонцето кои се силни извори на ултравиолетово зрачење. Може да се рече дека дебелината