Diactueel

Diactueel

NR 3 2012 jaargang 5

Omgaan met diabetes

kun je leren

• Een mooie huid voor een mooie prijs • THEMA Opnieuw genieten van seks • Waarom hebben Hindoestanen vaker diabetes?

Laagkoolhydraatdieet.

Afvallen volgens het boekje?

Lifestyle magazine voor mensen met diabetes

Diactueel NR3 - 2012

1

inhoud

Diactueel Eten • Laagkoolhydraatdieet. Ja of nee?

10

• Kidneybonenmaaltijdsalade

26

6

Omgaan met diabetes kun je leren

Boudewijn adviseert • Mijn gewicht is stabiel, toch ben ik tevreden 5 • Nachtelijk plassen en diabetes

29

• Stress en glucosewaarden

36

Diaweetjes • Een mooie huid voor een mooie prijs

9

• Met korting naar het Benefietconcert

39

Columns • Corien Maljaars: bidden voor het eten

27

• Alleen moeders hebben diabetes, volgens Harald Coenraads

33

Jong • Win een leuk familiespel!

14

Weten • Waarom hebben Hindoestanen vaker diabetes?

30

Mooi • Tips voor uw schoonheidsslaapje

34

In ieder nummer • 10x Nick Baas

37

• Doe mee en win een bioscoopbon van € 25,-

15

38

O

p Wereld Diabetes Dag, 14 november 2012, worden de

prijswinnaars bekend gemaakt van foto- en filmwedstrijd Diabetes 24/7, editie 2012. Ook jij kunt meebepalen

wie de internationale publieksprijs wint, door je favoriete foto te ‘liken’ op www.diabetes24-7.nl

Brons op Wereldkampioenschap

2

Diactueel NR3 - 2012

foto: Chiel van Diest Fotografie

14 Hulp bij leven met diabetes

16

THEMA Seksualiteit

Taboes P

raten over seksualiteit vinden veel mensen moeilijk. Toch vertellen mensen hier openlijk over in dit themanummer ‘diabetes en seksuali-

teit’. Dit waarderen we enorm, want zonder hun openheid hadden we dit

themanummer niet kunnen maken. Huisarts en seksuoloog Peter Leusink geeft zijn professionele visie en legt hierbij vooral de nadruk op de mogelijkheden.

Dat diabetes veel invloed heeft op het dagelijks leven, lezen we ook in de coverstory waarin Muriëlle en Aurelie vertellen hoe zij met behulp van Diabolo hebben leren omgaan met diabetes. Zij staan sindsdien veel positiever in het leven.

Met de foto- en filmwedstrijd ‘Diabetes 24/7’ brengen we het leven met diabetes in beeld. Op 14 november, Wereld Diabetes Dag, worden de prijswinnaars bekend gemaakt. U kunt meebepalen wie de internationale publieksprijs krijgt door uw favoriete foto te ‘liken’ op www.diabetes24-7.nl.

Gerben Klein Nulent, apotheker en groepsdirecteur Mediq Apotheken Marco Verhofstadt, directeur Mediq Direct Diabetes

Colofon Diactueel is een uitgave van Mediq Direct Diabetes en

Redactieadres Mediq Direct Diabetes,

U kunt te allen tijde bezwaar maken indien u geen

t.a.v. Geerdien Hosper-Prinsen, Postbus 211,

informatie (meer) wenst te ontvangen. Wij zullen

6900 AE Zevenaar, e-mail: info@diactueel.nl

u dan niet langer informatie sturen. U hebt voorts

Meer informatie www.mediq.nl/directdiabetes,

de mogelijkheid om uw persoonsgegevens die wij

www.mediq-apotheek.nl

hebben verwerkt om deze uitgave te verzenden in te zien en deze te verbeteren, aan te vullen, te

Mediq Apotheek voor klanten en relaties.

Redactie Margot Hoeben, Geerdien Hosper-Prinsen,

Voor het overnemen van artikelen uit Diactueel is

verwijderen of af te schermen indien deze feitelijk

vooraf toestemming nodig van de redactie.

onjuist, onvolledig, of irrelevant zijn, of in strijd met een wettelijk voorschrift worden verwerkt. Voorts

Irene Seignette Medische supervisie Marlies Wouters, diabetes-

Diactueel bevat geen persoonlijke medische adviezen.

heeft u onder omstandigheden het recht tegen de

verpleegkundige Ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten

Voor (wijzigingen) in de behandeling dient u uw

verwerking van uw persoonsgegevens verzet aan

Ontwerp en opmaak Slinger Minded, Apeldoorn

behandelend arts of diabetesverpleegkundige

te tekenen. Wij beëindigen de verwerking terstond,

Realisatie Irene Seignette Tekst & Productie, Nijmegen

te raadplegen. Diactueel aanvaardt geen enkele

indien wij het verzet gerechtvaardigd achten.

Advertentieacquisitie Petra Harmelink,

aansprakelijkheid voor enige schade als gevolg van

Indien u één van de voornoemde rechten wenst uit

Mediq Apotheek, Geerdien Hosper-Prinsen,

het gebruik van informatie uit deze uitgave.

te oefenen, of anderszins vragen of opmerkingen heeft, kunt u contact opnemen met het bovenstaand

Mediq Direct Diabetes, (0316) 296 961,

redactieadres.

e-mail: geerdien.prinsen@mediq.com

Mediq Apotheek en Mediq Direct Diabetes kunnen

Druk Senefelder Misset, Doetinchem

niet verantwoordelijk worden gesteld voor onjuiste

Aan dit nummer werkten mee Anja Bemelen,

prijzen, druk-of zetfouten. Afbeeldingen kunnen

ISSN nummer 1877-6396

Cecile Seignette, Corien Maljaars en Yvette Kuiper

afwijken. Prijzen onder voorbehoud.

De volgende uitgave verschijnt begin februari 2013.

Diactueel NR3 - 2012

3

Insuline toedienen zonder…

…dat het opvalt.

Het Accu-Chek Combo systeem. Voor discrete insulinetoediening zonder dat u de insulinepomp hoeft aan te raken. ®

• Interactief: met de intelligente bloedglucosemeter bedient u de insulinepomp op afstand • Discreet: de insulinepomp kan worden bediend zonder dat u deze tevoorschijn hoeft te halen • Bolusberekening: met de bloedglucosemeter berekent u eenvoudig de benodigde bolus

Ontdek wat mogelijk is.

Ga voor meer informatie naar www.accu-chek.nl ACCU-CHEK, ACCU-CHEK AVIVA COMBO en ACCU-CHEK SPIRIT COMBO zijn handelsmerken van Roche.

Het Bluetooth merk en logo zijn geregistreerde handelsmerken van Bluetooth SIG, Inc., het gebruik hiervan door Roche is onder licentie. © 2012 Roche

dia-weetjes 4 mm pennaaldje ook geschikt voor volwassenen

E

r zijn veel verschillende pennaald-

de mensen met diabetes. In het

jes op de markt om insuline mee

onderzoek is het naaldje vergeleken

toe te dienen. Ze verschillen niet

met 5 en 8 mm naaldjes. Hieruit

alleen in lengte maar ook in diameter.

bleek dat het korte 4 mm naaldje

Het kortste naaldje van Becton

even veilig is als de langere naaldjes.

de gemakkelijke injectietechniek.

Dickinson (BD) is 4 mm lang met een

Ook treden er geen verschillen op in

De kans op injecties in de spieren is

diameter van slechts 0,23 mm (32G).

de glucose-instelling door het

kleiner. Deze doen niet alleen pijn,

Dit naaldje wordt al veel gebruikt

gebruik van het kortste naaldje.

maar veroorzaken ook een snellere

door kinderen maar BD liet onder-

Wel geven de volwassenen aan dat

opname van de insuline. Hierdoor

zoeken of dit naaldje ook voor

ze het 4 mm naaldje minder pijnlijk

kan een hypo (te laag bloedglu-

volwassenen geschikt is. Gekeken is

en comfortabeler vinden.

cosegehalte) ontstaan. Afgezien

naar de veiligheid, het verloop van de

Een kort naaldje maakt het toedie-

daarvan is de insuline dan ook sneller

glucosewaarden en de voorkeur van

nen van insuline eenvoudiger door

uitgewerkt.

Mijn gewicht is stabiel, toch ben ik tevreden Op deze pagina in de Diactueel beschrijf ik hoe ik een

regelmatig op de crosstrainer te gaan

BMI* van 25 wil bereiken. Ik begon vorig najaar op 29,7.

staan.

Dit voorjaar zat ik op 27 en daar zit ik nu nog steeds op.

Na een enthousiaste start met veel

Hoewel ik niet ben afgevallen, ben ik toch tevreden. Ik

resultaat, stabiliseert mijn gewichtsver-

heb er bewust voor gekozen niet te hard van stapel te

lies nu. Maar de wil om terug te

lopen. Ik wil niet meer het risico lopen na een periode

gaan naar een fatsoenlijk gewicht

van snel afvallen, weer terug te vallen in oud gedrag en

blijft. Dit hoeft niet in een korte

net zo zwaar of zelfs zwaarder te worden als voorheen.

tijd, maar ik ben ervan over-

Tijdens de vakantieperiode heb ik nergens op gelet.

tuigd dat het me gaat lukken.

Ook viel mijn wekelijkse zwemavondje weg in die periode. Ik heb ervan genoten maar na een tijd voelde ik

Boudewijn van den Aarsen

me minder gezond en energiek. Onder meer omdat ik de

Mediq Apotheker

positieve effecten van een gezonde leefstijl had ervaren, kostte het me geen moeite om na de vakantie mijn gezondere eetpatroon weer op te pakken en weer

* BMI (Body Mass Index) zegt iets over uw gewicht ten opzichte van uw lengte.

U kunt uw BMI berekenen op www.voedingscentrum.nl

Diactueel NR3 - 2012

5

Leven

Omgaan met diabetes

kun je leren

tekst: Yvette Kuiper foto’s: Esther Erkelens

Diabetes heb je áltijd en óveral en het heeft een grote impact op kinderen en de rest van het gezin. Naast het ziekenhuis zijn er diverse organisaties die op sociaal-emotioneel vlak ondersteuning bieden als dat nodig is. Muriëlle (links) en haar moeder Aurelie schakelden bijvoorbeeld het Zorgprogramma Diabolo in.

6

Diactueel NR3 - 2012

B

ij Muriëlle van der Griend (14)

groep van Diabolo. Aurelie: “Als je

over diabetes, maar over alles waar je

werd één dag voor haar achtste

richting puberteit gaat, spelen er

thuis tegenaan loopt. Op maat

verjaardag diabetes type 1 geconsta-

andere dingen in je leven dan wan-

gesneden, want bij het ene gezin

teerd. Geen verrassing voor moeder

neer je acht of negen bent. Een ander

speelt dit, bij het andere dat. Muriëlle

Aurelie, die zelf sinds haar 27ste

ritme, meer zelfstandigheid, feestjes,

en Aurelie werken tijdens de begelei-

diabetes type 1 heeft. De diagnose

lichamelijke veranderingen, verliefd-

ding aan hun eigen doelen. Ik

was een bittere pil voor Muriëlle. Zij

heid. Ik wist dat deze groep Muriëlle

probeer vooral praktische handvat-

wilde net als ieder ander kind zijn. In

nog verder op weg zou helpen.

ten te bieden waar ze mee aan de

de periode daarna kon Muriëlle haar

Ze stond er zelf gelukkig ook voor

slag kunnen.” Wat leveren deze

diabetes moeilijk een plekje geven.

open.” Wekenlang werkte Muriëlle

bezoekjes op? Muriëlle: “Ik leer vooral

Ze sloeg geregeld spuitbeurten over.

met haar groep aan een eigen rap.

positiever te denken en dat kan ik op

Moeder Aurelie wist het even niet

Samen met de andere groepsdeelne-

alles in mijn leven toepassen. Heel

meer. Op aanraden van de kinderpoli

mers schreef ze alles van zich af.

waardevol. Niet alleen handig bij

van het ziekenhuis kwamen moeder

Van verliefdheid en angst voor hypo’s

diabetes, maar ook bij toetsen op

en dochter terecht bij zorgprogram-

tot de pijn tijdens het prikken en de

school en voor de toekomst.”

ma Diabolo van TriviumLindenhof.

‘bemoeizucht’ van ouders. Muriëlle:

En Aurelie? “Muriëlle en ik commu-

“Met leeftijdsgenootjes is het gezel-

niceren beter. Tijdens de gesprekken

Beter humeur - Muriëlle begon met

liger en ook wat luchtiger. We

fungeert Lieke als objectieve schakel

gespecialiseerde groepsbegeleiding.

hebben wel serieuze gesprekken,

die in andere woorden samenvat wat

Ze kwam tien woensdagmiddagen

maar op ons eigen niveau en in onze

we bedoelen. Dat werkt heel goed.

samen met acht andere kinderen met

eigen taal. We begrijpen elkaar goed

Soms zit je als ouder te dicht op je

diabetes. “Heel spannend, maar ik

omdat we allemaal hetzelfde voelen

kind om hem of haar op een goede

ben blij dat ik dat heb gedaan”,

en meemaken. Dat helpt.”

manier te benaderen. Iedere ouder

vertelt Muriëlle. “Door verschillende

wil immers het beste voor zijn kind.

spelletjes spraken we over van alles.

Optimistischer - Vlak na de jon-

Muriëlle zit nu beter in haar vel.

Het ziekenhuis, school, vrienden,

gerengroep startten Muriëlle en haar

Optimistischer en minder zwaar op

thuis. Ik vond het eerst moeilijk om

moeder met de gezinsbegeleiding

de hand. En ik weet nu, dankzij Lieke,

over mijn diabetes te praten, maar de

van Diabolo. Ambulant hulpverlener

hoe ik haar daarbij kan helpen. Ik ben

herkenning deed me goed. Te zien

Lieke Jongenelen komt elke week bij

enorm blij met deze vorm van

dat er ook andere kinderen met

hen thuis. Lieke is een vertrouwd

ondersteuning.”

diabetes zijn en dat ik echt niet

gezicht, want ze begeleidde Muriëlle

anders ben of hoef te zijn. Ik heb

ook al in de kinder- en jongeren-

De namen van Muriëlle en Aurelie zijn

alleen diabetes. We hebben samen

groep. Lieke: “De gezinsbegeleiding

op verzoek van TriviumLindenhof

de film ‘Gewoon bijzonder’ gemaakt

is breder en gaat niet alleen maar

gefingeerd.

over leven met diabetes. Wat dat voor ons betekent en met ons doet.

Alle ouders en artsen hebben deze film gezien tijdens de eindpresentatie.

Eén groot feest.” Aurelie merkte dat

Diabolo … … is een gespecialiseerd zorgprogramma met verschillende hulpvormen voor

haar dochter door de groepsbehan-

kinderen van nul tot achttien jaar met een chronische ziekte of fysiek probleem en

deling serieuzer met haar diabetes

hun ouders. Diabolo is onderdeel van TriviumLindenhof en biedt met gezins- en/of

omging. “Ze ging weer spuiten en dat

groepsbegeleiding hulp aan gezinnen uit de regio Zuid-Holland Zuid. Diabolo werkt

kwam de sfeer in huis enorm ten

nauw samen met het ziekenhuis waar het kind met diabetes onder behandeling is.

goede. Er was minder onderlinge strijd en door de stabielere bloedglucosewaarden was ook het humeur van Muriëlle beter.”

Binnen elk gezin spelen andere thema’s. Bijvoorbeeld verwerking, volhouden van de behandelingen of opvoedingsvragen. Kinderen en hun ouders werken aan hun eigen doelen. De behandelduur varieert van vier tot twaalf maanden. Een indicatie (via huisarts, kinderarts) van Bureau Jeugdzorg vergoedt de hulp van Diabolo.

Gezelliger - Mede door het succes van de eerste groep begon Muriëlle

Meer weten? www.triviumlindenhof.nl (zoekterm Diabolo) of bel (078) 750 15 30. In

een paar jaar later met een jongeren-

Nederland zijn meer soortgelijke hulpprogramma’s. Vraag hiernaar bij uw huisarts.

Diactueel NR3 - 2012

7

Diactueel advertentie hele pagina netto formaat: 210 x 297 mm (excl. 3 mm afloop rondom) bruto formaat: 216 x 303 mm (incl. 3 mm afloop rondom)

SCHRIJF NU IN EN MAAK KANS OP: Mediq informeert haar klanten steeds vaker per mail over nieuwe producten, diabetesnieuws en/of acties. Wilt u op de hoogte blijven en bestelt u uw diabeteshulpmiddelen bij Mediq Direct Diabetes? Vul dan uw e-mailadres en klantnummer in op www.mediqdirectdiabetes.nl/nieuwsbrief.

Bent u klant van Mediq Apotheek, ga dan naar www.mediq-apotheek.nl en schrijf u daar in voor de nieuwsbrief.

Onder de aanmeldingen verloten we een Bongobon Logeren en Dineren t.w.v. € 159,90 en twintig tijdschriftenbonnen à € 10,-! U kunt meedoen aan deze actie tot 2 november 2012. De winnaars worden uiterlijk 16 november per e-mail geïnformeerd.

www.mediqdirectdiabetes.nl/nieuwsbrief www.mediq-apotheek.nl

dia-weetjes Een mooie huid voor een mooie prijs D

at is de kern van de nieuwe huidverzorgingslijn van het

eigen merk van Mediq Apotheek. Deze complete

huidverzorgingslijn bestaat uit een reinigingslotion, oog en lipcrème, gezichtsscrub, douchecrème, gezichtsmasker, bodylotion en dag- en nachtcrème. De producten zijn geschikt voor elk huidtype en ideaal voor de dagelijkse verzorging. De prijzen liggen tussen de € 3,99 en € 5,99.

€ 4,49

€ 5,99

€ 3,99

€ 3,99

Voor alle producten geldt: • Dermatologisch getest • Allergeenvrij parfum • Vrij van minerale oliën • Oog en lipcrème bevat geen parfum

€ 3,99

€ 5,99

€ 5,99

€ 0,69

Laat u testen bij uw Mediq Apotheek Bloedglucosetestdagen bij uw Mediq Apotheek In Nederland lopen naar schatting ruim 200.000 foto: Chiel van Diest Fotografie

mensen rond met te hoge bloedglucosewaarden.

Zonder dat ze het weten, hebben zij misschien diabetes type 2 en lopen ze het risico complicaties te krijgen aan ogen, voeten of hart- en bloedvaten. Deze risico’s kunnen worden verkleind door tijdig te starten met de behandeling van diabetes type 2. Wilt u weten of uw glucosewaarden goed zijn? Bezoek dan tussen 5 en 16 november één van de bloedglucosecontroledagen bij uw Mediq Apotheek. Op deze dagen kunt u bij ons binnenlopen om uw bloedglucosewaarde te laten checken.

Laat uw glucosemeter controleren

meter. Een apotheekmedewerker checkt of uw glucose-

Heeft u diabetes en gebruikt u een bloedglucosemeter?

meter nog accuraat meet. Tevens is er gelegenheid om

Maak dan tussen 19 en 30 november een afspraak bij uw

vragen te stellen over de zelfcontrole.

Mediq Apotheek voor een controle van uw bloedglucose-

Meer informatie vindt u op www.mediq-apotheek.nl.

Diactueel NR3 - 2012

9

Eten

Laagkoolhydraatdieet, afvallen volgens het boekje?

U kunt er een kast mee vullen: boeken over het Atkinsdieet, Low Carb, Dokter Frank, Andere Gezonde voeding: het zijn allemaal variaties op het laagkoolhydraatdieet. Hoe zit het met deze diĂŤten bij diabetes, en is het echt zo simpel: boek op de keukentafel en afvallen maar?

tekst: Corien Maljaars foto: Agnes Booijink Fotografie

10

Diactueel NR3 - 2012

A

nnemieke Izeboud is één van de meest ervaren

om vanaf het begin extra multivitaminen en mineralen

diëtisten met het laagkoolhydraatdieet in Nederland.

te gebruiken.”

Zij heeft nauw samengewerkt met dr. Frank van Berkum bij het schrijven van de bekende ‘Dokter Frank’ boeken.

Als al het bovenstaande geregeld en gecheckt is, kunnen

Zij leidde vele diëtisten, diabetesverpleegkundigen en

we dan met het echte werk beginnen? “Bijna”, aldus

praktijkondersteuners op en begeleidde mensen met en

Izeboud. “Ieder mens is anders en eet anders, dus ieder

zonder diabetes bij de start en opbouw van het laagkool-

dieet ziet er in principe ook anders uit. In de boeken over

hydraatdieet.

koolhydraatarm eten staan goede voorbeelden voor

Izeboud is enthousiast over de mogelijkheden van het

altijd uit van de persoonlijke situatie. Als iemand bijvoor-

laagkoolhydraatdieet bij diabetes, maar geeft direct aan

beeld gewend is om heel veel koolhydraten te gebruiken,

dat het niet voor iedereen geschikt is. “Als mensen nog

dan kan hij afkickverschijnselen krijgen en zich trillerig

gemiddelde mensen, maar wie is er nu gemiddeld? Ik ga

nooit een dieet gevolgd hebben om af te vallen, dan

gaan voelen als hij het standaardadvies gaat volgen. Het

adviseer ik om eerst een ‘gewoon’ energiebeperkt dieet te

kan dan beter zijn om eerst een middenweg te volgen.

volgen. Dit adviseer ik ook als mensen geen of maar

Soms blijkt dat het op die manier ook al prima gaat, en

weinig overgewicht hebben. Zwangere vrouwen, jongeren

dat een strenge beperking niet eens nodig is.”

onder de achttien of mensen met iets aan de nieren of de lever, raad ik het dieet af. Mensen met diabetes type 1

Na acht tot twaalf weken de strenge variant gevolgd te

adviseer ik het laagkoolhydraatdieet alleen maar te volgen

hebben, worden de koolhydraten langzaam opgebouwd.

als ze daarbij intensief begeleid worden.”

Als iemand meer koolhydraten gaat eten, houdt zijn lichaam weer meer vocht vast wat op de weegschaal te

Izeboud geeft nog wat stof tot nadenken voordat we met

zien is. Dit is normaal. Helaas komt de tussendoortrek

het dieet kunnen beginnen: “Het is goed om van te voren

vaak ook weer terug, waarschijnlijk doordat er door het

te weten dat door het dieet de adem onaangenaam kan

gebruik van meer koolhydraten hogere glucosepieken in

gaan ruiken. Het lichaam gaat namelijk vetten verbranden

het bloed ontstaan. Op het moment dat de bloedglucose

waarbij ketonen ontstaan, dit geeft een vieze adem, maar

weer daalt door de werking van insuline, kan er een

is niet gevaarlijk. Zodra het aantal koolhydraten weer

hongergevoel ontstaan. Annemieke: “We zoeken dan

wordt uitgebreid, verdwijnt het probleem weer. De eerste

samen naar de beste oplossing, die is voor iedereen weer

dagen kunnen moeilijk zijn, maar de meeste mensen

anders. Daarom pleit ik voor een persoonlijke begeleiding

hebben drie, hooguit vier dagen nodig om het dieet op de

door een diëtist. In de nieuwste voedingsrichtlijn van de

rit te krijgen. Daarna merken ze dat ze geen honger meer

Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) wordt ook de

hebben en toch lekkere dingen kunnen eten, bovendien

optie genoemd om het laagkoolhydraatdieet te volgen.

voelen ze zich vaak al beter.”

In de praktijk gebruiken vrijwel al mijn cliënten binnen het jaar weer ‘gewone voeding’, maar ze gaan dan niet meer

Ook de medicatie vraagt aandacht. “Mensen die dit dieet

hetzelfde eten als vroeger. Met het dieet hebben ze een

willen volgen, moeten vooraf met hun behandelaar

vicieuze cirkel doorbroken omdat het dieet zo rigoureus

overleggen of en hoe ze hun medicatie kunnen aanpas-

anders is. Hierdoor komen mensen los van hun oude

sen. Vooral bij gebruik van SU-derivaten en insuline is het

eetgewoontes waardoor ze de omslag naar een nieuw

meestal nodig om de dosering al snel te verlagen, om

voedingspatroon kunnen maken.”

vervelende hypo’s te voorkomen. Tot slot leveren de strenge dieetvarianten niet alle vitamines en mineralen

Izeboud heeft nog een laatste opmerking. “Als u het

die nodig zijn. Mensen met een goede voedingstoestand

dieetboek ‘uit’ hebt, dan begint het echte werk om uw

kunnen zonder probleem een week of vier wat minder

eigen weg en uw eigen nieuwe voedingspatroon te

vitamines en mineralen binnenkrijgen, maar ik zie vaak

vinden. Maar hopelijk bent u dan wel kilo’s lichter en

mensen die al jaren eenzijdige diëten hebben gevolgd en

gebruikt u veel minder of misschien zelfs helemaal

nog maar weinig reserves hebben. Het is dan verstandig

geen medicatie meer.”

Op pagina 26 vindt u een recept voor een koolhydraatarme maaltijdsalade

Diactueel NR3 - 2012

11

Revolutionaire bloedglucosemeter normaal € 99,-

nu gratis*

De GlucoDock® is een revolutionaire glucosemeter die wordt gekoppeld aan uw iPhone®, iPad® of iPod Touch®. Na het downloaden van de gratis App krijgt u meer inzicht in het verloop van: glucosewaarden, koolhydraten, stemmingen en activiteiten en insulinetoediening. * Informeer naar de speciale voorwaarden bij uw leverancier. Alleen verkrijgbaar bij: Mediq Direct Diabetes, 0800 - 022 18 58 (gratis)

dia-weetjes

Applegebruikers opgelet!

Alles over insulinepompen en glucosesensoren

O

verweegt u over te stappen op een insulinepomp of wilt u

verschillende pompen met elkaar vergelijken? Neem dan

een kijkje op het vernieuwde pompnet.nl. Hier vindt u veel informatie die kan helpen bij het maken van een goede keuze.

Korte filmpjes laten zien hoe het in de praktijk gaat en gebruikers vertellen over hun ervaringen. Waarom maakten zij de overstap op de pomp en hoe is dat gegaan? Wilt u meer weten over het gebruik van een glucosesensor?

Bezoek dan de nieuwe website glucosesensornet.nl.

W

ilt u uw iPhone, iPod of iPad gebruiken als bloedglucose-

meter? Dat kan met behulp van de

Stap nu over van de Compact Plus op de Mobile

G

GlucoDock. Dit apparaatje klikt u in de laderaansluiting van uw iPhone, iPad of iPod en vervolgens kunt u met behulp van een teststrip en prikpen uw bloedglucosewaarden

ebruikt u een Accu-Chek® Compact Plus om uw glucose te

testen. De resultaten worden

meten? Dan kunt u nu overstappen op de Accu-Chek®

zichtbaar in de Vitadock App. Deze

Mobile, zodra de stripjes voor de Compact Plus op zijn. Dit is

app kunt u gratis aanschaffen in de

gratis bij een bestelling van twee keer vijftig testen.

App Store en is erg gebruiksvrien-

De Accu-Chek® Mobile gebruikt net als de Compact Plus geen

heid tot het bijhouden van een

losse teststrips. De Mobile heeft zelfs een doorlopende tape met

diabetesdagboekje en het versturen

vijftig testen. Na het meten hoeft de teststrip niet verwijderd te

van gegevens via bijvoorbeeld de

worden. Deze meter is eveneens te gebruiken in combinatie met

mail. Informeer naar de voorwaarden

de Accu-Chek® FastClix prikpen met een houder met zes lancetjes.

bij uw leverancier.

delijk. De app biedt ook de mogelijk-

U heeft dus geen gedoe meer met losse teststrips en lancetten.

Wilt u overstappen? Neem dan contact op met Mediq Direct Diabetes of uw Mediq Apotheek.

NovoPen®Junior verdwijnt

N

ovo Nordisk B.V. stopt per oktober met de levering van NovoPen®

De GlucoDock van Medisana is

Junior. Aanleiding voor de stopzetting is de teruglopende vraag naar

verkrijgbaar bij Mediq Direct

dit navulbare insulinetoedieningssysteem, sinds de introductie van zijn

Diabetes.

opvolger NovoPen Echo® in september 2011. Bestaande gebruikers van

Kijk voor meer informatie op

NovoPen® Junior kunnen, zodra zij in

www.mediq.nl/directdiabetes en

aanmerking komen voor een nieuw

klik op de banner of bel naar

pensysteem, in overleg met hun behan-

0800 - 022 18 58.

delaar, overstappen naar diverse alternatieven, waaronder NovoPen Echo®.

Diactueel NR3 - 2012

13

Jong

foto: Antonio Granata

Hulp bij leven met diabetes

D

e zorg rondom jouw diabetes is vooral gericht

boosheid en onzekerheid over wat diabetes precies

op medische aspecten. Toch kan diabetes ook

voor mijn leven betekent. Ik vroeg mij af hoe ik mijn

veel invloed hebben op je sociale leven. Niet alleen

leven moest gaan inrichten en hoe ik mijn diabetes

voor jezelf, maar ook voor de mensen met wie je leeft.

kon accepteren. Door mijn ervaringen en mijn belem-

Soms kun je hierin vastlopen. Dan kan het zinvol zijn

meringen te delen met een coach heb ik mijn leven

om samen met een coach te kijken of je je leven met

weer snel op de rit gekregen.”

diabetes kunt verbeteren.

In haar praktijk ‘Brigiet Brink Coacht en Traint’ zet

Brigiet Brink is een gediplomeerd en ervaren coach en

Brigiet haar expertise als coach en diabetespatiënt in

volgde haar opleidingen aan de School voor Coaching

om mensen met diabetes en mensen in hun nabijheid

en het Nederlands Instituut voor Lifecoaching. In

te helpen met de emotionele kant van diabetes.

2005 werd bij haar diabetes type 1 ontdekt. “Ik schrok

Je kunt terecht bij Brigiet Brink voor individuele

hiervan, vooral omdat diabetes niet meer geneest.

coaching, gezinscoaching en/of groepscoaching.

Na de diagnose volgde een periode van verdriet,

www.brigietbrink.nl. Lees hier ook enkele reviews.

Win een leuk familiespel!

Hoe heet de diabetesvriend van Mediq Direct Diabetes?

A. Sweetie B. Lollypop C. Gluky Stuur het goede antwoord voor 15 december naar info@diactueel.nl of Mediq Direct Diabetes, Postbus 211, 6900 AE Zevenaar.

Onder de goede inzendingen verloten we een leuk bordspel over diabetes voor de hele familie t.w.v. € 30,-.

14

Diactueel NR3 - 2012

Welkom!

&

Sparen met

Ben je nieuw bij Mediq Direct Diabetes? Dan willen Gluky en Gluky XL jou graag welkom heten. Kies daarom nu één van onderstaande welkomstgeschen ken en vraag ernaar bij je eerstvolgende bestelling . Wij sturen dat dan samen met je diabeteshulpmiddelen naar je op.

Mocht je vragen hebben of wil je een bestelling met je welkomstgeschenk doorgev en, aarzel dan niet om direct te bellen met onze gratis Serviceen Bestellijn, 0800 - 022 18 58.

Mediq Direct Diabetes is op werkdagen telefonis ch bereikbaar van 8.30 tot 17.30 uur.

D

&

KieZseNvoor aandacht

Sparen met jouw diabetesvrienden

oe jij al mee aan het Gluky Spaarprogramma van Mediq Direct Diabetes? Bij raceauto

broodtrommel

iedere bestelling die je doet voor diabeteshulpmiddelen, ontvang je Glucoins

(stickers). Deze kun je op een spaarkaart plakken en inruilen voor leuke cadeaus. Je Picollo armbandje

springtouw met teller

5

kunt onder meer sparen voor een make-up tasje, een sporthorloge, een schouder- of Mediq Direct Diabetes Postbus 211 6900 AE Zevenaar 0800 - 022 18 58 (gratis) info@mediqdirectdiabetes.nl

201202

rugtas, het familiespel Gluky Day of het kookboek voor kinderen met diabetes en hun

coin

5

Glucoin

www.mediq.nl/directdiabetes

5

Gluco

ouders ‘Gluky’s dagelijkse kost’.

Glu

in

MDD Gluky spaarfolder.indd

Op www.mediq.nl/directdiabetes lees je alles over het Gluky Spaarprogramma.

1-3

foto: Ed Kooreman

07-02-12 12:50

Brons op Wereldkampioenschap T

jebbe Baggerman (12) was één

Waar sta jij in het veld en waar ben

Diabetes en voetbal?

van de spelers van het

je goed in?

Ik ben eraan gewend en heb er

Nederlands elftal tijdens het offi-

Links achter. Ik vind het leuk om te

eigenlijk geen last van. Je moet

cieuze wereldkampioenschap

verdedigen en kan goed lange

spuiten en prikken, dat is het. Ik heb

voetbal voor jongeren met diabetes

afstanden schieten.

gelukkig geen last van erg schom-

afgelopen augustus in Lausanne,

melende glucosewaarden. Voor en

Zwitserland. Nederland eindige op

Jouw toekomst?

na de training en wedstrijd con-

de derde plaats. Tjebbe vond het

Natuurlijk zou ik wel profvoetballer

troleer ik, om te kijken of ik wat

super dat hij werd geselecteerd

willen worden, maar dat willen alle

moet bolussen of juist moet eten.

voor dit elftal en kon meedoen aan

jongens die voetballen, dus die kans

het wereldkampioenschap. Wij

is heel klein. Verder weet ik nog niet

Tjebbe heeft diabetes sinds novem-

stelden hem vijf korte vragen.

wat ik wil worden.

ber 2008 en gebruikt een insuline-

Wie is je favoriete speler?

Is voetballen je leven?

een initiatief van de Bas van de

pomp. De Junior Cup Diabetes is Toch wel Lionel Messi. Hij is heel

Het is mijn hobby, maar ik vind

Goor Foundation in samenwerking

handig en snel. Het lijkt alsof alles

buiten spelen en gamen op de

met Medtronic.

voor hem heel makkelijk is.

PlayStation ook heel leuk.

Diactueel NR3 - 2012

15

Seksualiteit

Peter Leusink is huisarts te Gouda en werkzaam op de poli seksuologie van het Groene Hart Ziekenhuis. Sinds jaren is hij actief op het internet. Sekstherapie.nl en Erectie.info vallen onder zijn beheer. Hij is mederedacteur van het in 2010 verschenen boek Seksuele disfuncties, diagnostiek en behandeling. Sinds 1 januari 2011 is hij hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Seksuologie.

16

Diactueel NR3 - 2012

Opnieuw genieten

van seks

Uw seksleven is niet meer zoals vroeger. Ligt dit aan de diabetes of aan uw relatie? Legt u zich erbij neer of gaat u ermee aan de

teksten: Irene Seignette en Anja Bemelen foto: Ed Kooreman

depressieve gevoelens. Eigenlijk is niet duidelijk wat het kip of ei is.

slag? Volgens huisarts en seksuoloog Peter Leusink is er meer

Voelen ze zich depressief omdat ze

mogelijk dan u denkt.

niet meer genieten van seks en zich onaantrekkelijk voelen. Of is het

M

andersom: hebben ze geen zin in

ensen geven te snel op, zeker

Niet onvermijdelijk - Gemiddeld

seks omdat ze depressief zijn? We

als er een chronische ziekte in

genomen krijgt 17 tot 20% van de

weten dat mensen met depressieve

het spel is, meent de seksuoloog uit

mensen tijdens hun leven te maken

gevoelens minder zin hebben om te

Gouda. “Bij diabetes zijn mensen en

met een seksuele disfunctie. Bij

vrijen en ook eventuele opwinding

artsen geneigd eventuele seksuele

mensen met diabetes ligt dit tussen

geen kans geven. Dit is een beetje

problemen toe te schrijven aan de

de 30 en 50%. Leusink: “De kans is

vergelijkbaar met de man. Die is ook

diabetes en te concluderen dat er

fors hoger maar niet, zoals men vaak

niet gemotiveerd om te gaan vrijen

niets meer aan te doen is. Vooral

denkt, onvermijdelijk. Een goede

als hij geen erectie krijgt.”

mannen gooien het kind met het

diabetesinstelling, niet roken, een

badwater weg. Ze leven met de

normaal gewicht en voldoende

angst dat ze van diabetes impotent

beweging, maken de kans op

worden. Zodra de erectie minder

seksuele problemen kleiner. Ook de

wordt, denken ze ‘einde oefening’.

duur van de diabetes en de leeftijd

Dit is te kort door de bocht. Diabetes

spelen een rol. Hoe langer iemand

heeft invloed op de zenuwen en op

diabetes heeft en hoe ouder iemand

het hart en bloedvaten. Hierdoor

is, des te meer kans op een seksuele

kunnen erectiestoornissen ontstaan,

disfunctie.”

maar vaak spelen er meerdere oorzaken een rol. Bij vrouwen kan als

Zin - Een erectie betekent voor veel

gevolg van diabetes de vagina en

mannen meer dan alleen een stijve

“ Hij praat om de hete brei heen en gaat later naar bed om nog even sport te kijken”

clitoris minder goed doorbloed

penis. Leusink: “Met een erectie laten

Zoals vroeger - Als de seks niet

worden. Hierdoor voelen ze minder

ze zien dat ze iemand aantrekkelijk

meer is zoals vroeger, gaan veel

opwinding. Bij gemeenschap is de

vinden, dat ze nog jeugdig en jong

stellen situaties die leiden tot seks uit

vagina dan vaak te droog en duurt

zijn. Mannen nemen vaak het initia-

de weg. Leusink: “Hij praat om de

het langer voordat ze een orgasme

tief tot seks, dit wordt anders als de

hete brei heen en gaat later naar bed

krijgen. Soms ontstaan er wondjes

erectie uitblijft. Dit gaat gepaard met

om nog even sport te kijken. Een

en kloofjes, waardoor het vrijen

gevoelens van schaamte of faal-

vrouw kan op haar beurt moeheid of

pijnlijk wordt. Dit kan weer resulteren

angst. Bij vrouwen zie je dat seksuele

hoofdpijn voorwenden, als ze geen

in schimmelinfecties.”

problemen dikwijls samengaan met

zin heeft. Omdat de partners de

Diactueel NR3 - 2012

17

Seksualiteit

“ Veel vrouwen vinden de gemeenschap niet het belangrijkste, maar hechten wel aan samen zijn, knuffelen en elkaar masseren”

werken bij ongeveer 60 tot 65% van de mannen met diabetes.

Mannen realiseren zich niet altijd dat hun penis gestimuleerd moet worden om een erectie te krijgen, ook als ze een erectiepil hebben genomen. Bij vrouwen werken erectiepillen niet. De vagina raakt

achterliggende gevoelens van

Wij hebben de ervaring dat de seks

er wel beter door doorbloed maar

elkaar vaak niet kennen, ontstaan

vaak weer op gang komt als

ze raken er niet opgewonden van.

er misverstanden. Zij denkt bijvoor-

mensen gevarieerder gaan prikke-

Vrouwen kunnen een glijmiddel

beeld dat hij haar niet meer

len. Misschien niet meer zoals

gebruiken of misschien een

aantrekkelijk vindt, of hij denkt dat

vroeger maar wel zodanig dat ze

vibrator. Een glijmiddel vergemak-

er een ander in het spel is.”

zich er tevreden over voelen.”

kelijkt de gemeenschap maar doet

Investeren - Door erectiestoornis-

Beperking - Lukt het ondanks een

sen of het ontbreken van zin, kan

goede communicatie en voldoende

Afscheid van seks - Soms lopen

de klad in het seksleven komen.

variatie niet om de seks weer

mensen tegen een grens aan. De

Alles loopt minder vanzelfsprekend

op gang te krijgen, dan is er

gemeenschap doet pijn, de zin

en een stel zal moeten investeren

waarschijnlijk sprake van een

ontbreekt of een erectie blijft uit.

niets met de seksuele opwinding.”

om te kunnen blijven genieten van

lichamelijke beperking: bijvoor-

Leusink: “Niet alle mensen kiezen

seks. Veel mensen vinden dit

beeld een erectiestoornis. Leusink:

ervoor om meer variatie aan te

moeilijk. Leusink: “Doe je niets, dan

“Een man komt dan uit bij een

brengen in hun seksleven. Als één

ontstaat er vaak strijd of onbegrip.

erectiepil. Deze mogen ook bij

van de partners tegen zijn of haar

Het is belangrijk met elkaar in

hart- en vaatziekten gebruikt

grens aanloopt, leggen sommige

gesprek te gaan, uit te spreken wat

worden. Behalve bij bepaalde

stellen zich erbij neer dat het

je voelt en wat je wilt. Soms werkt

medicijnen, zoals het tabletje

niet meer lukt. Seks kun je niet

het goed om een patroon te

onder de tong, of kort na een

afdwingen en binnen een relatie

doorbreken. Heb bijvoorbeeld een

hersen- of hartinfarct. Er zijn

moet je ook rekening houden met

langer voorspel, vrij op een andere

verschillende soorten erectiepillen:

de beperkingen van elkaar. Ik zeg

plaats of tijdstip, stimuleer op een

kortwerkende en langwerkende. De

altijd: ‘u mag afscheid nemen van

andere manier of vertel elkaar wat

kortwerkende pillen zijn uitgewerkt

seksualiteit maar niet van intimi-

je lekker vindt. Koop eventueel een

na 5 à 6 uur, de langwerkende na

teit’. Het is belangrijk om dit uit te

vibrator of kijk een erotische video.

ongeveer 36 uur. Erectiepillen

spreken. Dan hoeven mensen niet meer te strijden om seks, want soms is de strijd vervelender dan het feit dat er niets meer mogelijk is. Het is dan goed om te accepteren dat het op seksueel gebied niet meer lukt maar, als de relatie goed is, blijft er vaak nog veel over in de intieme sfeer, tijd om samen te genieten. Veel vrouwen vinden de gemeenschap niet het belangrijkste, maar hechten wel aan samen zijn, knuffelen, elkaar masseren. Je kunt kijken hoe je dit kunt vormgeven. Het klinkt gek, maar ook dat kun je leren.”

18

Diactueel NR3 - 2012

Vroege busdienst betekent: géén seks Buschauffeur Erik (57) heeft dertig jaar diabetes type 2. Sinds vier jaar gebruikt hij hiervoor naast zijn tabletten ook insuline. “Mijn glucosewaarden zijn nooit constant, maar vliegen op en neer. Met insuline toedienen is het dan goochelen. Als ik ’s avonds of ‘s nachts seks heb, spuit ik geen insuline omdat ik dan in een hypo schiet. ’s Ochtends zit ik dan op 12 mmol/l en voel ik me belabberd. Ik heb dan nergens zin in en als ik me zo de hele dag blijf voelen, blijf ik niet bij mijn vriendin slapen.

De schommelende waarden hebben impact op mijn wisselende diensten maar ook op mijn seksleven. Als ik vroege busdienst heb, vrij ik de avond ervoor niet. Ik houd er rekening mee als ik moet werken. Soms denk ik wel eens ‘ben ik de enige’? Ik hoor het niet van andere mannen terug, al praat ik er zelf wel open over. Ik schaam mij er niet voor.”

“Voor mijn diabetes slik ik al jaren metformine en voor mijn bloeddruk Co-Aprovel®. Sinds vijf jaar heb ik een LAT-relatie. We hebben allebei een gezonde behoefte aan seks. Als we in het weekend samen zijn, uit zich dit in twee à drie uitgebreide vrijpartijen. De eerste keer de liefde bedrijven is voor mij geen probleem, maar bij de volgende keer kost een erectie veel moeite. Sinds anderhalf jaar gebruik ik Viagra®. Dit bevalt prima.

Ik kan dan zonder problemen de hele dag een erectie krijgen.

Momenteel gebruik ik meestal één erectiepil per weekend. Ik heb wel het idee dat mijn potentie zonder Viagra® afneemt.”

“Ik heb vanaf 1995 diabetes type 2 en dit is voor seks nooit een probleem geweest. De laatste jaren is het geminimaliseerd, maar zo’n tweemaal per maand genieten we nog van elkaar. Komt het door de diabetes, of omdat ik naar de 73 ga? Ik sta nog volop in het leven, zit

Piet (69)

nooit achter de geraniums, neem m’n kleinkind van tien jaar nog overal mee naar toe. Diabetes krijgt mij er niet onder en van seks genieten is nog steeds een fijne bijkomstigheid.”

Henriëtte (72)

Diactueel NR3 - 2012

19

BD Micro-Fine™+ 4mm pennaalden Samen veranderen

MIJN DIABETESVERPLEEGKUNDIGE ZEI ME DAT SOMMIGE HYPO’S VEROORZAAKT KUNNEN ZIJN DOOR INJECTIES IN DE SPIER. ZE STELDE VOOR OM TE OMSCHAKELEN NAAR DE BD MICRO-FINE™+ 4MM PENNAALD OM HET RISICO OP INJECTIES IN MIJN SPIER TE VERMINDEREN. Diactueel advertentie hele pagina

Vera 74, oma

netto formaat: 210 x 297 mm (excl. 3 mm afloop rondom) bruto formaat: 216 x 303 mm (incl. 3 mm afloop rondom)

Helping all people live healthy lives

Minder injecties in de spier kunnen het risico op hypo’s verkleinen Berekende waarschijnlijkheid van het injecteren in de spier per naaldlengte1

15,3%

Naald ingebracht onder 90°, zonder huidplooi, bij een volwassen populatie

Groter risico op een IMinjectie, in vergelijking met een 4mm pennaald 5mm = 5 maal 6mm = 14 maal 8mm = 38 maal 1

5,7% % 0,4% 1,8

4mm

5 mm

6mm

BD Micro-Fine™+ 4mm pennaald werd zodanig ontworpen dat ze lang genoeg is om altijd door de huid te dringen, maar kort genoeg om in de meeste gevallen de spier niet te bereiken.

BD zet zich in voor het ontwikkelen van producten en diensten die bijdragen tot de behandeling van diabetes en de levenskwaliteit van mensen met diabetes. De BD Micro-Fine™+ 4mm pennaalden passen bovendien op alle injectiepennen voor de behandeling van diabetes.3

8 mm

Gibney MA, Arce CH, Byron KJ, Hirsch LJ. Skin and subcutaneous adipose layer thickness in adults with diabetes at sites used for insulin injections: implications for needle length recommendations. Curr Med Res Opin 2010;26:1519-30. 2 Frid Anders, Jan & Linde Brigitta. Hypoglycaemia Risk During Exercise after Intramuscular Injection of Insulin in Thigh in IDDM. Diabetes Care, Vol. 13, No. 5, May 1990, 473-477. 3 Alle claims zijn alleen van toepassing op diabetesgeneesmiddelen en -hulpmiddelen beschikbaar in de Benelux. Ondernemingsnummer 0400.292.967 - RPR Dendermonde. K.v.K. 28065261 - B.T.W. NL 001126751B01.

BD, het BD Logo en BD Micro-Fine zijn handelsmerken van Becton, Dickinson and Company. © 2012 BD. Alle claims en copy zijn correct op het ogenblik van afdruk, mei 2012.

Becton Dickinson Benelux N.V. Erembodegem-Dorp 86 9320 Erembodegem Tel: 053 720 303 www.bddiabetes.be

Becton Dickinson BV Postbus 2130 4800 CC Breda Tel: 020 582 94 22 www.bddiabetes.nl

Seksualiteit

Erover praten, maakt de last minder

P

etra (56) is al 39 jaar getrouwd, heeft twee zoons,

drie lieve kleinkinderen, werkt vanwege een knie-

operatie even niet en heeft al vijf jaar diabetes type 2.

Sindsdien heeft ze geen zin meer in seks, wat soms problemen geeft binnen haar relatie: “Ik vond seks eerst altijd heel fijn. Mijn man en ik vreeën ook regelmatig.

Tegenwoordig heb ik geen enkele behoefte meer, ik vind er niets meer aan. Ook zoenen, wat ik eerst heel lekker vond, hoeft voor mij niet meer. Alleen knuffelen vind ik nog fijn. Ik vind het jammer, want 56 is een leuke leeftijd.

Ook voor mijn man vind ik het erg. Als ik niet wil, dringt hij zich niet op. We hebben wel eens een glijmiddel geprobeerd, omdat mijn vagina te droog was, maar ook dat hielp niet. Soms leidt dit tot ruzie. We komen daarna wel weer dichter tot elkaar, maar als het zo doorgaat ben ik bang dat onze relatie stuk gaat. Een relatie bestaat niet alleen uit seks, maar het is wel belangrijk.

Mijn man en ik hebben afgesproken om samen naar de huisarts te gaan en erover te praten. Ik hoop dat het gesprek iets oplevert. Over seks praten was vroeger een enorm taboe, nu denk ik: ‘waarom zou je er niet over praten?’ De last wordt dan een heel stuk lichter.”

Erectieproblemen ans (63) is al geruime tijd

H

erectiestoornissen, maar sinds hij

spreek mijn problemen wel eens

gescheiden. Hij heeft vijf

diabetes heeft wel: “Ik heb proble-

met hen of met mijn arts. Ik doe er

hartinfarcten gehad. Ook heeft hij

men om een erectie te krijgen en

niet geheimzinnig over en praat vrij

enkele vernauwingen in zijn bloed-

om een erectie vast te houden. Ik

gemakkelijk over het feit dat mijn

vaten, maar deze zijn vanwege het

heb, afgezien van zelfbevrediging,

seksleven minder is geworden. Ook

gebruik van bloedverdunners niet

op dit moment geen actief seks-

toen ik een vriendin had, kwamen

operabel. Een complex ziektebeeld

leven, maar ik mis het wel. Mijn

mijn erectiestoornissen ter sprake.

dat wordt versterkt door diabetes

erectieproblemen hebben niets te

Als het niet lukte, gingen we over

type 2, zes jaar geleden ontdekt. Na

maken met mijn leeftijd, want mijn

op alternatieven zoals zoenen,

zijn scheiding had Hans wel eens

vrienden van dezelfde leeftijd

masseren of orale bevrediging.”

verkering. Hij had nooit last van

hebben er geen last van. Ik be-

Diactueel NR3 - 2012

21

22

Diactueel NR3 - 2012

foto: Simon van der Woude

Seksualiteit

Seksualiteit

‘Even Viffie afkoppelen’,

vrijen met een pomp

A

mber (18) heeft sinds 2003

partner baalt absoluut niet van mijn

diabetes type 1. Sinds drie jaar

pomp. De pomp is een deel van ons

mijn suiker wel eens. Dan stoppen

leven geworden en we hebben hem

we even en meet ik mijn glucose-

Amber vrijt regelmatig met haar

zelfs een naam gegeven. Als hij in de

waarde. Aan de hand van het

vriend. Ze kennen elkaar door en

weg zit, zeggen we: ‘We moeten

resultaat voer ik dan een actie uit.

door en ontdekken steeds weer

Viffie even weghalen’.”

gebruikt ze een insulinepomp.

nieuwe dingen. Soms koppelt Amber

doen? Tijdens de seks schommelt

Soms vind mijn vriend dit jammer, maar hij begrijpt het goed. Hij

de pomp na het voorspel af, op het

Stoppen of afkoppelen?

verzorgt me dan, geeft me een kus,

moment dat ze echt gaan vrijen: “Als

Andere pompdragers adviseert

komt bij me liggen en zegt: ‘Het

je op verschillende manieren vrijt, zit

Amber om open te zijn over diabetes

geeft niks, jij vraagt hier ook niet om’.

de pomp met een snoertje van

en de gevolgen hiervan: “Diabetes

Als ik tijdens de seks geen zin in de

tachtig centimeter wel érg in de weg.

kan namelijk van invloed zijn, maar

pomp heb, koppel ik hem af. Ik

Meestal koppel ik alleen mijn pomp

dit hoeft niet altijd. Als je een relatie

probeer wel altijd van te voren mijn

af, maar ik heb ook ik wel eens de

hebt is het belangrijk om er over te

waarde te prikken. Het resultaat

pleister van mijn buik gehaald, zodat

praten. Wat kunnen de gevolgen zijn

bepaalt of het kan of niet. Dit doe ik

ik me even helemaal vrij voelde. Mijn

als het fout gaat en wat moet je dan

meestal op gevoel.”

Seks en de insulinepomp

Goed om te weten • Voor de meeste stellen vormt de insulinepomp geen probleem tijdens het vrijen. Zeker mensen met een vaste relatie koppelen de pomp meestal niet af.

• Iedereen reageert anders op seks. Om te weten wat een vrijpartij met uw bloedglucosewaarde doet, kunt u voor en na het vrijen uw bloedglucose meten. Nadat u dit een paar keer heeft gedaan, kunt u hier een volgende keer op anticiperen.

• Wilt u uw insulinepomp af koppelen voor het vrijen, controleer dan eerst uw bloedglucosewaarde. Is deze veel te hoog, geef dan eventueel nog een kleine bolus

“Ik heb sinds twee jaar een insulinepomp. Mijn diabetes is af en toe vervelend en dat maakt me vaak verdrietig, maar gelukkig heb ik op seksueel gebied helemaal geen problemen. Een vriendin van mij die ook een insulinepomp gebruikt, heeft andere ervaringen. De eerste keer met de pomp was wel wat lacherig, maar meestal zit hij een beetje half onder mijn borst en hebben we er geen last van. Ik koppel hem ook wel eens af, het duurt tenslotte geen uren meer! Ik raak nog steeds opgewonden en heb eigenlijk altijd wel zin, zelfs meer dan mijn man.

Ik hoop dat dit nog jaren zo blijft, we hebben toch al genoeg ongemakken door de diabetes.”

Mary (43)

voordat u de pomp losmaakt. Is uw waarde laag, eet dan iets extra’s.

Diactueel NR3 - 2012

23

Seksualiteit

Incontinentie en seks:

een dubbel taboe

Incontinentie en seks Hoe pakt u dat aan? Enkele tips Hoe vertelt u een (nieuwe) partner over uw incontinentie?

Het is begrijpelijk dat u het lastig vindt om dit te bespreken. Toch is het belangrijk hier niet te lang mee te wachten. Waarschijnlijk is uw partner ook al wat op leeftijd en kampt hij ook met enkele lichamelijke beperkingen. Hierover praten doorbreekt de spanning en schept vertrouwen. Als jullie echt met elkaar verder willen, zal dit meestal geen problemen geven.

Acceptatie van elkaars beperkingen hoort bij een goede relatie.

Jansje (76) heeft twintig jaar diabetes type 2. Hiervoor gebruikt ze lang- en kortwerkende insuline en metformine. Ze is onder behandeling van een internist en ziet de diabetesverpleegkun-

Hoe bereidt u zich voor op de gemeenschap?

Om te voorkomen dat u zich onzeker voelt door

dige regelmatig. Ze volgt trouw haar medicatie, toch is ze

vieze geurtjes, kunt u zich voor het vrijen

slecht in te stellen, iets wat eerst aan haar gewicht werd

douchen. Geuren ontstaan doordat er langer

toegeschreven. Toen ze dertig kilo afviel, was er echter geen

urine op de huid zit en bacteriën hierdoor de

verschil. “Ik ben in wezen een opgeruimd en opgewekt mens”,

kans krijgen om te groeien. Als u zich goed

zegt Jansje. “Van diabetes raak ik echter geïrriteerd. Door diabetes ben ik zeven jaar geleden ook incontinent geworden; mijn blaas leegt zich niet meer in één keer. Ik ben naar een uroloog geweest, maar er is weinig aan te doen.”

wast, eventueel met een pH-neutrale zeep, zijn de geurtjes weg. Om te voorkomen dat u tijdens de gemeenschap urine verliest, kunt u vlak ervoor gaan plassen.

Aantrekkelijk Ook al is Jansje op leeftijd, seks- of behoefteloos is ze niet. “Ik heb

Hoe beschermt u het bed tegen urineverlies?

altijd met veel genoegen gevreeën en kan mijzelf bevredigen ook

Het is goed mogelijk dat u wat urine verliest

zonder partner. Ik ben iemand die door de buitenwereld geprikkeld wordt. Door te lezen, muziek te luisteren of te schilderen kom ik in een andere stemming. Ik heb ook een kunstpenis die ik via een postorderbedrijf heb besteld. Incontinentie ervaar ik als bijna

tijdens de gemeenschap, dat is niet te vermijden, maar als u van te voren heeft geplast zal het minder zijn. Toch is het verstandig om het

beledigend voor mijn vrouwzijn. Ik ben altijd aantrekkelijk geweest

bed te beschermen met bijvoorbeeld een

en was altijd goed verzorgd, daar hoort zoiets niet bij. Ik ben op dit

wasbare of wegwerp onderlegger. Het voordeel

moment alleen en moet toegeven dat mijn incontinentie een

van wasbare onderleggers is dat ze prettig

obstakel vormt bij de gedachte aan een nieuwe relatie. Zijn er

aanvoelen (katoen), wegwerp onderleggers

mannen die dit accepteren? Wanneer maak je het bespreekbaar, hoe doe je dat met geurtjes, wat leg je in je bed? Het zijn vragen waar je geen antwoord op krijgt, want er heerst rondom incontinentie en seks een taboe.”

voelen hetzelfde als de binnenkant van incontinentiemateriaal. Beide zijn goede oplossingen, maar worden niet vergoed.

Meer informatie op www.bekkenbodem.net

Uit privacy overwegingen zijn de namen van de mensen in deze artikelen gefingeerd.

24

Diactueel NR3 - 2012

Loop niet te lang door

met seksuele problemen

Het bespreekbaar maken van seksuele problemen is moeilijk. Daarom lopen mensen er vaak lang mee door. Zeker mensen met diabetes. Zij denken dat de problemen veroorzaakt worden door hun diabetes en dat er niets aan te doen is. Toch is het, juist om de ziektelast niet onnodig zwaar te maken, belangrijk om seksuele problemen te bespreken met uw partner en/of arts.

E-health en internet

mee aan wetenschappelijk onderzoek van de Universiteit

Op internet is er veel te vinden over seksualiteit. Op

van Maastricht en draagt u bij aan het verder ontwikkelen

speciale websites vindt u programma’s, tips en oefeningen

van deze behandelvorm. Deze behandeling bij Virenze

waarmee u uw seksleven kunt verbeteren. Zeker voor

Internettherapie wordt vergoed door de zorgverzekeraar.

mensen die het moeilijk vinden om erover te praten, kan dit een goed hulpmiddel zijn. Ook kunt u er een kijkje nemen

www.zininseks.nl

ter voorbereiding op een gesprek met uw partner of arts.

Deze site maakt duidelijk hoe seks werkt. Hoe werkt het

www.seksualiteit.nl

prikkels?

verlangen, hoe belangrijk zijn communicatie en seksuele Op deze website vindt u naast heel veel informatie, testjes, oefeningen, tips en ervaringsverhalen. Ook is er aandacht

Naar de huisarts

voor seksuele problemen en hoe u deze kunt oplossen.

Wilt u uw seksuele problemen bespreken met uw

U vindt extra informatie voor mensen met een ziekte en

huisarts? Onderstaande tips helpen u bij de voorberei-

beperking. Een greep uit de onderwerpen: van sleur naar

ding van dit gesprek:

passie, verschil in zin binnen een relatie en tips om met je

• Realiseer u dat de huisarts ook een mens is.

partner te praten over seks.

Seksualiteit is menselijk, er is niets vreemds aan • Zet op papier wat u wilt bespreken

www.sekstherapie.nl

• Pak dit briefje erbij tijdens het consult

Hier kunnen mannen tegen betaling van € 25, - een

• Ga eventueel samen met uw partner als u het moeilijk

e-consult hebben met de huisarts en seksuoloog

vindt om alleen te gaan

drs. Peter Leusink. Wetenschappelijk onderzoek heeft

• Maak duidelijk wat u wilt, wat is uw vraag. Achter een

aangetoond dat online behandeling erectieproblemen

klacht kunnen namelijk verschillende vragen liggen.

kan verbeteren met behulp van internettherapie, ook

Stel iemand kan geen erectie meer krijgen. Wat is

zonder medicatie.

dan zijn vraag: ik wil een erectiepil, ik wil eigenlijk

Via deze site kunnen ook vrouwen en stellen een online

geen seks meer of ik zou dit graag met mijn partner

behandeling volgen. Door in behandeling te gaan, doet u

bespreken.

Diactueel NR3 - 2012

25

Eten

Kidneybonen maaltijdsalade Dit hebt u nodig:

Kidneybonen in meeneemdoosje of schaal schep-

- 1 rijpe avocado, vruchtvlees in blokjes

pen en reepjes paprika, komkommerschijfjes en

- sap van 1 limoen

blokjes avocado toevoegen (citroensap in schaaltje

- 1 blik rode kidneybonen (uitlekgewicht 250 gram)

laten).

- 1 rode paprika, in reepjes

Olie aan schaaltje met overgebleven citroensap

-

komkommer, in schijfjes (met schil)

toevoegen en met de kruiden en uiringetjes tot

- 2 eetlepels olijfolie

dressing kloppen.

- 1 theelepel chilipoeder

Dressing door het bonenmengsel scheppen en

- 1 theelepel djintan (gemalen komijn)

salade op een koele plaats bewaren.

- 1 theelepel ketoembar - 2 bosuitjes, in ragfijne ringetjes

De totale hoeveelheid bevat: - 450 kcal

Zo maakt u het klaar:

- 57 gram vet, waarvan 7 gram verzadigd

Avocadoblokjes in schaaltje met limoensap doen

- 27 gram eiwit

en voorzichtig omscheppen.

- 48 gram koolhydraten

Kidneybonen met royaal water afspoelen en in

U kunt de salade als lunch of als avondmaaltijd

vergiet uit laten lekken.

gebruiken.

Bomvol vezels Deze maaltijdsalade past bij een laagkoolhydraatdieet (zie pagina 10). Peulvruchten zitten bomvol vezels, vitaminen en mineralen. Ze geven een lekker gevuld gevoel. Omdat de stoelgang vaak een knelpunt is bij het laagkoolhydraatdieet, zijn de vezels uit de bonen een welkome aanvulling.

De koolhydraten uit peulvruchten worden bovendien heel langzaam in het bloed opgenomen (lage Glykemische Index of GI). De salade is ook geschikt als u geen vlees wilt eten.

Avocado is een buitenbeentje bij de fruitsoorten: de vrucht bevat weinig koolhydraten, maar wel veel onverzadigd vet, en past daarom prima in het laagkoolhydraatdieet.

26

Diactueel NR3 - 2012

Column Hij stond al bijna bij de deur toen hij vroeg: “Hoe zit het eigenlijk met alcohol?”

Bidden voor het eten

Corien Maljaars, diëtist en journalist

Hij wist wel waardoor hij zo zwaar was ge-

en per situatie op welk tijdstip de bloedglu-

worden, de pastoor die mijn spreekuur be-

cose daalt, soms is dit pas uren later.

zocht. “Van alles waar ik niet voor gebeden heb.” Hij verkondigde inderdaad de waarheid:

Als u tijdens de warme maaltijd alcohol drinkt,

zijn huishoudster goot weliswaar van die

reageert uw lichaam bijvoorbeeld anders dan

ouderwets-lekkere jus met echte boter over

wanneer u de alcohol op een lege maag

zijn kruimige aardappeltjes, maar de echte

neemt. Het is dus verstandig om uw bloedglu-

boosdoeners waren toch wel de dingen die hij

cose te controleren en op het juiste moment

tussen de maaltijden door naar binnen werkte

(dus misschien uren later, dit kan midden in de

(en waar hij dus niet voor bad): een taartje bij

nacht zijn als u ’s avonds drinkt) iets met

een jarige hoogbejaarde parochiaan, snacks

koolhydraten te nemen, zoals toastjes, (stok)

en drankjes op recepties, koffietafels bij

brood of vruchtensap. Als u kortwerkende

begrafenissen en crematies.

insuline gebruikt, kunt u ook een hypo voorkomen door minder eenheden te spuiten.

maakte hij een afspraak voor mijn dieet-

Toen meneer pastoor na enkele weken terug-

spreekuur. Omdat zijn moeder ook diabetes

kwam, was hij drie kilo lichter. Hij vertelde dat

had, wist de pastoor eigenlijk wel wat de

hij had ontdekt dat zijn bloedglucose prima

bottleneck in zijn eigen eetpatroon was. Hij

blijft als hij een wijntje bij de warme maaltijd

had zijn eigen dieet al uitgeknobbeld: vanaf nu

drinkt. En dat hij ’s avonds geen extra hapjes

zou hij alleen tijdens de drie hoofdmaaltijden

nodig heeft om een eventuele hypo weg te

eten. Prima. Hij stond al bijna bij de deur toen

eten. Dat scheelt weer extra calorieën.

foto: Lex Draijer

Toen bij hem diabetes type 2 was vastgesteld,

hij vroeg: “Hoe zit het eigenlijk met alcohol?”

Zijn persoonlijke wonderdieet is dus heel Hij herinnerde zich dat zijn moeder altijd een

simpel: als hij bidt voor wat

paar toastjes bij de borrel nam. Ik legde hem

hij eet en drinkt, dan gaat

uit dat alcohol een bloedglucoseverlagend

het allemaal goed.

effect heeft en dat hierdoor in combinatie met bepaalde tabletten of insuline hypo’s kunnen optreden. Vroeger werd inderdaad geadviseerd om iets met koolhydraten bij de borrel te nemen, maar in de praktijk pakt dit niet altijd goed uit. Alcohol verlaagt weliswaar de bloedglucose, maar het verschilt per persoon

Diactueel NR3 - 2012

27

70%

blijft voortaan soft fine® plus pennaalden gebruiken blijft voortaan soft fine®

71%

prefereert onze pennaalden boven andere merken prefereert onze pennaalden

soft fine® plus insulinepennaalden van Klinion Diabetes Care

Een superzachte prik Onderzoeksresultaten Duizenden gebruikers hebben de afgelopen maanden een monster ontvangen van de soft fine® plus pennaalden.

Wij hebben deze mensen naar hun mening gevraagd en hieronder ziet u het resultaat van deze enquête.

Op de vraag: “Hoe ervaart u het gebruik van de soft fine® plus pennaald ten opzichte van het huidige merk”, antwoordt 71% prettiger, 7% minder prettig en 22% vindt het niet veel verschillen.

Op de vraag: “Blijft u de soft fine® plus pennaalden gebruiken”, zegt 70% volmondig ja, 25% blijft liever bij het oude merk en 5% weet het nog niet.

Wilt u ook overstappen naar de soft fine® plus pennaalden?

Ze zijn verkrijgbaar bij uw leverancier in de lengtes: 5, 6, 8, 10 en 12 mm.

De soft fine® plus pennaalden zijn verpakt per 110 stuks en worden volledig vergoed door uw zorgverzekeraar.

Vraag ernaar in uw Mediq Apotheek of bel naar Mediq Direct Diabetes via 0800 - 022 18 58 (gratis).

Vraag het de expert

X-pert De heer Overmaat (63), Doetinchem

Geen zaadlozing meer “ Ik heb geen zaadlozing meer als ik gemeenschap heb met mijn vrouw, terwijl ik wel het gevoel heb dat ik klaarkom. Wij vinden dit allebei heel vervelend. Hoe kan dit?

Ik heb sinds tien jaar diabetes type 2.”

M

edisch seksuoloog Woet

één van de eerste spiertjes die

voelt of minder opgewonden is.

Gianotten legt uit: “Dit wordt

beschadigd wordt door autonome

De man kan zich hierdoor minder

ook wel droog klaarkomen genoemd

neuropathie. Als dat spiertje niet meer

man voelen, Toch is het belangrijk

en kan het gevolg zijn van autonome

samenknijpt, gaat het zaad niet meer

te weten dat dit niet zo is. Ook bij

neuropathie, oftewel beschadiging

door de plasbuis naar buiten, maar

stellen met een kinderwens kan

van de zenuwen die wij niet met onze

komt in plaats daarvan in de blaas

deze verstoorde zaadlozing

wil kunnen aansturen. Dit is een

terecht. Het zaad wordt er later

problemen geven, maar er is een

complicatie van diabetes. Bij een

uitgeplast met de urine. De man heeft

reële kans dat daar met een

zaadlozing wordt door het samen-

dan nog wel een orgasmegevoel maar

androloog of gynaecoloog een

trekken van spiertjes het zaad vanuit

er komt geen zaad meer naar buiten.

oplossing voor gevonden kan

de prostaat, via de plasbuis naar buiten gestuwd. Het gaat die kant op

worden.”

Dit droog klaarkomen, kan een

omdat tijdens de zaadlozing tussen

emotioneel effect hebben op één of

Heeft u ook een vraag voor

de prostaat en de blaas een klein

beide partners. De partner kan

een expert? Mail het naar

spiertje dichtgaat. Dat kringspiertje is

denken dat de man minder liefde

info@diactueel.nl

Nachtelijk plassen kan duiden op een ontregelde diabetes Het is hinderlijk om ’s nachts meerdere malen uit bed te

Zeker geen koffie, thee of bier voor het slapengaan.

moeten om te plassen. Dit wordt ook wel nycturie

Het is wel belangrijk om voldoende te blijven

genoemd. Soms vragen mensen of dit door de diabetes

drinken, maar doe dit dan vooral overdag.

komt. Dit kan, maar hoeft niet. Bij diabetes wordt

Bij veel oudere mannen is de prostaat vaak wat

nachtelijk plassen geassocieerd met een slechte

vergroot en dit kan ook leiden tot nachtelijk

regulatie. Het lichaam wil het teveel aan glucose in

plassen. Het kan ook duiden op hartfalen.

het bloed immers kwijt door veel te gaan plassen.

Dit gaat dan vaak gepaard met wat vocht

Om uit te sluiten dat de nycturie komt door een slecht

vasthouden overdag. Mensen die hiervoor plas-

gereguleerde diabetes, kunt u een dagcurve maken. U

tabletten slikken, kunnen kijken of het helpt als ze

meet uw bloedglucose dan meerdere keren op een dag,

deze alleen overdag nemen.

ook voor het slapengaan. Blijken uw glucosewaarden te

Houdt u last van een verstoorde nachtrust omdat u

hoog, bespreek dit dan met uw huisarts. In overleg kan

meerdere malen per nacht uw bed uit moet om te

de behandeling aangepast worden en wellicht bent u

plassen, bespreek dit dan eens met uw huisarts.

dan ook verlost van het nachtelijk plassen.

Nycturie kan echter meerdere oorzaken hebben.

Boudewijn van den Aarsen

Vaak helpt het om ‘s avonds niet te veel te drinken.

Mediq Apotheker

Diactueel NR3 - 2012

29

Weten

Waarom hebben Hindoestanen vaker

tekst: Cecile Seignette foto: Ashvin Ghisyawan, Totaalfotografie

Hindoestanen hebben veel vaker diabetes type 2 dan andere

factoren: aanleg, voeding, levensstijl

bevolkingsgroepen. Ook krijgen ze op steeds jongere leeftijd

en stress. Veel Hindoestanen met

‘ouderdomssuiker’. Hoe komt dit? En wat is er aan te doen?

diabetes hebben ook familieleden

E

daarom aannemelijk dat er sprake is

r is veel onderzoek gedaan naar

afkomstig uit Suriname”, vertelt

van een genetische aanleg. Toch is

diabetes bij Hindoestanen. Toch

Linda Traa, diëtist in Den Haag. “Bij

dit nooit wetenschappelijk aange-

is niet precies bekend hoeveel

de Afrikaanse Surinamers zie je ook

toond. ”

Hindoestanen in Nederland diabetes

veel diabetes, maar toch minder dan

hebben. De studies geven verschil-

onder de Surinaamse Hindoestanen.

Stress - Verschillende onderzoeken

lende cijfers aan. Naar schatting

In Amsterdam is in de periode

wijzen ook op het lage geboortege-

heeft in de leeftijdsgroep van 45 tot

2001-2003 een vergelijkend onder-

wicht van Hindoestaanse baby’s en

60 jaar bijna veertig procent diabe-

zoek gedaan. Daaruit bleek dat in de

ondervoeding gedurende de

tes. Dat betekent dat op een feest

leeftijdsgroep van 35 tot 44 jaar

zwangerschap. “De theorie

met twintig Hindoestanen er on-

meer dan zestien procent van de

daarachter is dat de foetus bij

geveer acht diabetes hebben.

Hindoestaanse Surinamers diabetes

ondervoeding zich voorbereidt op

Hindoestaanse Nederlanders hebben

heeft. Onder de Afrikaanse

schaarste. Het lichaam is er dan op

ongeveer drie tot vier keer meer

Surinamers was dat ruim acht

ingesteld om met weinig voeding te

kans om diabetes te krijgen dan

procent en onder de autochtone

kunnen overleven. Als je dan later

autochtone Nederlanders. Sommige

Nederlanders vier procent.”

veel voedsel tot je neemt, krijg je al snel te veel en dat kan leiden tot

onderzoeken geven zelfs nog hogere cijfers aan.

30

met deze aandoening. Het lijkt

Genetisch - Hoe komt het dat nu

diabetes. Ook deze theorie is nog

juist Hindoestanen zo vaak diabetes

niet voldoende bewezen. Wel is uit

Surinamers - “De meeste

krijgen? Linda Traa:“Waarschijnlijk is

onderzoek gebleken dat bij de

Hindoestanen in Nederland zijn

er sprake van een combinatie van

Surinaamse bevolking een laag

Diactueel NR3 - 2012

Iedereen kan diabetes krijgen, maar sommige mensen lopen meer risico.

diabetes?

U heeft meer kans om diabetes te krijgen als u: • Te zwaar bent. Uw BMI is dan hoger dan 25. Voor Aziatische en Hindoestaanse mensen geldt een BMI van 23 of hoger.

Kijk op voedingcentrum.nl hoe u uw BMI berekent.

• Ouder bent dan 45 jaar • Een buikomvang heeft van 80 centimeter of meer bij vrouwen

tip

of 94 centimeter of meer bij

• Probeer minder te frituren. Gegrilde kipvleugeltjes zijn net zo lekker en veel gefrituurde snacks (bijvoorbeeld samosa’s, loempia’s) kunnen ook in de oven.

Dat scheelt al gauw vele calorieën.

mannen. Bij respectievelijk 88 en 102 centimeter wordt gesproken over ernstig vergrote buikomvang • Minder dan een half uur per dag

• Maak hapjes niet te groot en let op vet! Maak de bara’s (zie foto) wat kleiner en een gevuld ei kunt u ook met halvanaise bereiden.

beweegt • Zwangerschapsdiabetes heeft gehad • Diabetes in de familie voorkomt

geboortegewicht en vroegtijdige

krijg je te veel calorieën binnen.

BMI<23 - Verder is het belangrijk om

geboorten meer voorkomen.

Ook eten Hindoestanen vaak rijst.

regelmatig te eten. Goed ontbijten,

Zelf noemen Hindoestanen vaak

Ook dat is gezond, mits de porties

een lunch en ‘s avond één maaltijd.

stress als de oorzaak van hun diabe-

niet te groot zijn. Het is dus belang-

En houd uw gewicht in de gaten.

tes. “We weten dat stress een grotere

rijk de hoeveelheden in de gaten

“Wij adviseren Hindoestanen, net als

kans geeft op het ontstaan van

te houden. Vooral als je niet veel

Aziaten, een BMI aan te houden van

diabetes type 2. Vooral stressvolle

beweegt en dus weinig verbrandt.

maximaal 23. Komen ze daarboven,

gebeurtenissen zoals een scheiding,

Veel jonge Hindoestanen gaan de

dan vergroot dit de kans op het

een overlijden of een familiedrama

westerse gewoonten overnemen.

krijgen van diabetes. Bij andere

doen de glucosewaarden stijgen.”

Veel snacken, veel tv, weinig bewe-

groepen is een BMI tot 25 nog goed.”

gen. Ze kunnen dan op jonge leeftijd Eetcultuur - Naast aanleg, ge-

al diabetes type 2 krijgen. Een

boortegewicht en stress lijkt ook de

aandoening die we vroeger alleen bij

Hindoestaanse eetcultuur een rol te

ouderen zagen.”

spelen. Linda Traa: “Hindoestanen eten vaak veel en onregelmatig.

Minder eten, meer bewegen - Minder

Lekker eten hoort bij gezelligheid.

eten en meer bewegen is dus een

Familie, vrienden, iedereen eet mee.

stap in de goede richting. “Elke dag

Bronnen

De Hindoestaanse keuken is op zich

een half uur bewegen als je op

Voeding en Diëtetiek, Diabetes mellitus

best gezond. Er wordt veel olie

normaal gewicht bent. Moet je

type 2 bij Hindoestanen,

gebruikt; daarin zitten onverzadigde

afvallen, dan is een uur per dag

J.J. Romulus-Nieuwelink, M.J.A. Traa,

vetten. Die zijn beter voor hart en

nodig. Daarvoor hoef je niet per se

augustus 2010; Diabetes risicotest,

bloedvaten dan verzadigde vetten,

naar de sportschool. Fietsen, stevig

www.kijkopdiabetes.nl; DhiaanNieuws,

die bijvoorbeeld in boter zitten. Maar

wandelen, trappen lopen is ook

uitgave van AMC, GGD Den Haag en

als je erg veel bakt en frituurt in olie,

goed.“

het LUMC

Diactueel NR3 - 2012

31

Lage trend 01 Okt

13:45

Het lijkt erop dat uw glucose rond deze tijd LAAG is.

01 Okt

13:45

mmol/L

Hoge trend Zie Later Menu

Details ophalen

WAT HEEFT UW METER U VANDAAG VERTELD? Probeer het zelf!

Maak kennis met OneTouch® Verio®IQ. De meter met Verio® PatternAlert™-technologie.

Telkens wanneer u test, zoekt de meter naar verborgen trends in hoge en lage bloedglucosewaarden. Wordt zo’n trend gevonden, dan krijgt u meteen via het scherm een melding. U krijgt dus meer informatie met minder moeite, gewoon met uw meter in de hand. Dat is het idee.

Gebruikt u insuline en test u meerdere keren per dag?

Dan is OneTouch® Verio® IQ misschien geschikt voor u.

Probeer het zelf.

• Bij aanschaf van minimaal 2 doosjes OneTouch® Verio® teststrips, ontvangt u gratis een OneTouch® Verio®IQ startpakket.

• Vraag ernaar bij uw Mediq Apotheek of bel Mediq Direct Diabetes op het gratis nummer 0800 - 022 18 58.

LifeScan, het LifeScan logo, OneTouch® en OneTouch® Verio® IQ zijn handelsmerken van LifeScan Inc. © 2012 LifeScan Europe, een divisie van Cilag GmbH International AW 099-111A

www.onetouch.nl

Column

“ Als het om diabetes gaat ben je regisseur, taxichauffeur, politieagent, kok en met regelmaat een grote zeur, vanuit kindlief bekeken dan”

Alleen moeders hebben diabetes

Harald Coenraads, kinderdiabetesverpleegkundige, Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp

Lange tijd sloeg ik er geen acht op, maar toen

Kinderen groeien zo snel op, worden al zo snel

viel het me opeens op. Het zijn de moeders die

zelfstandig. Je wilt, en verwacht zelfs, dat dit

met de kinderen meekomen naar de poli.

ook gepaard gaat met meer zelfstandigheid wat betreft het diabetesmanagement van dochter of

Natuurlijk is het andersom, maar ik bekijk het

zoon. Juist daar zie ik met regelmaat frictie

graag vanuit het kind. Vaders komen veel minder

ontstaan. Alles willen ze zelf doen en dat kunnen

mee naar het diabetesspreekuur.

ze (vaak) ook. Waag het niet als ouder je ergens

Wat is dat? Het vaste rollenpatroon?

mee te bemoeien. Maar goede zelfzorg ten

Zelfs nog in 2012?

aanzien van diabetes, dat lijkt niet te lukken.

De zorg rondom de diabetes zie ik na de diag-

Ergens is dit ook wel logisch, maar daarom niet

nose snel verschuiven richting moeder. Het is

minder lastig. Want het betekent dat je je er als

geen desinteresse van de vaders, zeker niet. Ik

ouder mee moet blijven bemoeien. Een zware

heb vaak tranen in hun ogen zien opkomen

taak voor ouder, moeder, elke dag weer…

tijdens het spreekuur. Maar als het gaat om de, o

Dat het voor de kinderen wel eens teveel wordt,

zo belangrijke, verdeling van de zorg rondom

is algemeen geaccepteerd. Was dat ook maar zo

kind en diabetes dan ligt het anders.

voor ‘moeders’. Daarom pleiten wij op onze poli

Wie doet de boodschappen, wie kookt het eten,

voor het wisselen van de zorg tussen ma en pa.

wie smeert de boterhammen, wie zorgt voor het

Om ma ook eens een adempauze te gunnen.

Juist: moeders.

Je zult het net zien, een paar dagen voor de

Hoe is het bij u verdeeld? Mogelijk niet veel

deadline van deze column, komen er opeens

anders. Of dat goed is of niet, daar doe ik geen

allemaal vaders mee naar de poli.

uitspraak over.

Het tegendeel bewezen?

Of is met 2013 in het vooruitzicht het

Het is moeilijk om diabetes te hebben.

rollenpatroon aan het verschuiven?

foto: Lex Draijer

tussendoortje en wie rekent de koolhydraten uit?

Het hebben van een kind met diabetes ook.

Het rekening houden met, het organiseren van, het controleren, het sturen, het …

Je bent moeder, met natuurlijk het liefste en leukste kind dat er is. Maar als het om diabetes gaat, ben je regisseur, taxichauffeur, politieagent, kok, loopjongen(meisje). En met regelmaat een grote zeur. Vanuit kindlief bekeken, dan.

Diactueel NR3 - 2012

33

Mooi

Wie mooi wil zijn moet….

W

ie mooi wil zijn moet pijn lijden. Een bekend gezegde. Maar

zeker zo waar is: wie mooi wil zijn moet voldoende slapen.

Tijdens de slaap herstelt het lichaam zich. ’s Nacht vernieuwen haar en huidcellen zich. Belangrijk om er gezond en fit uit te zien. Daar kan geen dure crème of schoonheidsbehande-

Slecht geheugen

E

en goede nachtrust is van levensbelang. Zonder slaap ga je

eerder dood dan zonder eten.

ling tegenop. Daarom enkele wetenswaardigheden over slapen en tips

Ysbrand van der Werf publiceerde

voor een betere nachtrust.

eerder dit jaar de resultaten van een onderzoek naar de effecten van een verstoring van de diepe slaap.

Volgens dit onderzoek functioneren mensen die in een lawaaierige omgeving slapen overdag minder goed dan mensen bij wie het rustig is in de slaapkamer. Met MRI-beelden toonde hij aan dat de hippocampus (belangrijk voor het vastleggen van herinneringen) van mensen die ongestoord slapen overdag actiever is, dan die van slapers die piepjes horen tijdens hun diepe slaap. Eerder was al bekend dat mensen die te weinig of slecht slapen, problemen hebben met hun geheugen en leervermogen.

Zorg voor een vast en gezond slaappatroon

M

ensen houden van een vast ritme. Veel processen in ons lichaam verlopen beter als we regelmatig, voldoende en het liefst in de

nacht slapen.

Nachtrust en insulinegevoeligheid

N

a een nachtrust van vier uur daalt de gevoeligheid voor

insuline met bijna een kwart, zowel

Onderzoekers van de Harvard Medical School toonden aan dat

bij mensen met als zonder diabetes.

mensen die onregelmatig en kort slapen minder insuline produceren.

Voor mensen met diabetes betekent

Ook neemt de stofwisseling met acht procent af bij een kortere

dit dat ze korte nachten maar beter

nachtrust. Dit kan verklaren waarom mensen die slecht slapen makke-

kunnen vermijden en, mocht dit niet

lijker aankomen in gewicht.

lukken, hun medicatie hier misschien op kunnen aanpassen.

Ons lichaam gedijt het best als we slapen tijdens de nacht. ’s Nacht is een eiwit dat belangrijk is voor ons immuunsysteem (de afweer tegen ziektes) minder actief. Mensen die ’s nachts wakker zijn, zijn daarom vatbaarder voor infecties en ziektes.

34

Diactueel NR3 - 2012

Bron: Diabetesfonds

Hoeveel slaap heeft u nodig?

Niet iedereen heeft evenveel slaap nodig. Het gemiddelde advies ligt op acht uur per nacht. Wilt u weten hoeveel slaap u nodig heeft, ga dan naar bed op een redelijk tijdstip en zet geen wekker. Kijk de volgende ochtend hoe lang u heeft geslapen, zonder wakker gemaakt te worden door externe factoren als kinderen, telefoon of daglicht. Herhaal dit een paar keer en u heeft een redelijk beeld van het aantal uren slaap dat u nodig heeft.

Iedereen wordt ’s nachts wakker

Snurken of een slaapapneu?

S

nurken en slaapapneu worden vaak door elkaar gehaald. Omdat snurken als normaal wordt beschouwd, gaan mensen hier doorgaans niet mee

naar de dokter. Toch is het belangrijk een eventuele slaapapneu uit te sluiten.

Mensen met een slaapapneu snurken flink. Dit snurken wordt regelmatig

Volgens Bruno Ariens, huisarts en slaapcoach in Herenthout, België, hoeven mensen zich geen zorgen te maken als ze ’s nachts meerdere keren wakker worden. Volgens hem over-

onderbroken door een stilte van een paar seconden tot een minuut. Daarna begint het weer met een enorme snurk. In de tijd dat de persoon niet snurkt, stopt de ademhaling.

Een slaapapneu kan tot veel klachten leiden. Overdag kan de persoon slaperig zijn, prikkelbaar en moeite hebben met concentreren. Ook heeft

komt dit iedereen. Ongeveer om het

slaapapneu een duidelijk verband met hoge bloeddruk, hartritmestoornissen

anderhalf uur ontwaken mensen uit

of diabetes type 2.

een diepe slaap. De meesten doen één oog open, zien dat alles veilig is, en slapen verder. Er zijn ook nog talloze minislaaponderbrekingen, gemiddeld

Heeft u of uw partner misschien last van slaapapneu? Bespreek dit eens met uw huisarts. In veel Nederlandse ziekenhuizen hebben ze ervaring met het stellen van de diagnose en het behandelen van slaapapneu.

tien per uur. Wie goed slaapt, herinnert zich daar de volgende dag niets meer van. U moet al vijf minuten wakker liggen om het ‘s morgens nog te weten. Maar slechte slapers trekken

Volg een slaapcursus

en kijken naar hun wekker. Daar

L

worden ze onrustig van. De kunst is te

effectief. Bij slaapmiddelen treedt vaak na één of twee weken al

leren rustig te blijven en u comforta-

gewenning op. Er worden verschillende slaapcursussen aangeboden.

bel te voelen in bed, ook als u eventjes

Overleg dit eens met uw huisarts.

zodra ze ontwaken, beide ogen open

igt u vaak wakker ’s nachts? Volg dan eens een slaapcursus. Dit biedt voordelen ten opzichte van slaapmedicatie: u kunt er niet

afhankelijk van worden en bovendien is het ook op de lange termijn

wakker ligt. Vaak valt u dan vanzelf weer in slaap.

Online kunt u de Teleaccursus “Beter Slapen, doe het zelf” volgen.

Ga hiervoor naar: http://educatie.ntr.nl/beterslapen/

Diactueel NR3 - 2012

35

dia-weetjes Zen.nl Bent u op zoek naar meer rust? Wellicht is mediteren dan iets voor u? Op Zen.nl leest u meer over deze meditatietechniek. Mediteren kan helpen bij het

worden gegeven voor beginners en gevorderden.

Insulinetherapie en voeding

Mediteren voor dummies

W

verbeteren van uw concentratie, slaap, energieniveau, rust en creativiteit. Ook vindt u hier informatie over de 25 vestigingen van Zen.nl waar meditatiecursussen

at is een koolhydraat-insuline ratio en hoe

berekent u dit? Hoe kunt u inspelen op een

dreigende hypo? Welke suikervrije producten zijn

In dit boek maakt u kennis met verschillende meditatievormen.

Ook wordt uitgebreid stilgestaan bij

een goede keuze? En hoe past u uw insulineschema aan in het weekend of bij uitslapen? Dit is een greep uit de onderwerpen die beschreven staan in de nieuwe brochure ‘Voeding bij insulinetherapie’ van

het hoe en waarom van mediteren.

Mediq. De brochure legt in heldere en eenvoudige

Op een bijgeleverde CD staan

taal uit waarom voeding bij diabetes belangrijk is en

tien meditatieoefeningen die voor

waaruit goede voeding bestaat.

beginners en gevorderden

In een apart hoofdstuk ‘Anders eten’ worden onder

bruikbaar zijn.

Mediteren voor Dummies, Stephan Bodian, Pearson, 367 p, € 14,95.

andere de Marokkaanse, Turkse, Surinaamse en Hindoestaanse keuken belicht.

De brochure is gemaakt in samenwerking met de diëtisten Tjitske van Dijk en Hilal Kiliç.

Wees alert op uw glucosewaarden bij stress Wat en hoeveel u eet en beweegt, is redelijk controleer-

in moeilijke tijden zijn mensen geneigd minder

baar. Bij stress is dit moeilijker. U weet nooit exact wat

op hun eten te letten en minder te gaan

stress met uw lichaam doet. Eigenlijk is stress een

sporten. Dit heeft weer een negatief effect

oerreactie. Vroeger was het een reactie op dreigend

op de diabetesinstelling. Probeer deze

gevaar. In een korte tijd kwam er veel suiker en energie

negatieve spiraal te doorbreken en ook

vrij en dit stelde mensen in staat om te vluchten.

goed voor uzelf te zorgen in periodes

Tegenwoordig hebben we stress over zaken die geen

van stress. Zoek een uitlaatklep voor de

vluchtreactie oproepen, denk bijvoorbeeld aan examen-

spanning. Een korte wandeling in de

stress. Toch reageert het lichaam nog hetzelfde. Er komt

buitenlucht geeft vaak al verlichting. Een

extra energie vrij, maar we doen er niets mee. Bij mensen

goede multivitaminen kan dreigende

met diabetes kan dit een probleem geven omdat hiervan

tekorten voorkomen en ondersteuning

de glucosewaarden stijgen. Dit is lastig, zeker bij lang-

bieden in stressvolle periodes.

durige stress.

Mensen met diabetes doen er verstandig aan wat vaker

Boudewijn van den Aarsen

hun bloedglucose te meten in tijden van stress. Ook is

Mediq Apotheker

het belangrijk om te leren omgaan met stress. Want juist

36

Diactueel NR3 - 2012

“ Benadruk de successen, want leven met diabetes

10 vragen aan...

foto: Esther Erkelens

Nick Baas

is niet altijd makkelijk”

PROFIEL Leeftijd: 23 School: HALO (Haagse Academie voor Lichamelijke Opvoeding) Type diabetes: type 1 Sinds: november 2005 (ruim 6.5 jaar) Therapie: insulinepomp en een sensor Hobby’s: sport (tennis en voetbal), bezoeken van concerten en festivals

volop in het leven, gaat uitdagingen

Uris. Een groep joodse verzets-

aan, lijkt opgewekt en vrolijk en ….ze

strijders verzetten zich tijdens de

ziet er goed uit.

Tweede Wereldoorlog in een zogenaamde ‘Jodenghetto’ tegen

Wat doe je met 1 miljoen? Reizen,

de Nazi’s.

een feest geven en investeren in

Film: Heel erg maar ik ga helemaal

mijn bedrijf waarmee ik sportevene-

stuk van het lachen van de Scary

menten en sportstimulering wil gaan

Movie films. Lekker van alles op de

organiseren.

hak nemen.

Cd: Queen, The greatest hits, onwijs

Waar mogen ze je ’s nachts voor

goed.

wakker maken? Het nieuws dat diabetes te genezen is. Ik kan er

Jouw ultieme zaterdagavond?

goed mee leven maar het zou wel

Eerst met vrienden een terrasje

makkelijker zijn.

pakken en wat eten. Daarna een leuke tent opzoeken om te dansen,

Over tien jaar? Dan hoop ik mijn

afsluiten in een karaokebar en nog

eigen bedrijfje te hebben, maar dat

iets lekkers eten.

kan zomaar weer totaal veranderen.

Jouw wens? Na mijn opleiding een

Ik zie wel wat op mijn pad komt.

Beste tip over diabetes ooit?

Zeeland en Noord en Zuid Amerika,

Waaraan heb je een ontzettende

aan te gaan!

zonder constant rekening te hoeven

hekel? Mensen die zich anders

houden met mijn suiker.

voordoen dan ze zijn.

Met wie zou 24 uur willen door-

Je favoriete boek, film, cd? En

want leven met diabetes is niet altijd

brengen? Lauren Verster! Ze staat

waarom? Boek: Mila 18 van Leon

makkelijk.

tijd reizen door Australië, Nieuw-

Blijf je leven leven. Durf uitdagingen

Advies aan je ouders, leraren of vrienden? Benadruk de successen,

Lees meer over Nick op www.changingdiabetes.nl/youngvoices Diactueel NR3 - 2012

37

dia-weetjes Lezen over afvallen en langer jong blijven

V

oor het boek ‘De Voedselzandloper’ heeft arts onder-

zoeker Kris Verburgh recentelijk wetenschappelijk

onderzoek op het gebied van voedsel en verouderings-

processen geanalyseerd. Volgens Verburgh, gefascineerd door het verouderingsproces, is gezond eten essentieel voor het jong houden van het lichaam en ter voorkoming van ziektes, waaronder diabetes type 2. Hij beschrijft de gezondheidseffecten van voeding, kruiden en mineralen.

Zijn ‘Voedselzandloper’ wijkt af van de bekende ‘schijf van vijf’ en laat vooral zien hoe we volgens hem ongezonde

Banaan beter dan sportdrankje

U

it Amerikaans onderzoek blijkt dat een banaan eten voor en na het sporten de

prestatie even goed ondersteunt als het

voeding kunnen vervangen door gezonde alternatieven.

drinken van speciaal ontwikkelde, suikerrijke

Het boek leest makkelijk en is zeker interessant maar moet

sportdranken. Bananen bevatten niet alleen

wel met een kritische blik gelezen worden. Sommige conclusies lijken erg optimistisch. Zo zouden vrouwen die elke dag een handvol walnoten eten maar liefst 45% minder kans hebben op hart- en vaatziekten.

gezondere suikers, maar ook antioxidanten, vezels en kalium. Bananen zijn gezonder en bovendien goedkoper.

De Voedselzandloper, Kris Verburgh, uitgeverij Bert Bakker,

Schrapt u het sportdrankje? Zorg dan wel

366 p, € 17,95.

voor een extra flesje water om uw vocht op peil te houden.

sudoku Sudoku Vul de cijfers 1 t/m 9 in. Elk cijfer mag maar één keer in elke rij, elke kolom en elke zone ingevuld worden. Lees de oplossing van boven naar beneden in de gekleurde hokjes. Veel puzzelplezier.

Stuur de oplossing voor 15 december naar: Mediq Direct Diabetes, postbus 211, 6900 AE Zevenaar of info@diactueel.nl.

Onder de winnaars verloten we een bioscoopbon van € 25,De winnaar van de sudoku uit het vorige nummer van Diactueel is Marie Louise Akkermans uit Made

38

Diactueel NR3 - 2012

Diabetes Fonds Benefietconcert

A

an de vooravond van de landelijke collecteweek van het Diabetes Fonds vindt op 27 oktober het

Actiekorting Mediq Direct Diabetes steunt het concert en biedt lezers

25ste Benefietconcert plaats in De Grote Kerk te

van Diactueel kaarten aan tegen gereduceerd tarief van

Naarden. Petra Berger, Jan Vayne en de twintigman

€ 12,50 per kaart i.p.v. €1 5,00 in de voorverkoop

tellende ‘The Martin Mans Formation’ verzorgen dit

(kortingscode: MD.1225). Aan de kassa betaalt u € 17,50.

jubileumconcert. Zij brengen een programma ten gehore

Hier is de kortingscode niet geldig. Voor kaartverkoop:

voor elk wat wils. Deze combinatie is al zeer succesvol in

www.concertdiabetesfonds.nl of (035) 691 40 61.

de serie Kathedraalconcerten.

Nieuw: een intelligente bloedglucosemeter

D

it najaar introduceert LifeScan een

sen aan maaltijden en andere activiteiten.

nieuwe bloedglucosemeter: de

De OneTouch® Verio® IQ is gebruiksvrien-

OneTouch® Verio® IQ. Deze meter bevat een

delijk en heeft kleurcodes voor te hoge en te

Verio® PatternAlert™. Deze technologie

lage waarden. Zodra een teststrip wordt

helpt mensen met diabetes om snel en

ingebracht wordt het kleurenscherm en de

eenvoudig trends (patronen) in hoge en

bovenkant van de meter verlicht, zodat ook

lage glucosewaarden te signaleren, zodat

in het donker getest kan worden. En niet

ze maatregelen kunnen treffen om deze in

onbelangrijk: de OneTouch® Verio® IQ ziet er

de toekomst te voorkomen. Hoge en lage

erg mooi uit en bevat een milieuvriendelijke

trends worden weergegeven op het

oplaadbare batterij.

scherm met berichten als: “Het lijkt erop dat uw glucose rond deze tijd LAAG is.”

Bel voor meer informatie naar Mediq Direct

De meter is speciaal ontworpen voor

Diabetes 0800 - 022 18 58 of ga naar uw

mensen die zelf hun insulinedosis aanpas-

Mediq Apotheek.

Diactueel NR3 - 2012

39

Go Accu-Chek Mobile! 速

ACCU-CHEK, ACCU-CHEK MOBILE en FASTCLIX zijn handelsmerken van Roche. 息 2012 Roche

Ruil nu gratis* uw Accu-Chek速 Compact Plus om voor de Accu-Chek Mobile.

Stripvrij: 50 testen op een doorlopende tape Simpel: meten in slechts 4 stappen Slim: maakt meten eenvoudig, overal en altijd

Ontdek wat mogelijk is.

* Mediq biedt u de mogelijkheid om kosteloos kennis te maken met dit nieuwe systeem bij een minimale bestelling van 2 cassettes Accu-Chek速 Mobile.

Vraag ernaar in uw Mediq Apotheek of bel naar Mediq Direct Diabetes via 0800 - 022 18 58