ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΩΝ
ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ
εκ της σύνταξης
Tευχοσ 19, Σεπτεμβριοσ 2014
Ένας κόσμος που αλλάζει...
Ο ακτιβισμός της πολυθρόνας και η εξατομίκευση των αιτημάτων του Γιάννου Κατσουρίδη
Έχει πολλαπλώς και πολλάκις διαπιστωθεί ότι η κυπριακή κοινωνία παρουσιάζει συμπτώματα πλήρους ατομικισμού, κυνισμού απαξίωσης των συλλογικοτήτων και ειδικά των πολιτικών θεσμών. Η πολιτική και κομματική αποστασιοποίηση και απαξίωση καταγράφονται σε σειρά ερευνών τα τελευταία χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα αποτελεί την πληρέστερη ίσως τέτοια έρευνα και ένα πολύτιμο εργαλείο στην προσπάθεια για αναγνώριση και κατανόηση των κοινωνικών πραγματικοτήτων, φαινομένων και τάσεων. Το κυριότερο χαρακτηριστικό που καταγράφεται στα τελευταία κύματα της έρευνας αυτής στην Κύπρο, η οποία διεξάγεται ανά διετία, είναι η ουσιαστική αποχή των πολιτών από τις μορφές πολιτικής συμμετοχής που διερευνώνται. Σε καμιά από τις επτά μορφές δράσης (π.χ. συμμετοχή σε διαδηλώσεις, εργασία σε κόμματα, κτλ.) που καταμετρήθηκαν στις τελευταίες τρεις έρευνες (2008, 2010 και 2012) το ποσοστό αυτών που απάντησαν θετικά δεν ξεπερνά το 10%, με μια μόνο σημαντική εξαίρεση: την προσωπική επαφή με κάποιο πολιτικό ή κυβερνητικό αξιωματούχο, η οποία κυμαίνεται μεταξύ 15-20%. Το υψηλό ποσοστό που καταγράφει αυτή ειδικά η μορφή πολιτικής συμμετοχής, ερμηνευμένο
μέσα στις σύγχρονες συνθήκες φανερώνει την ανάδυση (ή διαιώνιση και κυριαρχία) ενός νέου πλέγματος στάσεων, αντιλήψεων και πολιτικών συμπεριφορών. Το κυριότερο γνώρισμα αυτής της νέας εποχής είναι ο ακτιβισμός της πολυθρόνας -ή του Facebook αν προτιμάτε - και η εξ’ ατομίκευση των πολιτικών διεκδικήσεων και των πολιτικών αιτημάτων. Η εποχή κατά την οποία τα αιτήματα τίθονταν κατά τρόπο συλλογικό και οργανωμένο φαίνεται να την διαδέχεται μια εποχή της οποίας το κυριότερο χαρακτηριστικό είναι η αποστροφή από μορφές συλλογικής δράσης και η ατομική επιθυμία για υπερκερασμό του συνόλου δια της πλαγίας και πολλές φορές μη νόμιμης οδού. Ανεξαρτήτως των αιτίων, η κυπριακή κοινωνία βιώνει φαινόμενα τα οποία παρουσιάστηκαν ήδη σε πολλές χώρες της Ευρώπης στα προηγούμενα χρόνια και που εκκολάπτονταν και στη Κύπρο. Αυτό που παραξενεύει είναι η ταχύτητα με την οποία εκδηλώνεται το φαινόμενο στην Κύπρο, μια χώρα με παραδοσιακά υψηλή κομματική ταύτιση και πολιτικοποίηση.
Νέες εκδοσεις ΠΡΟΜΗΘΕΑ βλ. οπισθόφυλλο
περιεχόμενα • Ένας κόσμος που αλλάζει • Ρολάνδος Κατσιαούνης: Κορυφαίος ιστορικός, ερευνητής και επιστήμονας • Αντιμετώπιση της Ρητορικής, Συμπεριφορών και Εγκλημάτων Μίσους στην Κύπρο • Πριν την ισραηλινή επιδρομή στη Γάζα: Η «ειρήνη» που προετοίμασε τον πόλεμο • Βιβλιοπαρουσίαση • Η ισραηλινή στρατιωτική επιθετικότητα πρέπει να τερματιστεί • Εκδόσεις ΠΡΟΜΗΘΕΑ
συντακτική επιτροπή
Γιάννος Κατσουρίδης Κώστας Γουλιάμος Κωστάκης Κωνσταντίνου Σωτηρούλα Γιασεμή
Ινστιτούτο Ερευνών ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ
Ανδρέα Παπακώστα 1, 1037 Καϊμακλί, Λευκωσία, Κύπρος τηλ.22432111, φαξ.22432112 www.inep.org.cy / info@inep.org.cy
Ρολάνδος Κατσιαούνης Κορυφαίος ιστορικός ερευνητής και επιστήμονας
O Δρ. Ρολάνδος Κατσιαούνης, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΠΡΟΜΗΘΕΑ, έφυγε πρόωρα από τη ζωή τον περασμένο Ιούνιο, αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στην κυπριακή ιστοριογραφία. Ο Ρολάνδος Κατσιαούνης υπήρξε καταξιωμένος ιστορικός με έργο που ξεπερνά τα στενά όρια της μικρής μας πατρίδας. Ο Ρολάνδος Κατσιαούνης μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους κορυφαίους Κύπριους ιστορικούς ο οποίος μάλιστα έγραψε ιστορία από την ανάποδη όσο και αν ακούεται αυτό παράξενο. Το έργο του Ρ. Κατσιαούνη ήταν αντισυμβατικό διότι το επίκεντρο του δεν ήταν η κυρίαρχη ιστοριογραφική προσέγγιση των ιστορικών, πολιτικών και κοινωνικών φαινομένων, αλλά η πρόσληψη τους μέσα από τον φακό των εργατικών και λαικών στρωμάτων. Ο Ρολάνδος Κατσιαούνης άφησε πίσω του ένα μεγάλο και πρωτοποριακό επιστημονικό έργο. Κορυφαία ανάμεσα στα πολλά του συγγράμματα ήταν το Labour, History and Politics in Cyprus during the second half of the nineteenth century και η Διασκεπτική 1946-48. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει ένα ακόμα κορυφαίο σύγγραμμα που αφορά στην ιστορία του ΚΚΚ-ΑΚΕΛ. Για να τιμήσει τη μνήμη του Ρολάνδου Κατσιαούνη το Δ.Σ. του Προμηθέα ανακοινωσε ήδη τα πιο κάτω: • Την πραγματοποίηση ενός επιστημονικού συνεδρίου προς τιμή του Ρολάνδου Κατσιαούνη. • Την καθιέρωση «ετήσιας διάλεξης ιστορίας Ρολάνδου Κατσιαούνη». • Την καθιέρωση «ετήσιου βραβείου ιστορικής, πολιτικής και κοινωνικής έρευνας Ρολάνδου Κατσιαούνη». Για το σκοπό αυτό θα συσταθεί ειδική επιστημονική επιτροπή που θα μελετήσει και θα ανακοινώσει τις λεπτομέρειες.
• Την ονομασία της μεγάλης ψηφιακής βάσης δεδομένων του Προμηθέα, η οποία θα δοθεί στη δημοσιότητα προς χρήση το ερχόμενο φθινόπωρο, σε «Ψηφιακό Αρχείο Σύγχρονης Πολιτικής και Κοινωνικής Ιστορίας Ρολάνδου Κατσιαούνη». Μια από τις τελευταίες δημόσιες παρεμβάσεις του Ρολάνδου Κατσιαούνη έγινε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου για την Κυπριακή Αριστερά την πρώτη Περίοδο της Αγγλικής Αποικιοκρατίας που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο το 2012. Κατά τη συζήτηση που διεξήχθη στο Συνέδριο, ο Ρολάνδος Κατσιαούνης ανέφερε τα εξής μιλώντας για την ιστορία και “πόσες” ιστορίες υπάρχουν: “Θεωρώ ότι γίνεται ένα λάθος κάποιες φορές να μιλούμε για την Ιστορία της Αριστεράς ωσάν να είναι κάτι το ξεχωριστό, ωσάν να μην είναι κομμάτι της ιστορίας της χώρας και υπάρχουν επομένως δύο ιστορίες. Υπάρχει η ιστορία της αριστεράς οπωσδήποτε. Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο που είναι η ιστορία της Κύπρου. Κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι αδύνατο να γραφτεί η ιστορία ενός κομμουνιστικού κόμματος έξω από τα πλαίσια της ιστορίας της χώρας και ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως την Κύπρο όπου το κομμουνιστικό κόμμα είναι τόσο μεγάλο και καθορίζει. Είναι αδύνατο να γράψει κάποιος την ιστορία του κομμουνιστικού κόμματος αν δεν κατέχει πολύ καλά και την ιστορία της Κύπρου. Θα δώσω ένα παράδειγμα για να δείξω σε ποιο βαθμό έχει φτάσει η στρέβλωση. Αναφέρομαι στο προηγούμενο βιβλίο ιστορίας του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο έγραφε: ‘Εθνικό Κίνημα’ και είχε 27 σελίδες οι οποίες ήταν όλες αφιερωμένες στο 1931 και μετά στην ΕΟΚΑ. Ακολουθούσε άλλο κεφάλαιο ‘Κοινωνικά Ζητήματα’. Εκεί γινόταν αναφορά στο κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου και στο ΑΚΕΛ. Τι θέλω να πω με αυτό το πράγμα; Ότι εθεωρείτο ότι εις ότι αφορά το αντιαποικιακό αγώνα, τον εθνικό αγώνα τον έκαναν άλλοι, βεβαίως αναγνωρίζεται και η συμβολή της αριστεράς, δεν την παραγνωρίζουν, εις ότι αφορά όμως μόνο τα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. Καταλήγω λέγοντας ότι, κατά την προσωπική μου άποψη, εάν σε αυτόν τον τόπο το ΑΚΕΛ έγινε τόσο μεγάλο είναι ακριβώς διότι μπόρεσε να συνδυάσει όχι μόνο το κοινωνικό αλλά και το εθνικο-απελευθερωτικό. Και ήταν αυτή η σύζευξη, αυτή η διπλή υπόσχεση που έδωσε στο αριστερό κίνημα αυτή του τη δύναμη.” Η ανακοίνωση, την οποία κατέθεσε ο Ρολάνδος Κατσιαούνης στο εν λόγω συνέδριο, και η οποία δεν περιλήφθηκε στον Τόμο των Πρακτικών του Συνεδρίου θα περιληφθεί σε προσεχή έκδοση του ΠΡΟΜΗΘΕΑ.
Αντιμετώπιση
της Ρητορικής, Συμπεριφορών και Εγκλημάτων Μίσους στην Κύπρο Το θέμα της ρητορικής και των εγκλημάτων μίσους είναι ένα θέμα το οποίο ενώ μπορεί εύκολα να εντοπιστεί στην Κυπριακή κοινωνία εντούτοις δεν του έχει δοθεί η απαραίτητη προσοχή. Οι κρατικοί και άλλοι φορείς που έχουν επιχειρήσει στο παρελθόν να αγγίξουν το θέμα δεν έχουν καταφέρει, μέχρι σήμερα τουλάχιστον κάτι ουσιαστικό, ενώ στο πεδίο της έρευνας το θέμα παραμένει σχεδόν άθικτο. Το Ινστιτούτο Ερευνών ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, έχει αναλάβει μελέτη με τίτλο «Αντιμετώπιση της ρητορικής και των εγκλημάτων μίσους» κάτω από το πρόγραμμα “EEA Grants” η οποία στοχεύει στην καταγραφή εκφράσεωνμίσους απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, τόσο στην Ελληνοκυπριακή όσο και στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Σύμφωνα με αναλύσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς, οι συμπεριφορές μίσους εναντίον κοινωνικών ομάδων στηρίζονται στα στερεότυπα. Τα στερεότυπα δημιουργούν προκαταλήψεις έναντι των ομάδων αυτών οι οποίες προκαταλήψεις στις σύγχρονες κοινωνίες, εκφράζονται με δύσπιστη, επιφυλακτική, καχύποπτη, υποτιμητική, εχθρική και σε κάποιες περιπτώσεις, εγκληματική συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνικής ομάδας προς τα μέλη μιας άλλης. Μέσα σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον, το κάθε άτομο διαμορφώνει την δική του κοινωνική ταυτότητα κυρίως σε σχέση με κοινωνικές ομάδες και κατηγορίες. Το κάθε άτομο προσδιορίζει τον εαυτό του ως μέλος κάποιας κοινωνικής ομάδας. Ανάλογα λοιπόν με την ομάδα στην οποία το άτομο κατατάσσει τον εαυτό του, σχηματίζει θετικά ή αρνητικά στερεότυπα και προκαταλήψεις για άλλες ομάδες. Τα κοινωνικά στερεότυπα αποδίδουν στα άτομα κάθε κοινωνικής ομάδας τα ίδια χαρακτηριστικά. Με αυτό τον τρόπο διαχωρίζονται οι κοινωνικές ομάδες οι οποίες ανάλογα με τον συσχετισμό των κοινωνικών δυνάμεων, παίρνουν τη θέση που τους
«αναλογεί» στην κοινωνική ιεραρχία. Ένα μέλος μιας ομάδας θεωρείται ουσιαστικά όμοιο με τα άλλα και ως τέτοιο αντιμετωπίζεται από τα μη μέλη της ομάδας. Οι όποιες διαφορές που τυχόν υπάρχουν παραβλέπονται τόσο από τα μέλη της ίδιας της ομάδας όσο και από τα άτομα εκτός αυτής. Ανάλογα με τη θέση που έχει στην κοινωνική ιεραρχία, η κάθε ομάδα αντιμετωπίζει και τις υπόλοιπες: πλεονεκτικά ή μειονεκτικά. Οι ομάδες που βρίσκονται «ψηλότερα» στην κοινωνική κλίμακα, οι κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες, καταφέρνουν να επιβάλουν τις δικές τους προκαταλήψεις ως επικρατούσα άποψη και μέσω αυτής της διαδικασίας καταφέρνουν να διατηρήσουν τα κοινωνικά προνόμια τα οποία σηματοδοτούν την κοινωνική τους υπεροχή. Οι άνθρωποι γίνονται στόχος συμπεριφορών και εγκλημάτων μίσους εξαιτίας της φυλής, της θρησκείας, της σεξουαλικής προτίμησης . Άτομα με νοητικές ή φυσικές αναπηρίες ή μετανάστες είναι επίσης συχνά θύματα τέτοιων πράξεων. Τα κίνητρα για συμπεριφορές ή εγκλήματα μίσους είναι πολλές φορές συνδυασμένα και με άλλους παράγοντες. Ένα έγκλημα μίσους μπορεί για παράδειγμα να έχει να κάνει και με οικονομικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση των μεταναστών οι οποίοι γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι για το φαινόμενο της ανεργίας ή με θρησκευτικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα το αμάρτημα που πολλοί θεωρούν ότι διαπράττουν οι ομοφυλόφιλοι. Στα πλαίσια της μελέτης που αναλάβαμε, πρόκειται να ερευνήσουμε κατά πόσο εκδηλώνονται συμπεριφορές και εγκλήματα μίσους στην Κυπριακή κοινωνία και σε ποιο βαθμό έναντι τριών κοινωνικών ομάδων: των μεταναστών, των ΛΟΑΤ ατόμων, των Τουρκοκυπρίων στην Ελληνοκυπριακή κοινότητα και των Ελληνοκυπρίων στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα.
Πριν την ισραηλινή επιδρομή στη Γάζα Η «ειρήνη» που προετοίμασε τον πόλεμο του Γιώργου Κουκουμά
Από τις 8 Ιουλίου μέχρι την επίτευξη εκεχειρίας στις 26 Αυγούστου, η αποκλεισμένη Γάζα, δεχόταν αεροπορικές και χερσαίες επιθέσεις από τον ισραηλινό στρατό. Σύμφωνα με την Παλαιστινιακή Αρχή, μέχρι τις 27 Αυγούστου οι νεκροί είχαν φτάσει τους 2143, εκ των οποίων 577 παιδιά, οι τραυματίες τους 11230 και οι εκτοπισμένοι τις 445.000. Το Ισραήλ είχε 64 νεκρούς στρατιώτες. Η ισραηλινή κυβέρνηση Νετανιάχου ισχυρίστηκε ότι ο στόχος της επιχείρησης «Protective Edge» ήταν «η καταστροφή των υπόγειων τούνελ που διατηρεί η Χαμάς στη Γάζα» και η «αποκατάσταση της ασφάλειας των Ισραηλινών που ζουν κάτω από τα πυρά των ρουκετών της Χαμάς». Τι ήταν πραγματικά αυτό που πυροδότησε την ισραηλινή επίθεση; Τα γεγονότα της χρονιάς που πέρασε ιχνογραφούν το χρονικό που κατέληξε στη νέα φονική επιδρομή του Ισραήλ. Κομβικό σημείο της περασμένης χρονιάς ήταν η 30η Ιουλίου 2013 όταν,μετά από μακρά διακοπή, ανακοινώθηκε η επανέναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ. Η αποδοχή από μέρους του Νετανιάχου να μπει σε συνομιλίες ήταν ουσιαστικά αποτέλεσμα πιέσεων. Τόσο ο ίδιος όσο και τα κόμματα του δεξιού κυβερνητικού συνασπισμού ανήκουν στην σχολή που, όχι μόνο δεν υποστηρίζει τον τερματισμό της κατοχής και την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, αλλά πρεσβεύει την εμβάθυνση της κατοχής. Αυτό υλοποιείται ποικιλοτρόπως: Με το βίαιο ξεριζωμό των Παλαιστινίων και τον συνεχή εποικισμό των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών στη Δυτική Όχθη. Με την πολιτική «εξεβραϊσμού» της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, την ώρα που αυτή προορίζεται να γίνει η πρωτεύουσα του παλαιστινιακού κράτους. Με τη συνέχιση του αποκλεισμού της Γάζας. Με την εξαθλίωση των Παλαιστινίων και τις καθημερινές βιαιότητες των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας και των εποίκων. Στόχος είναι να καμφθεί η παλαιστινιακή αντίσταση αλλά κυρίως να διαμορφωθούν τέτοια τετελεσμένα επί του εδάφους που θα καταστήσουν πρακτικά ανέφικτη τη λύση δύο κρατών και την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Η προηγούμενη περίοδος χαρακτηρίστηκε από την άσκηση διεθνών πιέσεων προς το Ισραήλ, ιδιαίτερα στο ζήτημα του εποικισμού των παλαιστινιακών εδαφών, για το οποίο μέχρι και οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να προβούν σε συστάσεις –φραστικές βέβαιαπρος το Ισραήλ. Η ΕΕ πέρα από την καταδίκη των εποικισμών, προχώρησε, χωρίς βέβαια να διακόπτει τους εμπορικούς δεσμούς με το Ισραήλ, στον αποκλεισμό από ευρωπαϊκά προγράμματα και χρηματοδοτήσεις των ισραηλινών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στους εποικισμούς. Παράλληλα, στο εσωτερικό του Ισραήλ καταγραφόταν ρεύμα υπέρ των διαπραγματεύσεων. Ο Νετανιάχου αναγκάστηκε λοιπόν να μπει στις συνομιλίες. Από την πρώτη στιγμή βέβαια, επεδίωκε τη διακοπή τους, με τρόπο όμως
που η ευθύνη θα φορτωνόταν στην παλαιστινιακή πλευρά. Έτσι, ενώ διαπραγματευόταν με τους Παλαιστίνιους, την ίδια ώρα προέβαινε σε ενέργειες με σκοπό να εξωθήσει τον Μαχμούτ Αμπάς να αποσυρθεί από τις συνομιλίες. Ο ρυθμός ανέγερσης εποικισμών σχεδόν πενταπλασιάστηκε. Σύμφωνα, με τα στοιχεία του Τμήματος Διαπραγματεύσεων της PLO, την περίοδο Ιούλη 2013 - Απρίλη 2014 προωθήθηκαν σχέδια για την ανέγερση 14000 οικιστικών μονάδων και εγκατάσταση 55 χιλιάδων νέων εποίκων. Υπολογίζεται ότι συνολικά οι έποικοι στη Δυτική Όχθη ξεπέρασαν τις 515 χιλιάδες, ήδη από το 2011. Αυτή η επέκταση του εποικισμού δεν (μπορεί άλλωστε να) γίνεται ειρηνικά αλλά με τη βίαιη απομάκρυνση των Παλαιστινίων από τις εστίες τους. Κατά την περίοδο των τελευταίων διαπραγματεύσεων, οι Παλαιστίνιοι μέτρησαν 61 νεκρούς (συμπεριλαμβανομένων παιδιών και γερόντων), 1054 τραυματίες από ισραηλινά πυρά ενώ επιπρόσθετα συνελήφθηκαν 3674 Παλαιστίνιοι, κατεδαφίστηκαν 508 κτήρια και 900 Παλαιστίνιοι εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους. Καταγράφηκαν, ακόμα, 660 επιθέσεις από Ισραηλινούς έποικους – που κατά κανόνα μένουν ατιμώρητοι- οι οποίες περιλαμβάνουν από ξερίζωμα γεωργικών καλλιεργειών μέχρι βανδαλισμούς σε τεμένη και εκκλησίες. Την ίδια ώρα, πρωτοκλασάτοι υπουργοί του Ισραήλ διακήρυτταν ότι δεν πρόκειται να αποδεχτούν ούτε πάγωμα των εποικισμών, ούτε ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Ο ίδιος ο Νετανιάχου δήλωνε ότι «θα συνεχίσουμε, με το ένα χέρι να πολεμούμε την τρομοκρατία και να πλήττουμε τους τρομοκράτες, και με το άλλο χέρι να ενισχύουμε τους εποικισμούς». Η στασιμότητα στις συνομιλίες λοιπόν ήταν αναπόφευκτη. Το νέο χτύπημα στην ειρηνευτική διαδικασία ήρθε όταν το Ισραήλ αθέτησε τη δέσμευση που ανέλαβε κατά την έναρξη των συνομιλιών (αλλά και 20 χρόνια, πριν κατά τις «Συμφωνίες του Όσλο») για απελευθέρωση -σε τέσσερις φάσεις-104 Παλαιστίνιων κρατουμένων. Σύμφωνα με τα ισραηλινά στοιχεία, πάνω από 5000 Παλαιστίνιοι κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές, συμπεριλαμβανομένων 200 ανήλικων, αλλά και εκλεγμένων Παλαιστίνιων αξιωματούχων. Γύρω στους χίλιους είναι καταδικασμένοι σε ποινές από 20ετή κάθειρξη μέχρι ισόβια, ενώ εκατοντάδες άλλοι –κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου- κρατούνται χωρίς δίκη. Όταν στα τέλη Μαρτίου λοιπόν, η ισραηλινή κυβέρνηση αρνήθηκε να προχωρήσει στην απελευθέρωση των τελευταίων 26 κρατουμένων, η Παλαιστινιακή Αρχή απάντησε με το δικό της τρόπο. Η Παλαιστινιακή Αρχή υπέβαλε αιτήσεις για να ενταχθεί σε 15 διεθνείς συμβάσεις. Οι Παλαιστίνιοι είχαν δεσμευτεί ότι δεν θα προέβαιναν σε τέτοια διεθνή διαβήματα ενόσω διαρκούσαν οι διαπραγματεύσεις. Μετά την ισραηλινή υπαναχώρηση όμως, η παλαιστινιακή πλευρά μπορούσε να αποδεσμευτεί και εκείνη από την υποχρέωσή της. Άλλωστε, η κίνηση των Παλαιστινίων ήταν μια ειρηνική πράξη, πλήρως συμβατή με το διεθνές δίκαιο. Οι συνομιλίες είχαν ουσιαστικά καταρρεύσει.
Εντούτοις, ο Νετανιάχου αντιμετώπιζε ακόμα περισσότερες δυσκολίες. Στις 24 Απριλίου, πάνω από 300 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι ξεκίνησαν απεργία πείνας, η οποία πήρε τέτοιες διεθνείς διαστάσεις, που προκάλεσε την αντίδραση ακόμα και του ΓΓ του ΟΗΕ. Την ίδια ώρα, όργανα του ΟΗΕ είχαν υπό εξέταση τις πρακτικές του Ισραήλ σε σχέση με τις κρατήσεις Παλαιστινίων. Μια νέα εξέλιξη θα έφερνε την ισραηλινή κυβέρνηση σε ακόμα δυσκολότερη θέση. Ήταν η συμφωνία συμφιλίωσης ανάμεσα στις δύο μεγάλες παλαιστινιακές παρατάξεις –τη Φατάχ και τη Χαμάςπου οδήγησε στο σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας υπό τον Μαχμούτ Αμπάς. Τα γεράκια του Ισραήλ αντέδρασαν προειδοποιώντας ότι δεν πρόκειται να διαπραγματευτούν με μια κυβέρνηση που περιλαμβάνει την τρομοκρατική Χαμάς ενώ ο Νετανιάχου κατηγόρησε τον Αμπάς ότι η συνεργασία με τη Χαμάς ήταν «συνέχεια της πολιτικής του να απορρίπτει την ειρήνη» (!). Όμως οι ισραηλινές κραυγές δεν ήταν μόνο μάταιες, αφού μέχρι και οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την παλαιστινιακή κυβέρνηση. Ήταν και βαθύτατα υποκριτικές, αφού όλο το προηγούμενο διάστημα η ισραηλινή ηγεσία ισχυριζόταν ότι άδικα διεξάγονταν διαπραγματεύσεις τη στιγμή που ο Αμπάς δεν εκπροσωπεί τους Παλαιστίνιους που ζουν στη Γάζα υπό τη Χαμάς, αλλά μόνο τη Δυτική Όχθη. Όταν όμως, ο Παλαιστίνιος Πρόεδρος σχημάτισε κυβέρνηση όλων των Παλαιστινίων, το Ισραήλ τον κατηγορούσε ότι συνεργάζεται με τρομοκράτες. Πλέον γινόταν φανερό ότι το εμπόδιο στην ειρηνευτική διαδικασία ήταν η ισραηλινή πλευρά και ιδιαίτερα ο αδιάκοπος εποικισμός. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός βρισκόταν σε απομόνωση. Η απαγωγή των τριών Ισραηλινών εφήβων στη Χεβρώνα, στις 12 Ιουνίου, ήταν η ευκαιρία του Νετανιάχου να αντεπιτεθεί. Εξαπέλυσε αμέσως μια δρακόντεια επιχείρηση με μαζικές συλλήψεις, κέρφιου και δολοφονίες Παλαιστινίων. Καθόλου δεν έλαβε υπόψη ούτε την απερίφραστη καταδίκη της απαγωγής από την παλαιστινιακή ηγεσία, ούτε το γεγονός ότι η περιοχή της Δυτικής Όχθης όπου χάθηκαν οι τρεις έφηβοι είναι υπό ισραηλινό στρατιωτικό και πολιτικό έλεγχο, ούτε ότι οι παλαιστινιακές αρχές συνεργάστηκαν αμέσως με τις αντίστοιχες ισραηλινές για την εξιχνίαση του εγκλήματος. Για έντεκα μέρες το Ισραήλ βρισκόταν σε κατάσταση υστερίας που υποδαύλιζε ο ίδιος ο Νετανιάχου, ο οποίος είχε προδικάσει ότι «η Χαμάς ευθύνεται και η Χαμάς θα πληρώσει». Μετά τον εντοπισμό των σωρών των τριών νέων, αποκαλύφθηκε ότι οι ισραηλινές αρχές μάλλον γνώριζαν εξ αρχής ότι ήταν νεκροί, αλλά δεν το δημοσιοποίησαν προκειμένου να δικαιολογηθεί η κλιμάκωση των επιχειρήσεων. Δημοσιογράφος του ΒΒC αποκάλυψε ότι ο εκπρόσωπος τύπου της ισραηλινής αστυνομίας παραδέχθηκε ότι οι «απαγωγές δεν διαπράχθηκαν ούτε με διαταγές ούτε εν γνώσει της ηγεσίας της Χαμάς». Η φωτιά όμως είχε ήδη ανάψει. Άρχισαν οι πρώτες επιθέσεις σε βάρος Παλαιστινίων και
Αραβοϊσραηλινών από ακροδεξιές ισραηλινές ομάδες. Στις 2 Ιουλίου, εξτρεμιστές Ισραηλινοί έκαψαν ζωντανό ένα 16χρονο Παλαιστίνιο με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν ταραχές στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Στη δε Γάζα, την οποία η ισραηλινή αεροπορία είχε ήδη χτυπήσει 80 φορές από τη μέρα των απαγωγών, η Χαμάς απάντησε με εκτόξευση ρουκετών. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί, ότι το αντιπυραυλικό σύστημα του Ισραήλ «Σιδερένιος Θόλος» καταρρίπτει το 90% των ρουκετών που εκτοξεύονται από τη Γάζα. Σε κάθε περίπτωση, ο Νετανιάχου είχε πλέον βγει από τη γωνιά. Η διεθνής κοινότητα ξέχασε την στάση του στις συνομιλίες, τον εποικισμό και τους Παλαιστίνιους αιχμάλωτους που δεν ελευθερώθηκαν ποτέ. Επιπρόσθετα, η ισραηλινή κοινωνία ήταν σχεδόν καθολικά με το μέρος του, ζητώντας αίμα και εκδίκηση. Οι ΗΠΑ βρήκαν ξανά «επιχειρήματα» για να συγκαλύψουν το νέο μακελειό που θα διέπραττε ο στρατηγικός τους σύμμαχος. Άρχιζε έτσι η όγδοη -κατά την τελευταία δεκαετία- στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ εναντίον της Γάζας. Πέραν από το μακάβριο απολογισμό των θυμάτων, το Ισραήλ γράφτηκε στην Ιστορία για πρωτοφανή εγκλήματα όπως ο βομβαρδισμός καταφυγίων του ΟΗΕ ενώ γνώριζε ότι μέσα βρίσκονταν παιδιά, τα οποία σκοτώθηκαν στον ύπνο τους. Στα ίδια κατάστιχα έχει γραφτεί και η ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της κυπριακής κυβέρνησης), η οποία έσπευσε να καταδικάσει δριμύτατα τη Χαμάς τη στιγμή που για τα πολλαπλάσια θύματα των Παλαιστινίων εξέφραζε απλώς «βαθιά θλίψη». Δεν παρέλειψε ωστόσο να ζητήσει από το Ισραήλ να ασκεί «λελογισμένα» το «δικαίωμα του στην αυτοάμυνα»(Συμβούλιο Υπ. Εξωτερικών, 22 Ιουλίου). Πιο απροκάλυπτη ήταν η στάση των ΗΠΑ, οι οποίες δεν δίστασαν να προχωρήσουν σε ανεφοδιασμό του ισραηλινού στρατού κατά τη διάρκεια εκεχειρίας ενώ μεσούντος του μακελειού το αμερικανικό Κογκρέσο ενέκρινε χρηματοδότηση $225 εκατ. για ενίσχυση της στρατιωτικής μηχανής του Ισραήλ. Από της ίδρυσης του, το Ισραήλ έλαβε στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ ύψους $121 δις (που με την προσαρμογή του πληθωρισμού αντιστοιχούν σε $233 δις). Για το 2015, η κυβέρνηση Ομπάμα θα διαθέσει άλλα $3.1 δις σε στρατιωτική βοήθεια και $260 εκατ. σε διμερή εξοπλιστικά προγράμματα. Τέλος, οι ΗΠΑ που μαζί με την ΕΕ αναζητούν πυρηνικά όπλα σε κάθε γωνιά του πλανήτη, προσποιούνται ότι δεν βλέπουν το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ, το οποίο μάλιστα αρνείται να υπογράψει τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων. Βέβαια, όλα αυτά – όπως και ο επικίνδυνος ρόλος της Χαμάς (η οποία συνδέεται πολύπλευρα με τα σχέδια που έχει η Τουρκία και οι Μοναρχίες του Κόλπου για την ευρύτερη περιοχή) δεν μπορούν να αναλύονται σε ένα απλουστευμένο αφήγημα περί «δύο πλευρών». Στην πολύπαθη Παλαιστίνη, δεν υπάρχει «διένεξη δύο πλευρών» αλλά συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή, εποικισμός και πολιτική εθνοκάθαρσης από πλευράς ενός πάνοπλου Γολιάθ που έχει την εύνοια των ισχυρών του πλανήτη σε βάρος ενός μαρτυρικού, ουσιαστικά άοπλου, εξαθλιωμένου – αλλά πάντα αγωνιζόμενου – λαού
Βιβλιοπαρουσίαση Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ, ΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ Η ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΓΙΑΝΝΟΣ ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ
Η κυπριακή πολιτική ζωή αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες στην Ευρώπη, και συχνά προσελκύει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας. Στο βιβλίο του, ο Γιάννος
Κατσουρίδης ανιχνεύει την ιστορική εξέλιξη του κομματικού συστήματος της Κύπρου, και ιδιαίτερα την ανάπτυξη του Κομμουνιστικού Κόμματος, που αργότερα μετονομάζεται σε ΑΚΕΛ – το πρώτο επίσημα οργανωμένο πολιτικό κόμμα στο νησί. Μέσα στο βιβλίο αναλύεται η ιδιαιτερότητα του κόμματος, το οποίο αποτελούσε ένα πολιτικό κίνημα με συγκεκριμένο πρόγραμμα για ριζική μεταρρύθμιση που ερχόταν σε σύγκρουση τόσο με τη Βρετανική Αυτοκρατορία όσο και με το τοπικό κατεστημένο. Αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα και τέθηκε εκτός νόμου. Βασιζόμενος σε ποικιλία αρχειακών πηγών, ο συγγραφέας παρουσιάζει το κοινωνικό, θρησκευτικό, οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον στο οποίο το Κουμμουνιστικό Κόμμα, καθώς και η πολιτική της εργατικής τάξης λειτουργούσαν στο νησί, στο πλαίσιο μιας χώρας με ισχυρούς δεσμούς με την Τουρκία, τη Μεγάλη Βρετανία και την Ελλάδα. Το βιβλίο αποτελεί ένα σημαντικό βοήθημα / σύγγραμμα για τους μελετητές της ιστορίας της Κύπρου, των ευρωπαϊκών κομμουνιστικών κινημάτων και της βρετανικής αποικιοκρατίας στην περιοχή της Μεσογείου. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ο καθηγητής Robert Holland, του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του King ‘s College του Λονδίνου γράφει: «...Μια εξαιρετικά λεπτομερής, καινοτόμος και πειστική εξέταση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κύπρου από την ίδρυσή του το 1926 μέχρι το 1940. Αυτό το βιβλίο αποτελεί μια σημαντική συμβολή στη σύγχρονη κυπριακή ιστοριογραφία».
Η ισραηλινή στρατιωτική επιθετικότητα πρέπει να τερματιστεί Η ομάδα της Ενωτικής Αριστεράς/ Αριστεράς των Πρασίνων των Βορείων Χωρών έχει προωθήσει υπόμνημα για επείγουσα δράση για να σταματήσει η αιματοχυσία στη Γάζα
Υπό το φως της συνεχιζόμενης ανθρωπιστικής καταστροφής στη Λωρίδα της Γάζας, ως αποτέλεσμα της τελευταίας θανατηφόρας στρατιωτικής επίθεσης του Ισραήλ, η ομάδα της Ενωτικής Αριστεράς/ Αριστεράς των Πρασίνων των Βορείων Χωρών καλεί την ΕΕ να ενεργήσει άμεσα. Οι ευρωβουλευτές της Ενωτικής Αριστεράς/ Αριστεράς των Πρασίνων των Βορείων Χωρών προώθησαν υπόμνημα για να τεθεί ένα τέλος στην αιματοχυσία και έχουν καλέσει τους ευρωβουλευτές από άλλες ομάδες, καθώς και πολίτες από όλο τον κόσμο για να το προσυπογράψουν. Το υπόμνημα καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή να ενεργήσει επειγόντως για: • μια άμεση κατάπαυση του πυρός. • ασφαλή πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια και σε άμεση παροχή ιατρικών προμηθειών για το λαό της Λωρίδας της Γάζας. • μέτρα για να διασφαλιστεί ότι το Ισραήλ θα σεβαστεί τα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα και το ανθρωπιστικό δίκαιο, όπως ορίζεται από το άρθρο 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ.
• το πάγωμα της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ ενόσω το Ισραήλ συνεχίζει την παραβίαση των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας, τη συνέχιση των εποικισμών στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, και όλες τις ενέργειες που καταστρέφουν τη βιωσιμότητα της λύσης δύο κρατών. Οι ευρωβουλευτές απαιτούν επίσης όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ να εφαρμόσουν τις κατευθυντήριες γραμμές της 19ης Ιουλίου 2013 σχετικά με την επιλεξιμότητα των ισραηλινών φορέων και των δραστηριοτήτων τους στα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη από τον Ιούνιο του 1967, σχετικά με χορηγίες και χρηματοοικονομικά μέσα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ από το 2014 και μετά, μέσω της απαγόρευσης εισαγωγής στην ΕΕ ισραηλινών προϊόντων που παράγονται σε παράνομους ισραηλινούς οικισμούς στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παράλληλα, χαιρέτισε τη θέση του Συμβουλίου: “ότι ο μόνος τρόπος για την επίλυση της σύγκρουσης είναι μέσω μιας συμφωνίας που τερματίζει τη κατοχή που ξεκίνησε το 1967”, και ότι “η διατήρηση της βιωσιμότητας μιας λύσης δύο κρατών” πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραιότητα.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ
Κείμενα Πολιτικής 5,6,7
Νέα Έκδοση: Παραδίδεται στην κυπριακή ιστοριογραφία μία πολύτιμη πηγή μελέτης όχι μόνο της ιστορίας του Αριστερού Λαϊκού Κινήματος της Κύπρου αλλά και της ίδιας της Κύπρου στον τελευταίο αιώνα. Γιατί η πορεία του ΚΚΚ-ΑΚΕΛ και του ευρύτερου Λαϊκού Κινήματος είναι στενά συνυφασμένη με την ιστορική πορεία της Κύπρου.
διαθέσιμο διαδικτυακά στο www.inep.org.cy