Wiele osób podejmujących badania pedagogiczne nie zawsze zdaje sobie sprawę z ogromu zadań, z jakimi wypadnie się im uporać w swej pracy naukowo-badawczej. Mam na myśli szczególnie studentów pedagogiki przygotowujących prace dyplomowe i magisterskie oraz młodszych pracowników nauki różnych dyscyplin pedagogicznych, a także osoby spoza środowiska naukowego piszące rozprawy doktorskie. Wszyscy oni znajdują się na ogół w szczególnej sytuacji. Polega ona na większej lub mniejszej dezorientacji co do niektórych przynajmniej wymagań stawianych badaniom pedagogicznym, łącznie z opracowaniem ich wyników. Powyższej dezorientacji może bezsprzecznie przeciwdziałać zapoznanie się z podstawowymi zasadami badań pedagogicznych, dostępnymi w obszernych opracowaniach metodologii tego rodzaju badań (por. S. Palka, 1998; T. Pilch, 1971, 1995; H. Muszyński, 1967, 1970; R. Wroczyński, T. Pilch, 1974; Z. Zaborowski, 1973). Pewną w tym pomoc zapewnia także przyswojenie sobie ogólniejszej znajomości (niejako „z lotu ptaka”) wymagań, jakie stawia się na ogół badaniom pedagogicznym. Znajomość taka nie może oczywiście zastąpić rozległych i należycie pogłębionych studiów metodologicznych. Może natomiast dostarczyć wstępnych wiadomości w tym zakresie i odpowiednio ukierunkować dalsze zdobywanie wiedzy metodologicznej dotyczącej badań pedagogicznych. W obecnym rozdziale omawia się lub tylko sygnalizuje najbardziej elementarne i zarazem najogólniejsze wymagania, o spełnienie których warto bezwzględnie zatroszczyć się w badaniach pedagogicznych. Wymagania te pozostają w ścisłym związku zwłaszcza z uświadomieniem sobie potrzeby tego typu badań i pogłębianiem swej wiedzy o ich podstawach metodologicznych oraz nabywaniem kompetencji w zakresie poprawności logicznej i językowej, a także z wystrzeganiem się popełniania błędów w badaniach pedagogicznych.
1. ŚWIADOMOŚĆ
POTRZEBY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH
Nieodzownym warunkiem należycie przygotowanych, przeprowadzonych i opracowanych badań pedagogicznych jest uświadomienie sobie ich znaczenia dla wzbogacenia dorobku naukowego pedagogiki. Bez spełnienia tego warunku badacz narażony jest na przysłowiowe „wywarzanie otwartych drzwi”, a więc na nikomu niepotrzebne badania. Dlatego niezbędna jest znajomość dotychczasowej
1. ŚWIADOMOŚĆ
POTRZEBY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH
15