KNJIGE KOJE PREPORUýUJEMO U prvom poglavlju je dat kratak istorijski pregled nastanka helikoptera, poþevši od Leonardove ideje o stvaranju leteüe mašine teže od vazduha pa do savremenih helikoptera danas, kao i pregled osnovne podele helikoptera. U drugom poglavlju dat je pregled opštih karakteristika strujnog polja, zakona održanja u integralnom obliku i vrtložnih teorema. Takoÿe su obraÿene i kinematske karakteristike fluidnih deliüa kao i promene koje se javljaju prilikom kretanja duž putanje u struji fluida, odnosno promene karakteristika fluidnog deliüa u strujnom polju pri kretanju saglasno definisanim zakonima. Treüe poglavlje obraÿuje pristup razlaganja strujnih polja sa posebnim osvrtom na razlaganje strujnog polja po Helmholtz-u i Biot-Savart-ov zakonu. U ovom poglavlju su definisane brzine indukovane vrtložnom duži kao i alternativne formule linijskih i kružnih vrtloga i vrtložnih površina. Takoÿe su postavljene i opšte integralne jednaþine za izraþunavanje trenutnih indukovanih brzina na rotoru kao i osnovne jednaþine vrtložnog sistema rotora. Postavljen je model asimtotskih aproksimacija noseüih vrtložnih linija i površina. Na osnovu saznanja da eksperimentalna ispitivanja ukazuju na bitnu razliku izmeÿu stacionarnog i nestacionarnog uzgona u þetvrtom poglavlju je prikazan model simulacije kretanja usamljenog vrtloga u blizini aeroprofila, pomoüu koga se može, korisreüi promenu položaja usamljenog vrtloga simulirati nestacionarni uzgon karakteristiþan za opstrujavanje helikopterskih lopatica. Ovaj model se zasniva na uvoÿenju usamljenog vrloga u blizini aeroprofila i njime se ispituje u kojoj meri izolovani vrtlog utiþe na promenu koeficijenta uzgona. Problem se najpre rešava preslikavanjem strujnog polja oko aeroprofila na strujanje oko cilindra a zatim se proširuje uvoÿenjem vrtloga koji promenom svog položaja nakon svakog trenutka vremena uspostavlja nepromenljivost položaja zaustavne taþke uslovljenu oslobaÿanjem vrtloga odredjenog intenziteta.
66
Istraživanja i projektovanja za privredu 8 /2005