voedselzekerheid Voor het probleem van mislukkende
van het voedselproductiesysteem in de afgelopen tientallen
oogsten en te lage opbrengsten moest een oplossing gevonden
jaren heeft namelijk geleid tot absoluut niet te accepteren on-
worden, zoveel was wel zeker. De komst van kunstmatige mest-
rechtvaardigheden. Terwijl het zeker is gelukt om de honger in
stoffen, rond het midden van de 19e eeuw in Duitsland, heeft
het Noord-Atlantische gebied uit te bannen geldt dat niet voor
daar heel veel aan bijgedragen. Opbrengsten namen geweldig
grote delen van de wereldbevolking. Het kernbegrip voor niet
toe en er kon ineens worden geteeld op voorheen onvruchtbare
alleen het kwantitatieve succes van de voedselproductie, maar
plekken. Het probleem van te lage opbrengsten per hectare is
tegelijk ook voor de honger in het zuidelijk halfrond is het
door de kunstmest opgelost.
stelsel van subsidies en de invloed van de grote marktpartijen
Het voorkomen dat oogsten mislukken heeft wat meer voeten
op de productie. Die beide factoren leiden tot overproductie in
in de aarde gehad. Oogsten mislukken door onverwachte
de rijke landen en tegelijk het ontwrichten van de agrarische
droogte. Voor de droge periodes zijn er beregenings- en ir-
systemen in de ontwikkelingslanden.
rigatiesystemen gekomen. Vooral in de laatste 50 jaar is het beïnvloeden van de vochtigheid van de bodem ook in Nederland
ander model De voedselproductie van dit moment leidt
meer dan gebruikelijk. Oogsten mislukken ook door ziektes
tot eenvormigheid van producten, vervlakking van smaak. Het
en parasieten die telkens weer de kop opstaken en die een
is niet duurzaam en sociaal onhoudbaar. De uitdaging voor
steeds groter risico gingen vormen door de schaalvergroting
Slow Food is om een model te ontwikkelen dat wèl rechtvaar-
die heeft plaatsgevonden - alweer de laatste 50 jaar. Een van de
dig is, wèl duurzaam, en dat bovendien gericht is op producten
eerste middelen die op ruime schaal werd toegepast is DDT.
met veel smaak. Het is begonnen met het project ‘Ark van de
In mijn jeugd was het goed voor werkelijk alles: de vlooien van
Smaak’, en dat was in zekere zin een ‘noodgreep’: productie-
de hond, de mieren in huis, de muggen, de beestjes in de tuin,
wijzen documenteren voordat ze misschien definitief verdwe-
en in een verstuivervliegtuigje werden ook hele provincies be-
nen zijn. De Presidia zijn bouwstenen voor de toekomst: ze
strooid. Het middel had toch ook wel een nadeel, zo bleek later:
tonen aan dat het model van kleinschaligheid economisch
het was echt giftig, ook voor de mens, en het was bovendien
toekomst heeft. Het vormen van Voedselgemeenschappen is
niet meer kapot te krijgen. Later heeft de industrie dan ook
een verdere stap om kleinschalige producenten te verbinden in
middelen ontwikkeld die veel specifieker zijn, en waarvan de
wat professor Han Wiskerke van de Wageningse Universiteit
giftigheid in een vrij korte tijd vervalt.
Robuuste regio’s noemt. Het wereldwijde netwerk van kleine
Slow Food for Thought
toekomst?
5
producenten, Terra Madre, is voor Slow Food het instrument Door al deze ontwikkelingen is inmiddels de beschikbaarheid
om alle initiatieven en ontwikkelingen aan elkaar te verbinden
van voedsel wel geborgd, althans in de Westerse wereld. De
en elkaar te laten versterken.
wereldbevolking is in de 20e eeuw buitensporig gegroeid, en
Ik wil er na al deze overwegingen voor kiezen om het woord
toch is er op dit moment, volgens de gegevens van de FAO,
ooit te zien in de toekomst: lekker, puur en eerlijk zoals Slow
twee keer zoveel voedsel als er nodig is. Het agrarisch model
Food dat omschrijft zal het criterium voor kwaliteit worden.
dat gevolgd is, zeker na de tweede wereldoorlog, moet dus wel
Ooit zullen we anders en beter eten dan nu. Er is geen ontko-
een doorslaggevend succes genoemd worden. Waar maakt
men aan.
Slow Food zich zorgen over? —
het huidige productiemodel heeft nadelen Volgens Slow Food is voedsel goed als het Lekker, Puur en Eerlijk is. Nog even voor wie het niet helemaal paraat heeft: Slow Food is een voorstander van voeding die niet alleen aangenaam is voor de zintuigen, maar die ook is geproduceerd zonder schade te berokkenen aan mens, dier en milieu, en bovendien ook zodanig dat sociale rechtvaardigheid is gewaarborgd. Laten we voor de verandering eens achteraan beginnen, met de eerlijke aspecten van ons voedselaanbod. Ik wil het wat breder trekken dan de vraag of alle betrokkenen bij het maken van ons litertje olijfolie wel rechtvaardig betaald zijn. De ontwikkeling
slfm-3 werkmodel-1.13.indd 5
Michael Pollan, An Omnivore’s Dilemma (Bloomsbury Publishing, 2006) Michael Pollan, In Defense of Food (Penguin Books, 2008) Paul Roberts, The End of Food (Houghton Mifflin Company, 2008) John Dickie, Delizia! (Nederlandse vertaling: Ambo, 2008)
09-06-2009 16:03:36