СВП 50 - ГОДИНИ 22
семето на книжевниот словенски збор
За големиот Ханс Магнус Енцесбергер од Германија, Македонија е толку богата и силна во просториите на својот дух. Тој рече: Доаѓајќи за првпат на „Струшките вечери на поезијата“, се убедив во тоа што можев да го претпоставувам дека Македонија е толку богата и силна во просториите на својот дух што организирајќи ја оваа врвна манифестација дава прекрасен прилог кон запознавањето на литаратурите и на поетите од светот. Го почувствував тоа и на отворањето на манифестацијата кога огромен број публика со големо интересирање го слушаше тој поетски церемонијал на визијата на зборот. Присуството на вистинските луѓе е најголема одбрана на постоењето и на смислата на поезијата Постојат претпоставки дека на крајот на деветтиот век во Охрид се ја вуваат словенските просветители и творци на сесловеската писменост Кирил и Методиј. Дали тоа било кога со себе го носеле семето на книжевниот сло венски говор, благодарение на кој се развија сите словенски јазици, литератури и култури? Константин, кој подоцна се замонашува и го добива името Кирил, роден е 826 или 827 година. Уште како мал пројавил наклоност кон науката и своето образование го стекнал во Цариград, во прочуената Магнаурска школа. По завршувањето на школувањето станува учител по филозофија, и бидејќи многу се истакнувал го добил епитетот Филозоф. Како високообразована и тален тирана личност на Кирил ќе му бидат доделувани многу тешки и одговорни
задачи од страна на византискиот двор. Прво бил испратен во мисија кај Сарацените (Арапите) во Багдад, која како и Хазарската и Моравската мисија претставувала дел од политичката програма на Византија, чијашто основна цел е да ги христијани зира Сарацените, Хазарите, моравските Словени, Бугарите, Русите и другите народи на исток и север од Византија, и да им ја наметне византиската цр ковна власт. Повод за познатата Моравската мисија на Кирил и Методиј било писмото на моравскиот кнез Ростислав до византискиот император Михаило III. Ростислав настојувал да ја осамостои и да ја зац врсти својата држава, Моравија, на која ў се зака нувала опасност од германското свештенство. За да ја отстрани опасноста тој побарал проповедници кои ќе го шират Христовото учење на словенски јазик. Византија ќе ја прифати неговата порака заш то германско-бугарскиот сојуз бил опасност и за Моравија и за безбедноста на Византија. Кирил и Методиј ја прифатиле оваа задача, но наишле на многу проблеми, а еден од нив е не мањето азбука на која би ги превеле најпотребните книги за богослужба. Константин, помогнат од Методиј, ја создал првата словенска азбука, глаго лицата, која содржи 38 букви. Во 863 година прис тигнале во Моравија, каде што отвориле голем број училишта и цркви во кои се ширела просветата на словенски јазик, а биле оспособени голем број нови учители. Латинскогерманското свештенство почнало да ги обвинува за ширење ерес, па затоа папата ги повикал во неговиот двор во Рим. На пат за Рим, Константин, Методиј и нивните ученици се задржале во Панонија, каде што ги удриле темелите на словенската писменост и во оваа земја. Пред да прис тигнат во Рим кратко се задржале во Венеција, каде што Константин, кој бил познат како добар филозоф и оратор, спорел со тријазичниците, односно со тие што се застапувале за ширење на Христовото учење само на грчки, еврејски и на латински јазик. Константин ги разбил обвинувањата велејќи дека секој народ има право на свој јазик. Во Рим, во 869 година папата Адријан ги „посветил словенските книги, што значи римската црква официјално ја признала словенската писменост“. Набргу потоа Кирил се разболел и умрел. По неговата смрт Методиј ја продолжил почнатата дејност, но бил постојано напаѓан и клеветен од герман ското свештенство и исцрпен од борбите со нив, од затворите и прогонствата умрел во 885 година. Кирил и Методиј врз основа на јазикот на македонските словени од околината на Солун го создале првиот литературен јазик за сите Словени, познат како старословенски или црковнословенски јазик, ја создале првата словенска азбука глаголицата, ги превеле првите книги на словенски јазик и преку ширењето на христијанското учење на словенски јазик ги удриле теме лите на словенската писменост и култура.
23 СВП 50 - ГОДИНИ