Παύλειος Λόγος τεύχος 110 by ΠΑΥΛΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΤΕΥΧΟΣ 110 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

λειτουργεί η

ΚΑΤΑΚΟΜΒΗ

ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ

ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ

ΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΤΕΛΕΙΤΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ

ά κ ι μ ο ν ο κ ν ι ώ ο ι σ ε τ α γ σ ύ ρ ε χ ενισ ιση των έχ ν υ σ τη

ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 23310 20951, 6945384355 ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ: ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401

σελ 4

σελ 6

σελ 8

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΟ ΘΡΟΝΙ ΤΗΣ ΣΤΟ ΒΕΡΜΙΟ του μον. Γερασίμου Μπεκέ

σελ 16 Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ του Αντωνίου Κολτσίδα

ΑΠΟ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΤΑΣ ΟΥΡΑΝΙΟΥΣ ΜΟΝΑΣ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή

σελ 20

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή ΜΕ ΠΑΡΡΗΣΙΑ του Αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

σελ 22 σελ 12

σελ 14

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ, ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ του Ευάγγελου Τσουκάρα

ΟΤΑΝ Η ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΤΡΑΓΟΥΔΑ ΤΗΝ ΚΥΡΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή

σελ 30

ETOΣ KΑ΄ TE YXOΣ 110 ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2014

ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων

ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Θεόδωρος Αναστασόπουλος ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια

σελ 24

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη

ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης

ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: gerbekes@yahoo.gr X E I P O Γ PA Φ A AΣXETΩΣ ΔHM OΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI ΣTPEΦONTAI

EΞΩΦYΛΛO Ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων μπροστά στη Εικόνα της Παναγίας Αγιοταφιτίσσης ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Από την υποδοχή της Εικόνας της Παναγίας Αγιοταφιτίσσης στην Αλεξάνδρεια

Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο Δ Ι Α Ν Ε Μ Ε ΤΑ Ι ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40 ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY website:

www.imverias.gr

�

†ΠΑΝΤ ΕΛΕΗΜΩΝ ἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καὶ Μητροπολίτης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας Πρὸς τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώστου ἐπαρχίας

«Κροτείτωσαν σάλπιγγες τῶν θεολόγων σήμερον, γλῶσσα δέ πολύφθογγος ἀνθρώπων, νῦν εὐφημείτω, περιηχείτῳ ἀήρ, ἀπείρῳ λαμπόμενος φωτί· Ἄγγελοι ὑμνείτωσαν τῆς Παρθένου τήν Κοίμησιν»

Παύλειος Λόγος

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

αράδοξη πρόσκληση ἀπευθύνει ὁ ἱερός ὑμνογράφος καί μέγας θεολόγος, ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, πρός τούς Ἀγγέλους καί τούς ἀνθρώπους. Παράδοξη καί δυσερμήνευτη. Γιατί πῶς εἶναι δυνατόν νά καλεῖ τούς θεολόγους νά σαλπίσουν χαρμόσυνα; Πῶς εἶναι δυνατόν νά παροτρύνει τούς ἀνθρώπους νά ἐπαινέσουν καί νά ἐγκωμιάσουν ἕνα γεγονός θλιβερό καί ὀδυνηρό, ὅπως ὁ θάνατος καί ὁ ἀποχωρισμός; Πῶς εἶναι δυνατόν νά ζητᾶ καί ἀπό τούς ἀγγέλους νά ὑμνήσουν τήν Κοίμηση τῆς Παρθένου; Παράδοξη ὄντως ἡ πρόσκληση, ἀλλά γιά ἐμᾶς τούς χοϊκούς ἀνθρώπους πού ἀγνοοῦμε τή δύναμη τοῦ Θεοῦ. Παράδοξη ὄντως γιά ὅσους δέν μποροῦν νά κατανοήσουν καί δέν θέλουν νά πιστεύσουν ὅτι γιά τήν Παναγία Παρθένο «νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι». Δέν ἰσχύουν οἱ κανόνες καί οἱ νόμοι τῆς φύσεως γι᾽ αὐτήν πού ἔγινε Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Δέν ἔχουν καμία δύναμη καί καμία ἐπίδραση σέ ὅ,τι τήν ἀφορᾶ καί σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τή ζωή της. Ἡ Κοίμηση τῆς Παναγίας δέν εἶναι σάν τήν Κοίμηση ἑνός ἁπλοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ἡ Κοίμηση τῆς Μητέρας τῆς Ζωῆς, αὐτῆς πού ἔδωσε ζωή στόν Ζωοδότη Χριστό· σ᾽ Αὐτόν πού μέ τόν δικό του θάνατο νίκησε τόν θάνατο καί χάρισε σέ ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος τή ζωή. Γι᾽ αὐτό καί δέν μπορεῖ νά συγκριθεῖ μέ τήν κοίμηση ὁποιουδήποτε θνητοῦ ἀνθρώπου. Γι᾽ αὐτό καί δέν μπορεῖ νά εἶναι αἰτία θλίψεως καί ὀδύνης, ἀλλά χαρᾶς καί πανηγύρεως.

Ἡ Κοίμηση τῆς Παναγίας καί ἡ εἰς οὐρανούς Μετάστασή της εἶναι ἀπόδειξη τοῦ θαύματος τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἀπόδειξη ὅτι ὁ Χριστός νίκησε τόν θάνατο ὄχι μόνο γιά τόν ἑαυτό του ἀλλά καί γιά ὅλους ἐμᾶς πού πιστεύουμε σ᾽ Αὐτόν, μέ πρώτη βεβαίως τήν Παναγία Μητέρα του, τήν ὁποία «τάφος καί νέκρωσις οὐκ ἐκράτησε». Ἡ Παναγία ὑπερβαίνει τόν θάνατο καί νικᾶ τή νέκρωση πού αὐτός προκαλεῖ, ἔχοντας νεκρώσει προηγουμένως τήν ἁμαρτία πού ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στόν θάνατο. Ἀφοσιωμένη στόν Θεό καί τίς ἐντολές του ἀπό βρέφους ἀποδεικνύεται ἡ Παναγία «ὑψηλοτέρα τῶν οὐρανῶν καί καθαρωτέρα λαμπηδόνων ἡλιακῶν» καί ὡς τέτοια δέν εἶναι δυνατόν νά κρατηθεῖ μέσα στόν τάφο καί νά παραμείνει δέσμια τοῦ θανάτου, ἀλλά ἀνέρχεται θριαμβευτικά στούς οὐρανούς γιά νά παρακαθήσει στά δεξιά τοῦ Υἱοῦ της, πρέσβειρα καί μεσίτρια τῶν ἀνθρώπων πρός τόν Θεό. Καί ὅταν ὁ θάνατος νικᾶται καί ὅταν ἡ ἁμαρτία συντρίβεται καί ὅταν ἡ ταπεινή Κόρη τῆς Ναζαρέτ ἀξιώνεται νά ἀνέλθει στόν οὐρανό γιά νά βρίσκεται γιά πάντα δίπλα στόν Υἱό της, τότε μόνο χαρά καί ἀγαλλίαση ταιριάζει, τότε μόνο ἔπαινος καί ἐγκώμια ἁρμόζουν, τότε δικαιολογημένα φωτίζεται ὁ οὐρανός, χαίρουν οἱ ἄγγελοι καί κροτοῦν χαρμόσυνα οἱ ἄνθρωποι. Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἱερός ὑμνογράφος ψάλλει θριαμβευτικά καί μᾶς παρακινεῖ: «Κροτείτωσαν σάλπιγγες τῶν θεολόγων σήμερον, γλῶσσα δέ πολύφθογγος ἀνθρώπων, νῦν εὐφημείτω, περιηχείτῳ ἀήρ, ἀπείρῳ λαμπόμενος φωτί·

Ἄγγελοι ὑμνείτωσαν τῆς Παρθένου τήν Κοίμησιν». Μαζί τους καί ἐμεῖς σήμερα, ἀδελφοί μου, τιμοῦμε τήν Κοίμηση τῆς Παναγίας μας. Τήν τιμοῦμε καί τήν πανηγυρίζουμε, γιατί ἄν μέ τήν ὑπακοή της στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τήν ὑποταγή της στό σχέδιό Του νά γίνει Μητέρα τοῦ Υἱοῦ Του ἄνοιξε γιά ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος τήν πύλη τῆς σωτηρίας, μέ τήν Κοίμηση καί τήν εἰς οὐρανούς Μετάστασή της διατηρεῖ τήν πύλη τοῦ οὐρανοῦ ἀνοικτή γιά ὅσους πιστεύουν στόν Υἱό της καί ἀκολουθοῦν τίς ἐντολές του. Διατηρεῖ τήν πύλη τοῦ οὐρανοῦ ἀνοικτή γιά ὅσους προσφεύγουν στήν χάρη της καί ἐπικαλοῦνται τή μεσιτεία της. Τιμῶντας καί πανηγυρίζοντας καί ἐμεῖς σήμερα, ἀδελφοί μου, τήν Κοίμηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἄς στρέψουμε τό βλέμμα μας στήν ἱερή μορφή της πού ἀντανακλᾶ τήν καθαρότητα τῆς ψυχῆς της καί τήν ἁγιότητα τῆς ζωῆς της, καί ἄς ἐμπνευσθοῦμε ἀπό αὐτήν γιά τήν καθημερινή μας ζωή, γιά τόν καθημερινό μας ἀγώνα, γιά τήν καθημερινή μας προσπάθεια νά ἐναρμονίσουμε τή ζωή μας μέ τό θέλημα τοῦ Υἱοῦ της. Καί ἄς τήν παρακαλέσουμε νά μᾶς ἐνισχύει στήν προσπάθειά μας μέ τίς πρεσβεῖες καί τή χάρη της. Διάπυρος πρός τήν ἐν δόξῃ ἀπό τῆς γῆς εἰς οὐρανούς μεταστᾶσαν Παρθένον εὐχέτης † Ὁ Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας Παντελεήμων Παύλειος Λόγος

Ο Ναός του Αγ. Αντωνίου πολιούχου Βεροίας του Αντωνίου Κολτσίδα

A´μέρος

Κτίσμα, διάκοσμος Ο ναός του Αγίου Αντωνίου κτίστηκε δίπλα στη μουριά όπου βρισκόταν για αιώνες πριν (από τον 9ο αιώνα) ο τάφος του Αγίου Αντωνίου (Άγιος Αντώνιος ο νέος, ο Βεροιεύς) το 1860, σύμφωνα με επιγραφή του νάρθηκα: «Ο Πάνσεπτος ούτος ναός, οικοδομηθείς το πρώτον εν έτει σω/τηρίω Α΄ ανωκοδομήθη το δεύτερον εκ βάθρων εν έτει ΑΩΞ΄ / επί αρχιερατείας κ. Θεοκλήτου του Βυζαντίου, επιμελεία των / επιτρόπων Αντωνίου Αυξεντίου Τσιουπελίδου, Αντωνίου / Μανουήλ Μπουλασίκη και Μαλούτα Θωμά Μάγ/ κου, αρχιτεκτονούντος του Σφέτκου Μπορντάνου». Μετά την ανέγερσή του το 1860, ο ναός του Αγίου Αντωνίου καταστράφηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1864, πυρκαγιά μάλιστα που θεωρήθηκε ότι την έβαλαν οι Βεροιώτες επίτροποι του ναού Μαλούτας και Τσούπελης επειδή ήθελαν να ενοχοποιήσουν το μητροπολίτη Θεόκλητο το Βυζάντιο, τον οποίο με δικές τους ενέργειες απέπεμψαν από τη Βέροια, αποδίδοντάς του την επαλήθευση της κατάρας του δεσπότη που εγκαταλείποντας τη Βέροια ένα χρόνο πριν από την εκδήλωση της πυρκαγιάς την καταράστηκε λέγοντας «Λίχνη και άνεμος να γίνη η Βέροια»! Στα 1898, ο νέος ναός του Αγίου Αντωνίου καταστράφηκε και πάλι από μεγάλη πυρκαγιά, η οποία σε μια νύχτα (της 4ης Φεβρουαρίου) τον έριξε σε ερείπια, αφήνοντας μόνο τα θεμέλιά του για να θυμίζουν το χώρο όπου ήταν κτισμένος. Σε εκείνη τη φοβερή καταστροφή η Ευδοξία Μαλακούση μαζί με άλλους συντοπίτες εισέβαλαν στον καιόμενο ναό και διέσωσαν τα Άγια Λείψανα του σκηνώματος του Αγίου Αντωνίου. Από την άλλη κιόλας μέρα σύσσωμη η ελληνική κοινότητα της Βέροιας προσέφερε τον οβολό της και με τη γενναία

Παύλειος Λόγος

χορηγία των 5000 τουρκικών λιρών της Ευδοξίας Μαλακούση (η αξία των μεταβιβασθέντων στον ιερό ναό του Αγίου Αντωνίου των τριών τσιφλικίων της που βρίσκοντα στην Μπρανιάτα, στο Μυλοβό και στο Χολεβά) κι αφού εντωμεταξύ εκδόθηκε και το σχετικό φερμάνι για την επανίδρυση του ναού, άρχισε η ανοικοδόμησή του. Ο νέος ναός του Αγίου Αντωνίου με την οικονομική συνδρομή και την εθελούσια προσωπική εργασία των Βεροιωτών και υπό την επίβλεψη των αρχιτεκτόνων Παιονίδη και Μητρέντσιου κτίστηκε σε 6½ περίπου χρόνια, τα δε εγκαίνιά του έγιναν στις 12 Σεπτεμβρίου του 1904. Αργότερα κτίστηκαν τα δυο κωδωνοστάσια, δημιουργήθηκε το πάρκο και το 1930 ηλεκτροφωτίσθηκε ο ναός και η πέριξ περιοχή και κατεδαφίστηκαν οι παλιές κατοικίες αναδεικνύοντας έτσι το ναό και τον περιβάλλοντα χώρο του. Στα τελευταία χρόνια, από το 1995 και μετά – επί αρχιερατείας του μητροπολίτη Παντελεήμονα – ο ναός ανακαινίσθηκε εκ νέου με ευρείας κλίμακα βελτιώσεις, προσθήκες και ανακατασκευές

(μαρμαρόστρωση του δαπέδου του ιερού Βήματος και του σολέα, κατασκευή και τοποθέτηση νέου τέμπλου, νέα αγιογράφηση κ.ά.).

Παράλληλα κτίσματα Επιτροπικό κτίριο Στο δυτικό τμήμα του ναού και πριν διαμορφωθεί η σημερινή οδός Κεντρικής και η πλατεία Αγίου Αντωνίου και στο χώρο του σημερινού περιβόλου του ναού και της Εμπορικής Τράπεζας υπήρχε το Επιτροπικό του Αγίου Αντωνίου (το «Επιτροπείο»), το οποίο κτί-

στηκε στα χρόνια 1872-1873 με τη δαπάνη των 48.148 γροσίων και το οποίο δεν υφίσταται σήμερα: Παραδοσιακό διώροφο κτίριο με υπόγειο, με βαριά μεγάλη ξύλινη κεντρική πόρτα, με μαρμάρινες σκάλες, με πλατιά ξύλινη σκάλα για τον επάνω όροφο και με μεγάλη σάλα και δωμάτια για αποθηκευτικούς χώρους, για διαμονή των νεωκόρων, για συνεδριάσεις της δημογεροντίας, για διοικητικές υπηρεσίες καθώς για την παρασκευή κεριών (κηροπλαστείο). Επίσης, στο δεύτερο όροφο στεγάζονταν τα γραφεία διαφόρων Σωματείων καθώς και προσωρινά το 1912 το Νηπιαγωγείο και το 1946 το Ημιγυμνάσιο της Βέροιας. Στα χρόνια 1923-1929 όλες οι διοικητικές υπηρεσίες του ναού του Αγίου Αντωνίου περιορίστηκαν στους χώρους του κάτω ορόφου και στον επάνω εγκαταστάθηκαν τα γραφεία της 10ης Μεραρχίας, τα οποία μεταστεγάστηκαν (το 1929) σε παλιά υπάρχοντα μικρά οικήματα στην πλατεία Ωρολογίου, στο χώρο όπου αργότερα κτίσθηκε η (σημερινή) Στρατιωτική Λέσχη. Στα χρόνια 1920-1940 σε δυο δωμάτια στον άνω όροφο του Επιτροπικού λειτούργησε το Ανώτερο Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο Βέροιας. Στα χρόνια 1945-1949 σε τμήμα του ισογείου του Επιτροπικού λειτούργησε ο Σταθμός Πρώτων Βοηθειών του τοπικού Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού της Βέροιας (ο οποίος προηγουμένως, και στα χρόνια 1942-1945, λειτουργούσε στο κτίριο της πρώην Τράπεζας Βέροιας, η οποία ήταν ιδιοκτησία Ισραηλινών Βεροιωτών).

και μέσα στα τότε βακούφια, κατασκευάστηκε στενόμακρο ισόγειο κτίριο που χρησιμοποιούνταν ως ξενώνας και χώρος σωφρονισμού ψυχασθενών, το «φρενοκομείο του Αγίου Αντωνίου». Το κτίριο αποφασίστηκε να κατασκευαστεί λόγω της πληθώρας των προσερχομένων διανοητικά πασχόντων για θεραπεία με την ευλογία του Αγίου Αντωνίου και λόγω του ότι δεν επαρκούσαν τα πέριξ ευρισκόμενα κελιά τα οποία αρχικά τους φιλοξενούσαν. Επιπλέον, τους ασθενείς τους συνόδευαν υποχρεωτικά συγγενείς τους για να τους περιποιούνται και ως εκ τούτου έπρεπε και εκείνοι να έχουν στέγαση. Έτσι, το 1920 επί της ποιμαντορίας του μητροπολίτη Καλλίνικου, αποφασίστηκε να ανεγερθεί το εν λόγω κτίριο, το οποίο, σύμφωνα με την εκπόνηση του σχεδίου του από τον αρχιτέκτονα της Θεσσαλονίκης Γιάκα προέβλεπε την κατασκευή 6 κελιών για τους φρενοβλαβείς και 16 χώρων - δωματίων για τους συνοδούς και προσκυνητές του ναού, λόγω όμως οικονομικών αδυναμιών του ναού κατασκευάστηκαν τελικά μόνο τα 16 δωμάτια. Στους ξενώνες του σωφρονιστηρίου (στο «τρελάδικο», όπως λεγόταν από τους Βεροιώτες) φιλοξενούνταν

διανοητικά καθυστερημένα άτομα από τη Βέροια και την ευρύτερη περιοχή διαδοχικά για 40 μέρες και κάτω από αυστηρή δίαιτα, στα χρόνια δε από τον Ιανουάριο του 1927 μέχρι τον Ιανουάριο του 1938, σύμφωνα με το «Βιβλίον Εισόδου και Εξόδου Προσκυνητών των Φρενοβλαβών» του Αρχείου του ναού του Αγίου Αντωνίου νοσηλεύθηκαν 1135 ασθενείς. Το σωφρονιστήριο λειτούργησε από το 1921 μέχρι το 1952, το οίκημα όμως παραμένει μέχρι σήμερα, χρησιμοποιούμενο σε διάφορες χρονικές περιόδους και: ως το οίκημα όπου λειτούργησε η Ιερατική Προπαρασκευαστική Σχολή Βέροιας το 19391940, ως ξενώνας στον εμφύλιο, ως κατηχητικό σχολείο, ως χώρος διατροφής απόρων παιδιών, και σήμερα ως κέντρο στήριξης με την παροχή φαγητού σε άπορες οικογένειες. Γνωστός δε παρέμεινε ο νεωκόρος του Αγίου Αντωνίου Γκαμπράνης, ο οποίος επέβλεπε τους ψυχασθενείς στους κοιτώνες και στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου κατά τον εκκλησιασμό, και μάλιστα τους πιο επικίνδυνους τους έδενε με αλυσίδες από τα πόδια με τους κρίκους που υπήρχαν στη βάση στις κολώνες του ναού (κρίκοι, κάποιοι από τους οποίους διασώζονται μέχρι σήμερα) και, ακόμα, τους περιδιάβαζε στον κήπο. Εξάλλου από την ενασχόλησή του αυτή με τους τροφίμους του ψυχιατρείου και ως «φύλακας τρελών», ήταν γνωστή η αναφορά για τους παράλογους και επίμονους «είσαι για τον Γκαμπράνη»!

Ξενώνας – Σωφρονιστήριο ψυχασθενών Στο βόρειο τμήμα του περιβόλου του ναού του Αγίου Αντωνίου (στα χρόνια που υπήρχε και το Επισκοπικό κτίριο) Παύλειος Λόγος

Ευχαριστιακή χρήση του Κόσμου

ι Πατέρες της Εκκλησίας μας διδάσκουν ότι ο Θεός είναι ο δημιουργός και κύριος του κόσμου. Όλα τα αγαθά ανήκουν στην αποκλειστική κυριότητα του Θεού και προορίζονται για τις ανάγκες όλων των ανθρώπων. «Για όλους δημιουργήθηκε η γη. Γιατί λοιπόν οι πλούσιοι αρπάζετε τη γη; Η φύση δε γνωρίζει πλούσιους, μήτε γενικά φτωχούς...», αναφέρει ο άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων. Τα αγαθά είναι του Θεού και επομένως προορίζονται για όλους τους ανθρώπους. «Ο πλούσιος του οποίου καρποφόρησαν οι αγροί (Λουκ. 16, 19), και εκείνος που ντυνόταν πολυτελή ρούχα (Λουκ. 16, 19), καταδικάστηκαν δικαίως, όχι γιατί αδίκησαν κάποιον, αλλά γιατί δεν πρόσφεραν (στους φτωχούς) από εκείνα που απέκτησαν. Ό,τι θησαυρίζει κανείς δεν του ανήκει· τα αγαθά είναι κοινά, γιατί προέρχονται από τα κοινά ταμεία των κτισμάτων του Θεού», αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Τα πάντα προέρχονται από το Θεό και συντηρούνται στο «Είναι» από την ενέργεια του Θεού. «Και όλα έγιναν για χάρη του ανθρώπου και για τη σωτηρία του. Γιατί ο Θεός ενώ δεν έχει ανάγκη από τίποτε, δημιούργησε για τους ανθρώπους τον ουρανό και τη γη και τα στοιχεία του κόσμου, προσπαθώντας να τους εξασφαλίσει μ’ αυτά την απόλαυση κάθε αγαθού», αναφέρει ο Μέγας 8 Παύλειος Λόγος

του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή Αντώνιος. Ο Θεός είναι Αυτός που κατέχει την απόλυτη κυριότητα του παντός ενώ ο άνθρωπος παραθεωρεί τη μεγάλη αλήθεια ότι η κτίση δόθηκε από το Θεό με ίδια δικαιώματα για κοινή χρήση από όλους τους ανθρώπους. Αναφέρει ο Μέγας Αντώνιος: «Ο αληθινός άνθρωπος φροντίζει να είναι ευσεβής και ευσεβής είναι εκείνος που δεν επιθυμεί τα ξένα πράγματα. Ξένα για τον άνθρωπο είναι όλα τα κτίσματα, και σαν εικόνα του Θεού που είναι, όλα τα περιφρονεί. Γίνεται ο άνθρωπος εικόνα του Θεού όταν ζει ορθά και θεάρεστα. Αυτό δεν μπορεί να γίνει, αν δεν απομακρυνθεί ο άνθρωπος από τις μέριμνες της ζωής». Τα αγαθά που υπάρχουν στον κόσμο έχουν μοναδικό ιδιοκτήτη το Θεό. Ο Θεός τα προσφέρει σε όλους και όχι σε μερικούς, με σκοπό να καλύψουν τις ανάγκες που αντιμετωπίζουν στην επίγεια ζωή. Κανένας δεν έχει δικαίωμα να ιδιοποιείται τα αγαθά του Θεού. Αντίθετα, αυτά προσφέρονται, για να χρησιμοποιηθούν εξίσου από όλους τους ανθρώπους, γιατί όλοι είναι ίσοι απέναντι στο Θεό. Ο Θεός τα έδωσε κοινά σε όλους τους ανθρώπους παρέχοντάς τους μόνο το δικαίωμα της χρήσεως, με σκοπό να καλύπτουν όλοι τις ανάγκες τους και όχι για να τα υποτάσσουν στην κατοχή και τη μόνιμη κτήση τους. Μέσα στην πατερική Θεολογία γίνεται διάκριση ανάμεσα στη χρήση και στην παράχρηση του κόσμου. Άλλο πράγμα η χρήση του κόσμου ως δημιούργημα και έργο του Θεού και άλλο η παράχρηση του κόσμου

μέσω του πλουτισμού και της κατανάλωσης. Κύρια αιτία που προκαλεί αυτή τη στάση απέναντι στον κόσμο και τα υλικά αγαθά είναι ότι ο άνθρωπος παραθεωρεί τη μεγάλη αλήθεια ότι η κτίση δόθηκε από το Θεό για κοινή χρήση από όλους τους ανθρώπους. Οι έχοντες υλικό πλούτο είναι απλώς διαχειριστές και οικονόμοι των αγαθών. Και ρωτάει ο Μέγας Βασίλειος: «Πες μου λοιπόν, τι σου ανήκει; Από που τα πήρες και τα έφερες στη ζωή σου;…Δεν ήρθες στον κόσμο γυμνός; Γυμνός δεν θα επιστρέψεις στη γη; Που τα βρήκες αυτά που έχεις τώρα; Αν πιστεύεις ότι στα χάρισε η τύχη είσαι άθεος, δεν αναγνωρίζεις τον δημιουργό, δεν νοιώθεις ευγνωμοσύνη γι’ αυτόν που στα έδωσε∙ αν όμως παραδέχεσαι ότι προέρχονται απ᾽ τον Θεό, πες μου για ποιο λόγο στα έδωσε; Μήπως είναι άδικος ο Θεός και μοιράζει άνισα τα απαραίτητα για τη ζωή; Γιατί εσύ είσαι πλούσιος κι εκείνος φτωχός; Όχι γι’ άλλο λόγο παρά για να ανταμειφτείς εσύ για την καλοσύνη και τη σωστή διαχείριση της περιουσίας, κι εκείνος για να κερδίσει τα μεγάλα έπαθλα της υπομονής». Δεν πρέπει οι πλούσιοι να χρησιμοποιούν για δική τους ωφέλεια, για δική τους απόλαυση τα υλικά αγαθά διότι απλώς είναι οικονόμοι Θεού. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Γιατὶ τὰ πάντα ἀπὸ τὸ Χριστὸ τὰ ἔχουμε πάρει. Κι αὐτὴν ἀκόμα τὴν ὕπαρξή μας μὲ τὸ θέλημά Του τὴν ἔχουμε καὶ τὴ ζωή μας καὶ τὴν ἀναπνοή μας καὶ

Παύλειος Λόγος

τὸ φῶς καὶ τὸν ἀέρα κι ὁλόκληρη τὴ γῆ· κι ἂν μᾶς στερήσει ἕνα ἀπ’ αὐτὰ τὰ ἀγαθά, ἀμέσως θὰ χαθοῦμε καὶ θὰ καταστραφοῦμε. Πάροικοι και παρεπίδημοι είμαστε στη γη. Ακόμη και τα οικονομικά αγαθά, αυτά τα οποία αποκτάει ο άνθρωπος με την εργασία του, με έντιμα μέσα, ακόμη κι αυτά δεν είναι δικά του….Ὅσο γιὰ τοὺς ὅρους ποὺ χρησιμοποιοῦμε “τὸ δικό μου” καὶ “τὸ δικό σου” πρόκειται γιὰ ἁπλὲς λέξεις, ποὺ δὲν ἀνταποκρίνονται στὴν πραγματικότητα... Ἐπειδὴ λοιπὸν δὲν εἶναι δικά μας (τὰ χρήματα) ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ, θὰ ἔπρεπε νὰ τὰ ξοδεύομε χάριν τῶν συνανθρώπων μας. Γιὰ τὴν παράλειψη αὐτοῦ ἀκριβῶς τοῦ καθήκοντος κατηγορήθηκε ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς καὶ ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ στὴν περιγραφὴ τῆς Δευτέρας Παρουσίας φέρονται καταδικασμένοι ἐπειδὴ δὲν ἔθρεψαν τὸν Κύριο (στὰ πρόσωπα τῶν φτωχῶν)… Κοινὰ εἶναι (τα υλικά αγαθά), δικά σου καὶ τοῦ συνανθρώπου σου, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι κοινὸς ὁ ἥλιος καὶ ὁ ἀέρας καὶ ἡ γῆ καὶ ὅλα τὰ ἄλλα φυσικὰ ἀγαθά». Για τον Ιερό Χρυσόστομο η άνιση κατανομή των υλικών αγαθών μέσα στην κοινωνία δημιουργεί σοβαρά προβλήματα δυσλειτουργίας και άλυτα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Για να το κάνει κατανοητό αυτό μεταχειρίζεται το παράδειγμα της τροφής που προσλαμβάνει ο άνθρωπος και η οποία πρέπει να διοχετευθεί σε όλο το σώμα. Αν όμως παραμείνει σε ένα όργανο του σώματος τότε το σώμα δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά. Αναφέρει τα εξής ο άγιος Πατέρας: «Ἡ τροφὴ τοῦ σώματος ποὺ εἶναι κοινὴ γιὰ ὅλα τὰ μέλη, ἂν συγκεντρωθεῖ ὅλη σ’ ἕνα μόνο μέλος καὶ γι’ αὐτὸ τὸ μέλος θὰ εἶναι χαμένη. Γιατὶ ἂν δὲν μπορέσει νὰ χωνευτεῖ καὶ νὰ θρέψει τὸ σῶμα καὶ γιὰ τὸ ἕνα μέλος θὰ εἶναι χαμένη. Ὅταν ὅμως πάει σὲ ὅλα τὰ μέλη, τότε κι ἀπ’ τὸ καθένα ξεχωριστὰ κι ἀπ’ ὅλα μαζὶ τὰ μέλη ἀφομοιώνεται. Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καὶ μὲ τὰ χρήματα. Ἂν δηλ. τὰ ἀπολαύσεις ἀποκλειστικὰ μόνος σου καὶ γιὰ σένα πρέπει νὰ θεωροῦνται χαμένα. Γιατὶ δὲν θὰ καρπωθεῖς τὸ μισθὸ (τοῦ Θεοῦ) γιὰ τὴν καλὴ χρήση τους, ἐνῶ ἂν τὰ μοιραστεῖς μὲ τοὺς

Παύλειος Λόγος

ἄλλους, τότε περισσότερο θὰ εἶναι δικά σου καὶ τότε θὰ καρπωθεῖς πραγματικὰ τὴν ὠφέλεια ποὺ προέρχεται ἀπ’ αὐτά. Δὲν βλέπεις ὅτι τὰ χέρια ὑπηρετοῦν καὶ τὸ στόμα μασάει καὶ τὸ στομάχι δέχεται τὴν τροφή; Μήπως λέει τὸ στομάχι: ἐπειδὴ ἐγὼ δέχτηκα τὴν τροφή, ἄρα δικαιοῦμαι νὰ τὴν κρατήσω ὁλόκληρη γιὰ τὸν ἑαυτό μου; Οὔτε λοιπὸν καὶ γιὰ τὰ χρήματα νὰ μὴν ἰσχυρίζεσαι καὶ σὺ κάτι τέτοιο. Καθῆκον ἐκείνου ποὺ παίρνει, εἶναι νὰ δίνει. Ὅπως εἶναι κακὸ τὸ νὰ ἰδιοποιεῖται τὸ στομάχι τὶς τροφὲς καὶ νὰ μὴν τὶς μοιράζει καὶ στὰ ἄλλα μέλη - γιατὶ ἔτσι ὁλόκληρο τὸ σῶμα τὸ ζημιώνει – ὅμοια εἶναι κακὸ καὶ τὸ νὰ προορίζουν οἱ πλεονέκτες τὰ ὑπάρχοντά τους μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό τους. Γιατὶ τοῦτο καὶ τοὺς ἑαυτούς τους καταστρέφει καὶ τοὺς άλλους». Η προπτωτική κατάσταση των ανθρώπων ήταν η ισότητα όλων των ανθρώπων. Οι κοινωνικές διακρίσεις (πλούσιοι - φτωχοί, δούλοι - ελεύθεροι κ.α.), οφείλονται, όχι στη θέληση του Θεού, αλλά στην πτώση του ανθρώπου και στο δίκαιο του ισχυρού που επικράτησε στον κόσμο μετά την πτώση. Η ανισοκατανομή οφείλεται στους ανθρώπους που διατάραξαν την αρχική ισονομία του Θεού. Η συσσώρευση των αγαθών στα χέρια λίγων αποτελεί ιδιοποίηση ξένης περιουσίας όπως χαρακτηριστικά μάς λέγει ο Μέγας Βασίλειος: «Εσύ δεν είσαι πλεονέκτης; Δεν είσαι κλέφτης, αφού κρατάς για δικά σου όσα πήρες για να τα διαχειρίζεσαι σαν οικονόμος;... Το ψωμί που κατέχεις είναι του πεινασμένου, το ρούχο που φυλάγεις στις αποθήκες σου είναι του ξυπόλητου, τα χρήματα που έχεις παραχωμένα στη γη είναι του στερημένου. Ώστε τόσους αδικείς, όσους μπορούσες να βοηθήσεις». Αυτό το οποίο παρατηρούμε είναι ότι ενώ τα βασικά υλικά αγαθά όπως το νερό, ο αέρας, το φως, παρέχονται σε όλους τους ανθρώπους, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα οικονομικά αγαθά. Αυτά δεν είναι κοινά σε όλους∙ και αυτό δεν οφείλεται στο Θεό αλλά στους ανθρώπους. Ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους την εξουσία να ρυθμίζουν οι ίδιοι την

κατανομή των οικονομικών αγαθών, για να συγκροτούν την κοινωνική τους ζωή και να ασκούνται στην αρετή. Η άνιση κατανομή του πλούτου δεν είναι φυσική, αλλά κοινωνική. Ο φτωχός, όπως και ο πλούσιος, δεν γεννιέται από τη φύση, αλλά γίνεται από την κοινωνία και παραμένει σε αυτήν την κατάσταση από την ανθρώπινη ασπλαχνία. Ο Θεός, που είναι ο δημιουργός και μόνος πραγματικός κύριος των πνευματικών και των υλικών αγαθών, προσφέρει στους ανθρώπους τα αγαθά, για να τα χρησιμοποιούν όλοι εξίσου. Η αναγνώριση των παραπάνω αποτελεί μια κατά φύσιν κατάσταση του ανθρώπου ενώ όταν ο κόσμος αυτονομείται από το Θεό, χάνει τις αληθινές του διαστάσεις. Με το κριτήριο της «χρηστικότητας» η κτίση μεταβάλλεται σε απρόσωπο αντικείμενο και βιάζεται ασύστολα, για να υποταγεί τελικά στη βουλιμία και την πλεονεξία του ανθρώπου. Η διάθεση αυτή, που εκφράζεται στην καθημερινή πρακτική και επικρατεί σε όλες τις εκδηλώσεις, ξεπερνά τα όρια της χρήσεως και συνιστά παράχρηση του κόσμου, που είναι και η μεγαλύτερη αμαρτία. Ο πλούτος αποτελεί την πιο τραγική ίσως μορφή παραχρήσεως του κόσμου, αφού παίρνει την ελπίδα των ανθρώπων από το Θεό και τη στρέφει στα πράγματα που δόθηκαν από Εκείνον, για να χρησιμοποιούνται μονάχα σ’ αυτήν εδώ τη ζωή. Ο άνθρωπος πια δεν βλέπει τον κόσμο ως δημιούργημα του Θεού αλλά ως ένα αντικείμενο, ως υπηρέτη των εγωιστικών του επιθυμιών. Κύρια αιτία που προκαλεί αυτή τη στάση απέναντι στον κόσμο και τα υλικά αγαθά είναι ότι ο άνθρωπος παραθεωρεί τη μεγάλη αλήθεια ότι η κτίση δόθηκε από τον Θεό με ίδια δικαιώματα για κοινή χρήση από όλους τους ανθρώπους. Με μια εγωιστική διάθεση προσπαθεί να οικειοποιηθεί ιδιοτελώς ό,τι υπάρχει ώστε να ικανοποιεί όλες τις επιθυμίες του. Η σημερινή οικονομική κρίση που βιώνουμε συνδέεται με το σύνολο της προσωπικής και της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου. Η λατρεία της ανέσεως, η ασέβεια προς τα

πράγματα, η αλόγιστη σπατάλη, η απουσία του μέτρου, η ανευθυνότητα, η αδικία, η εκμετάλλευση, η αισχροκέρδεια, ο ευδαιμονισμός, που εκδηλώνονται σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας, είναι παράγοντες που την προκαλούν. Αποκαλύπτει την κρίση του φρονήματος, της στάσεως και συμπεριφοράς του ανθρώπου μέσα στην κτίση. Η οικονομική κρίση εκφράζει την κρίση της παρουσίας και της διαγωγής του ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Για να ξεπεράσει την οικονομική κρίση ο άνθρωπος καλείται να βρεί τoν αληθινό λόγο ύπαρξης των πραγμάτων και να κάνει σωστή χρήση των υλικών αγαθών απορρίπτοντας την παράχρηση δηλαδή τη δαιμονική χρήση του κόσμου. «Οι διαφορές μεταξύ των αγγελικών, των ανθρωπίνων και των δαιμονικών λογισμών, αφού μελετήσαμε πολύ και παρατηρήσαμε, καταλάβαμε ότι είναι οι εξής: Οι αγγελικοί εξετάζουν τις φύσεις των πραγμάτων και ερευνούν και εξιχνιάζουν τους πνευματικούς λόγους τους. Για παράδειγμα: για ποιο λόγο έγινε ο χρυσός και γιατί είναι σπαρμένος σαν άμμος βαθιά μέσα στη γη και βρίσκεται με πολύ κόπο; Και πως, αφού βρεθεί πλένεται με νερό, μπαίνει στη φωτιά και τότε παραδίνεται στους τεχνίτες για να κατασκευάσουν τη λυχνία της σκηνής του μαρτυρίου και το θυμιατήριο...Ο δαιμονικός λογισμός ούτε τα γνωρίζει αυτά, ούτε τα καταλαβαίνει. Φέρνει με αναίδεια στο νου μόνη την απόκτηση του χρυσού και προλέγει την τροφή και τη δόξα που θα προκύψει από αυτόν. Ο ανθρώπινος πάλι λογισμός ούτε την απόκτηση του χρυσού ζητάει, ούτε εξετάζει τίνος σύμβολο είναι ο χρυσός, αλλά απλώς φέρνει στο νου τη μορφή του, χωρίς πάθος και πλεονεξία», επισημαίνει ο Ευάγριος ο Ποντικός. Δυστυχώς ο σύγχρονος άνθρωπος ζει μέσα στην ευδαιμονία, την απόλαυση των αισθήσεων, τον καταναλωτισμό. Είναι υποταγμένος στον δαιμονικό λογισμό, όπως επισημαίνει παραπάνω ο Ευάγριος, στην παράχρηση δηλαδή των υλικών αγαθών. Ζει για να καταναλώνει και η συνεχής κατανάλωση αυξάνει τις ανάγκες του και η αύξηση των

αναγκών του έχει σοβαρές επιπτώσεις στους συνανθρώπους του και στο περιβάλλον. Ο εγωισμός, η φιληδονία, η φιλαυτία είναι πάθη που καλλιεργούνται ιδιαίτερα στον καταναλωτικό, ακρατή και φιλήδονο άνθρωπο. Αντίθετα, με την ασκητική χρήση του κόσμου ο άνθρωπος παραιτείται έμπρακτα από τον εγωκεντρισμό του και την απαίτηση να υποτάσσει τα πάντα στο ατομικό του συμφέρον. Αγαπά και σέβεται το περιβάλλον του και δεν προσπαθεί να μεταφράζει την αξία του σε απρόσωπα χρήματα αλλά θεωρεί όσα τον περιβάλλουν ως πράγματα, δηλαδή αποτελέσματα πράξεως του Δημιουργού Θεού. Σύμφωνα με την ορθόδοξη Θεολογία ο άνθρωπος καλείται να αναδείξει την ιερατική του ιδιότητα. Ο άνθρωπος είναι ο ιερέας της κτίσης διότι στέκει στο κέντρο του κόσμου και ευλογεί το Θεό γι’ αυτό τον κόσμο, γιατί δέχεται όλο αυτό τον κόσμο από το Θεό και τον επιστρέφει στο Θεό. Είναι ιερέας – μεσίτης ανάμεσα στο Θεό και στον κόσμο, εκείνος που με την ευχαριστιακή – ιερατική πράξη του ενοποιεί και λογοποιεί τον κόσμο, που με την ιερατική του φύση είναι η ευχαριστιακή τράπεζα της δημιουργίας, το κέντρο της ευχαριστιακής πράξεως του κόσμου. Υπερβαίνοντας την αυτάρκεια και την αυτονόμηση του κόσμου, ο άνθρωπος ως καλός οικονόμος οφείλει να προσαγάγει ευχαριστιακά τον κόσμο στο Θεό. Ο άνθρωπος ζώντας ευχαριστιακά και λειτουργικά δέχεται από τον Θεό τον κόσμο ως ευλογία και τον επιστρέφει ως Ευχαριστία. Ο Θεός προσφέρει στον άνθρωπο τα υλικά αγαθά και αυτός του τα αντιπροσφέρει ως Ευχαριστία και δοξολογία. Αυτό ακριβώς πραγματοποιείται μέσα στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ο ευχαριστιακός χαρακτήρας της Θείας Λειτουργίας κάνει τους πιστούς να δέχονται τη ζωή, τους καρπούς της εργασίας των συνανθρώπων τους, αλλά πρωτίστως του Θεού. Αυτά τα δώρα νιώθουν την ανάγκη να τα αντιπροσφέρουν όλοι προς όλους και στη συνέχεια όλοι μαζί στο Θεό, με την ανιδιοτέλεια και τη χαρά που δίνει η αποδοχή αλλά και η προσφορά δώρων. Βέβαια ο ευχαριστιακός αυ-

τός χαρακτήρας της ζωής βρίσκεται στον αντίποδα της καταναλωτικής μανίας που κυριαρχεί στο σημερινό πολιτισμό μας. Ο Θεός καλεί τον άνθρωπο να διαχειρίζεται ευχαριστιακά και κοινωνικά τον κόσμο για να ξεπεράσει τη φθορά και το θάνατο. Άλλωστε τελικός σκοπός της εργασίας δεν είναι η παραγωγή υλικών αγαθών αλλά η καταπολέμηση της φιλαυτίας. Σύμφωνα με τον Μ. Βασίλειο σκοπός της εργασίας δεν είναι η κάλυψη των ατομικών αγαθών αλλά η «υπηρεσία των δεομένων», γιατί έτσι μόνο μπορεί να αποφευχθεί το «έγκλημα της φιλαυτίας». Το ανορθολογικό αυτό πνεύμα, που αποκλείει εξαρχής την ιδιοποίηση και αποταμίευση πλούτου, εφαρμόζεται πρακτικά στο μοναστικό κοινόβιο, που αναγνωρίζεται ως ιδεώδης κοινωνία. Η ανιδιοτέλεια αυτή της προσφοράς θεωρείται απαραίτητη και για την εργασία των πιστών που ζουν στον κόσμο. Άλλωστε η χριστιανική ηθική είναι κοινή για όλους του πιστούς. Δεν υπάρχει άλλη ηθική για τους μοναχούς και άλλη για τους κοσμικούς. Όλοι καλούνται να καταπολεμήσουν τη φιλαυτία, να καλλιεργήσουν την αγάπη και να βαδίσουν την τελειότητα. Η διαφοροποίηση του τρόπου ζωής δεν συνεπάγεται και διαφοροποίηση του στόχου που είναι κοινός για όλους τους πιστούς σε κάθε τόπο και χρόνο. Κατά συνέπεια σκοπός του ανθρώπου δεν είναι να συσσωρεύει υλικά αγαθά που ανήκουν στο Θεό και από κοινού σε όλους τους ανθρώπους αλλά να τα αντιπροσφέρει στο Θεό ως Ευχαριστία και ως δοξολογία. «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ Χριστέ προσφέρομεν κατά πάντα καὶ διὰ πάντα», ομολογούμε κατά την ιερότερη στιγμή της Θείας Λειτουργίας. Ο άνθρωπος λοιπόν πρέπει να σταματήσει να χρησιμοποιεί τα υλικά αγαθά εγωκεντρικά αλλά ευχαριστιακά. Με την ευχαριστιακή προσέγγιση και χρήση των αγαθών της δημιουργίας ο αισθητός κόσμος –ναός της παρουσίας του Χριστού και της δοξολογίας του- γίνεται στα χέρια του ανθρώπου δώρο ευχαριστήριο, που προσφέρεται στο Δημιουργό.

Παύλειος Λόγος

Χριστιανική Τέχνη

η εικονογραφία του ιερού ναού του Ευάγγελου Τσουκάρα

Ναός χωρίζεται σε τρία μέρη: στον Πρόναο, τον κυρίως Ναό και το Ιερό Βήμα. Το Ιερό χωρίζεται από τον κυρίως Ναό

με το τέμπλο. Kαι τα τρία μέρη του ναού είναι διακοσμημένα με εικόνες. Η λέξη «διακόσμηση» εντούτοις δεν είναι πλήρως επαρκής, επειδή οι εικόνες είναι κάτι περισσότερο από μια απλή «διακόσμηση» ή «τέχνη». Έχουν ένα ιερό και λατρευτικό λειτούργημα. Φανερώνουν την κοινωνία μας, την πραγματική ενότητά μας με τον «ουρανό», την πνευματική και ένδοξη διάσταση της εκκλησίας. Επομένως οι εικόνες είναι κάτι περισσότερο από φωτογραφίες. Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας φέρνουν αληθινά κοντά μας εκείνους που αναπαριστούν, είναι μια πνευματική πραγματικότητα και όχι απλώς ένα σύμβολο. Η εικονογραφία είναι μια μυσταγωγική τέχνη, στην οποία το ορατό αποκαλύπτει το αόρατο. H προ της Εικονομαχίας εικονογραφική παράδοση διακρίνεται για την ελευθερία επιλογής των θεμάτων εικονογραφήσεως των χώρων λατρείας. Η θεματολογία των κατακομβών στηρίζεται σε ελληνιστικά πρότυπα και σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Η εικονογραφία της περιόδου αυτής επεδίωκε μέσω των παραστάσεων 12

Παύλειος Λόγος

και των συμβόλων να μεταδώσει μια εξέχουσα διδασκαλία. Βεβαίως η τεχνική της εκφράσεως της εικόνας προ και μετά την Εικονομαχία δεν είναι ξένη η μια εκ της άλλης. Η Εικονομαχία επέδρασε βαθέως ως προς την κατάταξη των εικόνων εντός του ναού και την επιλογή των θεμάτων, διατήρησε όμως την λειτουργικότητα και τον συμβολικό χαρακτήρα της εικόνας. Τις πρώτες περιπτώσεις χριστιανικής ζωγραφικής τις συναντούμε στις κατακόμβες και πρόκειται για σύμβολα και διακοσμητικά (άγκυρα, ιχθύς, άμπελος, καράβι). Τα σύμβολα αυτά εκφράζουν τη χριστιανική πίστη και βοηθούν τους πιστούς να στηριχθούν στον αγώνα τους(η άγκυρα συμβολίζει την ελπίδα,το πλοίο την Εκκλησία).Η αιτία χρησιμοποίησης αυτών των συμφωνιών έχει να κάνει με το φόβο των χριστιανών απέναντι στους διώκτες τους και απέναντι στην ειδωλολατρία. Η βυζαντινή αγιογραφία είναι η χριστιανική τέχνη που καλλιεργήθηκε για την αγιογράφηση των βυζαντινών ναών. Οι μορφές των Αγίων εμφανίζονται να συμμετέχουν στην άκτιστη δόξα του Τριαδικού Θεού. Γίνεται χρήση των δύο διαστάσεων και λείπει η προοπτική και το βάθος. Τα πρόσωπα δεν απεικονίζονται με φυσικότητα και τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους είναι μεταμορφωμένα και αλλοιωμένα. Δεν ισχύουν οι γήινες αναλογίες αφού τα εικονιζόμενα πρόσωπα μετέχουν στη Θεία χάρη. Όπως λέει ο Μέ-

γας Βασίλειος «η τιμή της εικόνος προς το πρωτότυπον διαβαίνει». Η ύλη εξαγιάζεται και λαμβάνει την ενέργεια και τη χάρη του Θεού. Οι εικόνες ζωντανεύουν τη ζωή και τις μορφές των Αγίων. Γίνονται βιβλία για τους αγράμματους (Ι. Δαμασκηνός). Ο ρόλος της εικόνας είναι λειτουργικός καθώς μας βοηθάει να πετύχουμε την ένωση με το Θεό. Δύο σημαντικές σχολές αγιογραφίας που είχαν ως αφετηρία την Κωνσταντινούπολη, ήταν η Μακεδονική και η Κρητική, επειδή τα περισσότερα μνημεία της πρώτης σώζονται στη Μακεδονία με κέντρο τη Θεσσαλονίκη, που παρουσίαζε μεγαλύτερη πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση, ενώ της δεύτερης η τελική διαμόρφωση έγινε στην Κρήτη γύρω στα τέλη του 15ου αιώνα. Εκτός αυτού οι κυριότεροι εκπρόσωποι ήταν Κρητικοί. Τα έργα της Μακεδονικής σχολής ανάγονται στο 14ο αιώνα και κυριότερος εκπρόσωπος είναι ο Μανουήλ Πανσέληνος από τη Θεσσαλονίκη. Τα έργα εμπνέονται από τον αναγεννητικό άνεμο εκείνης της εποχής. Είναι έργα ζωγραφικής της αυλής και των μορφωμένων τάξεων. Τα χαρακτηρίζουν οι ζωηρές κινήσεις, η ελευθερία και ο ρεαλισμός. Οι τόνοι των χρωμάτων είναι ζωηροί. Οι σκηνές των τοιχογραφιών παρατίθενται σε συνεχείς ζώνες, που συνήθως δεν διαχωρίζονται η μία από την άλλη. Η Κρητική σχολή εκφράζει το Βυζαντινό ιδεαλισμό. Είναι η τέχνη της αυστηρής ορθοδοξίας και των

μοναχών. Τα έργα της τα χαρακτηρίζουν οι σκιεροί χρωματισμοί, οι συγκρατημένες κινήσεις, η λιτότητα και η υποβλητικότητα. Οι διάφορες σκηνές στις τοιχογραφίες χωρίζονται με κόκκινες κάθετες ταινίες, με τέτοιο τρόπο ώστε να εμφανίζονται ως φορητές εικόνες μέσα σε ερυθρά πλαίσια. Οι βυζαντινοί ναοί είναι καταστόλιστοι από πλήθος εικονογραφικών παραστάσεων τις οποίες οι ειδικοί τις έχουν κατατάξει σε ομάδες, τις οποίες ονομάζουμε εικονογραφικούς κύκλους. α) Δογματικός κύκλος: περιλαμβάνει τις παραστάσεις: 1) του Ιησού ως διδασκάλου στην κεντρική είσοδο του κυρίως ναού, 2) του Παντοκράτορα του τρούλου, ο οποίος περιστοιχίζεται από ουράνιες δυνάμεις, 3) των προφητών ανάμεσα στα παράθυρα του τυμπάνου του τρούλου, οι οποίοι ανήγγειλαν τον Ιησού ως Μεσσία, 4) των τεσσάρων Ευαγγελιστών στα σφαιρικά τρίγωνα του τρούλου, οι οποίοι διέδωσαν το λόγο του Χριστού, 5) της Πλατυτέρας στην κόγχη του Ιερού ένθρονη με τον Ιησού βρέφος

στην αγκαλιά Της, ως η γέφυρα που ένωσε τη γη με τον ουρανό, 6) της Αγίας Τριάδος με την συμβολική παράσταση της φιλοξενίας του Αβραάμ, πάνω στο ημικύκλιο του Ιερού, 7) την Ετοιμασία του Θρόνου πάνω στον οποίο υπάρχει το Ευαγγέλιο και το Άγιο Πνεύμα ως περιστερά, κάτω από την Αγία Τριάδα, όπου συμβολίζεται η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. β) Λειτουργικός κύκλος: Στο χώρο του Ιερού βήματος εικονίζονται: 1) η Θεία Λειτουργία, την οποία τελούν άγγελοι στον ουρανό, 2) η Μετάληψη των Αποστόλων από το Χριστό, 3) οι μορφές των Μεγάλων Ιεραρχών, κάτω από την Πλατυτέρα στη κόγχη (Μ. Βασιλείου, Ι. Χρυσοστόμου, Γρηγορίου Θεολόγου, Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Μ. Αθανασίου κ.ά.), οι οποίοι κρατούν λειτουργικά ειλητάρια. γ) Ιστορικός κύκλος: Στις καμάρες και στους τοίχους του κυρίως ναού ζωγραφίζονται παραστάσεις από την ιστορία της Εκκλησίας: 1) Σκηνές από τη ζωή του Χριστού, (Γέννηση, Βάπτιση, Σταύρωση, Ανάσταση, Ανάληψη), σκηνές

θαυμάτων, 2) Σκηνές από τη ζωή της Θεοτόκου, (Γέννηση, Εισόδια, Κοίμηση), 3) Σκηνές από τη ζωή των Αγίων, (μαρτύρια, θαύματα), κλπ. 4) Προσωπογραφίες Αγίων ανδρών (νότιος τοίχος) και γυναικών (βόρειος τοίχος). Σε αυτόν τον εικονογραφικό κύκλο ανήκουν και οι εικόνες του τέμπλου. Αριστερά της Ωραίας Πύλης εικονίζεται ο Δεσπότης Χριστός, περιβεβλημένος με όλη Του τη δόξα. Δεξιά της Ωραίας Πύλης εικονίζεται η Θεοτόκος με τον Κύριο στις άχραντες αγκάλες Της, η Οποία ως η στοργική μητέρα του κόσμου, δέεται για τους πιστούς. Δεξιά του Κυρίου εικονίζεται ο τίμιος Πρόδρομος, ο «μείζων εν γεννητοίς γυναικών προφήτης» (Λουκ.7:28) και αυτός δεόμενος. Δεξιά της Θεοτόκου ο τιμώμενος άγιος του ναού ή παράσταση Δεσποτικής ή Θεομητορικής εορτής στην οποία είναι αφιερωμένος ο ναός. Στο πάνω μέρος του τέμπλου εικονίζονται σκηνές από την επίγεια ζωή του Κυρίου (Δωδεκάορτο) και οι μορφές των αποστόλων και άλλων επιφανών αγίων. Παύλειος Λόγος

«Ὅταν ἡ Ρωμηοσύνη τραγουδᾶ τὴν Κυρὰ τὴν Παναγιὰ»

τοὺς ρεμβασμοὺς τοῦ ἡλιόφωτου αὐτοκράτορα μῆνα τοῦ Καλοκαιριοῦ, τοῦ Αὐγούστου, βλέπω νὰ ἀνιστορεῖται ἡ ἀρχοντοσύνη τῆς ρωμαίηκης καρδιᾶς, ποὺ ἀκόμα ἀντιστέκεται στὴν πλάνη τοῦ πλάνου κοσμοκράτορα, μὲ παρακλήσεις καὶ ἱκεσίες στὴν Κυρὰ τοῦ Γένους, μὲ τραγούδια καὶ παιάνες στὴν Δέσποινα τοῦ κόσμου. Στὸ ἔρεβος τῆς ἱστορίας μας, κυρίαρχη ἡ Παναγία Μητέρα, στὶς χαρὲς καὶ στὶς λύπες μας, στὶς νίκες καὶ στὶς ταπεινώσεις, στὰ μικρὰ καὶ στὰ μεγάλα, στὰ παλαιὰ καὶ τὰ νέα, στὰ καθημερινὰ καὶ στὰ ἑόρτια, στὴν ὑγεία καὶ στὴν ἀσθένεια, στὴ πορεία τῆς ζωῆς καὶ στὴν ρομφαία τοῦ θανάτου, στὴ θλίψη τοῦ Γολγοθᾶ καὶ στὴν ἐλπίδα τῆς Ἀνάστασης. Μητέρα μεγαλόψυχη στὸ πόνο καὶ στὴ δόξα. Μυημένος ὁ ἕλληνας πιστὸς στὰ ἀκροάματα καὶ στὰ ἀντηχήματα τῆς Θεομητορικῆς Της προστασίας. Στὶς τρανὲς τὶς ἐκκλησιές, στὰ πετρόχτιστα ξωκλήσια, στὰ λευκοντυμένα ἐρημοκκλήσια, στὰ λιθόχτιστα διαβατικά, στὶς κατάφυτες αὐλές, μελίρρυτοι ὕμνοι καὶ μελιχρὰ ἄσματα πυργώνουν τὴν ἐλπίδα τῆς παρουσίας Της, στὴν ταλαίπωρη ζωὴ μας. Ὁ ρωμηός, πιστὸς στὴν ζωοδότρα Ὀρθόδοξη Παράδοση, ὑφαίνει τὴν ἀγάπη του στὴν Παναγιά καὶ Τῆς κεντᾶ τραγούδια. Λαξεύει τὴν πέτρινη βιοτή του, στὰ περήφανα βουνὰ καὶ στὰ ὁλοφώτεινα νησιὰ τῆς πατρίδος, λαμβάνοντας εἰσπνοὲς αἰωνιότητας ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα τῶν ἐκκλησιῶν του, ἀπὸ τὰ χαριτόβρυτα εἰκονίσματα τῆς Θεοτόκου. Αὐτοκράτορες, σεβαστοκράτορες, βασιλεῖς καὶ ἡγεμόνες, ἄρχοντες καὶ ἀρχόμενοι, λαὸς εὐσεβὴς καὶ περήφανος, μὲ λύρες καὶ λαούτα, μέ βιολιά καί τσαμπούνες, μὲ λόγους καὶ μὲ κρό-

Παύλειος Λόγος

τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ τους, μὲ ἤχους καὶ ἰαχές, μὲ χοροὺς καὶ μὲ σκοποὺς, ποὺ ἀντιλαλοῦν τὴν μυστικὴ ἀπαντοχή του, δὲν ἔπαψε μέχρι σήμερα νὰ τραγουδᾶ τὶς χαρὲς καὶ τίς χάρες τῆς Κυρίας Θεοτόκου. «Κι ἡ Δέσποινα ὡς τ’ ἄκουσε, τὰ μάθια τσε δακρύσαν. Κι ὁ Μιχαὴλ κι ὁ Γαβριὴλ τὴν ἐπαρηγοροῦσαν. Σώπασ’ ἀφέντρα μ’ καὶ κυρὰ καὶ μὴν πολὺ δακρύζεις. Πάλαι μὲ χρόνια μὲ καιρούς, πάλαι δικά μας θὰ ‘ναι». Κι ἀπὸ τότε μαυροφορεμένη καὶ σιωπηλὴ διαβαίνει, ἡ Ὑπέρμαχος Στρατηγὸς τοῦ Γένους μας, τὰ σοκάκια τῆς Κωνσταντινουπόλεως, καὶ μυρώνει μὲ τὴν Χάρη Της τοὺς ὀλίγους καὶ ἀμέτρητους. Πάντοτε ἐκεῖ, μὲ καρτερία νὰ προσμένει, στὴν Χρυσὴ τὴν Πύλη, νὰ ράνει μὲ μυρτιὲς τὸν μαρμαρωμένο βασιλιά. Οἱ πυλωροὶ τοῦ βορρᾶ, οἱ ἀγέρωχοι Θρακιῶτες, μαρτυροῦν μὲ τὴν φωνὴ τοῦ ἀηδονιοῦ γιὰ τὰ κλειδιὰ τοῦ Παραδείσου: «Ἐψὲς εἶδα στὸν ὕπνο μου καὶ στὸ γλυκὸ ὄνειρό μου, τοὺς Ἀποστόλους φίλευα καὶ τὸν Χριστὸ κερνοῦσα, καὶ τὴν γλυκειά μας Παναγιὰ θερμοπαρακαλοῦσα, γιὰ νὰ μοῦ δώσει τὰ κλειδιά, κλειδιὰ τοῦ Παραδείσου». Εἶναι κι ὁ περήφανος δικέφαλος ἀετὸς τῶν Μεγάλων Κομνηνῶν, ποὺ φέρνει τὸ τραγούδι τῆς Κυρᾶς τοῦ Πόντου, ἀπὸ τοῦ ὄρους τοῦ Μελᾶ, στὶς κορυφὲς τοῦ Βερμίου, τῆς ἔνδοξης Μακεδονίας. «Ἡ Παναΐα λειτουργὰ κί ὁ γούμενον κοιμᾶται. Τερέστεν ὀμμάτα τέρεστεν Παῶ κι ἀροθυμᾶται. Ἡ Παναΐαν λειτουργά τα σήμαντρα κτυποῦνε, βροντοῦνε τὰ καμπανασὰ τ’ Ὀρμάνια ἀντιβροντοῦναι». Πιο κεῖ, στὴν βραχωμένη Ἤπειρο, μὲ βῆμα δωρικὸ καὶ φωνὴ πυρακτωμένη, οἱ Ἠπειρῶτες χορεύουν τὸν μέγα καγκελάρη:«Τὴν Παναγιὰ τὴ Δέσποινα τὴν διπλοπροσκυνᾶμε. Κι ἡ Παναγιὰ ἡ Δέσποινα πάντα μαζί μας θὰ ‘ναι. Στὴν Παναγιὰ τὴ Δέσποινα τάξτε χρυσὰ καντήλια. Μέρα νύχτα νὰ φέγγουνε ἀκοίμητα καντήλια,

γιατί πολέμους ἔχουμε, ἀρρώστιες καὶ κινδύνους. Κί ἡ Παναγιὰ ἡ Δέσποινα πάντα μαζί μας θὰ ναι». Ἀντιλαλοῦνε τὰ Μωραΐτικα βουνὰ στὸν Εὐαγγελισμὸ τῆς Κόρης: «Χαρὰ ποὺ τόχουν τὰ βουνά, τὰ κάστρα περηφάνεια, γιατί γιορτάζει ἡ Παναγιά, γιορτάζει κι ἡ Πατρίδα». Καὶ οἱ Λάκωνες, στὴν Παναγιὰ προσφεύγουν, τὴν ὥρα τοῦ κινδύνου: «Ἀνάμεσα Τσιρίγο καὶ σὲ Καβο-Μαλιά, καράβι κινδυνεύει μ’ ὅλη τὴ σιρμαγιά. Βοήθα Παναγιά μου γιὰ νὰ γλυτώσουμε κι ὅσα καντήλια ἔχεις θὰ σ’ τὰ ἀσημώσουμε». Μὲ πόνο ὁ κρητικός τῆς Παναγιᾶς τῆς λέει: «Ὢ Παναγιά μου Ἀνωγειανῆ, ποὺ σοῦν αὐτὴν τὴν ὥρα, ὄντεν ἐβάναν τὴν φωθιὰ στὰ ξακουσμένα Ἀνώγεια». Μὲ παρρησία, ὁ εὐγενὴς νησιώτης τὴν Παναγιὰ παρακαλεῖ: «Τὴν Παναγιὰ παρακαλῶ καὶ λέω τση νὰ ραίνει, μὲ τὴν ντροσιὰ τοῦ οὐρανοῦ ὅλη τὴν οἰκουμένη. Τὴν Παναγιὰ παρακαλῶ βάλσαμο νὰ σταλάζει, στοῦ πονεμένου τὴν καρδιὰ ποὺ βαριαναστενάζει. Τὴν Παναγιὰ παρακαλῶ καὶ τση ζητῶ τὴ χάρη, στοῦ καθενοῦς τὴ σκοτεινιὰ νὰ φέγγει σὰ φεγγάρι». Καὶ ὁ Λευκαδίτης, μὲ χαρὰ, ἐγκώμιο τῆς πλέκει:«Κυρὰ Φανερωμένη μου, τοῦ Λευκαδίτη σκέπη, χαρὰ στὸν που σὲ προσκυνᾶ, χαρὰ στὸν που σὲ βλέπει, σεμνὴ Παρθένο νὰ κρατᾶς στ’ ἀπέριττο θρονί σου, τὸν γιόκα σου τὸν ἀκριβὸ καὶ τὸν μονογενῆ σου». Ἀπὸ τὸ κάστρο τῆς Ἀστροπαλιᾶς, ἡ Κυρὰ ἡ Πορταΐτισσα παρηγορεῖ τὰ τέκνα Της: «Ἔ Κυρά μου Πορταΐτισσα ἄιντε ἔβγα ἀπὸ τὸ θρονί σου, νὰ ἰδεῖς χαρὲς ποὺ γίνονται ἄιντε ἔξω ἀπὸ τὴν αὐλή σου. Παναγιά, Παναγιὰ Παρηγορήτρα παρηγόρα καὶ βοήθα. Παναγιά, Παναγιὰ Παρηγορήτρα παρηγόρα κάθε πίκρα». Μ’ ἁρμονία καὶ ρυθμό, μὲ ὀμορφιὰ καὶ χάρη, χορεύουν τὸν Ἀγέρανο οἱ Παριανοὶ γιὰ τῆς Κυρᾶς τὴν χάρη: « Ἀπ’ ὅλα τά νησάκια μας ἕνα εἶναι ποὺ μ’ ἀρέσει, ποὺ

‘χει τὴν Καταπολιανὴ μὲς στῆς Παριᾶς τὴν μέση. Κυρά μου Καταπολιανῆ μὲ τὰ ἑκατὸ καντήλια, φύλαγε τὸ παιδάκι μου νὰ σοῦ τὰ κάνω χίλια. Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα τὴν καρδιά μου». Βασίλισσα καὶ Ἀρχόντισσα, Κυρία παινεμένη στέκει στὴ μέση το πελάγου τῆς Τήνου ἡ Κεχαριτωμένη: «Ὢ Παναγιά μου Τηνιακιά μὲ τὴν χρυσὴ κορώνα, ὅλος ὁ κόσμος προσκυνᾶ τὴν ἰδική σου εἰκόνα». Στὴν ἀνεμόεσσα Ρόδο, τὴν μαργαριταρένια, τὴν νύμφη τοῦ Ἡλίου, μὲ περίσσια χάρη τραγουδοῦν οἱ νησιῶτες στὴν Τσαμπίκα Παναγιά: «Ἔλα Παναγιά μου σῶσε, νοῦν καὶ λογισμὸν μὲ δῶσε, νοῦν καὶ λογισμὸν καὶ γνώση καὶ γλυτσὰ φωνὴ καμπόσην, νὰ θυμοῦμαι τὰ τραγούδια, τὰ παλιὰ καὶ τὰ καινούργια». Ὅταν ἡ καθάρια ἀγάπη τοῦ ζευγαριοῦ γινόταν προσευχὴ καὶ τραγούδι, λέγανε: «Χριστέ μου, δώσ’ μου ὑπομονὴ καὶ Παναγιὰ ἐλπίδα, νὰ ζήσω νὰ τὴν ξαναδῶ τὴν εὔμορφή μου ἐλπίδα». Καὶ, ὅταν παντρεύανε τὴν θυγατέρα τους, μὲ χάρη τὴν ἐπαινοῦσαν:«Νύφη μου τριαντάφυλλο, κούκλα μου στολισμένη σοῦ εὔχομαι στὴν Παναγιά, νὰ ‘σαὶ στερεωμένη. Ὅσα καλοπατήματα μ’ ἐβγάλαν στὴν αὐλή σου, τόσες φορὲς ἡ Παναγιὰ νὰ βλέπει τὸ κορμί σου». Καὶ στὴν Κάλυμνο τοὺς γλυκοτραγουδοῦσαν: « Ὢ Παναγιά Κυρὰ

Ψηλή, μὲ τὴν χρυσὴ κορώνα, ἔλα νὰ δώσεις τὴν εὐκὴν σ’ αὐτὸν τὸν ἀρρεβώνα». Τὴν Παναγιὰ γιὰ συντροφιὰ καλοῦσαν οἱ Ναξιῶτες: «Κοιμήσου μὲς τὴν κούνια σου καὶ στὰ παχιὰ πανιά σου, ἡ Παναγιὰ ἡ Δέσποινα νὰ εἶναι συντροφιά σου». Οἱ Ροδίτες στῆς Παναγιᾶς τὴν ἀγκαλιὰ ἄφηναν τὰ παιδιά τους: «Παναγιά μου ποὺ τὸ Σκιάδι, βλέπετό πρωὶ καὶ βράδυ. Παναγιά μου ποὺ τὸ Βάτι, βλέπετό καὶ σὺ κομμάτι. Παναγιά μου ποὺ τὸ Θάρρι, κόρην ὄμορφη νὰ πάρει». Καὶ στὴν ἱερὰ τὴν Πάτμο, στὴν Παναγιὰ θαρροῦνε: «Παναγιὰ τοῦ Μανταλάκη, βλέπετό μας τὸ νησάκι, Παναγία τῆς Κουμάνας, φύλαέ μας τὰ παιδιά μας». Ἀλλὰ καὶ στὸ μαρτυρονήσι, τὴν Κύπρο τὴν ἐξακουστή, ἡ Ἐλεοῦσα περικρατεῖ τὸν πόνο τους καὶ ἐκεῖνοι Τῆς λαλοῦνε: «Οὐλές Τζυράες τὲς λαλοῦν τζὶ’ οὔλες Τζυράες εἶναι, μὰ σὰν τοῦ Τζύκκου τὴν Τζυρᾶν ἄλλην καμμιὰν ἐν ἔσιη, πρῶτα δκιαβαίνει ἡ χάρη της τζιαι ταπισῶν ὑβρέσιη». Στὴν Παναγιὰ τὴν Θρηνωδοῦσα, στὴν μητέρα Παναγιά, οἱ μάνες μας ἀκουμποῦσαν: «Κι ἡ Παναγιὰ ἡ Δέσποινα καθόταν μοναχή της, τὰς προσευχάς της ἔκανε γιὰ τὸν μονογενή της. Φωνὴ τῆς ἧρθ’ ἐξ οὐρανοῦ κί ἀπ’ Ἀρχαγγέλου στόμα: Φτάνουν Κυρά μου οἱ προσευχές, φτάνουν κι οἱ μετάνοιες, τὸν γυιό σου τὸν ἐπιάσανε καὶ

στὸ φονιὰ τὸν πάνε». Ὁδίτες καὶ ὀδυνίτες τῆς ζωῆς, σὲ καιροὺς φρικτῆς περιδίνησης, μὰ μὲ εὐφρόσυνους βηματισμοὺς, προσερχόμαστε στὴν χρυσόθρονη Παναγιά, τὸν νοῦν εἰς οὐρανοὺς μεταθέντες. Παννύχια ἡ στάση μας, μυστικὸς ὁ τρόπος, ὑψηλὸς ὁ τόπος, ἀθέατος στοὺς πολλούς, ἄφαντος στοὺς κοσμικούς, ὑπὲρ λόγον στοὺς ἐκλεκτούς. Ρήσεις Προφητῶν καὶ αἰνίγματα μυσταγωγοῦν τὴν πορεία τοῦ Γένους, σφραγίζουν τὸ κλέος τῆς ἱστορίας μας, κρατύνουν τὸν καθαρὸ τῇ καρδίᾳ, που ἀτενίζει τὴν δόξα τῆς Θεοτόκου, στὴν ἀψίδα τοῦ ἱεροῦ, στὸ τέμπλο τοῦ ναοῦ, στὸ προσκυνητάρι τῆς ἐκκλησιᾶς, στὰ ἁγιάσματα τῆς Κυρᾶς τῆς Παναγιᾶς. Ἡ ὑπερκόσμια σιωπὴ Της γαληνεύει τὴν ἐγκόσμια βοή, μερώνει τὴν καρδιά, φωτίζει τὸν νοῦ. Ἐμφωτος ὁ χορὸς τῶν Ὀρθοδόξων πορεύεται, ὑπὸ τὴν κραταιὰ νεφέλη τῆς Χάριτος τῆς Ἄνασσας τοῦ κόσμου. Δεομένη, Ἱκέτιδα, Παραμυθία, Πορταΐτισσα, Ὁδηγήτρια, Διασώζουσα, Φανερωμένη, Ἐλεημονήτρια, εἶναι Ἐκείνη ποὺ μᾶς παραμυθεῖ, Ἐκείνη ποὺ μᾶς παρηγορεῖ, Ἐκείνη ποὺ μᾶς καθοδηγεῖ. Καὶ τότε καὶ τώρα καὶ μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων.

Παύλειος Λόγος

Εορτασμός της Παναγί στο θρονί της στο Βέρμιο

Παύλειος Λόγος

ην Παρασκευή 15 Αυγούστου το πρωί τελέστηκε με λαμπρότητα και επισημότητα η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά στη Καστανιά του Βερμίου.

Από νωρίς το πρωί χιλιάδες πιστοί κατέφθασαν από κάθε γωνιά της Ελλάδας στις πλαγιές του Βερμίου για να προσκυνήσουν το ιερό εικόνισμα της Παναγίας Σουμελά, να λειτουργηθούν, να λάβουν μέρος στη λιτανεία και να χαρούν το μεγάλο πανηγύρι με τα έθιμα και τις παραδόσεις του ποντιακού ελληνισμού. Στο πανηγυρικό συλλείτουργο προεξήρχε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νικαίας κ. Αλέξιος, ενώ έλαβαν μέρος οι σεβασμιώτατοι Κυδωνιάς και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνός, Εντίνετσκ κ. Νικόδημος, Κίτρους κ. Γεώργιος και Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ο οποίος κήρυξε και το θείο λόγο. Ακολούθησε η καθιερωμένη λιτάνευση της ιεράς εικόνος και το τρισάγιο στο μνημείο για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Τιμητική διάκριση στον σεβασμιώτατο. Με το ύψιστο παράσημο της Παναγίας Σουμελά, τον χρυσό σταυρό των Κομνηνών, τιμήθηκε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων για τη συμπλήρωση 20 χρόνων ποιμαντορίας στην Ιερά Μητρόπολη Βεροίας. Την τιμητική διάκριση απένειμαν από κοινού ο Καθηγούμενος της Παναγίας Σουμελά αρχιμ. Αθηναγόρας Μπίρδας και ο Πρόεδρος του Σωματείου κ. Γεώργιος Τανιμανίδης, ο οποίος έκανε και τη σχετική προσφώνηση. Ο σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων κατά την αντιφώνησή του φανερά συγκινημένος ευχαρίστησε για την τιμητική αυτή διάκριση τονίζοντας ότι ο ίδιος αισθάνεται διάκονος της Παναγίας και ότι στο πρόσωπό του η τιμητική αυτή διάκριση αντανακλά στους λαμπρούς συνεργάτες του. Η ομιλία του σεβαμιωτάτου στη θεία Λειτουργία.

ίας

« «Νεανίσκοι καί παρθένοι, τῆς Παρθένου καί Θεομήτορος τήν μνήμην σέβοντες, πρεσβῦται καί ἄρχοντες, καί βασιλεῖς σύν κριταῖς, μελωδήσατε».

τοῦ μοναχοῦ Γερασίμου Μπεκέ

Ὑπακούοντας καί ἐμεῖς, κλῆρος καί λαός, ἄρχοντες καί ἀρχόμενοι, νεανίσκοι καί παρθένοι, πρεσβύτεροι μετά νεωτέρων, στήν προτροπή τοῦ ἱεροῦ ὑμνογράφου, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ἑνώσαμε σήμερα τή φωνή μας γιά νά ὑμνήσουμε τήν Παναγία Παρθένο, γιά νά ὑμνήσουμε τήν Κυρία Θεοτόκο, πού σήμερα δο Παύλειος Λόγος

ξάζεται μέ τρόπο μοναδικό ἀπό τόν Υἱό καί Θεό της. Ἑνώσαμε ὅμως συγχρόνως τίς φωνές μας γιά νά ὑμνήσουμε καί τόν Υἱό της, διότι «ἐποίησε» ἐν αὐτῇ «με γαλεῖα» ὡς Δυνατός καί δέν ἀξίωσε μόνο αὐτήν νά γίνει Μητέρα του, ἀλλά ἀξίωσε καί μᾶς νά τήν ἔχουμε μητέρα, μητέρα στοργική πού καί «ἐν τῇ Κοιμή σει» της δέν ἐγκαταλείπει τόν κόσμο, ἀλλά στέκεται δίπλα μας, πρέσβειρα καί μεσίτρια μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώ πων, γέφυρα καί κλίμαξ «μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν». «Νεανίσκοι καί παρθένοι, τῆς Παρ θένου καί Θεομήτορος τήν μνήμην σέβοντες, πρεσβῦται καί ἄρχοντες, καί βασιλεῖς σύν κριταῖς, μελωδήσατε». Ποιός ὅμως εἶναι ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο ὁ ἱερός ὑμνογράφος καλεῖ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἀνεξαρτήτως ἡλικίας καί φύλου, ἀνεξαρτήτως κοινωνικῆς τάξεως καί καταγωγῆς νά ὑμνήσουν τήν Παναγία Παρθένο καί νά δοξολογήσουν τόν Θεό; Μᾶς καλεῖ, ἀδελφοί μου, γιατί ἡ Παναγία μας δέν ἀνήκει σέ κάποι ους μόνον ἀπό ἐμᾶς οὔτε ἀφορᾶ μιά μόνο μερίδα ἀνθρώπων. Ἡ Παναγία μας εἶναι τό κοινό δῶρο τῆς ἀνθρω πίνης φύσεως πρός τόν Θεό· εἶναι ἡ ἐκπρόσωπος ὅλων τῶν ἀνθρώπων τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρόντος καί τοῦ μέλλοντος· εἶναι ἡ «τά ἄνω τοῖς κάτω ἑνώσασα» ὄχι μόνο γιά λίγους, ὄχι μόνο γιά ὁρισμένους, ἀλλά γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους ἀδιακρίτως. Εἶναι

Λιτανεία της ιεράς Εικόνας μετά τον Εσπερινό

αὐτή ἡ ὁποία μέ τήν ἔνδοξη Κοίμηση καί τήν εἰς οὐρανούς μετάστασή της κατέστησε τήν ἀνθρώπινη φύση μας συμπάρεδρο τῆς Θεότητος. Εἶναι αὐτή πού ὄχι μόνο κατάφερε νά κατακτή σει τόν οὐρανό, ἀλλά νά γίνει ἡ ἴδια οὐρανός, ἐφόσον στήν παρθενική της νηδύ κυοφόρησε τόν δημιουργό τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς, κυοφόρησε τόν ἴδιο τόν Θεό. Ἀδελφοί μου, ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἕνας διαρκής ἀγώνας, μιά προσπάθεια γιά ἐπιβίωση, γιά πρόοδο, γιά ἐξέλιξη, γιά ἱκανοποίηση τῶν στόχων καί τῶν φιλοδοξιῶν μας, πού μερικές

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο

Παύλειος Λόγος

φορές εἶναι, δυστυχῶς ὑπέρμετρες, ἐγωιστικές καί παράλογες, ὥστε μετα τρέπουν τόν ἀγῶνα μας, τόν ἀγῶνα τῶν ἀνθρώπων καί τῶν λαῶν, σέ σφοδρή ἀντιπαράθεση μέ τούς ἄλλους, μέ τούς ἀδελφούς μας. Εἶναι μερικές φορές τόσο ὑπερβολικές καί ἄδικες, ὥστε μετατρέπουν τή διεκδίκηση σέ πόλεμο καί σέ καταστροφή. Τό ζοῦμε δυστυχῶς στίς ἡμέρες. Πόλεμοι καί συγκρούσεις μαίνονται μέ σκοπό τή διεκδίκηση τῆς ἐξουσίας, μέ σκοπό τά συμφέροντα καί τήν ἐπικράτηση τοῦ ἑνός ἔναντι τοῦ ἄλλου. Καί τό ἀποτέλεσμα τραγικό, καταστροφικό. Ἄνθρωποι θυσιάζονται στό βωμό ἑνός συμφέροντος πού, ἄν τό ἐξετάσει κανείς σέ βάθος, εἶναι προσωρινό, εἶναι ἐφήμερο· θυσιάζονται στό βωμό τῶν ἐπιδιώξεων κάποιων πού αὔριο θά βρίσκονται στήν ἴδια θέση μέ αὐτούς πού σήμερα καταστρέφουν. Ἄν γυρίσουμε τό βλέμμα μας ὅμως ἀπό ὅσα συμβαίνουν στόν κόσμο πρός τήν Παναγία μας, τότε θά διαπιστώσουμε πόσο διαφορετικά μποροῦν νά εἶναι τά πράγματα, ἄν θελήσουμε νά ἀκολουθήσουμε τόν δικό της δρόμο. Διότι ἡ Παναγία μας ἐπέτυχε τό μεῖζον, ἐπέτυχε ὅ,τι πιό ὑψηλό καί μεγάλο καί σημαντικό θά μποροῦσε νά ἐπιτύχει ἕνας ἄνθρωπος. Ἔγινε μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ἔγινε Κυρία καί Δέσποινα τῶν οὐρανῶν. Καί αὐτό ὄχι συγκρουόμενη καί ἀντιπαρατιθέμενη μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ὄχι ἐξοντώνοντας καί καταστρέφοντας τούς ἀντιπάλους της, ἀλλά ἐργαζόμενη μυστικά καί σιωπηλά μέσα στήν ψυχή της. Μελετῶντας τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί ἀγωνιζόμενη νά τόν ἐφαρμόζει στή ζωή της. Καλλιεργῶντας

τίς ἀρετές καί ἐπικοινωνῶντας μέ τόν Θεό διά τῆς προσευχῆς. Ἐντρυφῶντας σιωπηλά στό μυστήριο τῆς θείας Οἰκονομίας καί ὑπομένοντας μέ ταπείνωση ἀκόμη καί τίς μεγαλύτερες δυσκολίες. Αὐτός εἶναι, ἀδελφοί μου, ὁ δρόμος τῆς Παναγίας μας. Αὐτός εἶναι ὁ τρόπος της, καί γι᾽ αὐτό τήν τιμοῦμε, καί σήμερα, ἑορτή τῆς ἐνδόξου Κοιμήσεώς της, ἀλλά καί πάν τοτε. Γι᾽ αὐτό προστρέχουμε στούς ἱερούς ναούς καί τά ἱερά προσκυνήματά της, ὅπως προστρέξατε καί σεῖς ἀπό τά πέρατα τῆς οἰ κουμένης γιά νά προσκυνήσετε τή χάρη της, γιά νά ἀσπασθεῖτε μέ κατάνυξη καί εὐλάβεια τήν ἱερή καί θαυματουργό εἰκόνα τῆς Σου μελιώτισσας, ὅπως ἔκαναν καί οἱ πατέρες σας αἰῶνες τώρα στό ἱστορικό μοναστήρι της στόν Πόντο, ἐκεῖ πού τά τελευταῖα χρόνια ξανασημαίνουν μέ τή χάρη της οἱ καμπάνες καί ὑποδέχονται τόν Οἰκουμενικό μας Πατρι άρχη. Γι᾽ αὐτό, ἀδελφοί μου, καί σήμερα καθώς θά ἀποδίδουμε στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο τόν σεβασμό καί τήν ἀγάπη μας ἀσπαζόμενοι τήν ἱερή μορφή της, ἄς τήν παρακαλέσουμε νά μᾶς καθοδηγεῖ στόν δικό της δρόμο καί νά χαρίζει στόν κόσμο μας τήν εἰρήνη».

Τιμητική διάκριση στο σεβασμιώτατο

Από την λιτανεία της πανηγύρεως

Παύλειος Λόγος

«Ἀπὸ τοῦ Ὄρους τοῦ Ἁγίου εἰς τὰς οὐρανίους Μονὰς» Γέροντας Μωϋσῆς Ἁγιορείτης-Γέροντας Γεώργιος Καψάνης τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

ράφει στὸ βιβλίο του, «Οἱ Ἅγιοι τοῦ Ἁγίου Ὄρους», ὁ μακαριστὸς γέροντας Μωϋσῆς: «Ἀφιερώνεται στοὺς διαδόχους τῶν Ἁγίων τοῦ Ἁγίου Ὄρους, οἰκιστὲς τῶν μονῶν καὶ κελλιῶν τους, τοῦ βίου, τοῦ φρονήματος, καὶ τοῦ ἔργου τους, μιμητὲς καὶ πιστοὺς ἀκολούθους Ἁγιορεῖτες Πατέρες μιᾶς ὑπερχιλιετίας. Ὁ πονήσας ἐλάχιστος καὶ μοναστῶν ἔσχατος, Μωϋσῆς Ἁγιορείτης». Αὐτὸ ἀκριβῶς ἦταν καὶ ὁ μακαριστὸς, πλέον, γέροντας Μωϋσῆς∙ διάδοχος καὶ συνεχιστής τῶν ἀγωνιστῶν Πατέρων τῆς ὑπερχιλιετοῦς μοναστικῆς πολιτείας τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Μυστολέκτης τῆς ἁγιορειτικῆς παραδόσεως καὶ μυστογράφος τῆς ἀθωνικῆς βιοτῆς. Ὁμόφωνος τῶν Πατέρων καὶ ἀκόλουθος τῶν δικαίων. Προσμονάριος τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ μάρτυρας τῆς ἀγάπης τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐγκρατὴς μοναχὸς, μὰ καὶ τῶν πιστῶν ὁδηγός. Κάλαμος ὀξυγράφος καὶ ἀηδών εὔλαλος τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Κήρυκας τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Μεγάλου Θεοῦ καὶ ἐκφάντωρ τοῦ ἐσωτάτου μυστηρίου τῆς ἁγιορειτικῆς

Παύλειος Λόγος

κληρονομιᾶς. Σάλπιγγα ἠχοῦσα καὶ ἀναγγέλουσα τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ στὸν παραπικρασμὸ τοῦ κόσμου. Ἐζήλωσε λοιπόν, ὁ μακαριστὸς γέροντας, τῶν Ἀποστόλων τὴν βιοτή, τοῦ

Ἰὼβ τὴν ὑπομονή, τὸ μαρτύριο τῶν μαρτύρων, τὸ θάρρος τοῦ Μωϋσέως, τὸν ζῆλο Ἠλιοῦ, τὴν γλῶτταν τοῦ Χρυσορρήμονος, τὶς περιοδεῖες Κοσμᾶ

τοῦ Αἰτωλοῦ, τὴν γραφίδα Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Εἶδε τὸ φῶς τοῦ κόσμου τούτου, τὸ ἔτος 1952, στὴν μεγαλούπολη τῶν Ἀθηνῶν. Οἱ γονεῖς του τὸν ἀνέθρεψαν ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου. Ἀπὸ νωρὶς συνδέθηκε μὲ τοὺς ἁγιορεῖτες πατέρες τοῦ Σιμωνοπετρίτικου Μετοχίου τῆς Ἀναλήψεως, στὸν Βύρωνα. Ὁ Καθηγούμενος τῆς Σιμωνόπετρας, Γέροντας Αἰμιλιανός, ἦταν ἐκεῖνος ποὺ ἑρμήνευσε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ στὴν ζωὴ τοῦ μακαριστοῦ γέροντος. Ἀφουγκράσθηκε τὴν φωνὴ τοῦ Θεοῦ, ποὺ τὸν καλοῦσε νὰ ἀνέλθει στὸ Ἅγιον Ὄρος.«Καὶ ἐκάλεσε Κύριος Μωϋσῆν ἐπὶ τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους καὶ ἀνέβη Μωϋσῆς» (Ἐξοδ. 19,20). Εἰσέρχεται στὴν Ἱερὰ Μονὴ Σίμωνος Πέτρα καὶ κείρεται μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Μωϋσῆς. Ἀσκεῖται, ἐπὶ ἕνδεκα χρόνια, στὴν ὑπακοὴ ὑπὸ τὸν σοφὸ καὶ πεπειραμένο γέροντα Αἰμιλιανὸ. Μετὰ ταῦτα, μὲ τὴν εὐλογία τοῦ γέροντά του, ἐγκαταβιώνει στὴν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, στὴν Κουτλουμουσιανὴ Σκήτη τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Δύο ἦταν οἱ διακονητές του, στὴν Καλύβη του∙ ὁ ἀφοσιωμένος ὑποτακτικός του, ὁ παπα-Χρυσόστομος, ποὺ τὸν ὑπηρέτησε παραδειγματικὰ, ἕως καὶ τῆς τελευταίας του πνοῆς καὶ ἡ ἀσθένεια στὸ συκώτι ποὺ, ἀπὸ τὴν νεαρή του

ἡλικία, τὸν βασάνιζε. Ἅγιο τὸν ὀνόμαζε τὸν πόνο, ἀφοῦ γίνεται ὁδηγὸς καὶ ὁδὸς σωτηρίας, καθὼς ἔλεγε. «Καὶ εἶπεν ὁ Θεὸς πρὸς Μωϋσῆν λέγων∙ καταβὰς διαμάρτυραι τῷ λαῷ».(Ἐξοδ. 19,21). Ἀπὸ τὴν κοινωνία τῆς ἐρήμου τὸν ὁδηγοῦσε, κατὰ καιροὺς ὁ Κύριος, στὴν ἐρημία τοῦ κόσμου. Μὲ τὸ χάρισμα τῆς γραφίδος καὶ τοῦ λόγου ἐξήγγειλε τὰ μεγαλεῖα του Θεοῦ. Παρηγόρησε, παρακάλεσε, νουθέτησε, ὁμολόγησε, διετράνωσε, ἀποκάλυψε, κατήγγειλε, ἐφανέρωσε τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ τοῖς ἀνθρώποις. Ὁ μακαριστὸς γέροντας ἦταν φιλακόλουθος, φιλάγιος και εἶχε φρόνημα πατερικό. Διὰ τοῦτο καὶ μάχονταν, μετὰ παρρησίας, ἐναντίον τῆς ἐκκοσμικεύσεως καὶ τῆς περιφρονήσεως τοῦ ἤθους, τοῦ φρονήματος καὶ τῆς βιοτῆς τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ἦταν ἄνθρωπος τῆς ὑπομονῆς, ἀφοῦ ποτέ δὲν διαμαρτυρήθηκε γιὰ τὴν ἀσθένειά του ἀλλὰ μᾶλλον τὴν ἔβλεπε ὡς δῶρο Θεοῦ. Ἦταν γνήσιος, ἀτόφιος ἁγιορείτης καλόγηρος, ἀφοῦ γνώριζε νὰ βάζει μετάνοια καὶ νὰ ζητᾶ τὴν συγχώρηση ἀπὸ ἐκείνους ποὺ, ἴσως, ὡς ἄνθρωπος, παρεπίκρανε. Τοὺς τελευταίους μῆνες τῆς ἐπὶ γῆς βιοτῆς του, ὁ μακαριστὸς γέροντας Μωϋσῆς, τοὺς πέρασε στὸ Ἐπισκοπεῖο τῆς Καστοριᾶς, σιμὰ στὸν ἠγαπημένο του Μητροπολίτη Καστορίας κ. Σεραφείμ, ὁ ὁποῖος, μαζὶ μὲ τοὺς κεχαριτωμένους ὑποτακτικούς του, χάρισαν ἀναψυχὴ στὸν γέροντα καὶ ἀναδείχθηκαν συγκυρηναῖοι τοῦ παπα-Χρυσόστομου. Κίνησε, λοιπὸν, ὁ γέροντας, τὴν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων, τῆς Α´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, γιὰ τὴν αἰωνιότητα καὶ μᾶς ἄφησε περίλυπους μὰ καὶ εὐεργετημένους. Δοξάζουμε τὸν Θεὸ, ποὺ τὸν γνωρίσαμε, ποὺ σὲ καιρὸ μεγάλης δοκιμασίας μᾶς προστάτευσε πατρικά, ποὺ μᾶς ὠφέλησε μὲ τὸν λόγο του, μὲ τὴν ἀγάπη του, μὲ τὸ παράδειγμά του. Μιὰ ἑβδομάδα, μετά, κατὰ τὴν μεγάλη ἡμέρα καὶ ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς, μετέβει εἰς τὰς οὐρανίους μονὰς καὶ ἕνας ἀκόμη μέγιστος τοῦ πανιέρου Ἄθωνος, ὁ γέροντας Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος τῆς

Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου. Ὁ μακαριστὸς γέροντας Γεώργιος ὑπῆρξε μία ἀπὸ τὶς πλέον σεβάσμιες προσωπικότητες τῆς ὑπ’ οὐρανὸν Ὀρθοδοξίας καὶ ὁ λόγος του, ἄλατι ἠρτημένος, πάντοτε, ἀποτελοῦσε γνησία ἔκφραση ὀρθόδοξης πνευματικότητος καὶ ζωῆς. Ὁ μακαριστὸς ἀναδείχθηκε τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἡ εὐκοσμία, συνοδίτης καὶ αὐτός, ὅπως ὁ γέροντας Μωϋσῆς, τοῦ πόνου, ἐμπειρικὸς καθηγητὴς καὶ διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδόξου θεολο-

γίας, ἐξομολόγος πλειάδος ἀρχιερέων, ἱερέων, μοναστῶν καὶ λαϊκῶν, τροφεὺς πενομένων, φάρος φαεινός, ἀστὴρ λαμπερός, ἀπλανὴς ὁδηγός, πατὴρ ἱεραποστόλων καὶ ὑπέρμαχος τῶν Ὀρθοδόξων δογμάτων. Εὐγενὴς στοὺς τρόπους, ἱλαρὸς στὴν ὄψη, γλυκὸς στὸν λόγο, συμπαθὴς στοὺς πεπτωκότας, ἀρχοντικὸς στὸ ὕφος, καλογερικὸς στὸ ἦθος, παραδοσιακὸς στὸ φρόνημα, ἁγιορείτης στὸ βίωμα. Ἐγκατέλειψε τὴν ἀκαδημαϊκὴ σταδιοδρομία, τὴν σπουδαία δραστηριότητά του, στὸ Παλαιὸ Φάληρο, ὅπου γεννήθηκε καὶ ἀνδρώθηκε καὶ μὲ τὴν συνοδεία τῶν πρώτων ἐκλεκτῶν πνευματικῶν του τέκνων, ἀνῆλθε στὸν ὑψηβάμωνα Ἄθωνα, γιὰ νὰ γίνει θεωρὸς τῶν ἀθεάτων μυστηρίων

τῆς πίστεως. Ὡς γνήσιος ἐραστὴς τῆς ἡσυχαστικῆς καὶ νηπτικῆς ἁγιορειτικῆς παραδόσεως, ἀνέδειξε τὴν Μονὴ τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου, ὅπου ἡ βουλὴ τῆς Κυρίας Θεοτόκου τοῦ ἐνεπιστεύθει, σὲ κῆπο μυροβόλο ὁσιότητος καὶ ἁγιοσύνης. Ἐκεντρίσθηκε, ὁ μακαριστὸς Γέροντας Γεώργιος, στὴν ὑπερχιλιετῆ ἁγιορειτικὴ παράδοση καὶ ἀναδείχθηκε καὶ τρόπων μέτοχος καὶ θρόνων διάδοχος των ἀρχαίων πολιστῶν τῆς Ἀθωνικῆς πολιτείας. Σφράγισε μὲ τὸν πατερικό του λόγο τὴν κατώδυνη ἐποχή μας καὶ πλούτισε μὲ τὴν ἁγιοπνευματικὴ του γραφίδα τὰ θεολογικὰ γράμματα. Στοὺς χαλαιποὺς καιροὺς τῆς μεταπατερικῆς συγχύσεως, ὁ μακαριστὸς γέροντας Γεώργιος, παρέμεινε γνήσιος ἐκφραστὴς τῆς Πατερικῆς βιοτῆς καὶ ἐμπειρίας. Δίχως φανατισμοὺς καὶ μισαλλοδοξία, δίχως ἀσέβεια καὶ ζηλωτισμούς, δίχως ἀκρότητες καὶ φατριασμούς, κατέθετε τὶς ἀνησυχεῖες, τὶς ἀντιθέσεις, τὶς θέσεις, τὴν ὀρθόδοξη ὁμολογία του. Λάξευσε, μὲ βίο μοναχικὸ καὶ λόγο πατερικό, τους θέμεθλους τῆς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου. Προσέθεσε ἔλαιον ἀγαλλιάσεως στὴν κανδήλα τῆς ἱστορικῆς πορείας τῆς Μονῆς του, γιατί εἶχε προστάτη καὶ συνοδίτη τὸν μέγα Ἱεράρχη τῶν Μυρέων, τὸν Ἅγιον Νικόλαον, ἀντιλήπτορα τὸν κτήτορα Ὅσιο Γρηγόριο καὶ ἀπαντοχὴ τὴν Ἁγία Ἀναστασία τὴν Ρωμαία. Τώρα, πλέον, ὁ γέροντας Γεώργιος, ἀφοῦ διάβηκε τὰ διαβατικά του οὐρανοῦ, συναγάλλεται καὶ συγχαίρει μετὰ τῶν ὁσίων ἁγιορειτῶν πατέρων στὴν Χώρα τῶν Ζώντων, «ἔνθα ὁ τῶν ἑορταζόντων ἦχος ὁ ἀκατάπαυστος καὶ ἡ ἀπέραντος ἡδονὴ τῶν καθορώντων τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου τὸ κάλλος τὸ ἄρρητον». Ἄς ἔχουμε ἀμφοτέρων τὴν εὐχὴ καὶ ὁ Κύριος τῆς Δόξης ἄς ἀναδείξει, στοὺς κάτω τούτους χρόνους, γνήσιους μιμητὲς τῆς ζωῆς αὐτῶν.

Παύλειος Λόγος

του Αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

Πνευματικός άνθρωπος:

ὁ αγαπών..!

ολλές φορές ακούτε από το στόμα των ιερέων να ομιλούν για πνευματική προκοπή, ή να λένε: «Να προσπαθήσουμε να γίνουμε πνευματικοί άνθρωποι..». Όμως τι σημαίνει τελικά πνευματική προκοπή, τι σημαίνει πνευματικότητα; Μήπως τα έχουμε παρεξηγήσει μέσα στο μυαλό μας; Όταν οι Πατέρες της Εκκλησίας ομιλούν για πνευματικότητα δεν ομιλούν περί ηθικής. Η Εκκλησία μας προσφέρει πνευματικότητα, και όχι ηθική τελείωση. Ο πνευματικός άνθρωπος είναι σίγουρα και ηθικός όμως το ηθικός δεν συνεπάγεται και το πνευματικός... Το να είμαστε ηθικά καλοί αυτό μπορούμε και μόνοι μας να το πετύχουμε, όμως δεν είναι το ζητούμενο,

Παύλειος Λόγος

δεν πρέπει να γίνει αυτοσκοπός, δεν αρκεί η ηθική από μόνη της ώστε να ελκύσουμε την χάρη του Θεού. Π.χ. όσο καθαρός κι αν είσαι, όσο εγκρατής κι αν είσαι, όση αμόλυντη ζωή κι αν έχεις, εάν ζεις εν παρθενία, όσο δίκαιος κι αν είσαι, εάν δεν έχεις ταπείνωση τίποτα δεν κατάφερες.. διότι «ο Κύριος ταπεινοίς δίδωσι χάριν». Λέμε λοιπόν ότι η Εκκλησία, μας προσφέρει πνευματικότητα. Τι είναι λοιπόν η πνευματικότητα; Μπορεί να μετρηθεί; Η πνευματικότητα είναι κατάσταση όπου ο άνθρωπος έχει υπερβεί τον εγωισμό, την φιλαυτία του, έχει υπερβεί τα του κόσμου και πλέον εν ταπεινώση και μετανοία ζει για τον Χριστό, δια του Χριστού. Ζει δηλαδή όχι για να «κτίσει» ένα καλό όνομα στην κοινωνία, όχι για να γίνει διάσημος και προσφιλείς στους ανθρώπους έστω και λόγω της καθαρότητος του βίου του ή των ποικίλων

αρετών του, αλλά ζει για τον Χριστό, ζει για τους άλλους, ζει δια του Χριστού δηλαδή ζει μέσω του Χριστού, δια των μυστηρίων της Εκκλησίας και φτάνει στο σημείο να λέγει μαζί με τον απόστολο: «ζω δε ουκέτι εγώ ζει δε εν εμοί χριστός». Ο πνευματικός άνθρωπος δεν είναι αυτός που έχει κάνει σπουδές στην θύραθεν σοφία, δεν είναι ούτε ο ηθικός άνθρωπος, αλλά ο μυημένος στο μυστήριο της Αγάπης. Εάν τολμούσα να ονόμαζα ποιος είναι ο πνευματικός άνθρωπος, θα έλεγα ότι είναι ο άνθρωπος που αγαπά. Διότι το ατέλεστο τέλος που καλούμαστε όλοι μας να αγγίξουμε και να γίνουμε μέτοχοι είναι η Αγάπη εν Χριστώ, δηλαδή η άδολη αγάπη, η ανιδιοτελής αγάπη, η αγάπη που μπορεί να φτάσει στην θυσία του Σταυρού χωρίς να κρατήσει κακία μέσα της. «Αγάπα και κάνε ό,τι θέλεις», είπε ένας γέροντας σε κάποιον μοναχό.

Διότι εάν αγαπάς, όντως, θα σου είναι αδιανόητο να στεναχωρήσεις τον πλησίον σου, να τον αδικήσεις, να τον κατακρίνεις. Εάν αγαπάς θα σου είναι αδιανόητο να ησυχάσεις μέσα στην φιλαυτία σου, μέσα στο βόλεμά σου… θα καταληφθείς από μία «μακαρία μανία» όπως λέγει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος να αναπαύσεις τον άλλο, να βρεις τον άλλο, να δεις τον άλλο. Η Αγάπη λοιπόν είναι ο σκοπός της ζωής, διότι Αγάπη είναι ο Θεός. Ο άνθρωπος λοιπόν που σκοπό έχει την ένωσή του με τον Θεό (καθ’ ομοίωσιν), είναι σαν να έχει σκοπό του την απόκτηση της Αγάπης. Λέγει πάλι ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Αυτός που θέλει να ομιλή για την αγάπη είναι σαν να επιχειρή να ομιλή για τον ίδιο τον Θεόν. Η αγάπη, ως προς την ποιότητά της είναι ομοίωσις με τον Θεόν, όσο βέβαια είναι δυνατόν στους ανθρώπους. Ως προς την ενέργειά της, είναι μέθη της ψυχής. Ως προς δε τις ιδιότητές της, είναι πηγή πίστεως, άβυσσος μακροθυμίας, θάλασσα ταπεινώσεως». Να λοιπόν γιατί τόλμησα να πω ότι τελικά πνευματικός άνθρωπος είναι ο άνθρωπος που αγαπά, που έχει αγάπη όχι για τους φίλους και τους οικείους τους, όχι μόνο για τους ανθρώπους αλλά για όλη την κτίση! Βεβαίως για να αποκτήσει κανείς αγάπη που οδηγεί στην αγιότητα θέλει επιμονή, θέλει υπομονή, θέλει προσευχή, προσοχή, ταπείνωση και μετάνοια. Θέλει όμως και κάτι άλλο πολύ

σημαντικό: Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να κατορθώσει πολλά πράγματα στην ζωή του όμως την αγιότητα δεν μπορεί να την κατορθώσει μακράν των Μυστηρίων της Εκκλησίας. Διότι η Εκκλησία είναι ο Χριστός παρατεινόμενος εις τους αιώνας. Η Εκκλησία είναι ο Χριστός, άρα λοιπόν μακράν της Εκκλησίας, είμαστε μακράν του Χριστού. Μερικοί υποστηρίζουν ότι πιστεύουν στον Χριστό, απορρίπτοντας την Εκκλησία Του, όποιος όμως απορρίπτει την Ορθόδοξη Εκκλησία, απορρίπτει τον Χριστό και πλέον μακράν του Χριστού είναι μακράν του Φωτός, της Αλήθειας, της Αγάπης και της Αιωνίου Ζωής. Και μην πει κάποιος ότι: «εμείς δεν ποθούμε να γίνουμε άγιοι», διότι όποιος, έστω και ενδόμυχα, απορρίπτει συνειδητά την αγιότητα, απορρίπτει τον σκοπό της δημιουργίας του. Όλοι μας πλαστήκαμε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού, δηλαδή, δημιουργηθήκαμε ελεύθεροι με νου, κρίση και λογική ώστε να μεταμορφωθούμε από χοϊκοί άνθρωποι σε κατά χάριν θεανθρώπους, σε αγίους, σε όντα που ζουν μαζί με τον Θεό αρμονικά μέσα σε αιώνια ευφροσύνη. Θα κλείσω με ένα απόσπασμα από το βιβλίο της Κλίμακος του Αγίου Ιωάννου στο οποίο ο Άγιος μας δείχνει τον δρόμο από την γη των παθών προς τον Ουρανό της Αγάπης. Λέγει ο Άγιος: «Η ελάττωσις του κακού γεννά την αποχή από το κακό. Η αποχή από το κακό είναι η αρχή της μετανοίας. Η αρχή της μετανοίας

είναι η αρχή της σωτηρίας. Η αρχή της σωτηρίας είναι η καλή πρόθεσις. Η καλή πρόθεσις γεννά τους κόπους. Αρχή των κόπων είναι οι αρετές. Η αρχή των αρετών είναι το άνθος (της πνευματικής ζωής). Το άνθος της αρετής είναι η αρχή της (πνευματικής) εργασίας. Η (πνευματική) εργασία είναι τέκνο της αρετής∙ και αυτής τέκνο η συνέχισις και η συχνότης της εργασίας. Καρπός και τέκνο της συνεχούς και επιμελούς εργασίας είναι η έξις, (η μόνιμη δηλαδή συνήθεια). Και τέκνο της έξεως είναι η ποίωσις, (να γίνη δηλαδή η αρετή ένα με την ψυχή, φυσική κατάστασίς της). Η ποίωσις στο καλό γεννά τον φόβο (του Θεού) και την ευλάβεια. Ο φόβος γεννά την τήρησι των εντολών – είτε των επουρανίων είτε των επιγείων. Η τήρησις των εντολών είναι απόδειξις της αγάπης (προς τον Θεόν και τον πλησίον). Αρχή της αγάπης είναι το πλήθος της ταπεινώσεως. Το πλήθος δε της ταπεινώσεως είναι θυγατέρα της απαθείας. Και η απόκτησις της απαθείας είναι η πληρότης της αγάπης, δηλαδή η πλήρης κατοίκησις του Θεού σε όσους έγιναν με την απάθεια «καθαροί τη καρδία…ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Η πνευματική ζωή είναι η ζωή της συγχωρετικότητος και της αγάπης. Εάν δεν συν-χωρούμε και δεν αγαπούμε…μην πλανόμεθα, δεν ζούμε πνευματική ζωή όσο και «ηθικά αμόλυντοι» κι ας είμαστε, διότι «Ο αγαπών εκ του Θεού γεγένηται και γιγνώσκει τον Θεόν».

Παύλειος Λόγος

μικρές 40 χρόνια ιερωσύνης Μητροπολίτου Σεβαστείας κ. Δημητρίου

ην Κυριακή 13 Ιουλίου εορτή των αγίων Πατέρων της Δ´ Οικουμενικής Συνόδου, στον μητροπολιτικό ιερό ναό των αγίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου Βεροίας χοροστάτησε στον όρθρο, προεξήρχε της θείας Λειτουργίας και κήρυξε το θείο λόγο ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος, ιεράρχης του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου και προσωπικός φίλος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος. Ο σεβασμιώτατος άγιος Σεβαστείας είχε συλλειτουργούς του τους σεβασμιώτατους Μητροπολίτες Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονα, Κίτρους και Κατερίνης κ. Γεώργιο, Ελλασώνος κ. Χαρίτωνα, όπως

ΕΙΔΗΣΕΙΣ και τον θεοφιλέστατο Επίσκοπο Πύργου κ. Ηλία, εκ του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Κατά τη θεία Λειτουργία συμπροσευχήθηκε από το ιερό Βήμα ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φιλαδελφείας κ. Μελίτων, ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου, παρέστησαν δε και πολλοί φίλοι και πνευματικά τέκνα του αγίου Σεβαστείας, ο οποίος εόρτασε και την επέτειο των 40 χρόνων της ιερωσύνης του. Ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων κατά την συγκινητική προσφώνησή του προς τον επιστήθιο αδελφικό του φίλο, χαρακτήρισε τον Μητροπολίτη Σεβαστείας, ιεράρχη λόγιο και πιστό, που τον χαρακτηρίζει η σύνεση και η αγάπη του για την αλήθεια και το δίκαιο. «Ευχόμεθα στον άγιο Σεβαστείας κάθε ευλογία και ενίσχυση από Θεού» κατέληξε ο σεβασμιώτατος και στη συνέχεια τίμησε τον Μητροπολίτη Σεβαστείας.

Ο σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος

Μετά το τέλος της θείας Λειτουργίας

16ο Συναπάντημα στην Παναγία Σουμελά

λοκληρώθηκε την Κυριακή 20 Ιουλίου το απόγευμα με επιτυχία το 16ο συναπάντημα νέων στις εγκαταστάσεις του Ιερού Προσκυνήματος Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο Ημαθίας. Το Συναπάντημα αποτελεί την ετήσια συνάντηση στην Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά, των νέων ποντιακής καταγωγής από όλη την Ελλάδα και τη Διασπορά (Αμερική, Καναδάς, Αυστραλία, Ρωσία, Γεωργία, κλπ). Κάθε χρόνο και για ένα τετραήμερο, πολυπληθείς αντιπροσωπείες, πάνω από 400 νέοι εκπρόσωποι Ποντιακών Σωματείων, διανυκτερεύουν στην Παναγία Σουμελά και συμμετέχουν στις προγραμματισμένες εκδηλώσεις.

Αναμνηστική φωτογραφία μετά τη λήξη του Συναπαντήματος

Πανήγυρις αγίων Διονυσίου και Μητροφάνους στη Μ. Αγ.. ¨Αννα

ατά το διήμερο 21 και 22 Ιουλίου (8 και 9 με το παλ. ημερολόγιο) πανηγυρίστηκε στην Μικρά Αγία Άννα στο Άγιο Όρος η μνήμη των αγίων Διονυσίου του Ρήτορος και Μητροφάνους του Πνευματικού, που είναι οι προστάτες της περιοχής. Η αγρυπνία τελέστηκε στον ομώνυμο ιερό ναό στο σπήλαιο των αγίων Πατέρων προεξάρχοντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονος, ενώ στη θεία Λειτουργία έλαβε μέρος και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Παύλος.

Μετά την Αγρυπνία στο σπήλαιο των Αγίων Πατέρων

Υποδοχή της Αγίας Κάρας του αγ. Νικολάου Πλανά

ην Παρασκευή 25 Ιουλίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στην ενορία αγίας Παρασκευής Βεροίας η υποδοχή της αγίας Κάρας του αγίου Νικολάου Πλανά, που μετέφερε ο πανοσ. αρχιμ. Ιερώνυμος Νικολόπουλος, Α´ Γραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και προϊστάμενος του ιερού ναού αγίου Ιωάννου Βουλιαγμένης, όπου φυλάσσονται τα ιερά λείψανα του αγίου Νικολάου Πλανά.

Από την υποδοχή της αγίας Κάρας του αγ. Νικολάου Πλανά

Παύλειος Λόγος

Η εορτή του Αγίου Παντελεήμονος

ατά το διήμερο 26 και 27 Ιουλίου εορτάστηκε στη Βέροια η μνήμη του αγίου Παντελεήμονος του ιαματικού, κατά την οποία άγει τα ονομαστήριά του ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων. Ο εσπερινός τελέστηκε στο καθολικό της ιεράς μονής Παναγίας Δοβρά χοροστατούντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σεβαστείας κ. Δημητρίου. Την κυριώνυμο ημέρα στον όρθρο χοροστάτησε ο σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος, ενώ στο πολυαρχιερατικό συλλείτουργο προεξήρχε ο εορτάζων Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων.

Αρχιερατικό συλλείτουργο της εορτής του αγ. Παντελεήμονος

Πανήγυρις οσ. Αντωνίου πολιούχου Βεροίας

ο διήμερο 31 Ιουλίου και 1 Αυγούστου εόρτασε ο ιερός ναός αγίου Αντωνίου πολιούχου Βεροίας. Το εσπέρας έγινε επίσημη υποδοχή του Τιμίου Σταυρού από το Προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά και εν συνεχεία Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός χοροστατούντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονος. Μετά το πέρας του Εσπερινού πραγματοποιήθηκε ιερά λιτανεία των λειψάνων του αγίου Αντωνίου του Βεροιέως και του Τιμίου Σταυρού προς ευλογία της πόλεως των Βεροιέων.

Εσπερινός πανηγύρεως οσ. Αντωνίου πολιούχου Βεροίας

Επίσκεψη του σεβασμιωτάτου στην Αγία Πετρούπολη

πό τις 2 μέχρι και τις 6 Αυγούστου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων επισκέφθηκε την Αγία Πετρούπολη, προσκεκλημμένος του τοπικού Κυβερνήτου κ. Γεωργίου Πολτασόφ. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί διάφορα σημεία θρησκευτικού ενδιαφέροντος, όπως η ιερά μονή Νοβοντέβιτσυ, η μονή του αγίου Αλεξάνδρου Σίρσκυ, με το άφθορο ιερό λείψανό του, το προσκύνημα του αγ. Αντωνίου κ.ά

Από την επίσκεψη σε μοναστήρια της περιοχής της Αγίας Πετρουπόλεως

Παύλειος Λόγος

Η εικόνα της Παναγίας Αγιοταφίτισσας στην Αλεξάνδρεια

ο απόγευμα της 6ης Αυγούστου πραγματοποιήθηκε η επίσημη υποδοχή της ιεράς Εικόνος της Παναγίας της Αγιοταφιτίσσης στο προαύλιο χώρο του πνευματικού κέντρου του Δήμου Αλεξανδρείας. Μετά την υποδοχή ακολούθησε δέηση και εν συνεχεία με πομπή η θαυματουργή Εικόνα κατευθύνθηκε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας όπου και τελέστηκε ο εσπερινός και η μικρή παράκληση της Παναγίας χοροστατούντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονος, ο οποίος κήρυξε και το θείο λόγο. Στο τέλος του Παρακλητικού Κανόνα ο σεβασμιώτατος προέβη σε χειροθεσίες Αναγνωστών. Πλήθος κόσμου κατέκλυσε τον Ιερό Ναό για να ασπαστούν την Ιερή Εικόνα της Παναγίας Αγιοταφίτισσας η οποία παρέμεινε μέχρι 16 Αυγούστου. Καθημερινά τελούνταν πλήθος ιερών ακολουθιών και δόθηκε η ευκαιρία σε μεγάλο αριθμό πιστών από την Ημαθία και άλλα μέρη της Ελλάδος να προσκυνήσουν την ιερή εικόνα της Παναγίας.

Από την υποδοχή της Παναγίας Αγιοταφιτίσσης

Τιμητική διάκριση στον αρχιμ. Διονύσιο Ανθόπουλο

ην Παρασκευή 15 Αυγούστου το εσπέρας τελέστηκε στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας εόρτιος εσπερινός και στη συνέχεια η ακολουθία των εγκωμίων προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Ο σεβασμιώτατος τίμησε με τον σταυρό των επετειακών Κ΄ Παυλείων τον προϊστάμενο του Ναού, αρχιερατικό επίτροπο Αλεξάνδρειας και αν. γενικού αρχιερατικού επιτρόπου της Ιεράς Μητροπόλεως αρχιμ. Διονύσιο Ανθόπουλο για την πολυετή καρποφόρο προσφορά του στη διοργάνωση του θεσμού των Παυλείων. Επίσης με την ίδια τιμητική διάκριση τίμησε τον εκπρόσωπο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων ιεροδιάκονο π. Χαράλαμπο Βαρβαγιάννη, που συνόδευσε την ιερά εικόνα της Παναγίας Αγιοταφιτίσσης κατά την εδώ προσκυνητή έλευσή της.

Χειροθεσία Αναγνωστών μπροστά στην εικόνα της Παναγίας

Μετά την απονομή των τιμητικών διακρίσεων

Παύλειος Λόγος

Πανήγυρις οσ. Θεοφάνη Πολιούχου Ναούσης

ο διήμερο 18-19 Αυγούστου η ηρωική πόλη της Νάουσας πανηγύρισε τον πολιούχο της άγιο Θεοφάνη τον θαυματουργό. Το εσπέρας ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων χοροστάτησε στον μέγα πανηγυρικό εσπερινό της εορτής στον ιερό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ναούσης. Τον θείο λόγο κήρυξε ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως αρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγής. Μετά το πέρας του εσπερινού ακολούθησε πάνδημη λιτανεία της ιερής εικόνας του Πολιούχου αγίου Θεοφάνους αλλά και της τιμίας του κάρας που φυλάσσεται στον ναό.

Από την περιφορά της Εικόνας και της αγ. Κάρας του οσ. Θεοφάνη

Εορτή της Παναγίας σε ησυχαστήριο του Αγίου Όρους

ο διήμερο 27 και 28 Αυγούστου, κατά το οποίο πανηγυρίστηκε στο Άγιο Όρος η εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων τέλεσε τον πανηγυρικό εσπερινό και Θεία Λειτουργία στο ησυχαστήριο των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως του ιατρού στα Βουλευτήρια (παραλία αγίας Άννης). Από την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου σε ησυχαστήριο του Αγ. Όρους

Επίσκεψη του Υπουργού Πολιτισμού

Υπουργός Πολιτισμού κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, συνοδευόμενος από την Γενική Γραμματέα του Υπουργείου. κ. Λίνα Μενδόνη και άλλους υπηρεσιακούς παράγοντες, επισκέφθηκε τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονα, στο επισκοπείο Βεροίας. Ακολούθησε επίσκεψη στο εργοτάξιο της Παλαιάς Μητροπόλεως Βεροίας όπου η κ. Κοτταρίδη και ο κ. Γ. Σκιαδαρέσης ξενάγησαν τον Υπουργό και το επιτελείο του μέσα στο ναό και επιθεώρησαν την πρόοδο των εργασιών.

Παύλειος Λόγος

Από την επίσκεψη του Υπουργού Πολιτισμού στο Επισκοπείο Βέροιας

Κτιτορικό μνημόσυνο στην Παναγία Σουμελά

ην Κυριακή 17 Αυγούστου το πρωί τελέστηκε πανηγυρικό πολυαρχιερατικό συλλείτουργο στο προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά στο όρος Βέρμιο της Ημαθίας. Στο πανηγυρικό συλλείτουργο προεξήρχε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νικαίας κ. Αλέξιος ο οποίος κήρυξε και τον θείο λόγο, ενώ έλαβαν μέρος οι σεβασμιώτατοι Εντίνετσκ κ. Νικόδημος και Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων. Στο τέλος τελέστηκε κτιτορικό μνημόσυνο αλλά και επιμνημόσυνη δέηση στους τάφους των κτιτόρων του προσκυνήματος.

Από το κτιτορικό μνημόσυνο στην Παναγία Σουμελά

Αρχιερατικό συλλείτουργο στο Σέλι

ο Σάββατο 16 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε πολυαρχιερατικό συλλείτουργο στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σελίου. Στην πολυαρχιερατική θεία λειτουργία προεξήρχε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νικαίας κ. Αλέξιος, ενώ έλαβαν μέρος οι σεβασμιώτατοι Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνός, Εντίνετσκ κ. Νικόδημος και Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ο οποίος κήρυξε και το θείο λόγο. Μετά τη Θεία Λειτουργία κλήρος και λαός έψαλλαν τα εγκώμια προς την Υπεραγία Θεοτόκο.

Αρχιερατικό συλλείτουργο στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Σέλι

Αρχιερατική θ. Λειτουργία στο Πολυδένδρι

ο Σάββατο 9 Αυγούστου το πρωί ο σεβασμιώτατος λειτούργησε και κήρυξε το θείο λόγο στο εξωκλήσι του αγίου Αθανασίου Πολυδενδρίου επί τη μνήμη του αγίου νεομάρτυρος Νικολάου Κοκοβίτη ο οποίος μαρτύρησε στο Ολοκαύτωμα της Νάουσας το 1822. Κατά την διάρκεια του όρθρου και της θείας Λειτουργίας οι πιστοί είχαν την ευκαιρία να προσκυνήσουν τον μεταλλικό Σταυρό που τοποθέτησε ο άγιος ιερομάρτυς Κοσμάς ο Αιτωλός σε ένα μεγάλο δένδρο ακριβώς δίπλα στο εξωκλήσι κατά την επίσκεψή του στην περιοχή.

Μετά από τη θεία Λειτουργία στο Πολυδένδρι

Παύλειος Λόγος

τύπος & ουσία τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

ην εν πρεσβείαις ακοίμητον Θεοτόκον και προστασίαις αμετάθετον ελπίδα, τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν, ως γαρ ζωής μητέρα προς την ζωήν μετέστησεν, ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον. Το Κοντάκιο στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, αλλά και σε κάθε εορτή, είναι το τροπάριο που με πολύ σύντομο και επιγραμματικό τρόπο συνοψίζει όλη την υπόθεση της εορτής. Το σχολιάζει το παραπάνω κοντάκιο πολύ ωραία ο μακαριστός και σοφός επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιος Ψαριανός : «Την Υπεραγία Θεοτόκο, που ακοίμητα πρεσβεύει για κάθε πιστό, που όλη μας η ελπίδα είναι στην προστασία της, ο τάφος κι ο θάνατος δεν την κράτησε, γιατί σαν μητέρα της ζωής την πήρε στη ζωή εκείνος που σαρκώθηκε μέσα της «εκ Πνεύματος Αγίου». Δεν κοιμήθηκε, αλλά πρεσβεύει ακοίμητα για μας, δεν μας άφησε, αλλά μας προστατεύει πάντα. Ο τάφος κι ο θάνατος δεν μπόρεσαν να την κρατήσουν. Πώς θα γινότανε τάχα αυτό; Αυτή γέννησε το Χριστό, που είναι η ζωή, κι ο Χριστός την πήρε στα χέρια Του μαζί Του. Γι’ αυτό λοιπόν και σήμερα και πάντα στη θεία Λειτουργία αυτή είναι η δική μας θερμή

δέηση και προσευχή προς το Σωτήρα Χριστό: «Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου, Σώτερ, σώσον ημάς». ********** Συμπληρώνονται φέτος 300 χρόνια από τη γέννηση του Aγίου Κοσμά του Αιτωλού (1714) που υπήρξε το μεγαλύτερο κεφάλαιο της φυλής μας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Παραθέτω ελάχιστα από τα πολλά που έκανε : Κατάφερε μέσα στη σκλαβιά, την άγνοια και την ανέχεια των ραγιάδων να χτιστούν 210 Ελληνικά Σχολεία (!!!) και να αρχίσουν τη λειτουργία τους άλλα 1.100 κατώτερα!!! Να φτιάξει 4.000 κολυμβήθρες με χρήματα πλουσίων ώστε να μπορούν να βαπτίζονται τα πάμφτωχα Ελληνόπουλα της σκλαβωμένης Πατρίδος. Να ελευθερώσει 1.500 Χριστιανές παραμάνες από τα παλάτια των πασάδων και των μπέηδων. Να εξομολογηθούν και να επανέλθουν στην ευσέβεια εκατομμύρια άνθρωποι! Να θεριέψει η Πίστη στο Χριστό και η ελπίδα στην Ελευθερία του Γένους, για την οποία κήρυττε παντού. Να σταματήσουν τα εβραϊκών συμφερόντων παζάρια της Κυριακής, να γίνεται ο ευλογημένος Εκκλησιασμός την Κυριακή και τα παζάρια το Σάββατο. Ο μεγάλος αυτός παιδαγωγός του δούλου Γένους πίστευε

ότι χωρίς παιδεία ο άνθρωπος εξαγριώνεται. «Διά τούτο, έλεγε, σας συμβουλεύω να κάμετε κάθε τρόπον να έχετε σχολεία εις τες χώρες σας διά να καταλαμβάνετε το άγιον Ευαγγέλιον και να μη περιπατήτε εις το σκότος». Για τον Άγιο Κοσμά ο Χριστός και η Εκκλησία πρέπει να κατέχουν κεντρική θέση στο ελληνικό σχολείο. Η άθρησκη και αντιχριστιανική παιδεία, που πολλοί με επίφαση ψευδοπροοδευτισμού επιβάλλουν σήμερα στην πατρίδα μας, εύρισκε τον άγιο Κοσμά αντίθετο. Σε μια προφητεία του είχε πει πως «το κακό θα σας έρθη από τους διαβασμένους», εννοώντας το πνεύμα του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, παραποιημένο, όπως έφθασε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση. Γράφει χαρακτηριστικά ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής κ. Μιχαήλ Τρίτος : «Για μας τους Νεοέλληνες δεν υπάρχει άλλος δρόμος από κείνον που μας δείχνει η φωτεινή μορφή του μεγάλου Ιεραποστόλου και Εθναποστόλου Κοσμά του Αιτωλού. Είναι ο δρόμος της δοκιμασμένης ελληνορθοδόξου παραδόσεως». ********** Μια και αναφέραμε τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, καλό είναι να υπενθυμίσουμε στην αγάπη των αναγνωστών το

γεγονός ότι ο Άγιος επέμενε για την αργία της Κυριακής και πως είναι μεγάλη αμαρτία η κατάλυσή της. Μιλούσε πολύ συχνά για την Κυριακή ημέρα, για την σημασία της, για το μεγαλείο της και έλεγχε τα παζάρια των Εβραίων που τα έκαναν Κυριακή ημέρα, για να παρασύρουν τους χριστιανούς να πηγαίνουν σ᾽ αυτά και να μην εκκλησιάζονται. Αυτός ο έλεγχος των Εβραίων για την υπεράσπιση της Κυριακής ημέρας έφερε και τον θάνατό του. Γράφει σχετικά ο Μητροπολίτης Γόρτυνος κ. Ιερεμίας : « ο άγιος έχει την έκφραση ότι την Κυριακή ημέρα την «έκαμε» ο Κύριος και «την εκράτησε διά λόγου Του». Αυτό το «έκαμε» που χρησιμοποιεί ο άγιος, είναι βιβλική έκφραση. Είναι αυτό που λέει η Αγία Γραφή «αύτη ημέρα ην εποίησεν ο Κύριος» (Ψαλμ. 117,24). Λέγεται «Κυριακή» η ημέρα αυτή, γιατί ανήκει στον Κύριο, τον Θεό μας. «Την εκράτησε διά λόγου Του», όπως το λέγει ο άγιος Κοσμάς. Όσοι αγαπούν τον Χριστό και είναι πιστοί και συνειδητοί χριστιανοί, όσα ενάντια διατάγματα και αν εκδοθούν, αυτοί θα τιμούν την Κυριακή, ως ημέρα του Κυρίου. Θα την τιμούν όπως μας το είπε παραπάνω ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός».

8ήμερη

προσκυνηματική εκδρομή

στους Αγίους Τόπους από 12 μέχρι και 19 Φεβρουαρίου 2015

διαμονή στα Ιεροσόλυμα σε Ξενοδοχείο 4**** ημιδιατροφή

μόνο 880€ κατ᾽ άτομο

θέσεις περιορισμένες πληροφορίες - πρόγραμμα - εγγραφές: 23310 72317, 23310 20951