AKTUELNO nici vo dene{nite i idni elektronski zdravstveni sistemi. Dodeka {iroko se prifa}a vklu~enosta na farmacevtite vo sistemite na elektronskoto propi{uvawe (e-propi{uvawe), koga stanuva zbor za pra{awata povrzani so spodeluvawe na informaciite od elektronskiot zdravstven zapis (karton) na pacientot, farmacevtite se u{te go nemaat nivoto na vklu~enost vo soglasnost so nivniot potencijal za upotreba na nivnite profesionalni ve{tini i znaewa za optimizirawe na bezbednosta na pacientite. Pri dizajnirawe na informati~kite sistemi i alatkite za poddr{ka i vo slu~aite koga farmacevtite vsu{nost treba da donesat odluka, nivnata vklu~enost e pove}e od ~isto logisti~ka gledna to~ka, a pomalku od agol na gri`a. Vakviot pristap treba da se preispita.
Osloboduvawe na farmacevtskiot potencijal pri razvivawe na informati~kite re{enija
Farmacevtski informator
16
Podobruvawe na bezbednosta na pacientite Intervenciite na farmacevtite pri procesot na izdavawe e klu~na karakteristika vo odnos na bezbednosta na pacientot. Ova e o~igledno od rezultatite na studijata napravena vo 2001 godina, kade {to bile vklu~eni 34 javni apteki. Vo tekot na studijata 419 (0,69%) intervencii bile napraveni od aptekarite, od koi 45 (0,08%) bile klasificirani kako potencijalno seriozni od vkupniot broj na 60.525 izdadeni raboti3. Aptekarite od ovaa studija edinstveno se potpiraa na nivnite sopstveni aptekarski zapisi za pacientite. Da bide pojasno, brojot i kvalitetot na ovie intervencii bi bil pogolem dokolku celiot zdravstven zapis (karton) na pacientot bi bil zemen predvid vo tekot na procesot na izdavawe. Pristapot na farmacevtite do elektronskiot zdravstven karton e neophoden za ostvaruvawe na mo`nosta na lekarite za podobruvawe na bezbednosta na pacientite, za poddr{ka na razvojot na novi uslugi orientirani kon pacientot, za podobruvawe na interdisciplinarnata rabota vnatre vo zdravstvenite timovi i podigawe na kvalitetot i obezbeduvawe na kontinuiranost vo zdravstvenata gri`a koja mu se obezbeduva na pacientot. Veruvame deka pri razvojot na elektronskite sistemi za zdravstvena evidencija, farmacevtite treba da se smetaat kako ednakov partner i u~esnik vo toj proces. Ja prifa}ame sekako va`nosta za doverlivosta i davaweto na soglasnost vo ovie procesi. Mnogu pacienti ve}e gi konsultiraat svoite farmacevti za doverlivi i potencijalno sramni pra{awa, a farmacevtite ja po~ituvaat doverlivosta na site informacii koi nim im se potrebni koga ja odigruvaat nivnata profesionalna uloga. Site javni apteki imaat sistemi za vodewe na doverlivi informacii, koi opfa}aat {irok opseg na eti~ki, profesionalni i legalni barawa. Poddr{ka za razvoj na postoe~kite i novite uslugi na aptekite Aptekarite steknuvaat novi ulogi vo modernite zdravstveni sistemi, kako na primer upravuvawe so lekovi. Taka, na primer, so usvojuvaweto na noviot zakon vo Francija (poznat kako NRYT), nekoi od zada-
~ite na lekarite }e bidat prefrleni na drugite zdravstveni rabotnici; ova }e zna~i i upotreba na novite tehnologii. Vo [kotska, farmacevtite po~nuvaat da izrabotuvaat bazi na podatoci za pacientite za razli~ni uslugi; ova }e obezbedi informacii za golem broj pacienti koi dobivaat farmacevtski uslugi zaedno so ishodite od lekuvaweto na pacientite, kako del od planovite za lekuvawe na poslabite zaboluvawa vo aptekite i upravuvaweto so hroni~nite zaboluvawa. Pregled (proverka) na lekovite e usluga {to ja davaat farmacevtite koja mo`e da ja spre~i pojavata na problemi povrzani so lekovite i da go podobri pridr`uvaweto na pacientite kon terapijata. Lekovite koi pacientite gi koristat se revidiraat vo kontekst na rabotnite klini~ki uslovi i perspektivata na pacientot - ottuka uslugata pregled na lekovite bara pristap do celokupniot zdravstven karton na pacientot so cel toj pregled da bide efektiven. Od eden sistematski prikaz na lekuvaweto se zaklu~ilo deka intervenciite koi se inicirani od farmacevtite, vklu~uvaj}i go i delot na pregled (proverka) na lekovite, se korisni vo namaluvawe na otpu{tawata od bolnica do 36%4. Za uslugi na izdavawe {to se povtoruvaat, vo nekoi zemji-~lenki na EU, pacientite mo`at da si gi obezbedat lekovite vo pravilni intervali za odreden vremenski period so odluka na lekarot koj gi lekuva. Farmacevtot e zadol`en celo vreme da ima pristap do fakti~kata sostojba na pacientot. Pristapot do zdravstveniot karton bi mo`el da ja poddr`i ovaa zada~a i da ja obezbedi zdravstvenata za{tita {to ja propi{al lekarot. Ima slu~ai koga pacientite ne si gi obezbeduvaat lekovite koi im se propi{ani. So dozvoluvawe na farmacevtite da gi bele`at ovie odluki i mo`nite pri~ini za istite dobieni vo komunikacija so pacientite, bi se unapredil zdravstveniot karton na pacientot. Sli~ni trendovi poddr`ani vo legalna ramka mo`at da se zabele`at vo drugite zemji na EU: neodamna usvoeniot akt za aptekite vo Italija i noviot dogovor za javni apteki vo Anglija ja podignaa ulogata na aptekarite vo nacionalniot zdravstven sistem preku donesuvawe na podobar pristap do visoko kvalitetni uslugi za pacientite preku aptekite. Potencijalot na vakvite novi ulogi za da im se pomogne na pacientite bi se optimiziral so elektronska komunikacija vo realno vreme pome|u op{tite lekari i farmacevtite, so integracija na dva informati~ki sistema i razmena na informacii. Podobruvawe na komunikacijata i sorabotkata vo zdravstvenite timovi Od klu~na va`nost e zemaweto predvid na vlijanieto na razvojot na re{enijata na e-zdravstvo i implementiraweto na kontinuiranosta vo gri`ata. Ova vo golema mera mo`e da se zasili ako postoi soodvetna sorabotka pome|u razli~nite zdravstveni rabotnici i razli~nite zdravstveni ustanovi. Zgolemenata sorabotka pome|u lekarite i farmacevtite, kade {to farmacevtite direktno mo`at da interveniraat vo zdravstveniot karton na pacientot, dava mo`nost za podobruvawe na sledeweto na lekuvaweto na pacientot i kako krajno podobruvawe na kvalitetot na gri`a. Na primer, postoe~kite dokazi sugeriraat deka pacientite ne sekoga{ gi upotrebuvaat lekovite koi ne se na recept soodvetno5 i op{tite