TAMAN INDONE IA
RO DEN ERTOG
K
D
O
Maak deze huisjes!
G
23 MAART 2016 33E JAARGANG NUMMER 13
WE ZIJN RIJK AAN KOREN:
Zingen
” is samen God
GROOT MAKEN” 23 MAART 2016 33E JAARGANG N MMER 13 LO E N MMER \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\O _2303-01-TD- PG_0 1 Pag 108.indd 1
7-3-2016 6:43:06
3 17-3-2016 11:0 :00
LANDELIJKE ZANGBONDEN Nederland telt zo’n 13.000 koren, van popkoren tot psalmzangverenigingen. Veel koren, lang niet alle, zijn aangesloten bij een landelijke zangbond. Deze bonden regelen juridische zaken, stellen modelovereenkomsten beschikbaar voor bijvoorbeeld een dirigentencontract, geven bladmuziek uit, organiseren zangevenementen en bemiddelen bij het zoeken van solisten. In christelijke kring zijn drie landelijke zangbonden actief: Koninklijke Christelijke Zangersbond (KCZB): de grootste korenorganisatie, opgericht in 1886; ruim 1500 koren Bond van Zangverenigingen van de Gereformeerde Gemeenten (BZGG), opgericht in 1947; 140 koren Bond van Christelijke Gereformeerde Zangverenigingen in Nederland (BCGZN), opgericht in 1952; 65 koren
*
8
*
* * terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-08-TD-AR01_0 8
17-3-2016 11:09:49
RE ORTAGE
TOPSPORT op hele en halve
NOTEN in e en iene en meis es en n e en en emen e en mannen en e en ame en a i m en e eme in e ma is e in an e en e ee sme en i en en an s i en n e en s e na a nie m e en e e nie e e es e aan
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-08-TD-AR01_0 9
9
17-3-2016 11:10:06
PROF. DR. G.C. DEN HERTOG Prof. dr. G.C. den Hertog (1949) studeerde van 1967 tot 1974 theologie, achtereenvolgens in Utrecht, Apeldoorn en Kampen. Daar promoveerde hij in 1989 bij prof. dr J.T. Bakker op de theologie van Hans Joachim Iwand. Sinds 1974 is hij christelijk gereformeerd predikant, van 1974 tot 1980 te Kornhorn en van 1980 tot 2001 te Leiden. In dat jaar werd hij benoemd tot hoogleraar systematische vakken aan de Theologische Universiteit Apeldoorn.
20
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-20-TD-AR03_0 20
17-3-2016 11:11:40
OG
DE BOOD
A
Een eerlijke boodschap e een an e
en in e ei en e aa en e e e en ei me e a i n nmis a e e emen en me e e e s an missi nai e anisa ies meen e i s en e m me a i n e s e en aa e e ei e mense i ei
DE
boodschap j
AFLEVERING 5
over organisaties met een missie
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-20-TD-AR03_0 21
21
17-3-2016 11:11:
INTER IE
O
I 30
JB
E
G
G
G
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-30-TD-AR0 _0 30
17-3-2016 11:14:29
Behoeftigen in de kloostertuin i
e
e in en a men e e a e e e mee e a en iens en e s i i e in an ees
D
e opkomst van de gemeente hebben A. de Graaf (87) en H. de Graaf-Bakker (82) uit Stiens meegemaakt. De neergang ook. Nu kerken ze al 38 jaar op de evangelisatiepost van de Gereformeerde Gemeenten. Daar sloten de laatste oud gereformeerden in de Friese hoofdstad zich bij aan. Toen ds. E. du Marchie van Voorthuijsen de Oud Gereformeerde Gemeente op 3 april 1964 institueerde, bevestigde hij De Graaf tot diaken en diens schoonvader, J. Bakker, tot ouderling. „Andere ambtsdragers heeft de gemeente nooit gehad”, zegt het bejaarde echtpaar. Eerst deed een voormalige wasserij aan de Grote Hoogstraat dienst als kerk. Daar zit nu een coffeeshop. „Er stonden stoelen in het zaaltje. Ties Blom en Watze Tromp, onze organisten, timmerden een preekstoel en een doopvont. ’s Zomers was de zaal te klein, vanwege de vakantiegasten.” Nadat de huur was opgezegd, week de gemeente uit naar het Protestants Militair Tehuis aan de Voorstreek.
e e i en aa e e e anse a i in ee a en e e emeen e in e e an ie e een aan a as een s i aa s e e i en aan e i e e i in aan n e i s a men aa na a e een anss in
Vervolgens kon het kerkje achter de Kanselarij worden gehuurd, tot de gemeente op 1 februari 1978 werd opgeheven.
KAPEL IN DE TUIN
Het was een historische locatie. De Kanselarij aan de Turfmarkt werd gebouwd als zetel voor het Hof van Friesland. Erachter hadden franciscaner monniken hun Galileaklooster. In de vroegere kloostertuin bouwde de Hervormde Kerk een kapel voor de armen. Emeritus predikant Crommelin deed een orgel cadeau. Het gebouw, 10 bij 14 meter groot, werd op 3 december 1850 in gebruik genomen. Het werd het schipperskerkje genoemd, of het aardappelkerkje, want de schippers die er kwamen, zaten op zelf meegenomen aardappelkistjes. Het had iets van een schuilkerk: een kerkje in een tuin, vanaf de Oosterkade bereikbaar via een steegje. In de jaren ’30 van de vorige eeuw trok de Vereniging van Vrijzinnig Hervormden erin. In de jaren ’70 kwam de Volle Evangelie Gemeente er op zaterdagavond bijeen, de Oud
Gereformeerde Gemeente op zondag. Rond 1980 werd er dansles gegeven. De kerk dreigde te moeten verdwijnen: achter de nieuwbouw werd een binnenplein gepland. De Christengemeenschap nam het gebouw in februari 1987 echter in gebruik als cultusruimte; onder de naam Galileakapel, als herinnering aan het klooster.
IMPORT UIT BLOKZIJL
„Mijn voorgeslacht woonde in Blokzijl”, zegt mevrouw De Graaf. „Grootmoeder Van der Meer was 24 toen ze uit de wereld getrokken werd. Van haar kinderen overleden er vijf jong. Een zusje dat aan de Spaanse griep overleed, was goed weg. En de oudste dochter, van 24 jaar, zei op haar sterfbed: ‘Moeder, kom eens, ik zal eeuwig zingen van Gods goedertierenheid’.” Het gezin was hervormd, maar kwam op de twee gezelschappen die Blokzijl rijk was. „Nadat grootvader op 58-jarige leeftijd was overleden, huurde grootmoeder een huis in Leeuwarden. Er werd armoede geleden. Grootmoeder liep te zuchten om uit-
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-30-TD-AR0 _0 31
31
17-3-2016 11:14:43
40
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-40-TD-AR06_0 40
17-3-2016 11:1 :31
INTER IE
“Met het bedrijf had je een band”
Alle reorganisaties overleefd i
e e ee i aa i ens in m i en e i i e a a ee ans aa s ie a an e anisa ies e ee e aai e ie aa e e en a e e an e in en a en n es en aa een n ns i e a aa m en i ee naa s e aan
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-40-TD-AR06_0 41
41
17-3-2016 11:1 :43
“Regelmatig kijk ik op het Manta-forum op internet”
22
O
R
J
64
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-64-TD-AR11_0 64
17-3-2016 11:17:34
JONGEREN
Tussen plaatwerk en plamuur e an n
a a en am n sie en e assie e e na an anis i e assen is aa e e m e aa e s a m e i i en n a a nie mee
J
onathan komt net thuis. De regendruppels zitten nog in zijn haren. Even doet hij zich tegoed aan een bakje ko e en een Ouddorpse bolus, dan is het toch echt tijd om bij de auto te kijken. Door de regen gaat het naar de schuur. Daar staat Jonathans trots. „De motor ligt er nog in.” Hij trekt een groot stuk plastic weg. Een 2,2 liter groot motorblok wordt zichtbaar. „Nee, die is niet origineel”, grijnst de jonge sleutelaar. „Hij komt uit een Opel Record. De auto heeft nu wat meer vermogen.” Eigenlijk had Jonathan een BMW 1502 op het oog. Op zijn smartphone laat hij een foto zien. „Ook een mooie auto, toch Maar het werd toch de Opel, die was een stuk goedkoper.” Sinds augustus mag hij zich de eigenaar noemen van deze Manta uit 1973. „Belastingvrij”, zegt hij dan, alsof daarmee alles is gezegd. „Maar ik vind het
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-64-TD-AR11_0 6
vooral ook leuk om iets anders te hebben dan anderen.” Nou, met deze Manta met net 53.000 kilometer op de teller komt dat vast goed. Een dertien-in-een-dozijn-auto is het zeker niet. De glooiende lijnen van de auto doen sportief aan, ook al lijkt het plaatwerk op dit moment meer op de buitenkant van een mislukte krentenbol, door de hoeveelheid plamuur. Blijkbaar viel de staat waarin de oldtimer verkeerde nogal tegen. Jonathan knikt. „Op sommige plekken was hij helemaal doorgerot. Bij de bak voor het reservewiel bijvoorbeeld. Maar ook sommige dorpels en wielkasten waren er slecht aan toe.” Het lassen is gedaan, nu is het schuren geblazen, net zo lang tot de auto zo glad is als een biljartbal. „Gelukkig is het dak nog helemaal gaaf. Als daar een deukje in zit, zie je het direct.”
an a aa e
TOEPASSELIJKE HOBBY
Jonathan haalde zijn vmbo-diploma op de christelijke scholengemeenschap Prins Maurits in Middelharnis. Nu volgt hij een mbo-opleiding tot automonteur. Het sleutelen aan zijn Manta past dan ook precies bij hem. „Beter dan de hele dag binnen zitten, dat kan ik echt niet.” ’s Avonds en op zaterdag is hij hier te vinden, in de schuur die achter zijn ouderlijk huis in Ouddorp staat. Gereedschap hangt
IK ZIT N O DE 10 000 000 OTO
”Het moet In augustus wel klaar zijn”
terdege• 2• DE terdege 23 MAART 2016 EMBER 201
65
17-3-2016 11:18:14
Vies worden is oké e en in e na is aa e in e en aa e in een an e i e a e e in en in e e ie e s e en e e een e an i e a n e en m i en s e en aa e en e e ma en
E
r zijn natuurlijk tal van manieren waarop kinderen buiten kunnen spelen. Voor de deur, een eindje verder in de wijk, wanneer je als gezin samen op pad gaat of (als ze wat groter worden) helemaal buiten je zicht, zodat je maar moet raden waar ze zijn. krijgt een aantal tips voor als je samen de natuur in gaat. Daarbij gaat het niet om grootse tochten. Een rondje in het park kan net zo waardevol zijn als een struintocht door de duinen.
VIES WORDEN OKÉ
Dit is het belangrijkste van alles. Laat je kind weten dat het vies mag 68
worden. Daarmee geef je namelijk de permissie om te gaan ontdekken, om te bewegen, om fouten te maken, om te genieten en om alle zintuigen te gebruiken. Dus oude kleren aan en wegwezen. Samen vies worden. Kinderen meenemen de natuur in met kleren die niet vies mogen worden, is hetzelfde als je kind meenemen naar het zwembad in de hoop dat het niet nat wordt.
STIMULEER ONTDEKKEN
Kinderen zien overal iets in. Kleine paadjes, wildwissels, geheimzinnige hoekjes, vervallen schuurtjes, waterplassen op het pad, omgevallen
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-68-TD-AR12_0 68
17-3-2016 11:19:00
O OEDING
Tips
*
Zo maak je een tocht in de natuur (extra) leuk: - Maak er een spel van. Geef kinderen opdrachten. Bijvoorbeeld: op dit pad mag ik je niet zien als ik omkijk tijdens het lopen. Of: wie ziet het eerst een vogel zitten? Of: wie vindt als eerste vier soorten gras? - Geef de kinderen een kaart en laat hen de route en/of bestemming bepalen. - Trotseer de elementen. Doe niet moeilijk over donkere wolken, regen, kou en wind, maar zorg voor de juiste kleding. Samen de uitdaging aangaan, is juist een prachtige ervaring. - Neem een gasbrandertje, een pannetje en een blik knakworsten mee. Succes verzekerd. - Ga waar mogelijk van de gebaande paden af. Gelukkig zijn er steeds meer gebieden waar je vrij kunt struinen.
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-68-TD-AR12_0 69
69
17-3-2016 11:19:28
72
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-72-TD-AR13_0 72
17-3-2016 11:20:26
DEEL 1: BORD & BESTEK.
Broodbord komt uit het
buitenland e ans a anm en i e n i een e i e ee aa s i n i is a in e i en an emaa e a s e ee e en e es e
73
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-72-TD-AR13_0 73
17-3-2016 11:20:44
Bidden voor de buurtbewoners e e ee a en e s e n n i ss a n an e een ame e en s is e s ia is e s n mi n e i i a
ee e e e es ei s in in a en e nnema ie ie a en mensen me e e in en mensen me nissen en e e i e m e in en ien a i is en en
WAAR WERK JE EN WAAROM DIT BEROEP?
WIE:
ANNEMARIE IER AGEN ABBRING WOONPLAATS:
GIE ENB RG LEEFTIJD:
3 GEZIN:
GE
D 2 KINDEREN
KERK:
ROTE TANT E KERK IN NEDERLAND
92
„Ik ben opgegroeid in Elst bij Veenendaal. Ik heb altijd met mensen willen werken. Tijdens mijn studie MBOSPW belandde ik bij mijn stage in een klooster van de zusters Augustinessen van St. Monica in Amsterdam. Er was gastenopvang, er werden zogenaamde vriendendiensten bij mensen verricht en ’s avonds was er opvang in het zwerverscaf . Na mijn studie kon ik bij een klooster van dezelfde orde in trecht terecht. Daar werden mishandelde en uitgebuite vrouwen met hun kinderen opgevangen. Soms was het lastig voor mij om voor mijn christelijke identiteit uit te komen. Het taalgebruik en de sfeer stonden soms haaks op het leven dat ik wenste te leiden. Ik ben in 2007 getrouwd en in Giessenburg gaan wonen. Toen heb ik enige tijd in de gehandicaptenzorg gewerkt, als ambulant persoonlijk begeleider van licht verstandelijk gehandicapte mensen. Sinds 2012 werk ik twee dagen in de Papendrechtse Westpolder. Precies wat ik zocht. Ik kreeg tijdens een vakantie
een mail van de vacaturebank van het leger, hoewel ik mijn man had afgeraden een laptop mee te nemen. Achteraf was het voor mij alsof die baan me van hogerhand is aangeboden. Leidraad voor mijn werk is mijn belijdenistekst uit Matthe s 5 vers 16: Laat uw licht alzo schijnen voor de mensen, dat zij uw goede werken mogen zien, en uw Vader, Die in de hemelen is, verheerlijken...”
WETEN JE COLLEGA’S VAN JE ACHTERGROND?
„Bij het leger heeft iedereen een christelijke identiteit. Het is wel heel breed, het gaat er niet om of iemand bij een kerk is aangesloten of kerkdiensten bezoekt. In het werk staan de neuzen echt dezelfde kant op.”
LEIDT DAT TOT GESPREKKEN?
„Wij voeren vooral gesprekken met onze bezoekers. En, in mijn vorige baan, met mensen die ik bezocht. Zo kwam ik in die tijd eens bij iemand die hulp vroeg bij het koken. Deze man, met een vrij laag I , wilde meer gevarieerde maaltijden. We hebben samen ingekocht en gekookt. Toen
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-92-TD-AR18_0 92
17-3-2016 11:21:23
INTER IE
“Voor Pasen zijn er boekenleggers, met 'Hij voor mij’ daarop”
Christen IN DE
SAMENLEVING
we aan tafel gingen, wachtte hij even en vroeg hij me of ik wilde bidden. Ik wist dat hij geen christelijke achtergrond had en vroeg verbaasd hoe hij wist dat ik voor mijn eten wenste te beginnen. ‘Dat heb ik gemerkt’, was zijn reactie. Ik vond dat best wel bijzonder, ook gezien zijn beperkingen. Het buurtsteunpunt noemen we wel de tweede huiskamer van de buurt. Hier kwam eens een vrouw die me vertelde dat haar oom was overleden en zou worden gecremeerd. Ze was christelijk opgevoed en het maakte haar bang en verward. Ik heb gezegd dat ik voor haar zou bidden. Later vertelde ze me dat ze tijdens de uitvaart heel rustig was geweest. Voor een andere, oudere vrouw heb ik eens het Onze Vader op papier gezet. Haar ernstig zieke dochter had gevraagd dat voor haar te bidden, maar ze kende het niet goed.”
HOE PROBEER JE DE CHRISTELIJKE BEGINSELEN OVER TE BRENGEN?
„Ik begin er uit mezelf niet over, maar probeer het ook wel op een min of meer creatieve manier. Met Valen-
tijn heb ik een hartje voor bezoekers gemaakt met daarop de tekst ‘geloof, hoop en liefde’. En voor Pasen zijn er boekenleggers, met daarop ‘Hij voor mij’ en een stukje uitleg aan de achterzijde. Overigens zijn we het daarover in ons buurtsteunpunt goed eens. De cultuurverschillen zijn soms groot. Ik heb eens met de kinderen voorafgaande aan 5 december een mijter gemaakt. Toen de kinderen werden opgehaald, begonnen verschillende van de moeders het kruis eraf te scheuren.”
AAN WELKE VORMING HEB JE HET MEEST GEHAD?
„Vooral de periode in Amsterdam, in het klooster, was erg leerzaam. Ik kwam uit een beschermde omgeving in een klein dorpje, en werd daar blootgesteld aan tal van verleidingen en vraagstukken. Dat vormt je heel snel.”
MOET ER, BIJVOORBEELD IN DE PREEK, MEER AANDACHT ZIJN VOOR HET CHRISTEN-ZIJN IN DE PRAKTIJK? „Voor verschillende vragen krijg ik
lang niet altijd praktische handvatten. Om mensen beter bij te kunnen staan in verschillende vraagstukken, begin ik nu in mijn vrije tijd met een tweejarige cursus ps cho pastorale toerusting.”
KUN JE EEN VOORBEELD GEVEN VAN EEN BIJZONDERE ONTMOETING OF GEBEURTENIS?
„Mensen uit de buurt die ook het hotel van het Leger des Heils in Lunteren hebben bezocht, kwamen daar in aanraking met vrijwilligers die voorgingen tijdens de maaltijden. Ze vroegen me of ik ook hier hardop voor wilde gaan bij het wekelijkse eten met bezoekers, iedere donderdagavond. Ik moest er wel even over denken. Ik was dat van huis uit alleen van mijn vader gewend. Maar ik doe het nu wel.”
WORDT HET MOEILIJKER OM VOOR JE CHRISTEN-ZIJN UIT TE KOMEN?
„Nee. Je krijgt met steeds meer vragen te maken. Ik hoor veel leed, maar daar word ik niet moedeloos van. Het geeft me juist energie.”
terdege • 23 MAART 2016
\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\KLAAR\2303-92-TD-AR18_0 93
93
17-3-2016 11:21:3