denemarken R 14
vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad
De haven van Ballen.
Fietshuur: zelfbediening.
In de lutherse kerk op het eiland Hjarnø –een van de kleinste bedehuizen van Denemarken– wordt elke twee weken een dienst gehouden.
Flemming Salomonsen (l.) en Louise Vedel.
Eilandproducten.
. Verkoop prullaria langs de weg
Fietsvriendelijk eiland. Kapitein Niels Bach.
Gastvrij onthaal op Deens eiland tekst Michiel Bakker beeld RD
Wandelen, fietsen, varen. Wie Denemarken bezoekt, kan met deze bezigheden volop uit de voeten. Een autoloze tocht over Hjarnø en Samsø, eilanden in het Kattegat, brengt de toerist in aanraking met fraaie natuur en gemoedelijke mensen. at zijn dat voor rare snuiters, die op deze zonnige ochtend in mei in Snaptun op de pont naar Hjarnø stappen? De één steekt fier een rode vlag omhoog, waarop een hamer en een slak staan afgebeeld. Een nadere kennismaking wijst uit dat het geen 21-eeuwse Vikingen zijn die het eiland onveilig gaan maken. De vijf vrienden komen uit de stad Horsens en beleven hun jaarlijkse dagje uit. „De slak op de vlag is voor hem”, zegt de man met het vaandel, terwijl hij lachend naar een van zijn kornuiten wijst. „Hij is altijd zo langzaam.” Kaas eten en whisky drinken, dat heeft het vijftal vandaag op zijn programma staan. Als de vrijbuiters luttele minuten later voet aan wal
W
zetten op het eiland, voegen ze de daad al snel bij het woord. Bij de eerste picknicktafel die ze tegenkomen, openen ze hun rugtassen en nemen een slok. Het eiland in het Horsens Fjord –slechts 3 vierkante kilometer groot– maakt rond 10.00 uur een uitgestorven indruk. Een wit kerkje springt als eerste in het oog. Op het kerkhof overheersen de namen Wulff, Pedersen en Rasmussen. Het zestiende-eeuwse lutherse bedehuis bevat veertien kerkbanken waarin de krap honderd eilandbewoners eens in de twee weken kunnen aanschuiven voor een ochtend- of avonddienst. Aan de wand prijkt een schilderij van de broodbrekende Jezus, aan het plafond hangt een vikingschip.
De weg die langs de kerk voert, slingert verder over het knusse eiland. Wie hier loopt, ziet in de verte links en rechts water, voelt de zon op het voorhoofd en de wind in de haren. En hoort vogels, overal vogels. Door een omgeploegd akkerland rennen vier hazen en twee fazanten. De deur van Café Den Gamle Smedie (de oude smederij) zit nog op slot. Iets verderop schuifelt een bejaarde vrouw achter een rollator door de tuin. Haar woning staat te koop. Eilandbewoner Flemming Sørensen heeft de caravan bij zijn huis staan. In het pand ernaast was vroeger een zuivelfabriek gevestigd. Daar werd tot 1977 kaas gemaakt, zegt de in Horsens geboren Deen. Sørensen vestigde zich van-
wege „de lucht, het water en de natuur” op Hjarnø, het eiland waar vogels als de zeekoet, scholekster, noordse stern en eidereend te vinden zijn, en waar liefhebbers vissen of op ganzen jagen. Over de mooiste plek hoeft hij niet lang na te denken. „De noordkant. Daar heb je een prachtig zicht over het water en een uitgestrekt vogelgebied.” Sinds hij vijf jaar geleden naar het eiland kwam, werkt Sørensen aan de verbouw en renovatie van zijn begintwintigste-eeuwse woning. Haast heeft hij niet. „Ik ben nog wel vijftien jaar bezig”, zegt de gepensioneerde sociaal werker die geregeld met probleemjongeren door Scandinavië zeilde. Sørensen behoort tot de meerderheid van de eilandbevolking
Met kapitein Bach op zeehondsafari Grijze baard, gebruind gezicht, zwarte pet op het hoofd. Op de veerboot tussen Samsø en het Deense schiereiland Jutland vertelt Niels Bach (74) dat hij 32 jaar zeeman is geweest. Hij woont al jaren op het eiland. Zijn interesse in de visserij en de jacht bracht hem indertijd naar die plek. Op en rond het eiland kon hij volop jagen op eenden en ganzen. In de afgelopen 25 jaar maakte Samsø een grote verandering door, stelt Bach vast. De visstand in de wateren rond het eiland daalde drastisch, mede door de toename van vogels. Het zijn deze „luimen van de natuur” die het eilandleven fors beïnvloedden. Voeren de viskotters in het verleden massaal uit vanuit de haven van Ballen, tegenwoordig is er nog één eilander die met dit werk zijn brood verdient. Het
eiland wordt nu voor een belangrijk deel bevolkt door „pensionisten en toeristen”, zegt Bach. „De jongere generatie trekt weg, de gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger.” In de zomer trekt de gepensioneerde zeeman er graag met vakantiegangers opuit. Vanuit de haven van Langør verzorgt de mede-eigenaar en kapitein van de MS Tunø, een schip uit 1976, twee dagen per week vaartochten van 2,5 uur ten oosten van Samsø, waar veel kleine, onbewoonde eilanden te vinden zijn. Onderweg verhaalt hij over de eilandhistorie. „En bijna altijd duiken er onderweg zeehonden op.”
>>mstunoe.mono.net/9640/English
die niet op Hjarnø is geboren. Verderop in de straat vertelt Mette Harnvig dat het aantal autochtonen onder de tien ligt. Een van hen is haar man, die opgroeide op een varkensboerderij. De dieren hebben intussen het veld geruimd. Leunend op haar schoffel vertelt Harnvig spontaan dat haar 14-jarige dochter over een paar dagen confirmatie (een soort geloofsbelijdenis) hoopt te doen. Na afloop van de dienst houdt ze een tuinfeest, zegt de eilander, waarna ze de schoffel weer ter hand neemt. In de verte nadert de veerboot. De vriendelijkheid en gemoedelijkheid van de bewoners bepalen mede de charme van een eiland, zo blijkt een paar dagen later opnieuw, ditmaal op Samsø. Vanuit de haven van Hou brengt een ferry om halftien ’s ochtends tientallen reizigers in een uur naar het eiland, dat zo’n 4000 inwoners telt en bekend is vanwege z’n zoete aardappels. De fiets blijkt een prima middel voor een ontdekkingstocht door het glooiende landschap van Samsø, langs dorpen als Torup en Østerby. Menige eilandbewoner biedt in een stellage langs de weg tweedehands spullen te koop aan, variërend van boeken tot pannen en kleding. De koper kan de gevraagde kronen in een potje deponeren. Het eiland biedt diverse bezienswaardigheden, zoals een museumboerderij die het
vroegere boerenleven op Samsø belicht en de Energie Akademie die uitleg geeft over de groene stroomvoorziening van het eiland. De liefhebber van oldtimers kan terecht in het Austin Museum, dat 45 historische voertuigen tentoonstelt. Op de weidse vlakte achter het valkenierscentrum in Permelille verzorgen Louise Vedel en Flemming Salomonsen op gezette tijden een show met gieren, adelaars, buizerds en uilen. Salomonsen is al vanaf zijn jeugd geïnteresseerd in „alle dieren met een gebogen snavel.” Met plezier laat hij zien welke kunsten zijn vogels, gelokt door een aantrekkelijke prooi, vertonen. De valkenier is goede vriendjes met zijn vogels, uitgezonderd één dier dat slechts met Vedel wil samenwerken. „Hij is voor hem de ”bad guy””, zegt Vedel, wijzend naar haar collega. Deze trekt intussen een jongen een
Wie op Samsø 70 kroon in een potje stopt kan zelf een huurfiets pakken
Denemarken
Aarhus
Kattegat
Hov Horsens Glud
Hjarnø Snaptun
Samsø
grote leren handschoen aan, zodat hij zich met een vogel op de hand kan laten fotograferen. Zijn ingespannen gezicht maakt duidelijk dat het dier een flink gewicht heeft. Als de fietsroute 5 kilometer is vervolgd, doemt de haven van Ballen op. Een paar mannen zijn bij de viskraam druk in gesprek. Wie hier met de boot aanmeert, kan voor 70 kroon per dag (een kleine 10 euro) een fiets huren. Het is een kwestie van het geld in een gleuf stoppen, een paarse tweewieler uitzoeken en wegrijden. Op Samsø is het vertrouwen in de mensheid nog groot. Een winkel om de hoek verkoopt natuurlijke producten als bessen- en bramenjam. Partjes meloen en sinaasappel liggen op een schoteltje klaar om te proeven. Op een klein terras met zicht op de haven is het kil. Gelukkig ligt er op elke stoel een blauwe deken klaar om benen of schouders te verwarmen. Als de serveerster ziet dat twee kinderen na het nuttigen van een visfrikadel rillend in een fietskar plaatsnemen, geeft ze de dekens zomaar mee. Het is tijd voor de laatste etappe –10 kilometer–, die met enige tegenwind een gezonde inspanning vergt. Aan het eind van de middag doemt de haven van Saelvig weer op. Net op tijd, de ferry ligt klaar voor vertrek.
Juelsminde
>>visitdenmark.nl