Gerda Klaver
Bevrijd Nederland
Toen ze bij Kimon solliciteerde, had ze geen idee waar Guinee-Bissau lag. Nu is het haar thuisland.
Na de vreugde kwam snel de ontnuchtering. Er was aan alles gebrek en de wederopbouw stokte.
terdege
7 mei 2014 31e jaargang nr. 16 Losse nummers: € 3,95
reformatorisch familiemagazine
Knipkunst Henk Kapitein vertelt verhalen met een schaar
Thema ‘Vrouw’ Opvoeding Is je kind extravert of introvert, een denker of een voeler? Mijn stijl Passend gekleed naar een sollicitatiegesprek Gespot Babybretels, leestip en servies met naam
reportage
Zware jaren
Toen Nederland in mei 1945 werd bevrijd van de Duitse bezetter, had de vreugde de overhand. Dat duurde een aantal maanden. Daarna kwam de ontnuchtering. In Nederlands-Indië werden de vrijgelaten Nederlanders met de dood bedreigd. Er dreigde oorlog. In Holland was ondertussen gebrek aan alles. „Van gekregen parachutestof maakten we luierbroekjes.” tekst Ad Ermstrang foto’s Anton Dommerholt, Keke Keukelaar en Wim van Vossen
interview
Boomstam tussen krokodillen Vanuit een beschermde positie als docent klassieke talen aan een reformatorische school vertrok Kees Jan van Linden met een jong gezin naar Garama, een dorpje in het binnenland van Guinee. Een privéleven had hij daar vrijwel niet meer. „Dan ontdek je wat in je hart leeft. De Mogofin hebben me veel zelfkennis gegeven.” tekst Huib de Vries foto’s ZGG
reportage
Een veilige haven voor ketters
Gedurende de Tachtigjarige Oorlog raakte de stad overbevolkt. Ook veel Nederlanders, op de vlucht voor de Inquisitie, zochten er een goed heenkomen. Vandaag de dag lijken in Emden hun sporen grotendeels gewist. Maar voor de oplettende bezoeker zijn er nog wel herinneringen aan toen. Recent verwierf de havenstad een plaatsje in de belangrijkste rij van Reformatiesteden. „Daar zijn we trots op.” tekst Ad Ermstrang foto’s Anton Dommerholt, A Lasco Bibliotheek en Wikimedia
groen tekst en foto’s Kalkhoven Fotografie
Blauwe regen Een sieraad aan de gevel of op de pergola is de blauwe regen (Wisteria). Om een rijke bloei te krijgen, moet de klimmer regelmatig gesnoeid worden. Bij een vrij jonge plant, ongeveer drie tot vier jaar, moet met de eerste snoei worden begonnen. Dit jaar is de natuur veel vroeger dan andere jaren, waardoor de snoei al in mei kan plaatsvinden. Snoei de lange scheuten tot op vijf of zeven knoppen van de hoofdtakken af. De tweede snoei valt in de late herfst of in het begin van de winter. Snoei dan dezelfde scheuten tot op twee knoppen van de hoofdtak af.
34 terdege ● 7 mei 2014
Japanse sierkers En boom die je hart sneller doet kloppen, is de Japanse sierkers (Prunus serrulata). In het voorjaar trakteert hij ons op een explosie van roze of witte gevulde bloempjes. Prunus serrulata (Pink Perfection) kan ongeveer 8 meter hoog worden. Vanwege deze handzame maat is hij ook geschikt voor kleine tuinen. Prunus serrulata Kanzan is een aparte schoonheid met een fraaie stam, waarvan de schors diep bruinrood en glanzend is. De beeldschone kroon draagt
in het voorjaar duizenden rijk gevulde bloempjes. Zelfs in de herfst is het
nog genieten van het mooi verkleurde wijnrode blad.
Dahlia’s planten Begin mei kunnen we de vorst hopelijk vaarwel zeggen. Dit is het moment om de (overgehouden) dahliaknollen te poten. Plant de knollen in goed losgemaakte grond. De hals (zie foto) mag niet onder de grond verdwijnen. Markeer de plekken waar
de dahlia’s staan door er meteen steunen bij te zetten. Deze dienen niet
alleen als markering maar ook om straks de planten rechtop te houden.
groenstrook
Penstemon Een groep Penstemons in een mooie kleur in de border staat prachtig. Helaas zijn niet alle soorten winterhard. Dit heeft te maken met de grond waarop getuinierd wordt. Laat de grond het regenwater vlot weglopen, dan is de kans het grootst dat de planten het goed doen. Er zijn onder de Penstemons vaste planten maar ook halfheesters, die als eenjarigen
worden gekweekt. Jaarlijks opnieuw aanschaffen of zaaien is dan een must.
Krentenboom De krentenboom (Amelanchier lamarckii) is lid van de rozenfamilie en erg geliefd in zowel grote als kleine tuinen. Hier in het dorp zijn er zelfs een aantal geplant langs de openbare weg. Een feestelijk gezicht als ze in bloei staan. Vogels zijn er ook dol op, met name op de krenten die in de nazomer verschijnen. De bomen kunnen een behoorlijke leeftijd bereiken. De krentenboom kan 10 meter hoog worden maar meestal toont hij minder hoog maar wel mooi breed. In de lente doet het blad denken aan roodkoper en in de herfst wordt het knaloranje. De kleine vruchten zijn roodpaars en rijpen af
in juli/augustus. Kortom: de krentenboom is een aanrader in alle seizoenen en voor elke tuin.
Rozen opbinden Als de lange ranken goed aangebonden zijn, komen rozen het mooist tot hun recht. Wanneer de rozen nog niet bemest zijn, is het nu wel tijd. Doe dit op een bewolkte dag of als het regent. Strooi koemestkorrels rond de stam en hark het licht over de grond.
agnes lemstra
Eieren zoeken De kievitseitjes (Fritillaria) in onze tuin zijn bepaald nog niet gaan woekeren, evenmin als de Pulsatilla vulgaris er vlakbij. Van Fritillaria las ik dat dat wel zo ‘hoort’. Wellicht is het plekje, onder de Prunus, niet ideaal. Gelukkig komen beide gewasjes elk jaar op, maar daarna verschijnen er hooguit twee of drie bloemetjes. Daardoor koester je ze wel extra. De uitgebloeide pluizen van Pulsatilla (wildemanskruid) vind ik ook zo mooi. Het lijkt me toch erg leuk als ze wat uitbundiger zouden groeien en bloeien. Hoewel, is daar ruimte voor? Pas kwamen de kinderen thuis met een actie ‘voor het goede doel’ om zomerbollen te kopen. Natuurlijk bestel je zelf ook wat. Toen ik ze kreeg, kwam ik tot bezinning. Waar moet ik honderd anemonen laten? En dan nog een serie ranonkels? Die laatste zijn in een pot beland. En ik zoek voortaan tussen de anemonen naar het eerste kievitsei.
terdege 7 mei 2014 35 ●
interview
Geknipte verhalen Hij heet Henk Kapitein, maar Urk kent hem ook als Henk de Knipper. „Bij papierknipkunst gaat alle franje eraf; alleen de essentie blijft over.” Een hobby met een bijzondere achtergrond: „Toen ik door een burn-out niets meer mocht doen, heb ik gebeden of ik nog nuttig mocht zijn.” tekst L. Vogelaar foto’s Anton Dommerholt
36 terdege ● 7 mei 2014
reportage
Eetbare paddenstoelen op koffiedrab In het voormalige tropische zwembad Tropicana in Rotterdam worden nu oesterzwammen geteeld. De paddenstoelen groeien in enkele kleedkelders op een substraat van koffiedrab. RotterZwam maakt van paddenstoelen een streekproduct. „Gezond, lekker en duurzaam.” tekst Ad Ermstrang foto’s Cees van der Wal
jongeren
Verslaafd deel 1
Vijf uur porno per dag
64 terdege ● 7 mei 2014
„Iedere vrouw die ik zie, keur ik nog steeds. Seksverslaving doortrekt je hele leven.” Jarco (21) is vanaf zijn twaalfde jaar verslaafd aan seks en porno. „De gezonde balans is weg in mijn seksuele gevoelens. Een ziekte geneest gemakkelijker dan dit.” tekst Henrieke van Dam beeld Sjaak Verboom
H
ij is jong, gezellig en sympathiek. Jarco is een jongen van wie je zeker niet zou vermoeden dat hij worstelt met een verslaving. „Ik kom uit een liefdevol gezin, heb één broer en twee ouders en er was genoeg aandacht voor iedereen.” Een warm thuis, een fijne jeugd. En toch raakte Jarco verslaafd aan seks en porno. In een rustige spreekkamer bij Stichting Schuilplaats, de hulporganisatie van Jarco, doet hij zijn verhaal. „Het begon in groep zeven of acht, toen ik mijzelf seksueel ging oriënteren”, vertelt Jarco. „Uit nieuws-
gierigheid zocht ik plaatjes en filmpjes over mannen- en vrouwenlichamen. Zo begon het.” En dan nadenkend: „Van mijn ouders en docenten leerde ik wel de biologische kant van seksualiteit, maar hoe ik ermee om moest gaan, werd niet genoemd. Dat verwijt ik hen niet, maar ik heb het wel gemist. Daardoor herkende ik de gevaren van verkeerde seksualiteit niet meteen.”
Sites
In de jaren daarna zocht Jarco steeds meer naar seksuele beelden. „Ik kocht stiekem een seksblad of keek porno als mijn ouders niet thuis waren. Het was geen ontdekken meer, ik genoot ervan”, vertelt Jarco, uiterlijk rustig. „Pas toen ik in 5 havo een eigen laptop kreeg, ging mijn verslaving extreme vormen aannemen. Ik kende alle mazen van ons Solcon-filter en ontdekte honderden sekssites.”
terdege 7 mei 2014 65 ●
tafelen e ni u e T t e m
Tips: •G ebruik geen cupcakebakvorm maar een echte muffinvorm (o.a. te koop bij Ikea).
•B aking soda koopt u in de toko, bij de drogist of online.
•Z uur versterkt de werking van de baking soda. U kunt daarom ook karnemelk gebruiken.
tekst en foto’s Teunie Luijk, Teunie@terdege.nl
68 terdege ● 7 mei 2014
Enkel uw creativiteit is de grens Teunie Luijk
Blauwe bessen ontbijtmuffins
Bereiding: • Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius. • Wrijf een theelepel baking soda door een (thee)zeefje boven een kom met het meel. • Doe in een andere kom alle natte ingrediënten. Als u kokosolie gebruikt, verhit die dan even totdat ze vloeibaar is. • Roer met een vork de ingrediënten door elkaar en giet ze daarna
in de kom met meel. Roer de natte en droge ingrediënten door elkaar. U hoeft niet te kloppen of te mixen, zoals bij een cakebeslag. • Schep ten slotte de blauwe bessen erdoor. Buiten het seizoen kunt u ook een doosje diepgevroren blauwe bessen gebruiken. • Schep het muffinbeslag in een muffinvorm.
Gebruik eventueel papieren muffinvormpjes. Dit is niet nodig als u een flexibele bakvorm heeft. De kuiltjes mogen vol. Het beslag is genoeg voor ca. 9 muffins. • Werk snel, want door de toegevoegde azijn werkt de baking soda als een trein. • Bak de muffins in 25 minuten gaar en bruin. Laat de muffins op een taartrooster (iets) afkoelen.
Ingrediënten: • 200 gram tarwe- of speltmeel • 1 tl baking soda (ook wel zuiveringszout of natriumbicarbonaat genoemd) • 1 groot ei • 75 gram zonnebloem- of kokosolie • 200 ml (soja)melk • 1 el azijn of citroensap • 100 gr vloeibare honing • 250 gram blauwe bessen
Veel variaties Met muffins bakken is het net als in die slogan van destijds nog de PTT: kleine moeite, groot plezier. Het is zó eenvoudig, dat ‘je het een aap kunt leren’, zoals wij dat hier zeggen. En het leuke van muffins is dat ze werkelijk op elk moment van de dag goed smaken. Het is een kwestie van spelen met de ingrediënten (en dan vooral de toevoegingen), wat bepaalt voor welk moment de muffin geschikt is. De ‘blauwe bessen muffins’ zijn vooral heel geschikt als ontbijt. Ze hebben een grote voedingswaarde en zijn niet heel uitgesproken van smaak. Wilt u liever een muffin als snoeperij bij koffie of thee? Dan is een wat zoetere variant lekker. U vervangt dan de honing door suiker, het meel door bloem en neemt in plaats van blauwe bessen een combinatie van bijvoorbeeld banaan en chocolade, appel en kaneel of frambozen en kokos. Een muffin bij de lunch? Neem een vulling met kaasblokjes en ui, zongedroogde tomaat met brie enzovoorts. Enkel uw creativiteit is de grens.
terdege 7 mei 2014 69 ●